ДЭМБ шинэ төрлийн коронавирусний халдвар авч эдгэсэн хүмүүсийн дунд эсрэг биет үүссэн байдал харьцангуй бага байгаа талаар 05 дугаар сарын 11-ний өдөр мэдээллээ. Тодруулбал, тус байгууллагын хийсэн судалгаагаар дээрх үзүүлэлт 1-10 хувь, бусад судалгаанд 14-15 хувь байгаа аж. Сүргийн дархлааны харьцаа вакцинжуулалтад ихээхэн ач холбогдолтой учир үүнийг оновчтой тодорхойлохын тулд нарийвчилсан судалгаа хийх шаардлагатай аж. Түүнчлэн шинэ төрлийн коронавирус цаашдаа байсаар байх төлөвтэй тул ирээдүйд голомтот халдвар дэгдсээр байх бололтой.

Олон улсад хийгдэж буй эмнэлзүйн туршилтуудаас үзвэл үений үрэвслийн эсрэг хэрэглэгддэг “Tocilizumab” эмийг “Covid-19”-ийн эмчилгээнд ашиглах магадлалтай байна. БНФУ-д хийсэн туршилтаар халдвар авсан өвчтөнүүдэд “Tocilizumab” эмийг уулгахад үрэвсэл дарагдаж, урьдчилан сэргийлэх эхний шатны эмчилгээ үр дүнгээ өгч байгаа нь ажиглагджээ. Уг эм дархлаа дэмжих давхар үйлчилгээтэй бөгөөд гаж нөлөө, бусад эрсдэл мэдэгдэхүйц бага юм байна.

“Covid-19” өвчний тархалтад цаг агаарын байдал болон газарзүйн байршил хамааралгүйг тогтоосон тухай судалгаа БНХАУ-ын Шинжлэх ухаан, технологийн өдөр тутмын сонинд гарчээ. Тухайлбал, уг өвчин жилийн 4 улиралд цаг агаарын халуун, хүйтэн нөхцөлөөс үл хамааран хаана ч тархах боломжтой бөгөөд дэлхийн 144 улс, бүс нутагт байгаа 370 мянган өвчтөнийг хамруулсан судалгаанд үндэслэн уг дүгнэлтийг хийсэн байна. БНХАУ-ын Үндэсний эрүүл мэндийн хорооны мэргэжилтнүүдийн багийн ахлагч, академич Жун Наньшань 05 дугаар сарын 08-ны өдөр АНУ-ын анагаах ухааны мэргэжилтнүүдтэй цахим хурал хийн “Covid-19” өвчинтэй тэмцсэн Хятадын туршлагыг хуваалцжээ. Тэрээр хөнгөн хэлбэрийн халдвартай өвчтөнд уламжлалт анагаах ухааны “Lianhua Qingwen” эм үр дүнтэй байгаа талаар онцолсон байна.

АНУ-ын Цагаан ордонд өвчний халдвар илэрсэн нь тулгамдсан асуудал болов. Тодруулбал, Ерөнхийлөгч Д.Трампын туслах болон Дэд ерөнхийлөгч М.Пэнсийн хэвлэлийн төлөөлөгч нар өвчний халдвар авсан нь тогтоогджээ. Түүнчлэн Цагаан ордны цар тахалтай тэмцэх ажлын хэсгийн нөлөө бүхий гишүүд болох Өвчний хяналт, урьдчилан сэргийлэх төвийн дарга Роберт Редфилд, Хүнс, эмийн захиргааны дарга Стивен Хаан болон Харшил, халдварт өвчин судлалын үндэсний хүрээлэнгийн захирал Антони Фаучи нар 14 хоногийн хугацаанд өөрсдийгөө тусгаарлахаар болов. Цагаан ордны хэвлэл мэдээллийн албаны бага тушаалын албан хаагчдыг гэрээс нь ажиллуулах бол бусад нь ажил дээрээ амны хаалт байнга зүүхээр болжээ. Үүссэн нөхцөл байдлаас үүдэн Ерөнхийлөгч, Дэд ерөнхийлөгч болон Цагаан ордны ажилтнуудыг тогтмол шинжилгээнд хамруулж байна. Ингэхдээ “Abbot Laboratories” компанийн бүтээсэн “ID Now” загварын түргэн оношлуурыг ашиглаж байгаа боловч уг оношлуур нь үнэн зөв хариу гаргах чадвартай эсэхэд анагаах ухааны зарим мэргэжилтнүүд болон эмнэлгүүд эргэлзэж байна. Тодруулбал, зарим эмнэлгүүдэд дээрх төхөөрөмжийг ашиглан шинжилгээ авахад халдвартай хүнээс сөрөг хариу гарсан тохиолдол цөөнгүй бүртгэгджээ.

Европын Комиссын санаачилгаар Европын Холбоо болон Шенгений бүсийн 30 улс нэн шаардлагатайгаас бусад зорчих хөдөлгөөнийг хязгаарлах шийдвэрээ 6 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл сунгав. Харин Франц, Их Британи, Ирландад энэ журам үйлчлэхгүй.

ХБНГУ-д халдвар тарах эрсдэлийн “R” үзүүлэлт 3 дахь өдрөө дараалан нэгээс дээш буюу бямбад 1.1, нямд 1.3, даваад 1.07 байв. Роберт Кох хүрээлэн даваа гарагийн үзүүлэлтээс харахад “халдвар тээгч багадаа 1 хүнд халдвар тарааж байна” гэж мэдэгдэв.

Тус улсын муж улс бүр 5 дугаар сарын 11-ний өдрөөс харилцан адилгүй нөхцөлтэйгээр хөл хориог сулруулсан бөгөөд 100 мянган хүн тутамд ногдох халдвартай хүний тоо 50-иас дээш гарсан нөхцөлд хөл хориог дахин сэргээнэ гэв. Мөн өдөр ХБНГУ-ын Засгийн газар вакцин бүтээх, түгээх хөтөлбөрт 750 сая евро, тодруулбал 500 саяыг туршилтын, 250 саяыг үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэхэд зориулж батлав.

БНФУ-д коронавирусний халдвараар нас барагсдын тоо тогтмол буурч, бямба гарагт 80, ням гарагт 70 байсан ч даваа гарагт 263 болж өсөв. Тус улсад мөн өдрөөс сургууль, үсчин, барааны дэлгүүр, цэцгийн болон номын худалдаа нээгдэж, иргэдийг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр гэрээсээ 100 км хүртэл зайд зорчихыг зөвшөөрлөө. Франц Улс 7 хоногт 200-270 мянган хүнийг оношилгоонд хамруулж байсан бол хөл хориог сулруулж байгаатай холбоотойгоор ойрын өдрүүдэд энэ тоог 700 мянгад хүргэхээр ажиллаж байна.

Их Британи 5 дугаар сарын 13-ны өдрөөс эхлэн дасгал хөдөлгөөн хийх, салхилах зэргээр задгай талбайд гарах, цэцэрлэгт хүрээлэн, далайн эргээр зугаалах, гэрээсээ ажиллах боломжгүй хүмүүсийг ажилдаа орохыг зөвшөөрсөн бөгөөд нийтийн тээврээр зорчихоос зайлсхийх хэрэгтэйг анхааруулж байна. Хөл хориог цуцлах 2 дугаар шат 6 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэх бөгөөд энэ үед бага дунд сургуулийн хичээл эхэлж, эрдэмтдийн зөвлөгөөг харгалзан дэлгүүр худалдааны төвийг нээнэ. Харин 7 дугаар сарын 01-ний өдрөөс нөхцөл байдлыг харгалзан хүн олноор цуглардаг үйлчилгээний газрууд болон зочид буудал, ресторан, баар зэргийг нээх төлөвтэй байна. Энэ бүх хугацаанд иргэд хоорондын зайг мөрдөхөд онцгой анхаарах аж. Мөн Их Британид ирэх гадаадын иргэдийг 14 хоног тусгаарлахаар болсон ч Ирланд, Францын иргэд харилцан зорчиход энэ журам үйлчлэхгүй аж.

Бельги Улсад хөл хорио цуцлагдаж, бизнесийн үйл ажиллагаа хэвийн явагдах болов. Гэхдээ хүн хоорондын зай болон амны хаалт зүүх журмыг чанд мөрдөх аж. Испани Улс 5 дугаар сарын 02-ны өдрөөс хөл хориог сулруулж, 11-ний өдрөөс 10 хүртэл тооны хүн нэг дор цугларах, муж хотуудын хооронд зорчих болон дэлгүүр, ресторан, цэнгээний газрууд халдвараас хамгаалах арга хэмжээг авсан тохиолдолд ажиллахыг зөвшөөрсөн. Харин халдварын тохиолдол өндөртэй байсан Мадрид, Барселон хотод хөл хорио үргэлжлэх хэдий ч хөл бөмбөгийн зарим клуб дасгал сургуулилтаа эхлүүлэхээр болжээ. Итали Улс 05 дугаар сарын 18-наас томоохон худалдааны төв, музей, соёл урлагийн газар, сүм хийд, номын санг нээж, 6 дугаар сарын 01-нээс баар, ресторан, гоо сайхны салоныг нээнэ.

ОХУ-д “Covid-19”-ийн халдвар авсан хүний тоо 221,344 хүрснээс Буриадын БНУ-д 569, Өвөрбайгалийн хязгаарт 364 хүн халдвар аваад байна. Халдварын тархалт нэмэгдсээр байгаа ч Ерөнхийлөгч В.Путин 5 дугаар сарын 12-ны өдрөөс “өөрийгөө тусгаарлах” дэглэмийг сулруулахаар боллоо. Гэвч 65-аас дээш насны болон архаг хууч өвчтэй иргэдэд хөл хорио үргэлжилнэ. Мөн нутгийн удирдлагууд өөрийн онцлог, нөхцөл байдалд нийцүүлэн Засгийн газартай зөвшилцсөний үндсэн дээр хөл хориог сулруулах арга хэмжээ авах аж. Тухайлбал, Өвөрбайгалийн хязгаарын удирдлага “өөрийгөө тусгаарлах” дэглэмийг энэ сарын 31-ний өдөр хүртэл, Алтайн БНУ 5 дугаар сарын 15-ны өдөр хүртэл сунгаж, аялал жуулчлалын салбарын үйл ажиллагааг 6 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл зогсоох шийдвэр гаргасан бол Буриадын БНУ-ын хөл хорионы дэглэмийг үе шаттайгаар, зарим нөхцөлтэйгээр бууруулах аж.

ОХУ-ын хувьд өвчний оргил үе энэ сарын сүүлээр эхэлнэ гэсэн тооцоог Оросын Эдийн засгийн судлагааны төв гаргажээ. Гэвч цаг агаар дулаарахтай зэрэгцэн иргэдийн хөдөлгөөн нэмэгдсэн тохиолдолд халдвар эрчимтэй тархах эрсдэлтэй гэж анхааруулж байна. Тус улсын хэмжээнд хоногт 10 гаруй мянган хүн шинээр халдвар авч байгаа ч ОХУ-ын Эрүүл ахуйн Ерөнхий эмч асан, Төрийн Думын гишүүн Г.Онищенко, өвчлөлийн коэффициент буурч байгаа нь сайны дохио гэж мэдэгдлээ. Оросын эмч нар компьютер томографын төхөөрөмж хүрэлцээгүй байгаа тул “Covid-19”-ийн оношилгоонд соронзон томографын төхөөрөмж ашиглах болсон байна.

БНХАУ-ын Жилинь мужид 5 дугаар сарын 06-10-ны өдөр “Covid-19”-ийн 13 тохиолдол бүртгэгдсэн тул хорио цээрийн дэглэмийг чангатгаж, хяналт шалгалтыг нэмэгдүүлсэн байна. Харин зөөвөрлөгдсөн тохиолдол олноор бүртгэгдсэн Хөхмөрөн мужийн эрсдэлийн түвшинг дундаас бага болгож бууруулжээ. Хубэй мужид 05 дугаар сарын 11-ний өдрийн байдлаар шинж тэмдэггүй халдвар тээгч 11-ээр нэмэгдэж, одоогоор 606 хүн эмнэлгийн хяналтад байна. ӨМӨЗО-ы Хөххотод 05 дугаар сарын 10-ны өдөр “Covid-19” өвчний гадаадаас зөөвөрлөгдөн ирсэн 7 тохиолдол бүртгэгдсэн байна. Ингэснээр нийт зөөвөрлөгдөж ирсэн тохиолдол 131-д хүрсэн бөгөөд үүний 112 нь эдгэрч эмнэлгээс гарчээ. Үүний зэрэгцээ Хубэй мужийн Ухань хотод 5 дугаар сарын 10-ны өдөр “Covid-19”-ийн 2 тохиолдол бүртгэгдсэн тул дахин халдвар тархах эрсдэл үүссэн байна.

Япон Улсын Засгийн газар эм, эмийн бүтээгдэхүүний хараат байдлыг бууруулах зорилгоор дотоодын 400 гаруй компанитай хамтран ажиллахаар болжээ. Тус улс жоргүй олгох эмийн үндсэн найрлагын 50 орчим хувийг БНХАУ, БНСУ-аас импортолдог бөгөөд цар тахлын улмаас ханган нийлүүлэлт доголдож, зарим тохиолдолд бүрэн зогссон байна. Түүнчлэн амьсгалын аппаратын 90 гаруй хувийг АНУ, Европоос, амны хаалт, нэг удаагийн хамгаалах хэрэгслийн 70-80 хувийг БНХАУ-аас тус тус импортолдог аж.

БНСУ-д Даваа гарагт “Covid-19” өвчний 27 тохиолдол бүртгэгдсэнээс 22 нь дотоодын халдвар байна. Сөүл хотын Итаевон дүүрэг дэх шөнийн клубтэй холбоотой тохиолдол нэмэгдсэний улмаас авах арга хэмжээг дахин чангатгаж эхэлжээ. Энэ хүрээнд сургуулийн үйл ажиллагааг төлөвлөж байснаас 7 хоногийн дараа эхлүүлэхээр болов. Сөүл хотод нийтийн тээврийн автобуснуудыг цонхоо онгойлгохыг зөвшөөрсөн байна. Халууны улиралд автобусны агааржуулагч ажилладаг тул эрчим хүч хэмнэх үүднээс цонх онгойлгохыг хориглодог байсан ч цар тахлын улмаас битүү орчинд агааржуулагч ажиллах нь халдварын эрсдэлийг нэмэгдүүлнэ хэмээн үзэж, ийнхүү шийдвэрлэжээ.

ТЕГ

АНУ-ын зарим мужид хөл хорионы дэглэмийг сулруулахаар зэхэж байгааг нөлөө бүхий судлаачид эрсдэлтэй алхам хэмээн дүгнэж байна. Тодруулбал, Харвардын их сургуулийн эрдэмтдийн үзэж буйгаар тус улс нэг өдөрт хийх шинжилгээний чадавхиа ирэх сард 3 дахин нэмэгдүүлж чадаагүй нөхцөлд иргэдийн аюулгүй байдлыг хангалттай хамгаалж чадахгүй аж. Одоогоор тус улс өдөрт дунджаар 146 мянга, нийт 3.6 сая хүнийг шинжилгээнд хамруулаад байна. Харин хөл хориог 5 дугаар сарын дунд үед сулруулахын тулд өдөрт 500-700 мянган хүнээс шинжилгээ авах хүчин чадалтай болсон байх шаардлагатай гэж дээрх сургуулийн эрдэмтэд үзжээ. Өөрөөр хэлбэл дээрх тооны иргэдийг шинжилгээнд хамруулсны дүнд халдвар авсан хүмүүсийг халдваргүйгээс нь тусгаарлах боломж бүрдэх аж.

Одоогоор шинжилгээнд хамруулсан иргэдийн 20 орчим хувиас халдвар илэрчээ. Харвардын их сургуулийн Дэлхийн эрүүл мэндийн хүрээлэнгийн захирал Ашиш Жа “эерэг хариуны эзлэх жин өндөр байх тусам илрүүлээгүй өвчлөгсөд их байгааг илтгэнэ. Иймээс үүнийг бууруулах чиглэлд ажиллах нь зүйтэй. Учир нь эдийн засгийг нээлттэй байлгах нэг үндэс бол халдвартай иргэдийг олж, тэднийг тусгаарлах явдал юм” гэжээ.

БНФУ-ын эмнэлгүүдэд эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, үүний дотор амьсгалын аппарат, эмч нарт амны хаалт дутагдалтай байна. Өнгөрсөн долоо хоногт тус улс 81 сая амны хаалт импортолсон ч долоо хоногийн хэрэгцээ 45 саяыг давав. Одоогоор өдөрт 35 мянга орчим хүнийг оношилж байгаа бөгөөд Засгийн газар цаашид үүнийг 150 мянгад хүргэх, 6 дугаар сар гэхэд 30 мянган амьсгалын аппаратыг эмнэлгүүдэд нийлүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна.

Халдвартай хүний тоо буурах хандлага ажиглагдаж, эрчимт эмчилгээнд орсон, эмнэлэгт хэвтсэн хүний тоо цөөрч байгаа ч асрамжийн газруудад өндөр настнууд нас барах нь их хэвээр байна.

ХБНГУ-д халдвар болон үхлийн тоогоор тэргүүлж буй Бавари муж улсад дэлгүүр худалдааны газар, нийтийн тээвэр, таксигаар үйлчлүүлж буй иргэд ирэх долоо хоногоос эхлэн амны хаалт зүүхээр болов. Үүний өмнө Саксон, Тюринг муж улсын Иена хотод амны хаалт зүүх журам гарчээ.

Их Британи-д өнгөрсөн 7 хоногоос эхлэн нас баралт тогтвортой буурч байгаа ч эмнэлгүүд хамгаалалтын хувцас хэрэгслийн хомстолд орж байна. Улсын хэмжээнд эмнэлгүүд дэх хамгаалалтын хувцас хэрэгслийн өдрийн хэрэгцээ 150 мянга орчим бөгөөд ойрын хугацаанд Турк улсаас 400 мянга, Мьянмараас 140 мянга, Хятадаас 180 мянган нэгж хувцас нийлүүлэгдэх аж.

БНЭУ эдийн засгийн хямралын үед “ашиг хонжоо хайгчид”-аас сэргийлэх зорилгоор гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулиа чангатгав. Тодруулбал, тус улсын Худалдааны сайд “хил залгаа улсад бүртгэлтэй, эсвэл холбоотой ААН Энэтхэгийн компанид хөрөнгө оруулах асуудлыг Засгийн газар шийднэ” гэв. Ийм эрх зүйн зохицуулалт Пакистан, Бангладешийн ААН-д үйлчилж байсан.

Япон улс-ын экспорт 3 дугаар сард сүүлийн 3 жил байгаагүйгээр буурав. Тодруулбал, энэ хугацаанд экспорт 11.7 хувь буурч 6.36 их наяд иенд хүрсэн нь тус улсын эдийн засагт хүнд цохилт болох төлөвтэй. Байгалийн хий, нүүрсний дэлхийн зах зээл дээрх үнийн уналтаас үүдэн импорт ч 5 хувь багасчээ. Тус улсын АНУ руу хийсэн экспортын хэмжээ хамгийн ихээр буюу 16.5 хувь унасан нь сүүлийн 9 жил болоогүй үзэгдэл аж.

БНСУ-ын Засгийн газраас 4 дүгээр сарын 19-ний өдөр “зай барих” дэглэм 5 дугаар сарын эхэн хүртэл үргэлжлэх боловч сүм, фитнес болон сургалтын төв зэрэг олон хүн цуглардаг газруудын үйл ажиллагааг халдвар, хамгаалалтын нарийн дүрэм, журмын дор дахин эхлүүлэх талаар мэдэгдэв. Түүнчлэн элсэлтийн шалгалт, цэрэг татлага зэргийг явуулахаар болсон байна.

Нөхцөл байдал бүрэн хяналтад орж, тайвшрах үе ирээгүйг Ерөнхий сайд нь онцолсон бөгөөд сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагааг эхлүүлэх эсэхийг байдал хэрхэн өөрчлөгдөхөөс шалтгаалж 5 дугаар сарын 05-ны өдөр шийдвэрлэх аж.

ОХУ-д коронавирусний халдвар өдөрт дунджаар 14-17 хувийн өсөлттэй байгаа бөгөөд тогтоон барьж байгаа хэмээн Хорио цээрийн алба мэдээлж байгаа ч улсын хэмжээнд бүртгэгдэж буй тархалт идэвхтэй хэвээр байна. Москва хотод өвчний тархалт эрчимтэй нэмэгдэж, шинж тэмдэггүй хэлбэрийн халдвар авсан хүний тоо нийт өвчлөлийн 50 хувьд буюу 32 гаруй мянга болсон тул хотын захиргаа хотод тогтоосон хязгаарлалтын дэглэмийг 5 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл сунгахаар болов.

ОХУ-ын Аж үйлдвэр, худалдааны сайд Михайл Мурашко эрүүл мэндийн системд шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг шуурхай хангах зорилгын хүрээнд ирэх долоо хоног гэхэд нийт 300 ширхэг уушги орлуулах амьсгалын аппарат үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байгаагаас одоогоор 200 гаруй нь бэлэн болсон хэмээн мэдээллээ. Улсын хэмжээнд коронавирустэй тэмцэж байгаа 60 эмнэлэгт нийт 45,000 ор нэмэлтээр бий болгохоор ажиллаж байна. ОХУ-ын Иркутск, Владимир, Удмур, Коми, Забайкальскийн бүс нутагт коронавирусний халдвараас урьдчилан сэргийлэх хариу арга хэмжээг шат ахиулах шаардлагатай гэж үзжээ.

Тус улсын Засгийн газраас нийт 56 тэрбум рубль /675 сая ам.доллар/-ийг цар тахлын дэгдэлтийг хязгаарлахад зориулан зарцуулаад байгаа бөгөөд үүнээс 33 тэрбумыг уг вирусээр халдварласан иргэдэд зориулж эмнэлгийн ор нэмж байгуулах, шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг бэлтгэхэд, 17.7 тэрбумыг орчин үеийн эмнэлгийн тоног төхөөрөмж болон гар амьсгалын аппарат, яаралтай тусламжийн үйлчилгээнд зориулан зарцуулсан байна.

Орон нутгийн эмнэлгүүд өвчтөн хүлээн авах орны тоог яаралтай нэмэгдүүлж байгаа бөгөөд Засгийн газар орон нутагт 32.4 тэрбум рублийн тусламж олгож, шаардлагатай уушгины төхөөрөмжөөр 3 сарын дотор хангахаар болов.

Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “өөрийгөө тусгаарлах” дэглэм нь эдийн засагт 17.9 их наяд рублийн хохирол учруулаад байгаа бөгөөд уг арга хэмжээ нь 3 сарын хугацаанд үргэлжилсэн тохиолдолд иргэдийн бодит орлого 5-50 хувь, ДНБ-ий хэмжээ 21 хувиар буурч,15 сая хүртэл ажлын байр хаагдах эрсдэлтэй байна гэсэн тооцоо “Деловая Россия” байгууллага гаргажээ.

ОХУ-ын “Олон нийтийн санал бодлыг тандах судалгааны төв” 4 дүгээр сарын 16-ны өдөр 18 ба түүнээс дээш насны 1600 иргэнтэй утсаар холбогдож судалгаа явуулжээ. Судалгаанд хамрагдагсдын 80 орчим хувь нь коронавирусний халдвараас “урьдчилан сэргийлж” байгаа бол 10 гаруй хувь нь “огт арга хэмжээ аваагүй” гэжээ. Харин үлдсэн 12 орчим хувь нь “энэ талаар бодоогүй” гэж хариулсан байна.

БНХАУ-д “Covid-19” өвчин гарснаас хойш сүүлийн үеийн дэвшилтэд техник технологи болон цахим орчинг хөгжүүлэх төсвийг нэмэгдүүлж, 5G сүлжээг идэвхтэй ашиглаж байна.

ТЕГ

Хөхмөрөн мужид энэ сард “Covid-19” өвчний халдварын тархалт нэмэгдэх болсноос Үндэсний эрүүл мэндийн хорооноос эмчилгээний баг илгээн амьсгалын болон хүчил төрөгчийн аппаратын дэмжлэг үзүүлж байна. Тус мужид ОХУ-аас халдвар зөөвөрлөгдөн ирэх нь нэмэгдсээр байгаа тул үүнд анхаарч, хорио цээрийн дэглэмийг чанд сахихыг нутгийн удирдлагад үүрэг болгов.