Author: Сүхбатын Ариунжаргал

Нийслэлийн авто замын газрын дарга Д.Нанзаддоржтой ярилцлаа.

-Бүрэн эрхийнхээ дөрвөн жилийн хугацаанд танай байгууллага ямар ажлууд амжуулав?

-Дөрвөн жилийн ажлын тоон үзүүлэлтээр харвал нийтдээ 175.8 км замыг өргөтгөн шинэчилж, 83.7 км зам шинээр барьсан байна. 278.8 урт метр гүүрийг өргөтгөн шинэчилж, 647.9 урт метр гүүрийг шинээр барьжээ. 273 метр түр гүүр барьсан. Яармагийн гүүр, Бээжингийн гудамж буюу Скай их дэлгүүрийн хажууд түр гүүр тавьчихаад байгаа. Мөн гурван байршилд автомашинд зориулсан нүхэн гарц барьсан. Улаанбаатар хотыг хоёр хуваачихсан төмөр зам маань ганцхан Энхтайвны гүүрэнд ачаалал өгч түгжирдэг байсан. Энэ ачааллыг бууруулахын тулд гүүр барина гэхээр маш их зардал, хугацаа орох учраас төмөр замын доогуур автомашинд зориулсан гурван байрлалд нүхэн гарц хийсэн. Энэ ажил Энхтайваны гүүрний ачааллыг хөнгөлсөн. Нүхэн гарцны нэгдүгээр байршил Энхтайваны гүүрний зүүн талд буюу Парк, Хурд, Хилчин хорооллыг холбож байгаа. Хоёрдугаар байршил нь Соёолж дээр бий. Харин гуравдугаар байршил Баянмонгол хорооллын хойно байдаг. Дөрвөн байршилд явган хүнд зориулсан гүүр барьсан нь та бүхний мэдэх “Бөмбөгөр” худалдааны төвийн хажууд, 100 айл, 120 буюу Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, 19 дүгээр хороололд бий. Мөн нэг байршилд буюу Сансарын тунелийн хажууд газар доорх нүхэн гарц барьсан. Үндсэндээ энэ бүтээн байгуулалт өмнөх жилүүдтэй харьцуулж үзэхэд хурд нь 3-5 дахин өссөн үзүүлэлттэй.

Бид замын байгууламжийг иж бүрнээр нь барьж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, сүүлийн дөрвөн жилд баригдсан зам явган хүний болоод дугуйн зам, ногоон байгууламж, гэрэлтүүлэг, ус зайлуулах хоолойг иж бүрнээр нь шийдсэнээрээ онцлог. Өнгөрсөн жилээс ногоон байгууламж нь ургах нөхцөлгүй газруудын явган замыг өргөтгөн барьж байгаа. Өмнө нь зам барихдаа ус зайлуулах хоолойг шүүлт хэлбэр буюу далд хэлбэрээр хийдэг байсан. Үүнийг бороо орсны дараа цэвэрлэдэг ч усаа хангалттай хэмжээнд авч чаддаггүй байсан юм. Байсхийгээд битүүрчихнэ. 2012-2016 онд бид Японы туршлагыг Улаанбаатар хотод шууд хуулбарлан өөрийн орны онцлогт тохируулан хэрэглэж эхэлсэн. Ашиглахдаа трапец хэлбэртэй 80-90 см гүн бетонон шуудууг замын хашлагын араар тавьдаг болсон.

-Замын ажил эхлэхээр газар чөлөөлөлт ямархуу байдаг вэ?

-Хотод зам барина гэдэг аймаг, орон нутагт барьж байгаа замаас онцлог байдаг. Улаанбаатар хотод зам барих үед газар чөлөөлөлтийн асуудал гардаг. Газар чөлөөлөхөд ихээхэн ажиллагаа ордог. Тухайн газрыг өмчилсөн иргэн аж ахуйн нэгжтэй заавал зөвшилцөж байж газар чөлөөлдөг. Энэ ажил дээр Улаанбаатар хотын иргэд ажиллаж сурч байна. 2012, 2013 онд төвөгшөөдөг байсан бол иргэдийн ухамсар жил ирэх тусам дээшилж байна.

-Нийслэл хотын автомашины түгжрэл буурсан уу?

-Биднийг ажил авахаас өмнө тэг зогсолт буюу томоохон гудамж талбайд ачааллын үед 2-4 цаг түгжирч зогсдог байсан. Үүнийг бууруулахын тулд нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл ажлаа аваад дугаарын хязгаарлалтыг эхний ажил болгож баталсан. Дугаарын хязгаарлалт хийсэн нь тухайн үедээ түгжрэлийг нэлээд сайн бууруулж байсан. Дугаарын хязгаарлалтаас гадна бүтээн байгуулалт буюу замаа өргөтгөе, шинэчилж засъя гэдэг асуудлыг зэрэгцүүлж нийслэлээс төсвийнхөө нэлээд хэсгийг зарцуулсан. Үүний хүчинд одоо хурд хамгийн багадаа таван км цаг болсон. Зарим шинэчлэгдсэн уулзварууд дээр хурд 30-40 км цаг руу орчихсон. Зарим зам ямар ч түгжрэлгүй онгорхой байдаг болсон. Богд уулын арын зам Улаанбаатар хотын хөндлөн чигийн замыг маш их хөнгөлсөн.

-Сая орсон борооноор ус зайлуулах хоолой байрлуулаагүйгээс зам эвдэрлээ гэх шүүмж гарлаа. Үүнийг тайлбарлахгүй юу?

-Зургадугаар сарын 21-ний өдөр удаан хугацаагаар үргэлжлэн орсон борооноор Улаанбаатар хотын гудамж, зам нэлээд устай байлаа. Энэ асуудлыг арилгах тал дээр Улаанбаатар нэгтгэл, Нийслэлийн авто замын газар, Захирагчийн ажлын алба, Онцгой байдлан алба гээд холбогдох бүх байгууллага ажилласнаар ямар нэгэн осол, эндэгдэл гаргасангүй. Ус тогтсоныг зам баригдсанаас болоод усанд автсан мэтээр ярьж байна. Шарга морьтын замд нэг айлын хашаанд ус орлоо гэдэг мэдээ цахим ертөнцөд нэлээд сүржин яригдлаа. Бодит байдалтай газар дээр нь очиж танилцсан. Харамсалтай нь нэг байршилд айлын хашаанд ус орж замын тодорхой хэсгийг эвдэлсэн байсан. Яг тэр зам эвдэрсэн газар доогуур ус урсгах хоолой байсан юм. Тэр хоолойны бүх нүхийг доор нь байдаг айл чулуу, шороо, шавраар битүүлчихсэн байсан. “Яаж байгаа юм бэ” гэсэн чинь “Манай хашаа руу ус ороод бид гарч чадахгүй байна. 00 усаар дүүрээд байсан учраас бөглөсөн” гэсэн хариу хэлсэн. “Томоохон бүтээн байгуулалт болсон зам эвдэлчихлээ” гэхэд эхлээд нэлээд ууртай байсан ч сүүлдээ ойлгосон. Ойлголцсоны дараа гүйцэтгэгч компанийн хүмүүсийг дуудаж ус зайлуулах нүхийг тагласан зүйлийг гаргасан. Ингээд 15 минут хүрэхгүй хугацаанд нөгөө тунасан ус урсаад зам онгойчихсон. Өмнөх хариуцлагагүй дарга үерийн аман дээр газар өмчилсөнтэй холбоотой асуудал л даа.

-Хойшид төлөвлөсөн ажил бий гэлээ. Хэдэн газарт зам байгуулахаар төлөвлөж байна вэ?

-2016-2020 он хүртэл хийх ажлаа төлөвлөж мөрийн хөтөлбөртөө тусгачихсан байгаа. Толгойтын замыг өргөтгөн засах ажлаа эхлүүлчихсэн. Энэ замд 1985 оноос хойш засвар хийгдээгүй. Гүйцэтгэгч компани туршлагатай сайн учраас гүйцэтгэл хурдацтай явж байна. Энэ зам 3.6 км урттай, дундаа долоон метр өргөнтэй хоёр гүүр байсныг 14 метр урттай болгож томсгосон. Замаа есөн метр байсныг 16 метр болгож өргөсгөж байна. Үргэлжлүүлээд Толгойтын замын уулзвараар Орбитын Найрамдал чиглэлийн замыг засна. Энэ замыг бид нийслэлийн концессын гэрээгээр гүйцэтгэгч шалгаруулж бариад маргааш нээлтээ хийх гэж байна. Энэ замыг 2017 оны долдугаар сарын 1 гэхэд ашиглалтад оруулчихна. Дээрээс нь Хятадын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр томоохон ажлууд хийнэ. Тухайлбал Замын цагдаагийн газрын төмөр зам дээрх гүүрэн гарцыг нарны замтай хоёр түвшинд огтлолцуулах ажлыг эхлүүлэх гэж байна. Энэ ажил наймдугаар сараас эхлэн 2017 онд эрчтэй эхэлж, 2018 оны арваннэгдүгээр сар гэхэд ашиглалтад орно. Яармагийн гүүрийг ашиглах тухай асуудал эхэлж байна. Улиастайн салдаг уулзвараас эхлээд Чойр, Налайхын салдаг бөмбөлөгтэй уулзвар хүртэл 2.9 км урт замыг өргөтгөн шинэчилнэ. Өөрөөр хэлбэл, одоо байгаа хоёр урсгалтай зам дөрвөн урсгалтай болно. Гэрэлтүүлэг, ус зайлуулах хоолой, ногоон байгууламж гээд иж бүрэн томоохон ажил хийгдэнэ. Магадгүй анхны хурдны зам эхлэх гэж байна. Үүнийг хийх Хятадын таван компанийг сонгон шалгаруулах ажлаа хийгээд энэ сарын 27-нд нээнэ. Энэ ажлыг 2019 оны улсын баяр наадам гэхэд иж бүрнээр шийдээд ашиглалтад оруулна. Баянзүрхийн гүүрийг Налайхын замтай холбож, одоо байгаа байрлалаас өөрчилж дөрвөн урсгалтай болгож өөрчилнө. Сонсголонгийн гүүрийг хоёр урсгалтай болгож барих гэж байна. Энэ бүгд ирэх дөрвөн жилийн томоохон бүтээн байгуулалтын ажил байх юм. Мөн Улаанбаатар хотын гадна тойрог гэж том асуудал бий. Баянхошууг Дэнжийн мянгатай холбоод, Дэнжийн мянгийг Хайлаасттай холбоод, Хайлаастаа Чингэлтэйтэй холбоод, Чингэлтэйгээсээ Дарь-Эх рүү холбогдож, цаашаа Маахуур толгой, Улиастайн зам гээд гадна тойргийн замыг барьж ашиглалтад оруулах ажлыг хийнэ. Мөн Хөшигийн хөндийн хурдны зам баригдчихна. Энэ зам өнөө жилдээ ашиглалтад орно.

Дээрээс нь Улаанбаатар хотын зүүнээс баруун, баруунаас зүүн чиглэлд төвөөр дайран гардаг ганцхан замаас гадна талаар явдаг зам барих, гадна талаас холбоосоор ороод ирдэг зам барих ажлууд эхэлчихсэн явж байна. Жишээлбэл, Гүнтийн давааг давуулаад Партизаны замыг барьчихсан. Дарханаас орж ирж байгаа машин орж ирэх боломжтой. Гүнтийн давааг даваад хойд зуслангийнхаа замд холбох ажлыг эхэлчихлээ. Энэ холбоосыг хийх ажил эхлээд хоёр компани ажиллаж байгаа. Бид 2016 оны арваннэгдүгээр сарын 15 гэхэд энэ замыг нээчихнэ. Тэгэхээр Дархан, Сэлэнгээс орж ирж байгаа машин заавал 61-ийн гарам орж бөглөрөх шаардлагагүй. Партизаны замыг сонголоо гэхэд хойноос Шарга морьтоор ороод ирэх юм. Энэ холбоосыг хийчихнэ. Яваандаа Гүнтийн даваанаас ганц Шарга морьт гэлтгүй Зүүнсалаа, Баруунсалаа, Найрамдал зуслангийн зам руу ороод ирдэг хэд хэдэн уулын зам байдаг. Энэ байршлуудыг судалж байна. Тэр давааг сэтэлчих юм бол Улаанбаатарыг утаа байхгүй болно гээд байдаг. Тэр ажилтай уялдуулж замын ажлыг судалж үзээд чадвал эхлүүлэх арга хэмжээ авна.

“Боловсрол” телевизийн “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлэг гарснаасаа хойш үзэгчдийн анхаарлыг татаад байгаа билээ. Нэвтрүүлгийн найман оролцогчоор “Камертон” хамтлагийн дуучин Л.Ган-Эрдэнэ, жүжигчин Н.Мөнхсоёл, загвар өмсөгч Э.Энхболд, дуучин Б. Маралжингоо, загвар өмсөгч С.Сарнай, дуучин П.Баярцэнгэл, дуучин Э.Энхзол, дуучин Б.Амархүү нар сонгогдсон. Тэд алдартнуудын дуу хоолой, бүжгийн хөдөлгөөн, хувцас хэрэглэл, дүр төрхийг дуурайж буй юм. Нэвтрүүлгийн чадварлаг оролцогч загвар өмсөгч Э.Энхболдтой ярилцлаа.

–“Яг түүн шиг” шоунд оролцох саналыг хэзээ авсан бэ?

-Анх “Боловсрол” телевизээс санал тавьсан. Шоуны танилцуулгыг хараад л орохоор шийдсэн. Харин хамт оролцох хүмүүсээ сонсоод хүндхэн санагдаж байсан шүү. Гэхдээ би өөрөө дуулах дуртай, өөрийнхөө шинэ дүр төрхийг харуулъя гэж бодсон учраас орохоор шийдсэн.

-Оролцогчид хоорондоо хэр өрсөлдөөнтэй байгаа вэ. Ихэнх нь мэргэжлийн дуучид байгаа ч та бас хамтлагтай шүү дээ. Дуулалт тал дээр хүндрэл байна уу?

-Манай шоуны онцлог бол айхтар өрсөлдөөд байх юм байхгүй. Хамгийн гол нь хөгжилтэй, энтертайнмэнт тал руугаа чиглэсэн. Багахан хэмжээний өрсөлдөөн байгаа ч бие биенийгээ таньж мэдэж, сайхан найз нөхөд болж байна. Би V.R хамтлагийн гишүүн. Дуулах урлагаар хичээллэж байсан болохоор дуулах тал дээр гайгүй байна. Шоу маань дан ганц дуулалт гэхгүйгээр дүрд хувирч байгаа нь илүү хөгжилтэй амьд болгож байгаа. Мөн эмэгтэй дүрд хувирах нь илүү хэцүү болгож байгаа. Би өөрөө басс, баритон хоолойтой учраас эмэгтэй хүний хоолойг гаргах хэцүү байсан.

-Эхний дугаараар МУГЖ Х.Төмөрбаатар гуайг дуурайсан. Хувирахад хэр амар байв. Нэлээд адилхан болсон харагдсан. Хүмүүсээс магтаал шүүмжлэл хэр сонсов?

-Шоуны анхны даалгаврыг бэлдэхэд хүнд байсан. Би хүний үйлдлийг адилхан хийж, хүн дуурайж байсан туршлагагүй. Зөвхөн би гэхгүйгээр бусад долоон оролцогчид ч хүндхэн байсан байх. Ямар ч байсан миний хувьд нэвтрүүлгийн зохион байгуулагчидтай хамтран дүрээ бүтээсэн. Миний бодлоор нэлээд дөхсөн болов уу гэж бодож байна. Үйл хөдлөлийн тал дээр дутуу юм байсан байж магадгүй. Эхний дүр дээрээ хамгийн бага оноо авсан. Харин үзэгчдээс их адилхан болсон байна, адилхан дуулсан шүү гэсэн сэтгэгдэл их ирсэн. Төмөрбаатар гуайг дуурайх гээд судалгаа хийхдээ 2000 оны эхээр болсон тоглолтынх нь бичлэгийг үзсэн юм. Дуурайхад их хэцүү байсан л даа. Г.Ганхүү шүүгч Ц.Төмөрбаатар гуайтай уулзаж үзсэн талаар асуусан. Цаг бага байсан болохоор уулзаж чадаагүй л дээ. Энэ нь бас бага оноо авах шалтгаан болсон болов уу гэж бодож байгаа.

-Харин “Никитон” хамтлагийн Ч.Батчулууныг дуурайх ямар байв?

-Хоёрдугаар үзүүлбэрээс би гэлтгүй манай багийнхан туршлагажиж эхэлсэн. Батчулуун ах бол өөрийн байр суурьтай мундаг дуучин шүү дээ. Дуурайхад амаргүй байсан. Би өөрөө бүх дууг нь дуулах дуртай. Дуртай дууныхаа нэг болох “Цамцаа тайл” дууг дуулахаар сонголт хийж бэлдсэн. Дуулалтын хувьд үнэхээр хэцүү, өндөр ур чадвар шаардсан дуу байсан. Өөрийнхөө боломжоор л дуурайж дуулсан. Энэ үзүүлбэр дээр мөн л шүүгчдээс муу оноо авсан. Гэхдээ би өөрийнхөө хувьд сэтгэл ханамжтай байгаа. Баачка ахыг өөрийнхөө чадахаар 100 хувь гаргаж чадсан гэж дүгнэж байгаа. Нэвтрүүлэг гарсны дараа Ч.Батчулуун ах өөрийнхөө пэйж хуудсанд миний дуурайсан зургийг тавиад “Намайг загвар өмсөгч Э.Энхболд дуурайсан байна” гэж бичсэн байсан. Тэрийг хараад санаа их зовсон. Хүндэлж биширч явдаг дуучин маань гэж коммент бичсэн. Яг тийм нөхцөл байдал бас эвгүй юм билээ.

-Өндөр өсгийт дээр дуулж, бүжиглэдэг “Казаки” хамтлагийг дуурайх ямар байсан бэ. Тухайн үед хүмүүс их дэмжиж байсан. Загвар өмсөгч хүнд амархан шүү дээ гэх хүмүүс ч байсан?

-Миний хувьд маш хүнд даалгавар гэж бодож байна. Харин ч эсрэгээрээ. Эмэгтэй моделиуд л тайзан дээр өсгийтэй гуталтай алхдаг. Миний хувьд модель ч эрэгтэй хүн учраас өсгийтэй гутал дээр алхана гэдэг бол маш хүнд даваа байсан. Загварын салбарт 12 жил ажилласан хэдий ч анх удаа л өсгийтэй гутал өмсч үзсэн юм. Өмсөх өмсөхдөө бүр “Казаки” гээд мундаг хамтлагийг дуурайж мэргэжлийн түвшинд бүжиглэнэ гэдэг амаргүй байсан.

-Дөрөв дэх дүр Фрэнк Синатра байх аа?

-Фрэнк Синатра дуулахдаа бүжиглэдэггүй зүгээр л зогсч байгаад дуулчихдаг дуучин юм билээ.

-Өмнөх долоо хоногийн дугаар дээр “Lady gaga”-гийн дүрд хувирч ялагч болсон шүү дээ. Ялагч болоход урамтай байв уу?

-Лэди Гага урьд урьдын дүрүүдээс хамгийн хэцүү нь байсан. Лэди Гагаг аваад бэлдэхэд “Казаки”-гаас илүү хүнд байсан. Учир нь би өөрөө бүдүүн хоолойтой учраас эмэгтэй хүний нарийн хоолой гаргах төвөгтэй юм билээ. Түүнээс гадна анх удаа тийм бариу хувцас өмсөхөд бэрхшээлтэй байлаа. Лэди Гага дээр түрүүлнэ гэж бодоогүй. Найзууддаа их баярлаж байгаа. Бид нэгнээ сайн мэддэг учраас тэд намайг өндрөөр үнэллээ гэж бодож байгаа. Тийм ч учраас энэ долоо хоногт таарсан Том Жонесыг их хичээж бэлдэж “Sex bomb” дууг дууллаа.

-Бусад оролцогчдоос гайхмаар өөрчлөгдөж байгаа хүн хэн байна. Та өөрийн гурван оноогоо хэнийг дэмжиж өгч байгаа вэ?

-Бусад оролцогчдоо шүтээд л явж байна. Тэд үнэхээр гайхашруулж чадаж байгаа мундаг хүмүүс. Модель С.Сарнай, Н.Мөнхсоёл бид гурвын хувьд дуучин гэдэг статуст орохгүй явж байгаа. Тэр ч утгаараа бусдаасаа дутахааргүй сайхан үзүүлбэр үзүүлж байгаа залуусаараа бахархаж байгаа. Мөн дээрээс нь Б.Амархүү, Э.Энхзол, Б.Маралжингоо, П.Баярцэнгэл, Л.Ган-Эрдэнэ гээд бүгд л хүлээн зөвшөөрөгдсөн гайхалтай уран бүтээлчид. Энэ хүмүүстэй хамт орж байгаадаа баяртай байна. Өөрийн оноогоо тухай бүрт таалагдсан хүндээ өгөөд явж байгаа даа.

–“Яг түүн шиг” шоуны шүүгчид хэр хатуу шүүж байна?

-Хатуу гэхээсээ илүү оролцогчид жигд учраас шүүхэд хүндрэлтэй байх шиг санагддаг. Энэ тухайгаа ч илэрхийлдэг.

-Долоо хоног оногдсон дүрдээ хувирахад хэр урт хугацаа вэ?

-Зарим дүрд долоо хоног багадаж байгаа. Шоу зохион байгуулагчдын зүгээс бүх талаар дэмжиж чиглүүлж байна.

-Танай V.R хамтлаг уран бүтээлээ хийж байгаа юу?

-Манай хамтлагийн хувьд төлөвлөж байгаа уран бүтээл бий. Одоохондоо тус тусын ажлаа хийгээд уран бүтээл гаргаж амжихгүй байна. Гэхдээ шинэ оноос өмнө хоёроос гурван уран бүтээл гаргаж сонсогчдодоо хүргэнэ.

-Та ямар мэргэжилтэй хүн бэ. Загвар өмсөгч болоогүй байсан бол ямар мэргэжилтэй болох байсан бэ?

-Би урлаг судлалын ухааны бакалавр, бизнесийн удирдлагын бакалавр гэсэн хос мэргэжилтэй. Хоббигоо мэргэжлээ болгосон азтай хүн. Загвар өмсөгч болоогүй бол дуучин болох байсан.

-Эрэгтэй хүн загварын ертөнцөд ажиллахад хэр хэцүү вэ?

-Манайд эрэгтэй модель болох, ажиллах хэцүү. Яагаад гэвэл зах зээл нь маш бага. Харин модель болсноор хувь хүнд маш олон эерэг өөрчлөлт гардаг. Гоо зүйн мэдлэгээс эхлээд найз нөхөд, танилын хүрээ ихэсдэг.

-Одоо хаана харьяалалтай ажиллаж байна?

-“Gobi cashmere” компанитай гэрээтэй ажиллаж байгаа. 2014-2016 оны хооронд гэрээтэй. Цаашдаа сунгагдах эсэхийг хэлж мэдэхгүй байна.

-Гэр бүлийн хүн чинь тантай нэг салбарынх байх аа. Шоунд оролцоход чинь хэр дэмжиж байгаа вэ?

-Манай хүнийг Отгонжаргал гэдэг. Дизайнер мэргэжилтэй. 2015 онд Азийн шилдэг дизайнер гэсэн нэр хүндтэй, шагнал авсан. Эхнэрээрээ их бахархаж явдаг. Нэг салбарын хүмүүс болохоор бие биеэ их ойлгодог юм болов уу л гэж боддог доо. Хоёр хөөрхөн хүүхэдтэй дөрвүүлээ л аж төрж амьдран сууж байна даа. Шоугаа бүтэн сайны орой гэрээрээ сууж байгаад л үзнэ шүү дээ.

-Сүүлийн үед ямар ажил хийж байна. Шоуны хажуугаар ажлаа амжуулж чадаж байна уу?

-Хажуугаар нь ажлаа амжуулна гэдэг хэцүү. Аль болох зохицуулаад л явж байна. Голчлон шоундаа анхаарал хандуулж байгаа. Удахгүй төлөвлөгдөж байгаа томоохон ажлууд бий. Зургадугаар сарын 17,18-нд “Монгол шилтгээн”-д зохион багуулагддаг “Ibizа out festival”-аа зохион байгуулах гээд төлөвлөөд явж байна.

-Зохион байгуулж байгаа шоуны онцлог юу вэ?

-Манай шоу хоёр өдөр зохион байгуулагдана. Эхний өдөр рок, поп электро хөгжимтэй байна. Манай шоуны өдрийн арга хэмжээ элсний волейболлын тэмцээн, мисс мистерийн тэмцээн, хоолны фестиваль, усан байлдаан гэх мэт сонирхолтой хөтөлбөрүүдтэй. Хоёр дахь өдөр реппер Gee маань ирж уран бүтээлээрээ үзэгчдэдээ бэлэг барина.

-Залуу хүнд баримталдаг зарчим бий. Энхболд гэдэг хүн ямар үзэл бодолтой вэ?

-Бод, сэтгэ, хүс, тэмүүл, мөрөөд, зорь тэгээд яг одоо эхэл гэдэг зарчмыг л баримталдаг даа.

Өмнөговь аймгийн Булган сумын бага сургуулийг 1962-1966 онд төгссөн сурагчдыг энэ удаагийн “Нэг ангийнхан” буландаа урилаа. Эдний ангийнхан Булган сумын бага сургуулийн гурав дахь төгсөгчид юм байна. Төгсөлтийнхөө 50 жилийн ойг тэмдэглэж Чингисийн талбайд 12:00 цагаас уулзахаар товложээ. Уулзалтыг зохион байгуулж буй ангийн дарга П.Ядамдорж, Х.Цэрэндаваа хоёр цагаасаа эртлэн ирж автобус унаа, уулзалтын маршрутыг бэлтгэжээ. Х.Цэрэндаваа “Ангийнхныгаа хүлээж авахад бэлэн боллоо. Сургуулиа төгсөөд 50 жил болсон байна. Ангийнхан маань хөдөө голдуу байдаг ч ажлаа амжуулаад тэмдэглэлт баяртаа заавал ирж байгаа юм” хэмээн ярьж байтал ангийн хэсэг хүүхдүүд ирлээ. П.Ядамдорж “Манайхан цаг барьдаг хүмүүс шүү. Ажил, амьдрал нь сайн уу” гэсээр угтлаа. Нэг нэгнийхээ мэндийг мэдэлцэж хоорондоо хөгжилтэй яриа дэлгэж байх хооронд ангийнхан товлосон цагтаа бүгд цуглажээ. Эдний ангийнхан 26 хүүхэдтэй байсан бөгөөд 11 эрэгтэй, 14 эмэгтэй сурагчтай байсан аж. Жар нэлээд гарсан ч бага ангийн дурсамжаа ярихад сурагч насандаа очиж буй мэт сэтгэгдэл төрж байлаа. Ангийнхан Чингисийн талбай дээр дурсгалын зургаа татуулаад Гандан хийдэд очихоор хөдөллөө.

Эдний ангийнханд төлөвших үндэс суурь тавьсан анхны багш нь н.Төмөр гэнэ. Нэгдүгээр ангид орсон багачуудад үзэг барьж үсэг бичихийг зааж өгчээ. Харин хоёрдугаар ангиас нь дөрөвдүгээр анги төгстөл нь О.Батчулуун багш удирдан чиглүүлжээ. “Ангийн багш нарын бидэнд зөв суурь хүмүүжил өгсөн ач гавьяанд нь талархаж явдаг. Багшийнхаа хүмүүжүүлснээр ангийнхан маань 62-63 настай ч одоог болтол архи уудаг хүн байхгүй” хэмээн Д.Буджав ярив.

1962 онд сургуульд элсэн орсон хүүхдүүд даалимбан таван хошуутай цүнх барьж, эмэгтэй хүүхдүүд нь ногоон дээл, эрэгтэй хүүхдүүд нь цэнхэр дээлээр жигдэрдэг байсан гэнэ. Харин дөрөвдүгээр ангид орох жил буюу 1963 оноос форм өмсүүлж эхэлжээ. Эрэгтэй хүүхдүүд хилэн өмд, бор форм өсдөг байсан бол эмэгтэй хүүхдүүд нь бор даавуун форм, цагаан парчигтай хичээлдээ явдаг болсон аж. С.Лиймаа “Хүүхдүүд хааяа форм, парчиг өмссөн байхыг харахаар сэтгэлд нэг л дотно сайхан харагддаг шүү” гэв. Тухайн үед бага ангийнхан ч гэсэн эцэг, эхчүүд нь малчид учраас дотуур байранд байрладаг байсан аж. Ц.Дарамбазар “Хүүхдүүд л болсон хойно сахилгүйтэх үе байлгүй яахав. Ангиараа лапта матк тоглож гүйлдэж байсан” хэмээсэн юм.

Х.Цэрэндаваа “Манай ангийнхан ихэнх нь онц сурдаг байсан мөртлөө суруулиа төгсөх үед ихэнх нь малчин болж байсан. Дандаа малчдын хүүхдүүд учраас арга ч үгүй биз дээ. Зарим нь аймаг орж сургуульд суралцаж байлаа. Манай анги их онцлог. Бага сургуулийнхан мөртлөө 60 гарсан хойноо ч ангиараа хааяа уулздаг юм. Энэ нь бид нэгнээ ихээхэн хүндэлдгийн илрэл. Бид бага сургуулиа төгссөн ч байнга холбоотой байсан. Энэ уулзалт дээр ганц, хоёрхон хүн ажилтай учраас ирж чадаагүй байна. Бас ангийн Ж.Оролмаа, Ж.Төмөрбаатар хоёр маань ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн. Бидний энэ уулзалт эртнээс төлөвлөсөн уулзалт болохоор сайхан байна. Бид 50 жилийн ойгоороо хийх ажлын төлөвлөгөө гараад эхний ээлжинд төрөлх сургуульдаа нэг кабинет тохижуулж өгсөн. Тэгээд цугларсных Монголынхоо үзэсгэлэнт байгалийг үзэж 1500 км газар аялна” хэмээн ярилаа.

П.Ядамдорж “Манай ангийнхан тухайн үед монтаж гэж хийлгэж байсангүй. Хэдэн хар зурагтай л төгсөж байсан. Тэдгээрийг нь нэгтгэж байгаад 50 жилийнхээ ойгоор монтаж хийж ангийнхандаа тараасан юм. Монтажинд 50 жилийн өмнөх болоод дараах зургийг харьцуулж дурсгал болгон хийлээ. Хамт олон маань сайхан хүлээж авч байна” гэлээ.

Эдний ангийнхан сургуулийнхаа үлгэр жишээ онц сурлагатнууд байжээ. Энэ тухайгаа А.Чадраа “Манай анги угаасаа х сурлага сайтай. Тэн хагасаас илүү нь онц сайн сурдаг. Сургуульдаа тэргүүний анги байсан юм. Ангийн багш Батчулуун сайн хүн байсан учраас ангиараа л онц төгссөн. Их үлгэр жишээ анги байлаа. Тийм ч болохоор төр засгийн байгууллагад манай ангиас олон хүн ажиллаж байсан одоо ч ажилласаар байна” гэв.

Хөдөлмөрч, хичээнгүй ангийнхнаас малчид, багш, эмч, сувилагч, эдийн засагч, сэтгүүлч, зоотехникч, жолооч гээд салбар салбартаа манлайлан, залуу хойч үедээ үлгэрлэл үзүүлдэг боловсон хүчнүүд болсон юм. Хийж бүтээхээ хангалттай хийсэн тэд өдгөө гавьяаныхаа амралтад гарчээ. Гэхдээ гавьяаныхаа амралтыг авлаа гээд зүгээр суусангүй, ангиараа нийлж гурван жилийн өмнө ангийнхаа Буддоржийг Булган сумын Засаг дарга байхад нутгийн иргэдтэй нийлж Баруунсайхан уулын Сэнжитийн хөөрхөн дэвсэг орой дээр бясалгалын сүм байгуулсан аж. Өнөөдөр нутгийн иргэд амар амгаланг бодож бясалгадаг чухал газар болжээ.

Ангийнхан нийлж говийг хангай болгох төслийн хүрээнд мод тарьж төгөлжүүлж байгаа гэнэ. Мөн өнөө жил төрөлх нутагтаа 10 буга нутагшуулсан байна. Нутагшуулсан буга нь байгальдаа дасан зохицож байгаа гэнэ. Тэдний зорилго Өмнөговь аймгийн Булган сумыг буга, хулан бэлчсэн байгалийн үзэсгэлэнг хэвээр хадгалан үлдээх чин хүсэлтэй байгаа аж.

Дэлхий даяар маш олон түргэн хоолны
сүлжээ ресторан үйл ажиллагаа явуулдаг. “Forbes” сэтгүүлийн нэрлэсэн дэлхийн хамгийн
амттай түргэн хоолны сүлжээ ресторануудад зүй ёсоор “Yum! Brands”-ийн сүлжээ
KFC ресторан ордог. KFC дэлхий даяар 11798 сүлжээ ресторантай юм байна. АНУ дахь
хамгийн анхдагч түргэн хоолны сүлжээний нэг болох KFC-г Гарлан Сандерс жар гарсан
хойноо үүсгэн байгуулсан билээ. Сандерс 1890 оны есдүгээр сарын 9-нд тарчиг амьдралтай
олон хүүхэдтэй айлд мэндэлсэн байна. Түүний аав хүмүүсийн зараалаар ажил хийж шанд
нь жаахан мөнгө олдог байв. Гэр бүлээ тэжээдэг байсан аав нь түүнийг зургадугаар
ангид байхад нь зуурдаар өнгөрч ээж нь ажил хийдэг болжээ. Энэ үед л Сандерсын хоол
хийх авьяас анх илэрсэн байдаг. Тэрээр KFC түргэн хоолны цэгээ нээхээс өмнө тун
ядмаг амьдарч иржээ. Ердөө зургадугаар ангийн боловсролтой тэрээр 40 нас хүртлээ
дугуй зарж, галт тэргэнд галч хийж, цэрэгт алба хаан, фермерийн туслах, кондуктор,
түгээгчийн ажлыг ч хийж үзсэн байдаг. Гэвч тогтож удаан ажилласан газар нэг ч байсангүй.
Гэр бүл нь зутруу амьдардаг байсан ч эхнэр нь нөхөртөө итгэл алдарсангүй, хүнд бэрхшээлийг
давж гарах гэж нөхөртөө чадахаараа тусалж байжээ. 1930 онд Сандерс авто засварын
газар нээж, үйлчлүүлэгчдэдээ зориулсан жижигхэн цайны газар нээх хэрэгтэй гэж шийджээ.
Ингээд авто засварын газрын жижигхэн нэг өрөөг цайны газар болгосон байдаг. Анх
өрөөнд ширээ, зургаан ширхэг сандал л байсан аж.

Сандерс өөрөө гэрийнхээ галын өрөөнд
хоолоо бэлддэг байжээ. Үйл ажиллагаа эхлээд удаагүй ч түүний авто засварын газар
цайны газрынхаа шарсан тахиагаар Кентукки муж даяар алдартай болжээ. Шарсан тахиаг
“Гарлан Сандерсын шарсан кентукки дэгдээхэй” гэж нэрлэсэн байна. Энэ нь хожим
KFC буюу “Kentuсky fried chiсken” нэртэй болсон юм. Тахиаг амтлахын тулд Сандерс
11 нэр төрлийн орцтой тусгай амтлагчаар амталсан байна. 1937 он гэхэд Сандерс
“Sand­ers Court & Cafe” нэртэй замын буудал, түргэн хоолны ресторан нээсэн аж.
Сандерс 1950-иад он гэхэд өөрийнхөө шарсан дэгдээхэйг Америкийн бусад олон зоогийн
газраар зарах болжээ. Улмаар 1960 он гэхэд бүх Америк даяар хэдэн зуун зоогийн газар
Сандерсын үйлчилгээг авдаг болсон байв.

Түүний армид хийсэн гавьяаг хожим
үнэлж “Кеттуккийн хурандаа” цолоор шагнасан байдаг. Тэрээр хурандаа болсноосоо хойш
хувцаслалтдаа анхаарч тухайн үеийн сонгодог хувцас болох цагаан костьюм, хар эрвээхэй
зангиа зүүдэг болжээ.

Энэ нь одоо бидний мэдэх KFC түргэн
хоолны газрын логон дээр байрлах өвгөн аж. Тэрээр тэтгэвэрт гарах хугацаагаа 10
жилээр хойшлуулсны үр дүнд Америк болон Канад улсад 600 франзайч ресторантай болсон
байв. Сандерс 1980 онд 90 насандаа бурхны оронд заларсан байдаг. Тэрээр сүүлийн
жилүүдэд өөртөө анхаарч аяллаар явж, эхнэртэйгээ “Claudig Sander’s Dinner
House” рестораныг ажиллуулж байв. Харин түүний KFC түргэн хоолны ресторан төдийлөн
ашиг олохгүй байсан ч Сандерсыг өнгөрснөөс хойш ч компанийн түүх унтраагүй юм. Сандерсаас
хойш түүний компанийг “Pepsi.Сo” эзэмшиж байсан бол өдгөө “Yum! Brands” компани
эзэмшиж байна. Дэлхийн 130 гаруй оронд өдөрт 98,5 сая гаруй үйлчлүүлэгчид баяр хөөр
авчирсаар байгаа KFC нь 2013 оны тавдугаар сард Монголын хэрэглэгчдэдээ албан ёсоор
үүд хаалгаа нээсэн. Нээгдсэн цагаасаа хойш амтат шарсан тахианд дуртай хүн бүхний
сайшаалыг хүртсээр өдгөө найман салбараа амжилттай нээн үйл ажиллагаагаа явуулж
байна.

Бүх үсгээ үзэж, дуртай үлгэрийн номоо уншаад сурчихсан жаалуудын ангид нэгэн өдрийг өнгөрөөлөө. Сонгосон анги маань Сүхбаатарын нэрэмжит хоёрдугаар сургуулийн нэгийн “В”-гийнхэн. Ангийн хаалгыг татангуут дор бүрнээ шулганасан нөхөд. Хичээл нь эхлэх болоогүй учраас ярих эрхээ эдэлж байгаа нь энэ. “Багшаа би оньсого ярья тэгэх үү”, “Чи миний балыг авчихлаа ш дээ”, “Кино үзмээр байна аа” гэж дор бүрнээ шулганасан долоон настнууд намар дөнгөж сургуульд орсон зургаатай үеэсээ ялгарах юм алга. Эдний анги 46 сурагчтай, ангийн багшийг нь Ж.Наранзул гэдэг юм байна. 26 жил бага ангид багшилсан туршлагатай багш аж. Нэгийн “в”-гийнхэн дөрвөн салаагаар сууж хичээллэдэг юм байна. Салаа бүр даргатай. Нэгдүгээр салааны дарга нь Мөнхзул. Хоёрдугаар салааг Номинсүрэн ахална. Марий Лаурэ гэж нүд нь эргэлдсэн охин гуравдугаар салааны дарга. Харин дөрөвдүгээр салааны даргаар Эгшиглэнг сонгожээ. Зургаан настнуудаас ангийн дарга сонгох тун хэцүү байсан гэнэ. “Бүгдээрээ онц сурдаг, идэвхтэй гэж жигтэйхэн учраас” гэж багш нь тайлбарлав. Том шалгуур давж байж сонгогдсон ангийн даргыг Тэргэл гэдэг аж. “Танай ангийн хамгийн хөөрхөн охин хэн бэ” гэхээр бараг бүгдээрээ “Тэргэл” гэж ам нийлүүлцгээх юм.

Зургаан настнууд хүний заасныг маш хурдан ойлгодог гэнэ. Гэхдээ хүүхэд л болсон хойно мартахдаа ч бас хурдан гэж ангийн багш нь ярьж байлаа. Нэг заасан зүйлээ олон дахин давтан хэлэхээс аргагүй байдаг бололтой. Ингэж байж л хүүхдүүд заасан хичээлийг нь өөрийн болгож дасгал даалгавраа хийх чадвартай болдог байна. Сонирхуулж хэлэхэд заах зүйлийнхээ гол агуулгыг нь гуравхан минутад багтааж хэлэхээс аргагүй болдог аж. Зургаан настнуудын анхаарал төвлөрөх хугацаа нь ердөө гуравхан минут байдаг гэнэ.

Үзгээ ч барьж чадахгүй ангийнхаа босгыг анх давсан жаалуудын гар хэдийнэ зүгширчихэж. Багшийнхаа заасан хичээлийг уралдан хийцгээж байлаа. Охид нь их цэвэрхэн, гаргацтай бичих юм. Нэгдүгээр ангийнхан өдөрт 35 минутаар дөрвөн цаг хичээллэдэг юм байна. Дундаа нэг завсарлаж үдийн цайгаа 15-20 минутад уучихдаг аж. Хичээл эхлэхийн өмнөх бэлтгэл цаг, тарах хугацаа гээд бодвол зургаан настнууд гурван цаг 30 минутыг сургууль дээрээ өнгөрөөдөг байна.

Эхний цаг монгол хэл. “Хэн шүлэг унших вэ” гэж багшийгаа асуухад бүгд гараа өргөцгөөв. Наранзул багш “За Бадмаараг уншаарай” гэж байна. Дөрөвдүгээр салааны эхний ширээний охин “А-гаас Я-г бичсээр хуулсаар

Арав тавыг нэмсээр хассаар

Нарийн биеэ дуусгалаа

Наддаа бүхнээ зориуллаа” гэж дуржигнуулав. “Харандаа” шүлгийг ангийнхан нь дагаж уншаад жигтэйхэн. Тэргэл “Зараа”, Марий Лаурэ ”Монгол хэл” шүлгүүдийг түгдрэх ч үгүй уншиж багшдаа магтуулав. Гараа өргөсөн ч нэрийг нь дуудахгүй бол дуугүй суухгүй нөхөд бас байна. “Ээ л дээ багш аа, би уншмаар байна ш дээ” гэж тэвчээр алдрах жаалуудын ихэнх нь хөвгүүд. Зарим нь ширээ тэгнэн эсэргүүцлээ илэрхийлж ч байх шиг. Дараа нь зүйр цэцэн үг хэлүүллээ. Бас л бүгд гараа өргөж, суудлаасаа өндөлзөв. Энхжин “Ахаа алд хүндэл Дүүгээ дэлэм хүндэл” гэж байна. Зүйр цэцэн үг хэлэхээр утгыг нь тайлбарлуулдаг юм байна. Энхжин хэлсэн зүйр үгээ “Ахмад хүнийг хайрлах ёстой, бас дүүгээ ч гэсэн загнаж болохгүй” гэж тайлбарлав. Хажууд нь суудаг Билгүүн ч дуугүй суусангүй “Ах хүнийг хүндлэхгүй байж болохгүй” гэж сүрхий чухал царайлав. Зүйр цэцэн үг тайлбарлах арга хүүхдүүдэд их таалагддаг бололтой. Дараа нь ертөнцийн гурав хэлцгээв. Хамгийн түрүүнд Энхрий босч ирээд “Ертөнцийн гурван баян” гэснээ хоолойгоо чанга гэгч нь зассанаа “Тэнгэр одоор баян Далай усаар баян Газар үндсээр баян” гэж цангинууллаа. Ертөнцийн гурвыг ч мундаг тайлбарлацгаах юм.

Зургаан настнуудад монгол хэл, математик, хүн орчин, дүрслэх урлаг, технологи, хөгжим, биеийн тамир, хичээлээс гадуурх үйл ажиллагаа гээд 7-8 төрлийн хичээл ордог юм байна. Мөн эцэг, эхийн оролцоог сайжруулах уралдаан, тэмцээн, дугуйлан, тайлан их зохиодог гэнэ.

Завсарлагааны цаг гэнгүүт л ангид анх орж ирэхэд угтсан шуугиан, бужигнаан давтагдав. Наранзул багш бие засах хүүхдүүдийг дагуулаад гарлаа. Дөрөвдүгээр салааныхан нийлж аваад зуныхаа амралтыг ярьж байна аа. Билгүүн, Энхжин, Оюундарь, Сэр-Од, Гэгээ, Тогтохтөр, Эгшиглэн, З.Ариунболд, Цэлмүүн нар нэг эгнээнийхэн. Оюундарь “Зуны амралтын даалгавраа хийчихээд амралтанд хөдөө явна” гэж байна. Гэгээ “Манай ээж жирэмсэн. Би охин дүүтэй болох гэж байгаа ш дээ. Аав намайг нэгдүгээр ангиа төгсөхөөр дугуй авч өгнө гэсэн. Би нээрээ үсэглэлийн баяраар хулганын дуу дуулсан ш дээ” гээд ярьж гарав. Гэтэл Сэр-Одын тэвчээр алдарсан бололтой “Чи одоо дуугүй байж бай” гэснээ “Манай гэрийнхэн хүүхдийн баяраар надад бэлэг өгнө. Би парк дээр очиж тоглоно” гэж хэлээд хажуудаа суусан Билгүүнийг хүзүүдэв. Энэ салааны хамгийн ард З.Ариунболд, Цэлмүүн хоёр нэг ширээнд суудаг юм байна. Цэлмүүн “З.Ариунболд бид хоёр цэцэрлэгтээ нэг ангид байсан ш дээ. Тэр Наранхүү бас манай анги. Харин Бадмаараг нөгөө ангийнх. Цэцэрлэгт хамт байсан мөртлөө дахиад л нэг ангид орчихсон сонин байгаа биз” гэж дуржигнуулав. Гэгээлэн “Ангиараа хүүхдийн баярын дараа музей үзээд амарна, ёстой гоё” гээд амаа дарж “аальгүйтэв”.

Дараагийн хичээл эхлэх цаг боллоо. Гаднаас орж ирэх гуч гаруй насны бүсгүйг харсан хөвгүүдийн зарим нь ширээнээсээ босч тэрүүхэндээ хөөрцөглөөд жигтэйхэн юм болов. Номинсүрэн “Yes” гэж хашгирснаа гараа элдэв янз болгон сандал дээрээ тогтож суухгүй догдолж, Нинжингийн харц нь гэрэлтээд ямар нэг гоё хичээл орох нь жаалуудын ааш аягаас тодорхой болов. Дуу хөгжмийн багш Х.Нархандыг самбарын өмнөх хөшгийг буулгахад л сая нэг ойлгов. Дуу хөгжмийн багш хүүхдүүдэд үлгэрээс сэдэвлэсэн “Халиартай гамбир” гэдэг хүүхэлдэйн кино үзүүлэхээр бэлджээ.

Наранзул багш “За хүүхдүүд ээ, нэг хичээлээс нөгөө хичээлд ороход яадаг билээ” гэхэд жаалууд “Бясалгадаг” гэж ам нийлүүлж байна. Шинэ хичээл орохын өмнө анхаарлыг нь төвлөрүүлж хэсэг чимээгүй суулгадаг аж. Ингээд кино эхэллээ. Халиартай гамбир хийж байсан туулай, гамбирыг нь идэх гэсэн баавгайн аль аль нь зальт шар үнэгэнд хийсэн гамбир, исгэж бэлдсэн гурилаа алдсан тухай өгүүлдэг их хөөрхөн кино юм. Исгэсэн гурил идэж гэдэс нь дүүрсэн үнэгийг харсан хүүхдүүд тас тас хөхрөлдөөд эдний анги нэг хэсэгтээ л хөл хөөрт умбав. Сэр-Од “Гоё л кино юм, гэхдээ баавгай, үнэгийг нь баримлын шавраар хийчихсэн юм биш үү, гэхдээ яаж хөдөлгөсөн юм бол” гэж өөртөө хэлснээ толгойгоо маажиж харагдав. Үл итгэгч маань кинон дундуур үнэгийг гарах тоолонд “Аа муу зальтай үнэг” гэж үнэн сэтгэлээсээ загнаж байсан билээ. “Халиартай гамбир” киноны дараа нэгийн “В”-гийнхэн “Дахиад ганцхан удаа багш аа, Ну погоди үзье л дээ” гэж шаагилдав. Жаалууд “Ну погоди”-г ч инээж, хөхрөлдөж үзэцгээлээ.

Хүүхдүүдийг хүүхэлдэйн кино үзэх зуур Наранзул багштай зургаан настнуудын онцлогийн тухай яриагаа үргэлжлүүлэв. Наранзул багш “Зургаан настнуудын гар нь жижиг, булчин нь хөгжиж амжаагүй байдаг учраас дээд тал нь 3-5 минут бичих чадвартай байдаг. Үүнээс илүү хугацаагаар юм бичүүлбэл гар нь чилж өвддөг. Оюун ухааны хувьд зургаан настай хүүхдүүд маш сэргэлэн. Аливаа зүйлийг илүү тусгаж авдаг. Гайхалтай сэтгэдэг бас тогтоох чадвар нь маш сайн. Энэ онцлогийг нь эрдэмтэд судалж мэдээд, зургаан настайд нь сургуульд оруулдаг болсон байх. Сэтгэл зүйн хувьд маш амархан баярладаг, амархан гомддог. Тэгэхээр аливаа зүйлийг хийхэд нь дэмжиж, тусалж, урмын үг хэлэх хэрэгтэй. Тэгвэл юмыг маш хурдан сурна, тогтооно. Тиймээс багш нар хүүхдүүдийнхээ сэтгэл зүйг судалж ажиллах ёстой. Мөн энэ талаар зургаан настнуудын эцэг эхчүүдэд зөвлөгөө өгч байх хэрэгтэй” хэмээн ярилаа.

Анх үсэг сурч байгаа хүүхдэд гарыг нь барьж бичүүлэх хүндхэн байдаг гэнэ. Наранзул багш “46 хүүхдийн гарыг бариад “А” үсэг бичүүлнэ гэдэг боломжгүй. Нэг хичээл 35 минут ордог. Бид нэг хичээл дээр дор хаяж найман зорилт тавиад хичээлдээ ордог. 46 хүүхэд тус бүрт найман зорилтоо биелүүлнэ гэвэл багш дор хаяж 560 үйлдэл хийнэ. Тэр их үйлдлийг 35 минутад амжих уу, үгүй юу гэдэг их асуудалтай. Тиймээс бид секундээр хэмжиж ажилладаг. Үүнд хичээлийн бэлтгэл ажил маш чухал. Хүүхдийн анхаарал төвлөрөх хугацаа маш богино байдаг учраас багш тэр торгон мөчид хичээлийн хамгийн чухал хэсгийг заах ёстой. Хичээлээ сэдэлжүүлсний дараагийн дөрөвхөн минутад хүүхэд маш сайн анхаарч суудаг. Тэр сэдлийг багш сайн хийх ёстой. Үйлдлээс үйлдэл дамжихдаа бас сэдэлжүүлэх ёстой байдаг. Уншуулахын тулд нэг сэдэл төрүүлнэ, бичүүлэхийн тулд бас нэг сэдэл төрүүлнэ. Үүнээс хойших гурав, дөрөвхөн минутад л багш хүүхдийн толгойд юм хийнэ. Урт хугацаанд хичээл заавал хүүхэд ойлгож чадахгүй. Учир нь энэ насны хүүхдийн онцлог, анхаарлаа төвлөрүүлэх чадвартай холбоотой байдаг. Хүүхдүүд маш сайхан бичдэг, зөв уншдаг, сэтгэдэг, ярьдаг болж чадаж байгаа нь тухайн багш хүүхдүүдийн анхаарлыг төвлөрүүлж, тэр хугацаандаа хичээлээ зааж чадаж байгаатай холбоотой” хэмээн яриагаа үргэлжлүүллээ.

Нэгийн “в”-гийнхнээс хамгийн хамгийныг нь асуухад хачин идэвхтэй хариулж гарав. Эдний ангийн онц сурлагатнуудыг Тэргэл, Эгшиглэн, Номинсүрэн, Нинжин, Бадмаараг, Мөнхзул, Сэр-Од, Билгүүн, Чинзориг, Марий Лаурэ, Дагвадорж, Наранхүү, Ариунжаргал, нар тэргүүлдэг аж. Хурдан уншдаг нь Дагвадорж бол гоё бичдэг нь Тэргэл, Марий Лаурэ гэнэ. Харин алдаагүй гоё бичдэг нь Эгшиглэн, Номинсүрэн хоёр. Мундаг тоочин нь Бо.Цэлмэг, Сэр-Од, Билгүүн, Удвал, Чинзориг тав. За тэгээд хип хоп бүжгийн мастер Баттүшиг, ой тогтоолтын аварга Батхуяг, хэнтэй ч маргадаггүй нөхөрсөг Баярцэцэг, Есүгэн, Нарангэрэл, Хонгорзул, ангийнхнаа инээлгэж хөгжөөдөг Маралхүү, даруу ухаалаг Лувсандавий, Цэнгэлмаа, Эрдэнэтуяа, ангийн дарга шиг хүндлэгддэг Мөнхзул, хөдөөний амьдралыг ангийнхандаа кино шиг тодхон ярьж өгдөг Мягмаржаргал, гоё зурдаг Номуунзул, жирийтэл сайхан бичдэг Саранзаяа, Саранцацралт, гэж ирээд тойрч суусан жаалууд бие биенээ баахан магтав.

Ангийн авьяаслаг бүжигчнээр Баттүшиг, Энх-Учралыг дуу нэгтэй нэрлэж байна. Гоё шүлэг уншдаг нь Энхрий гэнэ. Харин гоё дуулдаг нь Дагвадорж, Энхрий, Номуунзул, А.Цэлмэг нар. Хурдан гүйдэг спортлог хүүгээр Наранхүү, Төгөлдөрийг нэрлэсэн бол охид жентельмэн хүүгээр Гэгээ, Билгүүн нарыг дуу нэгтэй онцлов. Багш нь Гэгээг энэ жил соёлч сурагчаар шалгаруулжээ. Харин сайн үйлстэн нь З.Ариунболд, С.Ариунболд хоёр. Амьдайнууд ангийнхаа найзуудын мартсан зүйлийг аваачиж өгдөг, ангид байгаа хогийг хогийн саванд хийдэг мундаг жаалууд гэнэ. Ариунтөгс, Чинбат Намнансүрэн, Бя.Цэлмэг дөрөв бас эдний ангийн сайн үйлстэнүүд. Ангийнхан нь тэднийг “Дандаа тусалдаг” гэж магтацгаав. Халиун ангийнхан дундаа хамгийн хашир, ахмадуудыг хүндэлдэг сайн хүүхэд гэнэ. Билгүүнтэй нэг ширээнд суудаг Энхжин ангийнхаа авьяаслаг сурагч болжээ. Нэг ширээний хоёр хоорондоо сүрхий дотно юм. Байсхийгээд л тэрүүхэндээ юуг ч юм ярьж инээлдэнэ. Ер нь эдний ангийнхан завсарлагаанаар нэг ширээнд суудгаараа, салаа, салаагаараа аминчирхан инээд, хөөр болцгоох юм.

Математикийн хичээл орсны дараах завсарлагаанаар нэгдүгээр салааныхантай жаал хуучлав. Танай ангиас хэн хурдан уншдаг вэ гэж асуухад өөрсдийгөө магтаж гарлаа. С.Ариунболд “Аниа, манай агаа минутад 190 үг уншдаг. Би сая уншилтын шалгалт дээр онц авсан” гэж байна. Хэдэн үг уншаад онц авсныг нь сонирхоход “За даа, жар хүрсэн байх аа” гэсэн хэвлүүхэн хариу өгөв. Гэтэл Нинжин “Ээ чи иймхэнийг уншсан юм уу, би 108 үг уншсан ш дээ” гэж тэрүүхэндээ намжирдаад жигтэйхэн. Сургуульд орохын юу нь гоё талаар асуухад бүгд л унтдаггүй нь гоё гэж ам нийлүүлэв. Дагвадорж л “Надад лав цэцэрлэг нь илүү гоё, унтаад, зөндөө хоол идээд” гэж тэс хөндлөн юм ярив. Хажуугийнх нь охид шоолоод сүйд болоход тоож байгаа шинж алга. “Цэцэрлэг л гоё” гээд нөгөө салааныхантай зүггүйтэхээр цааш эргэлээ. С.Ариунболд эдний ангийн яриасаг нөхдийн нэг гэдэг нь харваас илт. Өөр салааныхантай ярилцахаар эргэтэл “Аниа, нааш ир” гэж дуудаж байна. Яваад очтол “За өөр юу байна даа” гээд нэлээд тухлах шинжтэй хөлөө ачаад суучихав. “Би ээжээсээ охин дүү нэхээд байгаа. Уг нь над шиг хүү бол гоё л доо. Гэхдээ манай гэрийн хөвгүүд нь ихдээд байгаа юм” гэж ирээд хэзээний догь эр шиг хууч хөөрч хэсэг сууснаа “За за би тоглолоо” гээд гүйж одов. Энхрий чихэнд амаа ойртуулснаа “Эгч ээ, манай багш их гоё хувцасладаг. Улаан палааж нь аймаар гоё” гэж аминчлан шивнээдэхэв. Энхрийтэй багшийн гоё даашинзыг ярьж байх үеэр Тогтохтөр дэргэд ирж хоёр ширхэг үрэл өгснөө “Та түрүүн надад модтой чихэр өгсөн шүү дээ” гэж хэлснээ найз хөвгүүд рүүгээ харайлгав.

Хүн орчны хичээл орсны дараа Наранзул багш үдийн цай болсныг зарлав. Энэ өдрийн үдийн цайнд ногоотой зутан шөл бэлджээ. Сургуулийн тогоочийг хоол оруулж ирэхэд хүүхдүүд цүнхнээсээ аягаа гаргаж салаа салаагаараа эгнэн жагсав. Зургаан настнууд маань хоол идэхийнхээ өмнө гараа угааж заншжээ.

Жаалуудыг хооллох үеэр Наранзул багшаас өнгөрсөн намар ямаршуухан нөхөд хүлээж авч байсныг нь сонирхлоо. Ангийн багш “Анх үзгээ барихдаа саваа мод атгаж байгаа юм шиг барьчихдаг байсан миний нэг хөөрхөн шавь бий. Миний хүү ингэж барихгүй долоовор хуруу, эрхийн хуруу хоёроороо барьдаг юм гэж заагаад байхад л бүх хуруугаараа атгачихна. Үзгээ яаж барихыг олон дахин үйлдлээр үзүүлнэ шүү дээ. Яваандаа ойр орчныхоо хүүхдүүдийн бичиж байгааг хараад сурсан” гэж байна. “Багш аа, би тогломоор байна. Та тоглоомуудаа гаргаад ир л дээ” гэж эрхлэх хүүхэд ч гарчээ. Наранзул багш “Тоглоом нэхэхээр нь хүүхэлдэйн зураг гаргаж үзүүлэхээр би бамбарууш тэвэрмээр байна ш дээ гэнэ. Зургаан настнууд их хөөрхөн. Хичээлээ заагаад дундаа орж байхад ёо ядарчихлаа, багш аа ор чинь хаана байна унтъя гэхээс эхлээд хөөрхөн юм болно шүү дээ. Цэцэрлэгийн орчиндоо дасчихсан, унтдаг, тоглодог байсан дадал зуршлаасаа салаагүй байдаг хэрэг л дээ. Ийм тохиолдолд их бэрхшээлтэй байдаг. Нэг өдөр самбар дээр хичээлээ зааж байгаад эргээд харсан нэг хүү алга болчихож. Гайхаад харсан чинь ширээн доороо орчихсон машинаар тоглож байсан” гэж ангийнхныхаа хөгжилтэй агшнуудаас ярьж өгөв. Өхөөрдмөөр өчнөөн үйл явдал энэ ангид өрнөжээ. Биднийг багштай ярилцах үеэр хүүхдүүд зутан шөлөө уугаад аль хэдийнэ аягаа угаагаад хураачихаж. Тарах цаг болжээ. Хичээл тарсны дараа Наранзул багш дүн гаргах их ажилтай үлдлээ.

Б.Маралмаа

Гэрэл зургуудыг Г.Лхагвадорж

“Боловсрол” телевизийн уран бүтээлчид дэлхийн 39 оронд бүтээгдсэн “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийг албан ёсны эрхийн дагуу эх орондоо хийж гаргаж эхэлсэн билээ. Нэвтрүүлгийн найман оролцогчоор “Камертон” хамтлагийн дуучин Л.Ган-Эрдэнэ, жүжигчин Н.Мөнхсоёл, загвар өмсөгч Э.Энхболд, дуучин Б. Маралжингоо, загвар өмсөгч С.Сарнай, дуучин П.Баярцэнгэл, дуучин Э.Энхзол, дуучин Б.Амархүү нар сонгогдсон. Тэд алдартнуудын дуу хоолой, бүжгийн хөдөлгөөн, хувцас хэрэглэл, дүр төрхийг дуурайн яг түүн шиг хувирч дэлхийн одуудыг нэгэн тайзнаа авч ирэх зорилготой. Одоогоор “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийн гурван дугаар үзэгчдэд хүрч, магтаал, шүүмжлэлийг аваад байгаа. Үзэгчдийн анхаарлыг татаад буй “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийн найм дугаартай оролцогч дуучин Б.Амархүүтэй ярилцлаа.

-Үзэгчдийн дунд хүлээлт үүсгэдэг болсон “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийн саналыг танд хэзээ тавьсан бэ. Та шууд орохоор шийдсэн үү?

-Би 2006 онд Монголд ирээд “Боловсрол” телевизийн захирал А.Амундратай танилцаж байсан. Хамтраад гоё шоу нэвтрүүлэг хийе гэж ярьдаг байсан л даа. “Боловсрол” телевиз Монголын урлагт маш олон хөрөнгө оруулалт хийсэн. Үүний нэг жишээгээр энэ “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийг нэрлэж болно. Дэлхийн хэмжээний энэ том шоуг хийх эрхийг албан ёсоор аваад Монголдоо гаргаж байгаа нь надад таалагдсан. Одоо сонгууль дөхөөд телевизээр үзэх юм ховор болсон үед цэнгээнт нэвтрүүлэг гаргаж байгаа нь хүмүүст чөлөөт цагаа илүү хөгжилтэй өнгөрөөх боломж олгож байна гэж харж байгаа. Миний хувьд нэвтрүүлгийн саналыг дуртай хүлээж авсан. Намайг дуучин, “Universt best songs”-ын шүүгч, хоёр кинонд тоглосон гэдгээр нь хүмүүс мэддэг байсан бол энэ шоуг өөрийгөө өөр өнцгөөс харуулах боломж гэж бодоод саналыг дуртай хүлээж авсан. Шоу маань үзэгчдэд сайхан эмоцитой хүрч байна. Тийм ч учраас үүнийг шоунд орсны давуу тал гэж бодож байгаа. Одоо бол шоу дундаа ороод, маш гоё баг бүрдчихсэн явж байна. Мэдээж Монголын хэмжээнд ийм сонирхолтой нэвтрүүлэг гарч байгаагүй учраас хамт олны хувьд ч нэгэндээ дэмтэй ажиллаж байгаа. Нэвтрүүлэг гарснаас хойш үзэгчдийн сэтгэгдэл маш сайхан байна. Сэтгэгдэл өндөртэй байгаад нь баяртай байгаа.

-Та эхний үзүүлбэрээрээ реппер “Rocket Bay” болсон. Хувирахад ямар байсан бэ?

-Зохион байгуулагчдын зүгээс бидэнд тайзан дээр гарахдаа аль болох хөгжилтэй байгаарай. Энэ бол драмын театр биш, ажлаа тараад гэртээ амарч байгаа хүмүүст инээд бэлэглэх, стресс тайлах зорилготой шоу нэвтрүүлэг шүү гэсэн. Тиймээс бидний зүгээс дүр дээрээ аль болох хөгжилтэй байхыг хичээж байна. Би тайзан дээр “Rocket bay” гэхээсээ илүү “Forest Gump”-ын дүрд хувирсан. Тэгэхээр яг 100 хувь “Rocket bay”-ыг дуурайж байгаа гэсэн үг биш. Мэдээж үглэлт, дуулалт тал дээр бэлдсэн. “Rocket bay” өөрийн гэсэн стилтэй реппер учраас дуулалтыг нь дуурайсан. Тэгэхээр “Rocket bay”-ын үглэлт, дуулалтыг гаргаж, “Forest Gump”-ын дүрд хувирсан.

-Анхны нэвтрүүлгийн дараа үзэгчдээс ямар сэтгэгдэл сонсов?

-Бид студид бичлэгтэй байх үед үзэгчдийн саналаар хэн түрүүлснийг мэдэх боломжгүй байдаг. Үзэгчдийн саналаар “Forest Gump” дүрд хувирснаараа түрүүлсэн байсан. Тэгээд л үзэгчид намайг дэмжиж байгааг ойлгосон учраас илүү их хичээж байгаа.

-Дараагийн дүр нэрт дуучин Стив Вондер байсан?

-Баззердаад дараагийн дүрээр Стив Вондер таарсан. Би энэ дуучныг багаасаа сонсдог байсан. Багаасаа сонсдог байсан болохоор тэр хүнийхээ жижиг хөдөлгөөн, үйлдлийг мэддэг. Хийхэд ойр байсан. Хүмүүс бага зэргийн хэтрүүлэгтэй байна гэсэн. Би тэгж бодохгүй байгаа. Учир нь тоглолтыг нь үзэж байхад яг л тийм шог байдалтай байдаг. Ер нь хар арьстнууд болоод гадаадын уран бүтээлчид тоглолт дээрээ задгай, өөрийнхөөрөө, сандралгүй байдаг. Тиймээс би түүнийг л гаргахыг хичээсэн. Миний Стив Вондерийн дүрд хувираад дуулахдаа “Yeah” гэж хэлсэн үг маань манай шоуны баг хамт олны брэнд үг болчихсон шүү. Энэ шоугаар би “Yeah” гэдэг брэнд үгтэй болсон. Тэр л сүүлд дурсаж байх сайхан дурсамж юм даа.

-Сүүлийн дугаарт Ники Минаж болсон. Эмэгтэй хүний дүрд хувирах ямар байсан бэ?

-Эмэгтэй хүн болох нь нэг бодлын давуу талтай юм шиг санагдаж байгаа шүү. Илүү сонирхолтой санагдаж байгаа. Шоуны хувьд эмэгтэй нь эрэгтэй болох, эрэгтэй нь эмэгтэй хүнийг дуурайх нь илүү сонирхолтой болгож, үзэгчдийн анхаарлыг татаж байгаа байх. Эмэгтэй дуучны дүрд хувирлаа гээд сандарсан юм байхгүй. Харин ч илүү хөгжилтэй байсан.

-Шүүгчид бодит үнэлэмж өгч байгаа гэж бодож байна уу?

-Шүүлт бол үнэн явж байгаа. Тэд бол дандаа миний хүндэлж явдаг хүмүүс. Шүүгчид өөрсдийн гэсэн дүгнэлттэй, би өөрийн гэсэн дүгнэлттэй. Гэхдээ хамгийн гол шүүгчид бол үзэгчид шүү дээ.

-Оролцогчид бас өөрийн таалагдаж байгаа хүндээ санал өгч байгаа. Та хэнийг дэмжиж саналаа өгч байгаа вэ?

-Миний хувьд загвар өмсөгч Э.Энхболдод саналаа өгч байна. Миний бодлоор загвар өмсөгч хүн дуулж, жүжиглэж, бүжиглэнэ гэдэг мундаг санагдаж байгаа. Тэр утгаараа Э.Энхболдыг их дэмжиж байгаа юм.

-Шоуны өрсөлдөгчдөөс төсөөлснөөс чинь илүү хүн байна уу?

-Бүгд л өөрсдийн дүрд хувирч өөрчлөгдөж байна. Шоу учраас тийм айхтар өрсөлдөөн байхгүй байгаа. Гэхдээ орж буй нийт найман оролцогчоос Э.Энхболд, С.Сарнай хоёр дуучин биш. Тийм учраас энэ хоёрыг л онцолж байна. Энэ хоёрын хувьд өөрсдийгөө илүү ихээр дайчилж оролцож байгаа.

-Зураг авалтын хажуугаар “Universe Best Songs” нэвтрүүлгийн шүүгч хийж байгаа. Яаж амжуулж байна вэ?

-Мэдээж “Universe Best Songs” нэвтрүүлэгтээ шүүгчээ хийж байгаа. Хоёуланг нь амжуулаад, зохицуулаад явж байна.

-“Universe Best Songs” нэвтрүүлэг шинэчлэгдсэн байсан уу?

-Энэ жилийн хувьд нэлээд өөрчлөгдөж, шинэчлэгдсэн байгаа. Энэ жилээс 800 оролцогчоо ерөнхий шүүгчид рүү оруулах дамжлага бий болгож шүүгээд 150 оролцогчийг шалгаруулсан байгаа. Шилдэг 150 оролцогчийг ерөнхий шүүгчид сонгон шалгаруулах юм. Нэг ёсондоо супер “Universe Best Songs” болсон гэж хэлж болно. Шүүгчдийн хувьд “Нисванис” хамтлагийн Амараа ах маань нэмэгдсэн байгаа. Мөн энэ жилийн шагнал маш том. Өмнө нь оролцож байсан оролцогчдоос сайжирсан, илүү мэргэжлийн болсон зүйл харагдаж байгаа шүү. Энэ жилийн “Universe Best Songs” нэвтрүүлэг илүү үзэх юмтай сонирхолтой болж байгаа.

-Саяхан эхнэр тань төрж хүүтэй болсон. Хүүдээ хэн гэж нэр хайрласан бэ. Энд хамт байгаа юу?

-Ананд гэж нэр өгсөн. Хүүтэй болчихоод эрхлүүлээд л байна. Одоогоор аав нь ажилтай. Ээж, хүү хоёр Дорнодод цэвэр агаарт амарч байгаа. Би завтай болоод очиж авна даа.

-Сүүлийн үед хувийн уран бүтээл гаргахаар төлөвлөж байна уу?

-Одооноос шинэ уран бүтээл гаргах гээд бэлдэж байна. Өдийг болтол шоунаас гадна хүүгээ том болтол нь хэсэг завсарлаад байлаа. Уран бүтээлээ удахгүй үзэгчдэдээ хүргэх гэж байна. Энэ зундаа хэд хэдэн уран бүтээл гаргана гэсэн төлөвлөгөөтэй байгаа учраас одооноос уран бүтээлээ идэвхтэй хийж эхэлнэ.

“Маск” продакшны жүжигчин Д.Дэлгэрсайхантай ярилцлаа.

-Эх үрсийн баяраар “Маск” продакшн хүүхдийн жүжиг тавихаар бэлтгэж байгаа гэж сонссон. Бэлтгэл ажил ямар шатандаа явна вэ?

-Хошин урлагийн “Маск” продакшн Эх үрсийн баярт зориулж “Үзэсгэлэнт охин жонон хоёр” бүрэн хэмжээний хүүхдийн жүжгийг МҮЭСТО-ы тайзнаа тавдугаар сарын 31, зургадугаар сарын 1-нд тоглохоор бэлтгэл ажил жигдэрчихээд байж байна. “Үзэсгэлэнт охин жонон хоёр” гэдэг хүүхэлдэйн кино байдгийг бүгд мэдэх байх. Манай хамтлагийнхан мартагдсан, мартагдах гэж байгаа хүүхдийн жүжгүүдийг бүрэн хэмжээгээр хүүхдүүддээ тоглож үзүүлэхийг зорьдог. Гэхдээ бага насны хүүхдүүдэд аль болохоор өгөөжтэй үлгэрүүдийг сонгож авдаг. Энэ жүжигт хошин урлагийн “Маск” продакшны нийт залуу жүжигчид оролцон тоглох болно.

-Та сургуулиа хэзээ төгсч байв. Анхны ажлын гараа хаанаас эхэлж байсан бэ?

-Би Кино урлагийн дээд сургуульд 1999 онд ороод 2003 онд төгсч байлаа. Кино урлагийн дээд сургуулийг Ардын жүжигчин П.Цэрэндагвын гарын шавь болж төгссөн. Төгссөн жилээ TV5 телевизэд орчуулгын киноны дуу оруулагч жүжигчнээр ажиллаж ажлын гараагаа эхэлж байлаа. 2005 оноос эхлээд TV1 студид “360 градус” хошин мэдээллийн хөтөлбөрт тоглож эхэлсэн. Хошин урлагийн “Маск” продакшнд эхний тоглолтоос нь өдийг хүртэл амьдрал, уран бүтээлийн салшгүй холбоотой ажиллаж байна.

-Таныг хүмүүс “360 градус” хошин мэдээллийн хөтөлбөрөөр таньдаг болсон байх?

-Тэгсэн шүү. “360 градус” хошин мэдээллийн хөтөлбөр нийгэмд болж байгаа үйл явдлыг хошин хэлбэрээр үзэгчдэд хүргэдэг байсан. Цагийн хүрд болоод бусад телевизийн мэдээ мэдээллийн хөтөлбөрүүдийг залуучууд мэдээ гарч байна гээд сувгаа сольчихдог шүү дээ. Харин хошин өнгө аястай инээдмийн төрөлд оруулаад хийхээр бүх насны хүн үзэж эхэлдэг юм билээ. “360 градус” хошин мэдээллийн хөтөлбөрийг манай ангийнхан хийдэг байсан. Бид одоо эргэж нэгдээд TV5 телевизээр “100 метр секунд” гээд улс төр, нийгмийн хошин хөтөлбөрийг хийж үзэгчдэдээ хүргэж байна. Сонгууль ойртсон байна. Улс эх орон маань хямарч байна. Бид уран бүтээлээрээ үүнийг нийгэмдээ хэлэх ёстой гэдэг утгаараа эргэн нэгдээд “360 градус” хошин мэдээллийн хөтөлбөр шиг нэвтрүүлэг хийгээд хагассайн өдөр бүр гаргаж байгаа. Эхний хоёр дугаар үзэгчдэдээ хүрчихээд байна.

-Аль нутгийнх билээ. Таныг жүжигчин болохгүй бол малчин болох байсан гэсэн яриа яваад байдаг юм билээ?

-Тэгдэг юм байна лээ. Сонсч байсан. Миний төрсөн нутаг Говь-Алтай л даа. Манай аав, ээж Говь-Алтай аймгийн Тонхил сумын хүмүүс. Би Говь-Алтай аймагт төрөөд долоон нас хүртлээ тэнд байсан. Нэгдүгээр ангид орохдоо Жаргалант сумын Партизаны сангийн аж ахуйд ирсэн. 1982-1999 он хүртэл Партизаны сангийн аж ахуйд өсөж торнисон. Хүмүүс намайг Партизаных гэдэг. Би ч гэсэн тэгж хэлэх дуртай. Яагаад гэвэл тэнд мэдээ орсон цагаас хойших бүх дурсамж бий. Арван жилийн шохоорхол, үерхэл, хайр дурлал гээд хамаг л сайхан дурсамж бүхэн Партизанд үлдсэн. Партизанд очихоор таньдаг хүн ихтэй. Арван жил хамт сурсан хүүхдүүд маань тэнд байгаа. Тэдний аав, ээж нар нь бий. Төрсөн нутагтаа очсон юм шиг л санагддаг юм.

-Яагаад жүжигчин мэргэжлийг сонгосон юм бэ?

-Ер нь сонирхолтой байсан. Тавдугаар ангид байхдаа шүлэг уншаад тэргүүний уран уншигч болсон. Тэрнээс л жүжигчин болох сэтгэл сэдэрсэн байх. Ер нь бага байхад хүүхэд болгон сэтгэл хөдлөлтэй байдаг. Шагнал аваад баяр хүргэж гар барихад гоё санагдаад жүжигчин болъё гэж бодож байлаа. Тэгээд л жүжигчин болсон доо.

-Хошин мэдээллийн хөтөлбөр хөтөлж байгаад тайзан дээр гарах ямар байсан бэ?

-Телевизээр хийж байсан нэвтрүүлгээ их зоригтой хийж байсан. Яагаад гэвэл нэг ангийнхан хамт хийсэн бүтээл шүү дээ. Харин анх тайзан дээр гараад Заанаа ах, Баярмагнай, Мөнхсайхан гээд том жүжигчидтэй цуг тоглоход сүрддэг юм билээ. Сүүлд ах нар дурсч ярихдаа “Дээгийг нэг харахаар костюм өмсчихсөн тайзны хажууд зогсож байна. Дахиад нэг харсан нөгөө талд монгол дээл өмсчихсөн зогсож байсан” гээд л ярьж байсан. Би тухайн үед тайзан дээр юу тоглоод яагаад байгаагаа сайн санадаггүй юм. Сандраад л энэ тэнд нь гараад ганц нэг үг хэлсэн. Тэрнээс хойш жүжигчин хүн тайзан дээр ингэж гарах ёстой юм байна гэж мэдсэн. “Маск” продакшны ах нараасаа их юм сурсан. Хөгжим, шуум бүх юмыг хариуцдаг тоон мастер Энхсайхан гэж залуу бий. Тэр надад их дэм болдог. Тоглолт үзэж байгаад ингээд хийчихээч гээд зөвлөгөө өгнө. СТА Ж.Мөнхсайхан бол миний тайзан дээр яаж биеэ авч явах ёстойг зааж өгсөн багш маань байгаа юм. Хошин урлаг тайзан дээр яаж тоглохыг надад заагаач гэж хадаг барьж очиж байлаа. За тэгье гээд хадгийг минь авсан хүн дээ. Бид хоёр багш шавь хоёр байгаа юм. Тайзнаас буугаад ирэхээр Заанаа ах саяны үзүүлбэрийг ингэчих гэж хэлж өгнө. Дахиад тоглоод гараад ирэхээр Магнай ах дуудаж зөвлөгөө өгнө. Манай хамтлаг бүгд нэг баг бүрэлдэхүүн болж тоглодог. Хамт тоглож байгаа Гэрэлцэцэг, Жавхлан, Алдар манай дүү нар хүртэл нэгэндээ зөвлөгөө өгдөг учраас сайхан уур амьсгалтай байдаг. Тиймдээ ч хүмүүст манай хамтлагийн тоглолт сайхан хүрдэг байх.

-Тоглолт дээр хөгтэй явдал болох уу. Өөрт тохиолдсон зарим нэг хөгжилтэй явдлыг ярихгүй юу?

-Олон байгаа. Бид хөдөө тоглолтоор явж байсан юм. “Нинжа” гэдэг үзүүлбэр дээр Магнай, Заанаа ах хоёр юм яриад байж байхад нь би ороод данхтай цай уугаад текст хэлэх ёстой байдаг юм. Тэгсэн миний барьдаг түмпэн аян замд яваад хагарчихаж. Ээлжээ хүлээнгээ Жавхаа, Ганзо хоёртой юм яриад түмпэнгээ скочдож байсан юм. Нэг мэдсэн чинь гарах ээлжээ мартчихаж. Нөгөө хоёртой бараг арван минут юм яриад нөгөө скочоо дуустал ороочихсон байдаг юм. Магнай ах, Заанаа ах хоёр өөртөө тохиолдсон хамаг инээдтэй юмаа хийчихээд хажуу тийшээ харахаар л би байдаггүй гэнэ. Би ч сандраад хоцорч хоцорч гүйгээд л гарсан урдаас харцаараа зодож байгаа юм чинь. Аргагүй л дээ. Тэр чинь жүжигчин хүний хариуцлага шүү дээ. Хариуцлага алдаж пакталж байлаа. Үзэгчид бол мэдээгүй л дээ. Тэр хоёр үзэгчдээ инээлгэж байгаад л намайг гарах ёстой үедээ гарч байна гэж бодсон байх. Туршлагагүй жүжигчид байсан бол ярих юмнууд нь дуусчихаад өөрсдөө сандраад хачин болох байх. Туршлагатай хүмүүс чинь намайг гарч иртэл тайзан дээр үзэгчдээ инээлгэсээр л байсан.

-Сүүлийн үед дэлгэцийн уран бүтээлд их тоглож байгаа харагдаад байгаа. Хэдэн кинонд тоглосон бэ?

-Сүүлийн үед найруулагчид намайг жаахан тоож байх шиг байна. Овоо хэдэн кинонд тоглочихсон байна шүү. Анх TV5 телевизийн “Гялбаа” олон ангит кинонд тоглож байсан. Дараа нь “Чонын алтан шагай” ОАК, “Омарын эрэлд”, “Хар сувдны нууц”, “Single ladies” гээд олон кинонд тоглосон байна. Тун удахгүй “Туршилтын хосууд” кино маань нээлтээ хийх гэж байна. Кинонд жүжигчин Адъяа, Хулан, Баатархүү ах, Мааз хамтлагийн Жанчив нар тоглосон. Инээдмийн уран зөгнөлт кино болсон. Ингээд тооцвол бараг арав гаруй кинонд тоглочихжээ.

-Найруулагчид таныг ямар дүрд голдуу сонгодог вэ?

-Анх үзэгчдэд танигдаж эхэлсэн цагаасаа эхлээд инээдмийн төрлөөр уран бүтээлээ хийсэн учраас голдуу инээдмийн дүрд сонгогддог. Үзэгчид маань ч бас энэ төрлөөр хүлээж авахад амар байдаг байх. Гэхдээ “Чонын алтан шагай” кинонд инээдмийн биш эсрэг дүрд ажилласан. Сүүлд “Үлгэрийн баатар” нэртэй кинонд тоглосон. Киноны зохиолыг өөрөө бичээд гол дүрд нь тоглосон байгаа.

-Киноны зохиол бичих ямар вэ. “Үлгэрийн баатар” ямар төрлийн кино вэ?

-Кино маань инээдэм, драмын төрлийнх. Би 2003 онд Кино урлагийн дээд сургууль төгссөнөөс хойш 13 жил болж байна. Энэ хугацаанд нэлээд хэдэн кинонд тоглож үзлээ. Кинонд тоглож байх явцдаа нэг кино зохиол бичиж үзвэл яах бол гэж зориглож хийсэн. Энэ урмыг надад “Морьтон энтертайнмент”-ийн захирал Мөнхтулга гэдэг залуу өгсөн. “Дээгий, чи аавын тухай зохиол биччих тэгээд гол дүрд нь тоглоорой. Би тэр киног чинь продюсерлоод гаргая” гэсэн санал тавьсан. Анхны бичсэн зохиолыг маань “Кино байж болох юм байна. Би найруулагчаар нь ажиллая” гэж Төмөрхуяаг ах надад их сэтгэлийн дэм өгсөн. Ерөнхий оператор Энхбаатар ч надад урам өгсөн. Тэгэхээр нь уран бүтээлийн шунал хөдлөөд дараагийн кино зохиолыг бичиж байгаа.

-Хоёр дахь зохиол тань ямар төрлийн кино байх бол?

-Би ил инээдмээс гадна хүнд өгөөж үлдээсэн юм хийхийг хүсдэг. Хайр сэтгэлийн тухай кино болох байх.

-Танд тоглохыг хүсдэг дүр бий юу?

-Би хүмүүс ийм дүрд тоглочих юмсан гэдэг шиг санаа зовдоггүй. Ер нь тэгж бодож байгаагүй юм байна.

-Гэр бүлээ танилцуулахгүй юу. Бага охиндоо амь гэж дуулсан?

-Би хоёр охинтой. Томыг нь Дөлгөөн, багыг нь Намуун гэдэг. Би охиддоо хайртай. Багыгаа аавын амины хүүхэд гэж онцолж хайрладаг болов уу. Миний гэр бүлийн хүнийг Түмэнсарнай гэдэг. Телевизийн найруулагч мэргэжилтэй бүсгүй бий. Одоо жирэмсний амралттай гэртээ байгаа. Эхнэр маань одоо хэдхэн хоногийн дараа амаржих гэж байна. Эхогоор харуулсан чинь хүүтэй болох шинжтэй. Баярлаад л гүйж байна даа.

-Танд чөлөөт цаг гардаг уу. Зав гарвал юу хийдэг вэ?

-Сүүлийн хоёр жил завгүй ажиллаж байна. Шагай харвах дуртай. Зав зай гарвал шагай харвадаг. Жаахан зав гарвал хашлага, сумаа аваад л давхичихдаг юм.

-Улсын цолтой юу. Хэр удаан хичээллэж байгаа юм бэ?

-Улсын цол байхгүй. Би 1992 онд анх хашлага, сум барьж шагай харваж сумаа зурхай дээрээ хүргэж сурсан. Тэр үед хамт шагай тоглодог байсан хүмүүс маань ийш тийшээ явцгаагаад тоглохоо больчихсон байсан юм. Өнгөрсөн жилийн дөрөвдүгээр сараас дахиж харваад түүнээс хойш эрчимтэй хичээллээд жил гаран болж байна.

-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна. Зуныхаа төлөвлөгөөг гаргачихсан байх?

-Олон юм бодож байна. Хоёр дахь кино зохиолынхоо зургийг зун авна. Зургадугаар сарын дундаас зургандаа гараад киногоо хийх санаа байна. Намар “Маск” продакшн шинэ уран бүтээл хийнэ. Хувь уран бүтээлч болгон жүжигт өөрсдийнхөө саналыг оруулж байх ёстой учраас шинэ уран бүтээлийн санааг эрж хайх ажлуудыг хийнэ дээ.

“Боловсрол” телевизийн уран
бүтээлчид дэлхийн 39 оронд бүтээгдсэн “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийг албан ёсны
эрхийн дагуу эх орондоо хийж гаргаж эхэлсэн. Нэвтрүүлэгт найман уран бүтээлч
оролцож Монголын болоод дэлхийн алдартнуудын дүрд хувирч байгаа юм.
Нэвтрүүлгийн найман оролцогчоор “Камертон” хамтлагийн дуучин Л.Ган-Эрдэнэ,
жүжигчин Н.Мөнхсоёл, загвар өмсөгч Э.Энхболд, дуучин Б. Маралжингоо, загвар
өмсөгч С.Сарнай, дуучин П.Баярцэнгэл, дуучин Э.Энхзол, дуучин Б.Амархүү нар
сонгогдсон билээ. Тэд алдартнуудын дуу хоолой, бүжгийн хөдөлгөөн, хувцас хэрэглэл,
дүр төрхийг дуурайн яг түүн шиг хувирч дэлхийн одуудыг нэгэн тайзнаа авч ирэх
зорилготой. Одоогоор “Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлгийн хоёр дугаар үзэгчдэд
хүрчихээд байгаа юм. Гарсан цагаасаа үзэгчдийн анхаарлыг татаад буй “Яг түүн
шиг” шоу нэвтрүүлгийн долоо дугаартай оролцогч дуучин П.Баярцэнгэлтэй ярилцлаа.

-Танд “Яг түүн шиг” шоу
нэвтрүүлэгт орох саналыг хэзээ тавьсан бэ?

-Боловсрол суваг телевизээс надад
“Яг түүн шиг” шоу нэвтрүүлэгт оролцооч ээ гэдэг саналыг гуравдугаар сард
тавьсан. Санал тавьсны дараа шоуг нь үзэж судалж байгаад таалагдаад оръё гэж
шийдсэн. Шоунд орохоор шийдээд хувийн бэлтгэлээ базааж эхэлсэн дээ.

-Эхний дүрийг яаж сонгосон юм бэ.
Хүмүүст хүлээлттэй байж байгаад л гэнэт гараад ирсэн?

-Эхний дуурайх дүрийг оролцогчид
цуглаад баззер дарж сонгосон. Тэр нь нэвтрүүлгээр гараагүй юм.

-Та Tupac болсон байх аа?

-Эхний үзүүлбэр дээрээ Tupac
таарсан. Хип хоп үглэж байгаагүй болохоор жаахан хүнд байсан. Англиар үглэх их
хэцүү юм билээ. Хоёр хуудас дүүрэн үгийг цээжлэх хэцүү байсан шүү. Тэр тал дээр
жаахан асуудалтай байсан. Дуулахдаа дууг нь сонсож байгаад аялгаар нь өөрийнх
нь дуулалт тембрийг дуурайж дуулж байгаа болохоор асуудал байгаагүй. Манай
эхний дугаар нүүр хувиргалтын тал дээр жаахан дутагдалтай байсан. Гэхдээ дугаар
гардгаараа гараад дууссан л даа. Хоёр дахь үзүүлбэрээс нүүр хувиргагчид маань
маш сайн ажилласан. Дараа дараагийн дугааруудын тестийг хийгээд бэлдэж байхад
бүр л гоё болоод байна.

-Нүүр хувиргалт хангалтгүй болсон
гэсэн үг үү?

-Эхний дугаар нүүр хувиргалтаас
болоод жаахан шүүмжтэй болсон. Үзсэн үзэлтийн тоо, хүмүүсийн хандалт маш их
байсан. Дуртай үзэгчид дийлэнх нь ч гэсэн түүнтэйгээ адилхан шүүмжлэгчдийн тоо
их байсан юм. Хоёр дахь дугаар гараад огт шүүмжгүй болсон. Ийм байна гэж
санасангүй гэсэн сэтгэгдэл их байсан.

-Хоёр дахь адилхан болж хувирах
хүнээр Аэросмит хамтлагийн дуучин Стийвен Тайлор таарсан. Рок дуу дуулж,
дуучнаа дуурайх ямар байсан бэ?

-Баззердаад рок од Стийвен Тайлор
таарсан. Ер нь эхний хоёр хүн маань надад их хүнд туссан. Яагаад гэвэл хоёулаа
надаас тэс өөр дүр байсан. Эхнийх нь хип хоп, дараагийнх нь рок урсгалаар
дуулах маш хүнд байлаа. Гэхдээ өөрийнхөө хэмжээнд амжилттай хийсэн гэж үзэж
байгаа. Ялангуяа дуулалт тал дээр амжилт гаргасан. Би өөрөөсөө Стийвен Тайлор
шиг тийм рок тембр гардаг гэж мэдээгүй байсан. Дуулалтын явцад өөрийгөө өөрчилж
рок тембр хангалттай гарахаар юм байна гэдгээ мэдсэн.

-Өрсөлдөгчдөө мэдэж байсан уу?

-Өрсөлдөгчдөө шоунд орохоор
ирэхдээ л мэдсэн. Шоу эхлэхэд анхны бүрэлдэхүүнээс ганц нэг хүн солигдсон.

-Өөрийн чинь хувьд хэр хүчтэй
өрсөлдөгчид вэ?

-Шоунд салбар, салбарын шилдгүүд
оролцож байгаа. Тухайн салбартаа тэргүүлж яваа залуус оролцож байгаа учраас
бүгд хүчтэй өрсөлдөгч. Хэнээс нь ч юу ч гарч магадгүй. Бэлтгэлд гараад байж
байхад л бүгд нэг нэгэндээ гэнэтийн бэлэг барьж чадаж байгаа шүү.

-Бэлтгэл ажил гээд оролцогчид
байнга хамт байгаа юу. Нэг нэгэндээ зөвлөгөө өгөх үү?

-Наймуулаа байнга л хамт байдаг.
Бэлтгэл сургуулилалт дээр хамт, хоол идсэн ч л хамт байна ш дээ. Тодорхой
хэмжээний өрсөлдөөн явж байгаа. Гэхдээ шоугаа гоё болгохын тулд бүгд л хичээж
ажиллаж байна. Тэрнээс тэмцээн гэдэг утгаар нь улайраад байгаа юм байхгүй.
Хоорондоо сайхан ярилцаад бие биедээ тусалж дэмжээд явж байгаа.

-Өнгөрсөн дугаараар жүжигчин
Н.Мөнхсоёл өөрийг тань дуурайсан. Өөрийгөө харах ямар санагдав. Адилхан болсон
уу?

-Миний хамар л адилхан болсон.
Бусад нь адилхан болсон гэж хэлэхгүй. Би өөрийгөө үзэж байгаа болохоор би ч
ингэж хөдөлдөггүй шүү дээ гэдэг талаас нь хүлээж авдаг юм билээ. Хүмүүс намайг
мэддэггүй учраас төстэй харагдсан байж магадгүй. Түүнээс миний хувьд надтай огт
төстэй байгаагүй.

-Танаас зөвлөгөө авсан уу.
Хувцсыг чинь авсан гэсэн үү?

-Мөнхсоёлд ёодол яаж хийх вэ
гэдгийг өөрөө ёодол хийж үзүүлээд заасан. Бүх хувцсыг аваагүй л дээ. Үзүүлбэр
дээрээ миний гутал, хүрмийг л авсан.

-Одоо гарах дугаараар ямар хүнийг
дуурайхаар оноолт таарсан бэ. Бэлтгэл ажил өрнөж байх шиг байна?

-Би эмэгтэй болсон ш дээ.
Баззердаад Наташа Королёва таарсан. Одоо чадлаараа бэлдээд л байна. Хувцас
бэлэн болчихсон. Хамгийн гол нь дотоод хүнийг гаргах нь чухал. Тэр хүнийг
хоолойгоороо яаж дуурайх вэ гэдгийг сайн судална. Онцгой ямар хөдөлгөөн байна
гэдгийг бичлэг үзэж ажиглаж байна. Харцыг нь ч тэр дуурайна. Аль болохоор
адилхан харагдахыг л хичээнэ шүү дээ.

-Шүүгчдийн үг сэтгэл зүйд
нөлөөлдөг үү. Гурав дахь шүүгч нь солигдоод байна уу?

-Үндсэн хоёр шүүгч нь Ганхүү,
Онон ах хоёр. Гурав дахь шүүгчийг зочин шүүгч маягаар явуулж байгаа. Сонгогдсон
шүүгч хоёр дугаар дээр шүүлт хийгээд солигдох маягаар явж байгаа. Мэдээж
шүүгчид жаахан миалбал сэтгэлээр унаад тэр үзүүлбэр дээрээ тэгдэг байж гэж
боддог юм байна. Магтаал бол урамтай сайхан л байдаг. Шүүгчтэй байгаа нь
биднийг хурцалж, өшөө илүү дайчин ажиллахад нөлөөлж байгаа. Яагээд гэвэл долоо
хоног болгон ялагчид гурван сая төгрөг өгч байгаа шүү дээ.

-Шилдэг оролцогчдыг шүүгчдийн
оноо болон үзэгчдийн мессэжээр шалгаруулж байгаа юу?

-Шүүгчид 4-12 оноо өгч байгаа.
Тэр дунд нь 11 гэж байхгүй. Найман оролцогч өөрсдөө бие биедээ гурван оноо өгөх
эрхтэй. Тухайн өдөр таалагдсан үзүүлбэртээ оноо өгч болно гэсэн үг. Тэр онооны
нийлбэрээр ялагч шалгарч байгаа. Мессэжээр үзэгчдийн таашаалд нийцсэн
үзүүлбэрийг шалгаруулж байгаа.

-Шоу нэвтрүүлэг хэр удаан
үргэлжлэх вэ?

-Долоо хоногийн бүтэнсайн өдөр
болгон гарч байгаа. Долдугаар сарын арван хүртэл гарна. Хагас финал, финал
гэсэн зарчмаар явна.

-Хасагдах журмаар явах юм уу?

-Хагсагдах маягаар биш. Хагас
финал дээр финалын төлөө өрсөлдөх дөрвөн хүн л гарч ирэх юм шиг байна лээ.
Гэхдээ бүх оролцогч үзүүлбэрээ үзүүлнэ.

-Өмнөх үзүүлбэр дээр жүжигчин
Н.Мөнхсоёлд эрэгтэй хүн таарахад хүмүүс их гайхсан. Харин гурав дахь үзүүлбэр
дээр хоёр ч хүн эмэгтэй болохоор сонгогдчихов уу?

-Биднийг анх шоунд ороход нэг юм
уу, хоёр удаа заавал эмэгтэй хүн болно шүү гэж хэлсэн. Эмэгтэйчүүдэд нь бас нэг
юм уу, хоёр удаа эрэгтэй дүр таарна шүү гэж хэлсэн юм.

-Шилдгийн шилдэг оролцогч ямар
шагналтай юм бэ?

-Шилдгийн шилдэг шагнал багагүй л
байх болов уу. Тэрийг нь яг мэдэхгүй байна. Тогтоогүй байгаа байх.

-Шоуны тайз засалт дээр хүмүүс ам
сайтай байгаа. Хувцас, бүжигчдээ өөрсдөө бэлдэж байгаа юу?

-Асар их хөрөнгө мөнгө, цаг
хугацаа зарсан, маш олон хүний хөдөлмөр орсон шоу шүү дээ. Тайзны хувьд өнгө
үзэмж харагдах байдлаасаа хүмүүст ойлгомжтой байх гэж бодож байгаа. Дэлхийн
хэмжээний шоу гэдэг утгаараа бүх юман дээр хариуцлагатай хандаж байгаа. Бүх
юмыг шоу зохион байгуулагчид гаргаж хийж байгаа. Нүүр хувиргалтыг Хосоо гэдэг
залуу багаараа хийж байна. Бүжигчид “Аймар” продакшн, “Nature dance” гээд хоёр
бүжгийн клубийнхэн. Ч.Насантогтох эгч бидэнд дуулах урлаг буюу хоолойгоороо
дуулах талаас нь зөвлөгөө өгч байгаа. Харин Ган-Очир ах жүжиглэлт хөдөлгөөн
талаас нь зөвлөгөө өгдөг.

-Үзэгчдийн мэдэхгүй тайзны ард
сонирхолтой зүйл болох уу?

-Шоуны үйл явц бүгд хүний нүдэн
дээр ил байгаа. Ойлгомжгүй зүйл байхгүй ш дээ.

-Долоо хоногийн хугацаанд хүндээ
хувирч чадаж байна уу?

-Долоо хоногийн хугацаа гэдэг бас
урт хугацаа. Хамаг юмаа гаргахад боломжийн гэж үзэж байгаа.

-Сүүлийн үед хувийн уран бүтээл
туурвиж байгаа юу?

-Нэлээд хэдэн дуу хийчихээд
клипэндээ орох гэж байсан шоунд орох болчихсон. Давхар давхар юм хийгээд яахав
гээд эхлээд шоуныхаа зураг авалтыг дуусгасны дараа уран бүтээлдээ оръё гэсэн
төлөвлөгөөтэй байна. Одоогоор шоундаа гол анхаарлаа хандуулж байна. Нэвтрүүлэг
эхлэхээс өмнө би өөрийнхөө бүх л цаг зав боломжоо гаргаж ажиллана гэдгээ хэлсэн.
Миний үзүүлбэр таалагдвал намайг дэмжээрэй.

“The Lemons” хамтлагийн соло гитарчин А.Энхтулгатай ярилцлаа.

-“The Lemons” хамтлаг “Unplugged” тоглолтоо хийх гэж байна. Тоглолтод хэдэн дуу дуулагдах вэ?

-Манай хамтлагийн “Un­plugged” тоглолт тавдугаар сарын 27-ны өдөр болно. Зарлалаа хамтлагийн page хуудсанд эрт тавьсан болохоор хүмүүс хүлээгээд эхэлчихсэн бололтой, асуугаад байгаа. Тоглолтдоо гурван цомгийнхоо шилдэг гэсэн 16 дууг дуулахаар сонгоод бэлтгэлээ хийж байна.

-Хүлээлт үүсгэчихсэн юм байна. Билетээ хэдэн төгрөгөөр борлуулж байгаа вэ?

-Өнөөдрөөс л борлуулалтаа эхэлнэ дээ. Суудлын ангиллаар 40, 60, 80 мянган төгрөгөөр борлуулна. Хүмүүс эхнээсээ суудлаа захиалаад эхэлчихсэн. Улсын дуурь бүжгийн эрдмийн театр 500 хүний суудалтай учраас билетийн борлуулалт эхлэхээр хурдан дуусах шинжтэй байна. Нэг талаараа энэ манай хамтлагийн бараг сүүлийн тоглолт байх. Магадгүй бүр хөгширчихөөд 50-60 насандаа бас нэг тоглолт хийхийг үгүйсгэхгүй. Тэгэхээр энэ тоглолтыг үзэхэд харамсахгүй гэж хэлмээр байна.

-Танай хамтлаг тарж байгаа юм уу?

-Хамтлаг тараагүй. Бид тоглолтоо дуусгаад дөрөв дэх цомгийн ажилдаа орно. Цомгийнхоо аяыг зохиогоод эхэлчихсэн байгаа. Зун Англи явж тоглолт хийж магадгүй.

-Хэд дэх бие даасан тоглолт вэ. Тоглолт дээрээ үзэгч, сонсогч нартаа ямар бэлэг барих гэж байна?

-Хамтлагийн бие даасан дөрөв дэх тоглолт. “Un­plugged” тоглолт найруулгын хувьд хүмүүсийн төсөөлснөөс тэс өөр байхаар бэлтгэлээ хийж байгаа. Бидний ард Филармонийн 15-16 хөгжимчин хөгжимдөнө. Дуунуудаа хийл, оркестртой дуулна. Мөн хамтлагийнхан бүгд банзан гитартай дуулахаар бэлтгэж байгаа. Тэгэхээр тоглолт маань үзэх, сонсох зүйлтэй сайхан болно. Хамгийн гол нь ганцхан удаа тоглогдох учраас хүмүүс үзэх гээд хүлээгээд байгаа байх.

-500 хүний суудалтай зааланд тоглолт хийхэд сонсогчид чинь бүгд үзэж чадахгүй юм биш үү?

-Харин суудал хязгаартай. Найруулгын хувьд хүмүүст хүрсэн сайхан тоглолт хийхийн тулд заалаа ингэж сонгосон. Манай хамтлагийг 20-40 насныхан сонсдог гэхээр багагүй тоо гарна. Тоглолт ганцхан удаа болох учраас английн студиэр бичлэг хийлгэнэ. Тэрийгээ DVD, CD болгож гаргахаар төлөвлөөд байна.

-Бэлтгэлээ хаана хийж байгаа вэ?

-”Gandan live house”-д хийж байгаа.

-Хамтлагийн анхны дуу болох “Хайртай” дууг сонсогчид андахгүй. “The Lemons” хамтлаг урын сандаа хэдэн дуутай болсон байна вэ?

-2002 онд “Хайртай” дууны үгийг Одноо бичиж байлаа. Тухайн үед өөрсдийн бэлтгэлийн байрандаа приставкны VHS хальсан дээр бичүүлж “FM”-ээр цацуулж байсан юм. Цацагдсан даруйдаа дуу маань хит болж байсан. Сүүлд 2006 онд цомог гаргахдаа шинээр бичиж оруулж байсан. Дуу маань 2007 онд “Пентатоникийн шилдэг алтерьнатив” шагнал авч байлаа. Анхны гэх тодотголтой учраас үзэгчид маань ч сайн мэддэг юм. Одоо хамтлагийн урын санд 50 дуутай болсон байна.

-“The Lemons” хамтлаг хэзээ байгуулагдаж байв. Гишүүд өөрчлөгдсөн үү. Одоо ямар бүрэлдэхүүнтэй байгаа вэ?

-“The Lemons” хамтлаг 2004 оны долдугаар сарын 9-нд албан ёсоор байгуулагдаж байсан. Анхны бүрэлдэхүүнээсээ зарим нь гарсан. Одоо хамтлагийн дуучнаар Ц.Одбаяр, соло гитарчнаар А.Энхтулга, базз гитарчнаар Д.Анар, бөмбөрчнөөр М.Өнөрбаяр нар ажиллаж байна. Ерөнхийдөө 2004 оноос хойш одоогийн бүрэлдэхүүнээрээ нэгдээд 12 жил өнгөрчээ.

-Танай хамтлаг анх Hifi-тай гэрээ хийж байсан байх аа?

-Манайх анх “Hifi lebel”-тэй хоёр цомогны гэрээ хийж байсан. “Hifi lebel” байгуулагдах үед дэлхийн стилийг тоглож байсан хамтлаг манайх л байсан.

-Дуугаа ямар төрөл жанраар туурвидаг вэ?

-Ер нь “Independent” рок урсгалаар уран бүтэлээ туурвиж байна.

-Та хамтлагийнхаа соло гитарчин. Яаж сурч байв?

-Сонирхлоороо сурсан. Манай хамтлагийн Одноо, Өөжгий ч бас сонирхлоороо сурч байсан. Би 1997 онд долдугаар ангид байхдаа нэг сар хүнээр заалгаж байлаа. “Нирвана” хамтлагийн “Un­plugged” тоглолтыг үзээд гитар тоглож сурсан. Тухайн үедээ их идэвхтэй сураад тэрнээс хойш бэлтгэл хийгээгүй. Би өөрийгөө Монголын хамгийн муу гитарчин гэж боддог. Зарим дууныхаа аяыг гитарын ганцхан барилтаараа ч дараад явчихдаг үе байдаг. Энэ миний стиль болоод байна. Ер нь рок хөгжмийг мэргэжлийн хүмүүс хийдэггүй. Сонгодог мэргэжлийн хүмүүс дүрэмд баригдаад өөрийгөө өөрчилж чаддаггүй юм шиг санагддаг. Гитарчид олон барилттай сайхан үзүүлбэр үзүүлээд л олон гам уншаад байгаа ч тэр болгон өөрийгөө харуулж чадахгүй л байна. Би муу ч гэсэн өөрийнхөө стилийг гаргаад “The Lem­ons” хамтлагаар дуугаа хийж үлдээж чадсан.

-Амьд хөгжмийн хамтлаг учраас дууныхаа үгийг өөрсдөө бичдэг үү?

-Дууны үгийг манай хамтлагийн дуучин Одноо бид хоёр бичдэг. Өдөр тутмын амьдралыг энгийнээр илэрхийлдэг. Дууныхаа аяыг ч бас өөрсдөө бичнэ.

-Амьд хөгжмийн хамтлаг энгийн хэв маягтай байж болдог юм байна гэдгийг танай хамтлагаас харж байсан гэж ярих хүн цөөнгүй. Тэр үед яагаад тийм алхам хийж байв?

-Хамтлагаа байгуулж байхад хүмүүс рок хөгжим гэхээр л урт үстэй, гинж, савхи өмссөн хүмүүс гэж ойлгодог байсан. Энэ үед бид энгийн хувцастай гарч ирсэн. Тухайн үед ихэнх залуучууд “Сonverse” кет гэж мэддэггүй пүүз өмсдөг байсан үе. Манайхан “Мэлхий гүнж” дууны клипэн дээр “Сonverse” кеттэй дуулдаг юм. Тэрнээс хойш бүгд л кет сонирхдог болж байлаа шүү дээ.

-Удахгүй дөрөв дэх цомгоо гаргах юм байна. Хамтлагийн анхны цомгоо хэзээ гаргаж байв?

-Анхны цомог маань 2006 онд гарсан. “Хайртай”, “Цэнхэр нүд”, “Харах дуртай”, “Элэг бөөр” гэх дуунуудтай. Тэр оныхоо шилдэг цомог гээд бүх сэтгүүлд гарч байлаа. 2007 онд Пентатоник наадмаас гурван шагнал авч байсан. Одоо ч бас хүмүүс тэр цомгийг маань хамгийн шилдэг гэж ярьдаг юм билээ. Тэрнээс хойш гурван цомог гаргасан байна. Бүгд “In­dependent” рок урсгалаар гаргасан дуунуудтай. Сүүлийн цомог маань “Гурав” гэсэн нэртэй. Гурав дахь цомог маань учраас тэгж нэрлэсэн юм.

-Хүмүүс ямар дууг чинь илүү сонсдог вэ?

-Клиптэй дууг их сонсдог юм билээ. “Хүсэл” дуу маань хамгийн их youtube үзэлттэй байдаг. Тэр дууг электро парти, рок тоглолт, “Нисванис” хамтлагийн фестиваль дээр метал рокууд дээр очоод дуулсан ч бүгд мэддэг. Мөн хуучны “Мэлхий гүнж” “Цаг агаар” “Хайртай” гэх дууг бүгд мэддэг. Өнгөрсөн жил “Сүүлийн уянга” дуу маань онлайн таталтаар хоёрдугаар байрт орсон. Мөн хамгийн шилдэг цомог, шилдэг тоглолт хийсэн хамтлагаар тодорч байлаа.

-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээрээ ажиллаж байна?

-Гурав дахь цомгийнхоо “Дөлгөөн” дуунд клип хийж цацсан. Хүмүүст их хүрсэн байна лээ. Одоогоор хамтлагийнхаа “Unplugged” тоглолтон дээр төвлөрч бэлдэж байна.

“Vanquish” хамтлагийн гишүүн реппер Цэцэ буюу Н.Цэцэнбилэгтэй ярилцлаа.

-Хамтлагаа анх хэзээ байгуулж байсан юм бэ. Этгээд сонин дуугаар танигдаж байсан?

-2004 онд 220-ийн байрныхаа Пангастай хамт хамтлагаа байгуулж байсан. Дуу хийхээсээ өмнө Дандийг хамтлагтаа аваад гурвуулаа анхныхаа дууг бичүүлж байлаа. Дараа нь хамтлагтаа Азиг авч хэд хэдэн дуу бичүүлсэн. 2005 онд Төвшөөг аваад тавуулаа анхны “Эксэль” дуугаа бичиж, өөрөө продюсрож, клипжүүлсэн байдаг. Энэ дуугаараа “Vanquish” хамтлаг танигдсан гэж боддог. Манай гишүүд бүгд 40 мянгат, 220-ийнхон. Пангас бид хоёр нэг байрных, Данди, Ази хоёр орос гурвынх. Төвшөө, Бямбаа хоёр 40 мянгатын Нэгдүгээр сургуулийнх. Хамтлагаа өөрийн ойр хүмүүстэй байгуулж байсан.

-Бүгд 40 мянгатынх юм байна?

-Тийм. Би багадаа 40 мянгатад өвөө, эмээ дээрээ өссөн. Их сахилгагүй байсан гэсэн. Ямар сайндаа Сагсуу саарал гэдэг нэртэй байхав. Нэгдүгээр ангид элсэхдээ 31 дүгээр сургуульд орж байсан ч “Эхлэл” хувийн сургуулийг төгсөж байсан. Бага нас маань цирк тойроод л өнгөрсөн дөө. Тиймээс л анхны CD-гээ 220 гэж нэрлэж байлаа.

-Удалгүй АНУ руу сурахаар явсан байх аа. Тэгсэн ч уран бүтээлээ хийсээр л байсан?

-Би 2006 онд АНУ руу сурахаар явсан. Тэр хооронд манай хамтлагийнхан Бямбааг хамтлагтаа аваад “Хүүд” гэдэг дууг гаргасан. Тэр дуугаараа “Vanquish” хамтлаг хүмүүст илүү танигдах болсон. Би өөрөө үг бичих дуртай байсан болохоор 2008 оноос АНУ-д бие дааж гэртээ микрофон, компьютер аваад дуу хийж дуулж эхэлсэн. Хамгийн анх “Миний пүүз”, “Энэ бол би” гэдэг дуугаа хийж байлаа. Тухайн үедээ Hi5, xorom.com-д хоёр дуугаа тавьж үзээд хүмүүст их таалагдахаар нь клипжүүлсэн. Өөрөө камераар дүрсжүүлж, дуугаа бичүүлээд Монгол руу явуулдаг байсан л даа. Дуу хийх гэж хагас жил будилсан шүү. Микрофон аваад компьютертоо залгах гэтэл компьютер нь яаж ажилладгийг мэдэхгүй, дахиж нэг юм хэрэгтэй болоод, дээр нь хэл сайн сураагүй байсан болохоор будилж л байлаа. Тухайн үед TJ интертайнментийн захирал Нямаа миний клипийг монтажилдаг байсан. Клип гаргаснаар хүмүүст ч гайгүй хүрсэн л дээ. Тэгэхээр нь CD гаргая гэж шийдээд “220”, “Халзан толгой хоёр соёо”, “2012”, хамгийн сүүлд “Нийслэл хүү” гэдэг цомог гаргасан.

-Тэгэхээр хамтлагаасаа гарсан гэсэн үг үү?

-Хамтлагтаа байгаа. Би 2009 онд ирээд хамтлагийнхаа таван жилийн ойг хийсэн. Зургаан жилийн өмнө “Зургаа”, “Zoom air”, “Он цаг хугацаа” дууг хамтлагаараа дуулж байлаа.

-Одоо “Vanquish” хамтлаг байдаг уу?

-Манай хамтлагийнхан бүгд гадаадад сурдаг юм. Төвшөө Москва руу магистр хамгаалах гээд буцаад явчихсан. Бямбаа Шанхайд магистр хамгаалчихаад Дубай руу мэргэжил дээшлүүлээд ирсэн. Ази хоёр жилийн өмнө Англиас ирсэн бол би 2012 онд Америкаас ирсэн. Данди “Эксель” гэдэг дуун дээр байдаггүй. Тэр үед Англид сурч байсан юм. Ингээд байгуулагдсанаасаа хойш зургаан жилийн дараа хамтлагийнхан бүгд цуглаад 2010 онд “Open air”-т тоглолтоо хийж байсан.

-Дахиж цуглавал тоглолтоо хийх үү?

-Тоглолтоо хийх үгүйгээ мэдэхгүй ч боломж гарвал хиймээр л байна. Гэхдээ уран бүтээлээ хийгээд л байгаа шүү дээ. Сүүлд өнгөрсөн зун Данди бид хоёр “Сэгсэр” дуу хийсэн. Ер нь Монголдоо байвал цуглаад уран бүтээлээ хийдэг.

-Дууныхаа үгнүүдийг өөрөө бичдэг үү?

-Бүх үгийг өөрсдөө бичдэг.

-Реппер гэхээр заавал нэг нэгнийгээ доош хийсэн өнцөг ажиглагдаад байдаг. Ер нь тэгэх ёстой юм уу?

-Тэгэх ёстой. Тэр нь салшгүй нэг хэсэг нь юм л даа. Хувь хүний үзэл бодол орно. Поп дуучид дуулахдаа хүний дургүй хүргэсэн зүйлийг дуулахгүй. Дуулах сэдэв нь хайр, ээж, аав. Тэрийг нь бүх хүмүүс сонсоно. Хоорондоо таарамжгүй бол хоолой нь муу гээд яриад л өнгөрнө. Реппер хүн юуны ч тухай хамаагүй дуулдаг. Манай хамтлагийн “Хүүд” гэж дуу гарч байхад “G хороолол” гэж дуу гарч байлаа. Тэр үед паалантай жорлонд бааж, паартай байшинд амьдарлаа гэж хүмүүсийг доош нь хийж байсан. Би өөрөө тэнд нь өсч төрсөн юм чинь өөрийгөө өмөөрнө шүү дээ. Тэрнээс болж л тиймэрхүү өнгө аяс гарсан. Gee бид хоёроос өмнө Lumino, Quiza, Ice top-ынхон хоорондоо муу байгаагаа уран бүтээлээрээ тойруу утгаар илэрхийлдэг байсан. Бидний үед нэр усыг нь заагаад шууд хэлчихдэг болсон. Гадаадад ч бас бүгд л тэгдэг.

-Анх тэгж хүн чичилж дуулсны дараа нийгэм яаж хүлээж авч байв?

-Мэдэхгүй. Би АНУ-д байсан. Найзууд энд бөөн юм болж байна гэдэг байсан. Зун нь ирсэн ч мэдээгүй ш дээ. Шоу бизнес учраас үзэл бодол таарахгүй бол түүнийгээ хэлэх зүйл байна.

-Өөрийг чинь бас хүмүүс дуундаа нэлээд чичилсэн байдаг?

-Бидний үеийнхэн гэвэл “Clickclick boom”, “Gee”, “Opozit” л доо. Биднийг гарч ирэх үед “Flash”, “Мөнхийн реп” гээд хамтлагууд хайрын дуу дуулдаг байсан. Тийм моод байсан юм. Бид ч анх гарахдаа бас хайрын дуу дуулж л байсан. Тэр үед яаж хүмүүсийн анхаарал татсан бэ гэхээр “Бид хайрын дуу дуулахгүй хип хоп гэдэг хар барааныг дуулдаг урлаг” гэж гарч ирээд нөгөө хэдийгээ чичиж эхэлсэн. Хоорондоо хэрэлдэхээр хүмүүс сонсоод өмнөөс нь юу гэх бол гэдэг хүлээлт гарсан. Тэгтэл хүмүүс хошуурдгаараа хоорондоо хэрэлдвэл од болох юм байна гэж бодоод нэг нэгнээ чичдэг болсон.

-Та нарын дууг нийгмийн зарим хэсэг сонсоод хоорондоо хэрэлдээд байх юм. Энэ ер нь урлаг юм уу гэх хандлага байдаг?

-Урлаг шүү дээ. Урлаг гээд дэлхий даяар хүлээн зөвшөөрчихсөн. Монголд ч гэсэн хүлээн зөвшөөрчихлөө. Репперүүд одоо томчуудтай ч киноны дуу хийж байна. Хаана томчууд байна бүгдтэй нь л уулздаг болж. Өмнө нь өмдөө чирсэн бацаанууд гээд тоож уулздаггүй л байсан ш дээ.

-Одоо Монголд сайн реппер гэвэл хэнийг нэрлэх вэ?

-Уран бүтээл нь хүмүүст хүргээд шинэ зүйл хийж байгаа нь Rocket Bay л байна даа. Одоогоор биднийг давж гарч ирсэн шинэ реппер байхгүй л байна. Сүүлийн үед эмэгтэй репперүүд гарч ирж байна.

-Өөрөө бусад репперүүдээс юугаараа ялгарах юм бэ?

-Би сэдэвд баригддаггүй. Бүх сэдвээр дуулдаг. Хараалтай ч дуу байна. Хайрын ч дуу бий. Улс төр, бууз, пүүз гээд над шиг өргөн сэдвээр дуулдаг реппер цөөхөн дөө.

-Ингэхэд ямар мэргэжилтэй билээ?

-Интерьер дизайнер мэргэжилтэй. Багадаа зураг их зурдаг байсан. Зураач болно гэдэг байлаа. Арван жилээ төгсөөд конкурс өгөөд ШУТИС-ийн дизайны сургуульд тэнцэж нэг жил сурч байгаад АНУ руу явж хэл суръя гэж шийдсэн. Хэлний курст орсон чинь олон жилийн виз өгчихсөн юм. Тэгээд л мэргэжлээрээ сурчихсан.

-Мэргэжлийнхээ дагуу “Смок” брэндээ гаргасан юм уу. Яг ямар брэнд юм бэ?

-Брэндээ Анхаа гээд 220-ийн залуутай нийлж хийсэн. Анхаа маань график дизайнер. Миний дөрвөн CD-ний гурвыг хийж өгч байлаа. Бид хоёр нийлээд хувцасны брэнд байгуулсан.

Монголдоо үйлдвэрлэл хийе гэж ярьдаг ч дандаа ноолууран бүтээгдэхүүн хийдэг. Залуус өмсье гэхээд яг гоё стильтэй хувцас байдаггүй. Ярилцаж байгаад тийм орон зай байна гээд хийж эхэлсэн. Зах зээлд нэвтрүүлэхэд яах аргагүй тэр орон зай хоосон байсан. Дээр нь дизайн сайн байсан л даа. Тиймдээ ч одоог болтол явж л байна. Цаашдаа “Смок” брэндээ дэлхийд гаргах төлөвлөгөөтэй байна. Анх байгуулахдаа л олон улсад гаргана гэж төлөвлөсөн.

-Танайх хувцсаа захиалгаар хийдэг юм уу?

-Одоогоор захиалгаар хийдэггүй ч бас форм болохоор олон тоогоор хийдэггүй.

-Залууст зориулсан гэлээ. Үнийн хувьд ямар байна. Залуус авч чадах уу?

-Залуусын зарим нь үнэтэй байна гэдэг. Зарим нь гайгүй гэдэг юм. Гэхдээ төлөвлөсний дагуу болоод л байна.

-Хүүхдийн номын сангийн ажил хийнэ гээд байсан. Ажил хэрэг болгож чадсан уу?

-Хийсэн. Мобикомоос тэмцээнд оруулаад хүн болгон төсөл бичсэн юм. Жижигчин И.Одончимэг, Камертоны Мээдээ, сэтгүүлч Золжаргал, яруу найрагч Хулан нар орсон. Харин би залуусыг төлөөлж орсон юм. Тавуулаа өөрсдийн төслийг бичсэн. Ялагч нь 80 сая төгрөгийн шагналтай байсан л даа. Тэмцээнд И.Одончимэг эгч түрүүлээд хогийн цэг дээр хүүхдүүдэд сургууль барьсан. Би хүүхдийн номын сан байдаггүй учраас түүнийг хийе гэсэн. Хүүхдүүдийг анхнаас нь номонд дуртай болгоё гэсэн ч дэмжигдээгүй. Дэмжигдээгүй ч гэсэн таван сая төгрөг өгсөн л дөө. Мөнгө нь хүрэхгүй учраас хандивын тоглолт хийж хэдэн төгрөг олсон. Олсон мөнгөндөө тааруулж Нацагдоржийн номын сангийн агуулахын өрөөг хүүхдийн номын сан болгож зассан.

-Нэг хэсэг “Нийслэл хүү” гэдэг нэвтрүүлэг хөтөлж байсан. Одоо гараад байгаа С1 телевизийн нэвтрүүлгээс юугаараа ялгаатай юм бэ?

-Тэгсэн. Залуучуудыг уриалж зөв тийш нь залахыг хичээсэн. Дуугаараа хүмүүст хүрээд анхаарлыг нь татчихсан юм чинь залуусыг уриалъя гэж боддог юм билээ. Тэр утгаараа “Нийслэл хүү” гэдэг CD хүртэл гаргасан. CD дотор хотын тухай олон дуу бий. Тэрийг давуулж “Нийслэл хүү” гэдэг төсөл явсан юм. TJ entertainment-тай хамтраад “Нийслэл хүү” гэдэг 12 цуврал онлайн нэвтрүүлэг хийсэн юм. Хотыг аль болох гоё талаас нь харуулсан нэвтрүүлэг болсон. Миний нэвтрүүлэг хотын тухай гардаг. Одоо гараад байгаа С1 телевийн нэвтрүүлэг хөдөө яваад байдаг юм билээ.

-Нэвтрүүлэг чинь залууст хэр хүрсэн бэ?

-Гайгүй хүрсэн байх шүү. Тэрнээс болоод намайг Цэцэ гэхээсээ илүү “Нийслэл хүү” гэдэг болсон.

-Залуу хүнийхээ хувьд баримталдаг зарчим бий юу?

-Зүгээр сууж болохгүй. Зүгээр сууж болохгүй гээд хэрэггүй юм хийгээд явахгүй. Ихийг хийхдээ биш. Хэрэгтэйг хийхдээ чухал гэдэг үгийг үнэн гэж боддог. Аль болохоор бодож байгаад хэрэгтэй зүйл хийдэг. Зүгээр суугаад байхаар хэрэг хийчихсэн юм шиг санагдаад байдаг юм.

-Залуусыг ямар байгаасай гэж боддог вэ?

-Залуусыг харахад бие биенийгээ муулаад байх юм. Нэг нь юм хийхээр шүүмжилж байхынха оронд тэр хүнээсээ давж юм хийж харуул л даа. Миний дуу таалагдахгүй буруу санагдаад байвал өөрийнхөөрөө зөв болгоод л давуулаад дуулаад гаргаад ирэх хэрэгтэй. Хийгээд үзүүлчихвэл болж байна ш дээ. Өрсөлдөх чадвараа хэрүүлээр биш хийснээрээ харуулдаг байгаасай.

-Гэр бүлийнхээ хүнийг танилцуулаач. Нэг хүүтэй байх аа?

-Эхнэрийг маань Саруул гэдэг. Багаасаа л хамт зуслан явдаг байлаа. Бид хоёр настай хүүтэй.

-Ямар баярт дуртай вэ?

-Шинэ жил. Гэр бүл, найз нөхөдтэйгөө уулзаж олуулаа тэмдэглэдэг учраас дуртай. Шинэ жил шинэ бүхний эхлэл гэдэг утгаараа сайхан санагддаг.

-Таныг кинонд тоглож байгаа гэж байсан?

-Кинонд тоглох гэж байгаад больчихсон. Инээдмийн кино байсан юм. Найруулагчтайгаа тохиролцож чадсангүй. Тэгээд энэ зун өөрөө кино продюсерлож хийе гэсэн төлөвлөгөө гаргачихаад байна. Намар гэхэд кинотой л болчихмоор байна. Түүндээ их донтчихсон байгаа. Сүүлийн үед дуу, клип биш кино л бодоод байгаа шүү.

-Сүүлийн үед уран бүтээл хийж байна уу?

-Одоогоор хувийнхаа ажлыг хийгээд л байна. Би их уйдамтгай хүн. Одоо дуугаа болсон гэж үзэж байгаа.