-ЧИНГЭЛЭГ ГЭДЭГ ЧИНЬ ӨӨРӨӨ АМЬТАЙ ЭД БОЛЧИХСОН. ХААНА Л ОЧНО МӨНГӨ НЭХЭЖ БАЙДАГ –
Хил гаалийн өнөөгийн нөхцөл байдлыг тодрууллаа. Энэ талаар Зам тээвэр хөгжлийн сайдын зөвлөх И.Буянжаргалаас тодруулахад дараахь мэдээллийг өгөв.
-Хил гаалийн үйл ажиллагаа хэвийн байгаа юу?
-Хил гаалийн үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байгаа. Бид долоо, долоо хоногоор орж гарсан бараа материалын тоог гаргадаг.
-Сүүлийн долоо хоногт хэдий хэмжээний бараа материал орж гарсан талаарх мэдээллийг өгөөч?
-Танд сүүлийн долоо хоногийн статистик үзүүлэлтийг зурган хэлбэрээр явууллаа гэсэн юм.
Гашуунсухайт боомтоор өдөрт 500 машин нүүрс гарч байгаа талаар эх сурвалжууд хэлж байна. Харин Замын-Үүд боомтоор ачаа барааны оролт гаралт ямар байгаа талаар жолооч Д.Мөнхбатаас тодрууллаа.
-Замын-Үүд боомтын нөхцөл байдал ямар байна вэ?
-Замын-Үүдээр 50-60 машин чингэлэг ачаа орж ирдэг байсан бол ойрын үед жаахан нэмэгдсэн. Өнөөдөр (өчигдөр) гэхэд 90 машин орж ирсэн байна. Өчигдөр 150 машин, уржигдар 160 машин ачаа бараа Замын-Үүд боомтоор орж иржээ. Өнөөдөр жаахан багассан юм байна. Анх чингэлэг тээвэр нээгдэж байснаа бодвол сүүлийн сар гаруйн хугацаанд 2-3 дахин нэмэгдсэн байна. Гэвч чингэлэг нэмэгдсэн ч үнэ ханш буух, урд бөөгнөрсөн ачаа бараа хэвээрээ л байна даа. Хүн өнөөдөр бараагаа захисан бол маргаашдаа орж ирдэг байсан ч чингэлэг тээвэр явж эхлээд сар гаруй хүлээлгэдэг болсон. Тэр байдал хэвээрээ л байна.
-Хилийн цэргийн дугаартай 30 машин чингэлэг тээвэрт оролцож байгаа шүү дээ. Хилийн цэргийн машин нэмэгдсэн юм уу, иргэдийн машин нэмэгдсэн юм уу?
-Хилийн цэргийн 30 машин явдаг байсан. Түүнээс хоёр нь зам тээврийн ослын улмаас ачаа тээвэрт оролцохоо больж 28 хилийн цэргийн машин ачаа тээвэрт явж байна. Энэ машинуудаа гаргана, болиулна гээд байгаа боловч арваннэгдүгээр сар гарчихлаа. Одоо хүртэл болиулаагүй, зогсоогоогүй л байна. Үүнийхээ шалтгааныг Замын-Үүдэд байгаа төрийн бус байгууллагуудыг хоорондоо эвлэлдээд нэг болчихоод ороод ир. Нэг болчихоод ороод ирэх юм бол энэ төрийн машинуудыг хэзээ бол хэзээ гаргахад бэлэн гэдэг тайлбарыг өгдөг. Замын-Үүдэд жолооч нарын төрийн бус байгууллагууд байгаа. Тэд эвлэлдэн нэгдэх процессууд нь явагдаад л байна. Одоогоор таван байгууллага нэгдчихсэн. Гурван байгууллага нь одоогоор нэгдээгүй байна. Гэхдээ нэгдэх нь тодорхой болов уу л гэж харж байгаа.
-Замын-Үүд боомтоор нүүрс тээвэр гарч байгаа юу?
-Нүүрс тээвэр харин ойрдоо сураггүй байгаа шүү. Би сайн мэдэхгүй л байна. Ер нь нүүрс тээвэр гараад эхэлбэл андашгүй л дээ. Том том чингэлгүүд нааш цаашаа явж байдаг юм. Ойрын хугацаанд бол ерөөсөө явахгүй байгаа. Яагаад явахгүй байгаа талаар мэдэх юм алга.
-Задгай тээврээ явуулах сураг байна уу?
-Манайхан чингэлэг олон болчихвол сайхан болчих юм яриад тархи угаагаад байх юм. Энэ худлаа шүү дээ. Задгай тээвэр явж байж л үнэ ханш буурч, ачаа барааны эргэлт нэмэгдэнэ. Чингэлгээр зөөгөөд ачааны эргэлт нэмэгдэнэ, үнэ буурна гэдэг худлаа тархи угаалт яваад байна. Эндээс хэн ашиг олж байна гэхээр олон чингэлэг түрээслүүлдэг хэдэн хятад компанийн дарга нар ашиг олж байна. Манай дарга нарын тархийг угааж, тоглолт хийж байгаа болохоос чингэлэг тээвэр зөв гаргалгаа биш. Чингэлэг тээвэр нь 2022 оны нэгдүгээр сараас явж эхэлсэн. Одоо бүхэл бүтэн 10 сар болж байна. Энэ хугацаанд амлаад байсан үнэ бууна, бүх зүйл сайхан болно гээд байсан нь энэхүү 10 сарын хугацаанд хэрэгжих нь яасан юм бэ. Чингэлгээр явж байгаа тохиолдолд үнэ хэзээ ч буурахгүй. Яагаад гэхээр тэр чингэлэг гэдэг зүйлийг чинь түрээсэлдэг. Чингэлэг гэдэг чинь өөрөө амьтай эд болчихсон. Хаана л очно мөнгө нэхэж байдаг. Тэр мөнгийг нь хэрэглэгчид, жирийн ард иргэд л төлж, горыг нь амсаж байгаа. Манайхан түүнийг ерөөсөө ойлгохгүй байна. Үүний гарц гаргалгааг ерөөсөө хийхгүй байна. Манай Гадаад харилцааны яам, Консулын газрууд захиалгатай байдаг юм уу, албаар тэгээд байдаг юм уу ерөөсөө задгай тээвэр хил гаалийн асуудлыг ярихгүй байна. Бид бол шаардаж байгаа.
Бидний өөдөөс ярьж байгаа, ийм шаардлага өгсөн гээд нэг цаас харуулдаг. Бид бүр арга ядаад чиргүүл солилцоо хийе гэж ярьж байна. Бичгээр саналаа өгчихсөн гээд яриад байгаа болохоос хийж байгаа юм юу ч алга. Хамгийн чухал гол боомтынхоо асуудлыг ярьж, шийдэж чадахгүй Гадаад харилцааны бүхэл бүтэн яамаар яадаг юм бэ. Төр засгийн удирдлагууд, бүх том дарга нар энд ирлээ. Шийдсэн нэг ч асуудал алга. Хил гаалийнхаа асуудлыг л шийдэж байж энэ үнэ ханшийн хөөрөгдөл жаахан цэгцэндээ орно уу гэхээс худлаа тархи угаасан чингэлэг тээвэр яриад хэзээ ч юмны үнэ буухгүй. 2000-3000 чингэлэг түрээслүүлдэг хятад компаниуд монголчуудыг хорлож байна. Бодлогыг нь хүртэл тэд боловсруулж өгч байгаа. Зам тээврийн яаманд ямар ч бодлого байхгүй. Зүгээр хэдхэн дарга нар ажил хийж байгаа нэр зүүгээд л “За за задгайг нь зогсоож байгаад чингэлгээр явуулаад үзчихье” гэдэг. Тэр бол улаан, цагаан лобби шүү дээ. Хэдэн компаниудын лоббид оролцоод ийм болгочихсон. Одоо тэгээд хэзээ задгай нь явж эхлээд хуучин хэвэндээ орохыг үнэндээ хэлж мэдэхгүй байна. Эрээнд бол юмны үнэ нэмэгдээгүй, 2-3 жилийн өмнөхтэйгөө адилхан үнэ ханштай байгаа шүү дээ. Зөвхөн тээврийн зардал нэмэгдчихсэн. Түүнийг нь монголчууд урагшаа орж чадахаа болингуут дундын зуучууд нь даам гараад хүссэн үнээ хэлээд сууж байдаг болсон. Иргэд хязгаарлагдмал байдлаар ч хамаагүй урагшаа гардаг болох асуудлыг хурдан шийдэхгүй бол манайд үнэ хөөрөгдөх асуудал шийдэгдэхгүй дээ.