ОУВС-гаас манайд тодорхой шаардлагууд тавьж, өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөртөө хамруулахаар тохирсон. Энэ шаардлагын дагуу Засгийн газар долоон төрлийн татварыг Төсвийн тодотголдоо тусган, УИХ-аар хэлэлцүүлж байна. МАН-ынхны санааны мухарт байсан татвар нэмэх, халамж багасгах санаа бүгд л энд багтсан нь Валютын сангийн шаардлагатай тун төстэй байгаа юм. Эрх баригчид засаг авсан даруйдаа л татвар нэмэх ийм юм яриад эхэлсэн шүү дээ. Энэ долоон төрлийн татвар нь зөвхөн дундаж, дунджаас доош орлоготой, ядуу хэсэгт ачаа үүрүүлээд эдийн засгийн хямралаас гарах гэсэн амиа аргацаасан арга харагдаад байна. Тэтгэврийн насыг нэмж, хүүхдийн мөнгийг танаж, хадгаламжийн хүү авах, архи, тамхины онцгой албан татвар нэмэх, приусын татвар, хүн амын орлогын албан татвар, ниймгийн даатгалын шимтгэл, хадгаламжийн татвар гээд дунд давхаргын нуруун дээр хамгийг үүрүүлж хямралыг давах гэсэн ОУВС, МАН хоёрын санаа яв цав ингэж нийцээд байна. Сангийн яам гэж том толгойлсон биеэ даасан институци байна уу ч гэж хардахаар зүйл их ярих юм. Сайд нь Олон улсын валютын сангийн төлөөлөгч юм уу, Монгол Улсын Сангийн сайд уу гэдэг нь ч мэдэгдэхээ байлаа. Ам л ангайвал “Валютын сан ингэ гэсэн болохоор болохгүй” гэх юм. Энэ татварын нэмэлтүүд хөрөнгөтэй, мөнгөтэй баячууд, гадны хөрөнгө оруулалттай уул уурхайн компаниудад бол юу ч халгаахгүй юм байна. Монголын том баячууд, эрх мэдэл, эд баялагтай хүмүүст дарамт болох юу ч энэ төсөлд алга. Эрх баригчид шаталсан татварт шилжье гэдгийг авч хэлэлцсэнгүй. Алтны роялти буюу ашигт малтмалын нөөц ашигласны татвар нэмэгдүүлэх гэхэд тоосонгүй. Сангийн яам нь ч тэр, Валютын сан нь ч тэр , МАН ч тэр авч хэлэлцсэнгүй. УИХ-д цөөнх болсон АН-ын бүлгийнхэн эрхбиш нэг дуугаравч олонхийн багцалсан саналыг сарниулж чадахгүй нь тодорхой байна. АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат төсвийн тодотголын талаар “Энэ төсвийн тодотгол Валютын сангийн шаардлагаар гэж байгаа. Оруулж ирсэн санал тэр чигээрээ батлагдах нь. Олонхиороо кнопдоод шийдэгдэх шиг байна. Эдийн засаг төсвийн нөхцөл байдал, төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх нэрийн дор бүх төрлийн татварыг нэмсэн. Гэхдээ Засгийн газар нь зарлагаа нэмээд оруулж ирж. Төр өөрөө бүсээ сайн суллаж өгөөд ард иргэд рүүгээ бүх татварын дарамтыг хийж байгаагаараа асуудал буруу тийшээ явж байна. Бид Сангийн сайд, Нийгмийн хамгааллын сайдтай уулзсан. Валютын сантай нэгэнт тохирсон учир нэг ч зүйл хасч болохгүй гэж байна лээ. Олон улсын валютын сангийн суурин төлөөлөгчийг уулзалтад урьсан боловч ирээгүй. Ирэхгүй байна гэдэг бол өөрсдийнхөө хөтөлбөрийг тулган шаардаж байгаа юм байна. Сангийн сайд нь үнэн яриад байгаа юм уу. Валютын сан ингэж хүчтэй шахаад байгаа юм уу. Эцсийн нөхцөл байдал дээр харахад хүүхдийн мөнгийг жаран хувь дээр байсныг дөчин хувьд өгөхөөр болголоо. Мөн хамгийн түрүүнд иргэний халаастай холбоотой, хэрэглээтэй холбоотой бүх зүйлийг танасан. Бусдын гарт санхүүгийн эрх мэдлээ өгөхдөө хүүхдийнхээ эрх мэдлийг хасч байгааг бид эсэргүүцэж байна. Тэтгэврийн насны асуудлаар дэлхийн жишиг 65 нас байна гэсэн. Монгол орон дэлхийн жишигт байна уу гэдгээ харах ёстой. Дэлхийн дундаж наслалтаас монголчуудынх доогуур. Манай улсын хүн амын дундаж наслалт 65 байдаг. Гэтэл 65 насаар тэтгэвэр тогтооно гэдэг бол өнөөдрийн нөхцөлд нийцэхгүй гэж бодож байна. Эрх баригчид гадныхантай хамтарсан шокийн бодлого руу явж орсон. Архи, тамхи, автомашины татварыг байж болно гэхэд жирийн иргэдийн унадаг хос тэжээлтэй машины татварыг хулгайн аргаар нэмэх гэлээ. Нийт иргэдийн 70 гаруй хувь нь приус унадаг. Онцгой албан татварыг нэмснээр далд эдийн засгийг өдөөх анхны суурийг тавилаа. Нийгмийн даатгалын шимтгэл бол эдийн засгийн хүндрэлтэй энэ үед аж ахуйн нэгжүүдэд асар том дарамт болно. Валютын сангийн гол шаардлага нь орлогоо нэмэгдүүл, зарлагаа багасга, алдагдлаа бууруул гэсэн үндсэн гурван шаардлага. Гэвч энэ бүхний эсрэг явж байна. Орлого нэмэгдсэн зардал нэмэгдсэн, алдагдал нэмэгдсэн. Буурсан юм нэг ч алга. Та нар жилд өгдөг хүүхдийн 200 тэрбум төгрөгийг 90 орчим тэрбум болгочихоод сайд нарын багцыг дөрвөн зуун дөрвөн тэрбумаар нэмлээ. Орлого нэмэгдүүлэх хэд хэдэн боломж бий. Өмч хувьчлалаар зуун далан тэрбумаа оруулж ирж болох байв. Ханшийн зөрүүгээр зардлаа бууруулж болох байв. Дэлхийн зах зээл дээр түүхий эдийн үнийн өсөлтийг зөв ашиглах хэрэгтэй. Энэ өссөн мөнгийг нууж эхлэх юм руугаа явж байна” гэх зэргээр байр сууриа илэрхийлсэн. МАН-ын буурьтай гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, Ж.Энхбаяр нар ч байнгын хороо, чуулганы хуралдаан дээр төсвийн тодотголд иргэдийн татварыг нэмж байгаа хэрнээ өөрсдийнхөө зардлыг нэмж оруулж ирснийг шүүмжилж байсан.
Ингэж татварын дарамтанд ард түмнээ оруулсны үр дүнд баячууд улам л баяжих юм байна. Харин дундаж, бага орлоготой хэсгийнхэн орвонгоороо сөнөхөөр байна. Энэ чигээрээ батлагдвал дундаж, дунджаас доош ядуу давхаргынхныг тэр чигт нь сөнөөнө. Яг ийм дүр зураг сүүлийн үеийн эдийн засгийн байдлын талаар авч байгаа арга хэмжээнээс харагдлаа. Татвараар ингэж иргэдээ дарамтлахгүй байж болох бололцоо байхгүй биш байгаад байна. Зардал нь хамгийн их нэмэгдсэн хоёр сайдын багцыг багасгахад л ард түмний ачаа ингэтэл нэмэгдэхгүй байж болохоор. Эрх баригчид зүгээр л хүсэхгүй байна. Нэг жижигхэн үсчний газар, цайны газар, дэлгүүр ажиллуулаад таван хүн ажлын байраар хангаад Монголын нийгмийн амьдралыг авч явдаг байсан дундаж давхаргынхны бүх бизнес байхгүй болно. Энэ бүгд дундаж давхаргыг устгах гэсэн харийн бодлого яваад байна уу. МАН намын муйхар бодлого яваад байна уу. Манай сонин “Эх орончдын нам”-д эх орныхоо төлөө “харакири” хийх зориг зүрх бий эсэхийг шалгах цаг ирлээ” гэж бичиж байсан л даа. Гэтэл МАН баячуудын төлөө, гадаадын хөрөнгө оруулагчтай уул уурхайн төлөө харакири хийчихжээ. Тэд иргэдээ ядуурлаас аварч эдийн засгаа хямралаас гаргаж, эх орноо өрнөөс салгаж, хүчирхэг баян улс болгоно гэсэн амлалт өгсөн. Яг одоо хийж байгаа үйлдлүүд нь өнөөх амлалтуудынхаа эсрэг байгаа гэдгийг та ч харж, би ч харж байна. Дундаж давхарга устахад хэдэн баячууд ноёрхоно. Түүнээс үүдээд МАН устана. МАН бол Монголд байгаа зохион байгуулалттай, буурь суурьтай, тулхтай цор ганц нам гэж хэлэхээр институци юм. Сүүлийн хорин жилд дахиж ийм дайны нэг намтай болох гээд бид чадахгүй л байгаа. МАН төрд байхгүй үед ямар юм хүмүүс оронд нь гарч ирдгийг бид мэднэ. Тэд хонзон авдаг, дур дураараа улсын өмчийг шамшигдуулж, тарааж , эв эеэ олохгүй талцан муудалцаж, улс орноор тоглочих гээд байдаг. Иймээс тулхтай ганц намд найдаж ард түмэн олонхиос олонхи болгож, зөв шийдвэр гаргах боломж олгосон. Одоо явуулж байгаа бодлогыг нь харахаар энэ нам өөрсдийгөө үгүй хийх нь. Ингэвэл төр засагт хоосон орон зай буюу хаос үүсдэг. Энэ хоосон орон зай дээр гадаадын шуналтнууд хөрөнгө оруулалт нэрээр орж ирж, улс орных нь баялгийг хоосолдог. Яагаад энэ бүхэнд МАН нүд сохор, чих дүлий мэт сууна вэ. Чонотой нийлсэн нохой гэгчээр гадныхантай нийлж, дундаж давхаргынхныг устгана гэдэг гол сонгогчдоо үгүй хийлээ гэсэн үг. Сонгогчгүй болсон нам устана. Ингээд МАН гэдэг нам уствал эзгүй, эзэнгүй мэт улс орны толгойд ойворгон попчин, лам, бөө, зөнч мэргэд хэмээх сайн дурын баатрууд гарч ирж дураараа дургин туйлдуулж, буцаад хөлөө олох гэж улс орноороо манарч байх хооронд гадныхан аль хэдийнэ уул уурхай ашигт малтмалыг ухаж төнхөөд гараад явчихдаг. Бид Африкийн орнуудын жишээг дурдах дуртай. Давилуун зантай монголчууд тэдний буруу явсан замыг биднээс хол юм шиг ярьцгаасаар ирсэн. Зарим нь анхааруулж хэлдэг. “Ийм болох вий. Эд нар шиг болчихгүй юмсан” гэж. Гэвч одоо тэдний байдал хол биш санагдах боллоо. Эквадорын төр засаг манайд ажиглагдаж байгаа шиг татвар нэмэх иймэрхүү арга хэрэглэж байгаад хүндхэн байдалд орж байсан. Аргаа бараад төр засаг нь хувийн компаниуд руугаа орж, нефть импортлогч, газын компаниудаа нийгэмчилж эхэлсэн. Хувийн өмч рүү төр ингэж дайрахаар бизнес эрхлэгчид улсаасаа зугтаацгаалаа. Гэтэл төр нь зугтаалгахгүй арга хэмжээ авч хил дээрээ цэрэг зогсоосон. Ингээд хүн төрөлхтний түүхэнд алдартай дарангуйлагч төрсөн. Бас нэг жишээ Зимбабве. Бас ингэж явсаар байгаад гадаадын жаахан ч гэсэн хөрөнгө оруулалттай компани байвал нийгэмчилнэ гээд сууж байгаа.
Ийм улс орнууд шиг дундаж давхарга, хувийн жижигхэн компани, энгийн иргэдийнхээ аж амьдрал руу дайраад байвал тэд зугтана. Эсвэл босно. Гадаадын ашиг малтмал уул уурхайн чигийн лоббигоор, Монголын том олигархиудын шахаасаар улс орноо нуруун дээрээ авч явдаг дундаж давхаргынхныг үгүй хийж тэрнийхээ горыг амсч улс төрийн тавцангаас МАН өөрөө байхгүй болох юм биш биз. Уул уурхайн баялагтай ядуу, тэнэг удирдагчтай орнуудын хамгийн зохион байгуулалттай, хүчтэй улс төрийн хүчнийг нь гадаад, дотоодын олигархиуд эхлэн онилж, үгүй хийдэг. Түүний дараа өнөөх попчин, луйварчин, хуурамч эх орончид оодорч эхэлдэг. Төрд гарч ирсэн толгойтой болгон шантааж нэхдэг. Гадны хөрөнгө оруулагчид хэр таарсан юм оффшорт нь хийгээд өгчихнө. Нэг гайгүй хэл ам нь хөгжсөн попчинд сая доллар шидэх бол хэдэн тэрбумаар нь залгидаг гадны шулаачдад тийм ч их санагдахгүй. Яг ингэж өгснийхөө дараа дансанд нь мөнгө хийсэн гадаадынхан буцаагаад шантаажилж эхэлнэ. Орчин үеийн колонийн бодлого ийм байдаг. Тиймээс МАН-ынхаан, сонгуулиар амлаж байсан зүйлийнхээ эсрэг, үзэл санааныхаа үнэт зүйлийг өөрийн гараар үгүй хийх гээд байна шүү, та нар. Энэ бол Монголын хувь заяатай холбоотой асуудал. Ам ангайх бүртээ “Гадныхан тэгж хэлсэн, тэрнээс өөрөөр өөрчилж болохгүй” гэх Сангийн сайдын үг нэг л биш байна. Дундаж давхаргынхнаа дарж аваад улс орноо сэргээнэ гэж байхгүй. Санал болгосон болгоныг нь хүлээж аваад байна уу, эсвэл өөрсдийн санааг гүйцэлдүүлэх гэж тэдний шаардлагыг заавал ингэж иргэдийнхээ нуруун дээр ачаа үүрүүлснээр шийдэх гээд байна уу. Юу юугүй Валютын санг хөөгөөд явуулчих гэж байгаа юм биш. Долоон өөрчлөлтөө өөрсдийнхөө зардлаас хасаад шийдчих боломж байгаагүй хэрэг үү. Валютын сангийн суурин төлөөлөгч Нийл Сакер “Ямар зардлаа танах нь Засгийн газрын өөрийнх нь асуудал” гэж хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа хэлсэн байна лээ. Тэрнээс харахад Засгийн газар зардлаа танаж болох байсан шиг. Валютын санг хөөгөөд хүндхэн байдалд орсон Вэнэсуэль шиг байх албагүй. Гэхдээ иргэдийнхээ, тэр дундаа дундаж, тэрнээс доош орлоготой иргэдийнхээ татварыг ингэтэл нэмэлгүй, өөрсдийн зардлаас хасч болмоор юм. МАН ядуурлыг зөвхөн ядууст үүрүүлэх гэсэн харийн хар харгис бодлогыг хэрэгжүүлэгч болж байгаа юм биш биз. Иргэдийнхээ найдварыг ингээд тасалбал эргээд унахдаа дэндүү чанга газардана шүү.
Хаврын чуулган ирэх лхагва гаригт эхэлнэ. Чуулганаар нэн яаралтай хэлэлцэх асуудал бол Төсвийн тодотгол. Төсвийн тодотгол анх баталсан төсвөөс зардал нь 220.7 тэрбумаар өссөн байна. Олон улсын валютын сан төсвийн алдагдлаа багасгаж, үе шаттай бууруулах шаардлагыг тавьж байгаа. Төсвийн тодотголд нэмэгдэж орж ирсэн зардал бүтээн байгуулалтад зориулагдаж нэмэгдээгүй юм байна. Харин сайд, дарга, эрх баригчдын зардал нэмэгдээд ороод ирсэн байх юм. Тэгсэн мөртлөө зургаан төрлийн татвар нэмжээ. Архи, тамхины онцгой албан татвар, импортын тамхины гаалийн албан татвар, автобензин, дизелийн түлшний онцгой албан татвар, суудлын автомашины онцгой албан татвар, хувь хүний орлогын албан татвар, хадгаламжийн хүүгийн орлогын татвар, нийгмийн даатгалын сангийн шимтгэл зэргийг нэмэгдүүлжээ. Халамж таналаа. Хүүхдийн мөнгийг зорилтот бүлгээс бусдыг хаслаа. Тэтгэврийн насыг хойшлууллаа. Төсвийн зарлагаа танаагүй байж татвар нэмчихсэн ийм л тодотгол болж. Татвар нэмсэн ачаалал нь иргэдийн нуруун дээр бууна.
Манай эх орончид адуугаа амьдаар нь гаргахгүй гэдэг. Алтаа ухлаа гэж уурсдаг. Нүүрсээ зөөх төмөр замыг барихгүй гэнэ. Тэр байтугай хадсан өвс хятадууд авч байна гэж бөөн хэрүүл хийнэ.
И.Жаргалсайхан гэх монгол хүүг албадан гаргахыг эсэргүүцэн Шведийн Стокгольм хотод гурван ахлах сургуулийн 1500 сурагч өнгөрсөн долоо хоногт хичээл хаялт зарлан, эсэргүүцлийн жагсаал хийлээ. Тэд “Жагаа үлдэх ёстой” гэсэн лоозон барьж. Чухам юу болсон талаар өгүүлье. Арван нэгэн настайдаа Шведэд очсон И.Жаргалсайхан хүү 18 нас хүртлээ тэндээ амьдарчээ. Түүний эцэг, эх 2006 онд Шведэд очсон бөгөөд 2010 онд хүүгээ Швед рүү татаж авчээ. Тэдний гэр бүлийнхэн визнийхээ хугацааг сунгуулсаар Шведэд өдийг хүрч. Харин энэ удаа оршин суух эрхээ дахин сунгуулахаар бичиг баримтаа бүрдүүлж өгсөн ч, татгалзсан хариу авсан байна. Хүүгийн эцэг, эх оршин суух эрхээ хөөцөлдөх зуур И.Жаргалсайхан 18 нас хүрч түүний оршин суух эрх нь эцэг, эхээс нь тусдаа яригдах нөхцөл байдал үүсчээ. Энэ улсад арван найман нас хүрвэл насанд хүрсэнд тооцдог учраас хүүг Шведэд оршин суух эрхийг цагаачлалын алба өгсөнгүй. Ингээд хамт суралцдаг найз нар нь монгол хүүгийн төлөө тэмцэл өрнүүлж эхэлсэн байна.
Алтан унжлагат хэмээх гал тахиа жил өнгөтэй өөдтэй, сайхан эхэлж байна. Цаг наашилж байгааг мэдрүүлж шинийн өдрүүдэд налгар сайхан. Хүн бүрийн нүдэнд цог гэрэлтэн, жаргалтай инээмсэглэж, билэгтэй сайхан үгийг хэлэлцэнэ. Энэ өдрүүдэд амнаасаа муу үг унагах хүн нэгээхэн ч алга. Сошиалаар улстөржиж, шүүмжилж суудаг нөхөд ч дээл хувцас гоёл чимгээ зүүсэн зургаа тавьжээ. Амнаас нь гоё сайхан үгс гардаг юм байна шүү. Дандаа ийм байгаасай. Хамаг л билгэ дэмбэрэлтэй сайхан үгс урсч байна. Бусад өдрүүдэд залуус ихэвчлэн Юу байна, юмгүй дээ гэж мэндэлж байгаа харагддаг. Цагаан сарын энэ өдрүүдэд мэнд мэдэн мэндлэх нь хүртэл сайхан. Ах дүү хамаатан садан өнөр өтгөн болж байгаа гэж жигтэйхэн. Жилээс жилд Монголын үрс маш олон болж байгааг өөрийн хамаатан саднаасаа л мэдчихэж болж байна. Жилээс жилд хамаатан маань улам олон болох чинь монголчууд бид улам олж байгаагийн л хэрэг шүү дээ.
“Түвдэнгийн Бор баатар маань зөвдсөн үү, буруутсан уу” нийтлэл “Өдрийн сонин”-д гарсныг уншаад Н.Банди гуай бидэнд хандсан юм. Тэр үеийн үйл явдлын гэрч болох хүмүүстэй уулзаж явсны хувьд Улсын баатар Т.Борын талаар сонсч дуулснаа Н.Банди гуай бидэнтэй хуваалцлаа. Хустайн цогцолборт газар төвийн захирал байсан түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.
“Эрвийх дэрвийхээрээ хөдөлж эх орноо өрнөөс гаргахыг “Өдрийн сонин” уриалж байна” нийтлэлийг манай нийтлэлч Н.Гантулга өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 27ны дугаарт бичсэн билээ. Нийтлэл гарсны маргаашаас редакцийн утас завсаргүй хангинаж, сонины редакц олон хүний хөлд дарагдан, дэмжсэн захидал ирсээр байна. Хүмүүс “Юу байгаагаа хандивлая, сайхан санаачилга байна, дэмжиж байна, энийгээ ч өгнө, тэрийгээ ч хандивлана” гэлцэв. “Өдрийн сонин”ы редакцид Монгол Улсын гавьяат багш Л.Дамбадорж, түүхийн ухааны доктор Н.Цэрэн, Н.Баатар, Ч.Цээпил, Ц.Баасанжаваас эхлээд тэтгэврийн хөгшид, идэр залуусын захидал тасарсангүй. Зарим нь алтан аягаа өгнө гэчихсэн, нэг хэсэг нь агт морьд, ээмэг бөгж, мөнгө төгрөг, ер юу байгаагаа өгье гэв.
Цаг үе үймж, дайн дажин болоход хүн гэдэг амьд үлдэхийг л хүсдэг. Хэцүү хүндхэн дайн дажинтай улс орны хүмүүс хэдэн мянга, хэдэн саяараа дүрвэж гэнэ гэж бид зөндөө л сонсдог болсон. Сири улс дайны өмнөх тооллогоор 22 сая гаруй хүн амтай гэж тоологдож байсан бол одоо 17.8 сая гэсэн тоон дүн гарсан байна лээ. Сирийн дайн улс төрийн хоригдлыг суллах, шинэчлэл хэрэгтэй байна гэсэн дотоодын тэмцлээр эхэлж, сүүлдээ Башар Асадыг унагах улс төр болж, энэ дотоодоосоо хальж, гадаадаас тусламж хүсч даамжирсан. Дайнаас болж олон сая хүн дүрвэсэн бөгөөд зарим нь улс дотроо нүүж, зарим нь гадаад руу дүрвэлээ. Арай гэж дүрвэж чадсан нь ойрын улс болох Иордан, Ливан, Туркийн хил дээр элсэн цөлд дүрвэгсдийн хуаран гэх майханд өдөр хоногийг өнгөрөөж байна. Зарим нь цааш Европыг зорьсоор. Сирийн дүрвэгсдийн цуваа өнөө ч үргэлжилж байгаа. Амь дүйн амар тайван амьдралыг эрэн яваа дүрвэгсдийн урт зам дардан байдаггүй. Тэд дэндүү олон саад бэрхшээлийг туулна. Энэ замаа дуусгаж чадахгүй нь олон. Аз таарч хүссэн газартаа хүрсэн ч цагаачлалын виз гарахыг хүлээж мөн л чамгүй хугацааг үднэ. Европ тэр чигээрээ цагаачдыг хүлээж авахад нааштай хандсан юм биш. Зарим улс орон авахгүй гэж зарим нь авна гэж маргасан. Зарим улс эдийн засгийн хүнд ачаа гэж үзсэн. Мөн иргэд нь дургүйцэж жагсаал цуглаандаа хүрсэн. Герман улс дүрвэгсдэд нааштай хандаж хэт олноор нь хүлээж авснаар канцлер Меркель хэл аманд ороод байгаа шүү дээ.
Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат утаанаас салах аргыг ол гэж эрдэмтдэдээ даалгавар өгсөн. Шинжлэх ухаанд найдаж байгаа нь авууштай юм. Төр засаг сүүлийн 30 жил ингэж шинжлэх ухаандаа найдаж байсан тохиолдол гараагүй. Шинжлэх ухааны академи, эрдэмтэд нь тэрүүхэндээ л эрдмийн ажил хийж сууна уу гэхээс улс орондоо хэрэгтэй зүйл хийдэггүй, дэмий л төсвийн мөнгө үрдэг байгууллага гэж адлагдаад сүүлдээ энэ байгууллагыг татан буулгах дээрээ тулж байлаа шүү дээ. Харин Ерөнхий сайдыг үүрэг өгснөөс хойш манай эрдэмтэд цаг наргүй хуралдаж, гарц гаргалгаа хайж, тооцоо төлөвлөгөө гаргаж эхлэв. Ерөнхий сайд үүрэг өгснөөсөө хойш ирэх оны нэгдүгээр сарын нэгнээс гэр хорооллын цахилгааны шөнийн тарифыг тэглэхээ зарлачихлаа. Хэрэв гуравдугаар цахилгаан станцын өргөтгөл баригдаж, хатуу түлшний үйлдвэрээ барьчихвал түүхий нүүрс түлж, айл болгон утаа үйлдвэрлэхгүй байх боломжтой. Тэр ч бүү хэл Ерөнхий сайд ирэх намар гэхэд Улаанбаатарт түүхий нүүрс оруулахгүй болох юм гэсэн. Мэдээж үүний өмнө нүүрс түлэхгүйгээр дулаан байх бололцоог бүрдүүлэхээр ажиллаж байна.