МУГЖ, Зууны манлай дуучин Б.Сарантуяатай ярилцлаа.
-Өнгөрсөн зуныг яаж өнгөрөөв, сүүлийн үеийн уран бүтээлээсээ хуваалцахгүй юу?
-“Өдрийн сонин”-оос ярилцах хүсэлт тавьсанд таатай байна. Би ойр ойрхон ярилцлага өгөхгүй байхыг хичээдэг л дээ. Зун уран бүтээлийн олз омог ихтэй сайхан өнгөрлөө. 2019 он их сайхан эхэлсэн шигээ сайхан үргэлжилж байна. 2018 онд “Морин хуур” наадамд залуу уран бүтээлч Мөнх-Ертөнцийн хөгжим, Монгол туургатан арга хэмжээнд зориулсан “Монгол туургатан бүсгүйчүүд” гэдэг уран бүтээлийг “Камертон” хамтлагийн дуучин Ган-Эрдэнэтэй хамтран дуулсан. Энэ бүтээлээрээ Гран При шагналыг хүртсэн. Урьд жил нь Навчаа продюсерын найруулсан “Амьдрал” киноны дуу маань дэд байранд орж байлаа. 2018 оноос Өмнөд Монголын яруу найрагч Эрдэнэчимэгийн шүлгээр бүтсэн “Нүд дурлахад бэлэн байдаг уу”, “Өнгөрснийг үлдээе” хэмээх хоёр дууны бичлэгэнд орсон. ОХУ-ын Якутск хотноо ээжийнхээ гэгээн дурсгалд зориулан “Ээж минь та үргэлж миний сэтгэл зүрхэнд” нэртэй тоглолт хийлээ. Түүнчлэн дотны найз Ангирмаагийнхаа “Сэтгэл догдлуулсан орой” тоглолтод оролцлоо. Мөн энэ жил орон нутгаар хийсэн аялан тоглолтоо өөрийн төрсөн нутаг Төв аймгаасаа эхлүүлсэн. “Амьдрал” тоглолтоо хамгийн сүүлд Говьсүмбэр аймагт тоглогдоод түр завсарлаад байна. Яагаад гэвэл БНСУ-д ажиллаж амьдарч байгаа элэг нэгт монгол түмэндээ зориулж дөрвөн хотоор аялан тоглолт хийгээд ирлээ. Тоглолтуудыг минь олон байгууллага, хувь хүмүүс ивээн тэтгэж, элэг нэгт монголчууд минь хаа явсан газар маань тусалж, дэмжиж хамтран ажиллаж байлаа. Гадаадын хэд хэдэн байгууллага ч ивээн тэтгэж, гоо сайхан, байр гээд бүх зүйлээр тусалж дэмжиж байсанд энэ дашрамд баярласан талархсанаа илэрхийлмээр байна. Аравдугаар сарын дундуур баруун аймгуудаар аялан тоглолтоо үргэлжлүүлнэ хэмээн бодож байгаа. Говийн гурван аймаг үлдээд байгаа.
-Европоор хийсэн аялан тоглолтынхоо талаар?
-Өнгөрсөн оны аравдугаар сараас эхлээд Европын улсуудад ажиллаж, амьдарч, сурч буй монголчууддаа зориулж, “Би Сараа” аялан тоглолтоо хийсэн. Европын 11 орны 14 хотод тоглоод сар гаруй яваад ирсэн. Тоглолтууддаа сүүлийн үеийн уран бүтээлүүд, хит дуунуудаа дуулж, хоёр жилийн өмнө гаргасан “Зууны дуу хоолой”, “Би Сараа” номоо худалдсан. Мөн “Инээмтгийн хүн” цомгоо үзэгч сонсогчдодоо хүргэсэн байгаа.
-Урьд нь хэзээ Европоор тоглолтоо хийж байв. Дуучин Сарааг Европт ажиллаж, амьдарч байгаа монголчууд хэр санасан байна?
-Урьд нь 2015 онд Браслав хотноо хандивын тоглолт хийж байлаа. Тоглолтын орлогоороо Баянгол дүүрэгт байсан Хүүхдийн асрамжийн төв буюу одоо Эх хүүхдийг хамгаалах төвд шар өвчнийг илрүүлж оношилдог аппарат хандивласан юм. “Хөх толбот” гээд нийгэмлэгийн урилгаар очиж дуулсан юм. 2015 онд Стокхольм хотод өөрийн бие даасан тоглолтоо хийхдээ Дэлхийн найрал дууны холбоонд тоглолтынхоо орлогын хорин хувийг хандивласан. Түүний дараа 2016 онд бас очсон. Хоёр жилийн дараа очиход үзэгч дүүрэн, хүмүүс намайг үзэх сонсох дуртай хэвээрээ байсан. Сараагаасаа уйдаагүй байна лээ. Тиймээс аялан тоглолтыг цаг хугацааг нь тааруулаад хийвэл сайхан санагдсан. Тоглолт бүрт минь очсон газрын Элчин сайдууд дэмжиж туслан, сайхан хүлээж авч, өөрсдийн биеэр ирж үзэн найрсгаар хүлээж авч байсанд маш их баярласан.
-Та шинэ жилийн дуунуудыг их дуулдаг байх аа. Шинэ жилийн дуунуудаараа тоглолт хийдэг онцлог бас бий шүү дээ?
-Жил бүр уламжлал болгон “Мөнгөн шөнө” тоглолтоо тавьдаг. Энэ тоглолтоо 2013 оноос хийж эхэлсэн. Би хамгийн их шинэ жилийн тухай дуутай дуучин юм байна. UBS телевизийн “Сайн уу? Сайнаа” ток шоуны шинэ жилийн дууны хатан хаанаар өргөмжлөгдсөн. Тэр цолоороо их бахархаж явдаг.
-Таныг “Хайрын дууч” гэдэг байсан. Сүүлийн үед аав ээжийн тухай дуу их дуулаад байх шиг?
-Дөрөвдүгээр сарын 20-нд өөрийнхөө төрсөн өдрөөр ээжийнхээ гэгээн дурсгал, аавдаа зориулаад “Амьдрал” нэртэй тоглолтоо тавьсан. Энэ тоглолтоороо маш олон хүнийг уйлуулсан сурагтай байна лээ. Яагаад гэвэл ээж, аавын тухай маш олон сэтгэл хөдөлгөсөн дуунууд, ээж аав, миний бага насыг харуулсан дүрс бичлэг, видеогоор чимэглэсэн, Цэргийн ансамбелийн найрал дуу, Монгол Улсын морин хуурын чуулга оролцсон миний хувьд өвөрмөц, дахин давтагдашгүй тоглолт боллоо. Тоглолтын маань бичлэг удахгүй Юнивишний видео санд орох байх. Ээжийнхээ дурсгалд зориулан “Дэргэд гэрэлтэх ижий”, аавдаа зориулаад “Тэнгэр аав” хэмээх уран бүтээл гаргалаа. Дандаа хайрын дуу дуулдаг дуучин аав ээжийгээ санан дурссан дууг сонсоход уянгын халилтай үзэгч түмэн минь уярч, хайлж, дуулж, уйлж суусан биз ээ.
-Аялан тоглолт хийхэд хүндрэл хэр гардаг вэ?
-Очсон газар бүр сайхан хүлээж авч их тусалж дэмждэг л дээ. Сүүлийн үед хөдөө орон нутгаар аялан тоглолт их явдаг болж. Тэр утгаараа танхим дүүрэх болов уу гэж санаа зовж байсан ч намайг үзэхээр хүмүүс их ирдэг үүнд нь сэтгэл хангалуун, баярлаж явдаг. Тэр бүрт нь хоёр цагийн мартагдашгүй сайхан тоглолт үзүүлэхийг хичээж, амьд хоолойгоороо дуулж, сэтгэлийн бэлгээ барьдаг. Хамтлаг дуучид хөдөө орон нутгаар тоглолтоо тавихдаа цагийн хуваариа зөв гаргаж, нэг нэгэнтэйгээ давхцахгүй баймаар юм билээ. Тоглолт тавиулж байгаа цаад театраасаа зөвшөөрлөө аваад театр нь ч зөвшөөрөл өгөхдөө цагийг нь зөв хувиарлаж нэг нэгэнтэйгээ давхцахгүй, боловсон байгаасай гэж хүссэн. Зарим тохиолдолд бусад хамтлаг дуучидтай давхцах тохиолдол гарсан л даа.
-Та өөрийн дуунуудаа тоолж байв уу. Дууны урын сандаа хэчнээн дуутай бол?
-200 гаруй дуу урын санд минь орчихсон. Монголдоо Монгол контент компани, үүрэн телефонуудын hitone, ringtone, unimusic, до ре ми үйлчилгээ зэрэг дуунуудыг давтаж сонсох үйлчилгээнүүдтэй би гэрээ хийсэн. Өмнөд Монголд сонсогчид бас их байдаг учраас “Эгшиг” гээд Өмнөд Монголын сайттай хамтарч ажиллаж байгаа. Тэгэхээр миний дуунуудыг ганцхан Монголдоо биш, Өмнөд Монголд бас сонсох боломжтой болсон.
-Таны хамгийн үнэтэй бүтсэн клип ямар дууных вэ?
-Үнэтэй гэвэл Жи интертаймент группийн хийсэн, Heineken шар айраг тэр үед 15 сая төгрөгөөр ивээн тэтгэж байсан “Салхины хээ” дууны клипийг 2000 онд хийж байсан. “Хаврын ганц улиас” дууны клипийг On&Off продакшн хийж, Blue Dragon компани ивээн тэтгэж, арав гаруй сая төгрөгөөр хийж байлаа. Мөн “Төрсөн өдрийн аялгуу” дууны клипийг арван мянган доллараар MCS групп ивээн тэтгэж байсан санагдаж байна. Миний хувьд үнэ цэнэтэй клипүүд л дээ. Одоо бол клип дүрсжүүлэлт үнэтэй болчихсон учир уран бүтээлчид байн байн клип гаргаж чадахгүй ч гоё фото зургаар баяжуулаад Youtube-ээр цацахад зүгээр юм уу гэж боддог болсон. Би Youtube.com-д өөрийн гэсэн Б.Сарантуяа гэдэг cувагтай болсон. Түүгээр дамжуулан миний сүүлийн үеийн уран бүтээлийг сонсох боломжтой.
-Н.Жанцанноров гуай “1930-аад онд Ичинхорлоо, 1980-аад онд Норовбанзад, хамгийн сүүлд таныг Гоолингоо дууг хүмүүсийн сэтгэлд хүрэхээр сайхан амилуулсан” гэж хэлсэн байдаг. Сүүлийн үеийн залуус Норовбанзад, Ичинхорлоо гуайг танихгүй болж. Энэ дууг таниар төсөөлөх болсон. Та “Гоолингоо” дууг яагаад дуулахаар болсон талаараа ярихгүй юу?
-Гоолингоо дууг би 1995 оны үеэр дуулъя гэсэн бодол төрж эхэлсэн. Анх нэрийг сонсоод содон санагдаж, ямар дуу байдаг юм гэх бодол төрсөн. Хүнээс дам дамаа сонсоод л байсан. 1995 онд “Инээмтгий хүн” цомогтоо “Өнчин цагаан ботго” дууг дуулж оруулсан. Тэр дууг Норовбанзад гуай дуулсан байдаг юм. Уртын дуучин Цоодол гуай надад тэр дууг яаж дуулахыг зааж өгч байсан. Тэр үед “Аргагүй амраг” дууг хэрхэн дуулах, “Гоолингоо” дууг яаж дуулах вэ гэж асуухад надад дуулж өгч, би дектафон дээр бичиж авч байсан юм. Тэгж бичиж авсан торгон мөч надад их сэтгэгдэл үлдээсэн. “Гоолингоо”-г шинээр дуулж сэргээхэд миний ач гавьяа нэг их байхгүй гэж би боддог. Найруулгыг Gao yang гэдэг залуу хийсэн. Нэг тийм нисдэг тэрэг ч юм шиг, сэнс эргэлдээд ч байгаа юм шиг шуум сонсогддог. Үүн дээр би дээр үеийнхээр нь дуулна гэж найруулагчид ерөөсөө ярьж өгөөгүй л дээ. Тэр хүн өөрөө “Чи дээр үеийнх шиг пянз тоглуулж байгаа юм шиг дугараадхаач” гэж хэлсэн. Сингапурт техник, технологи нь хөгжчихсөн айхавтар оронд цагаан шуум энэ тэр гэж юм байхгүй. Тэгээд тусгай юм шажигнуулж, “Зүүдээ нарны минь дотроосоо хө” (дуулав) гээд би өөрөө дуурайхгүй юу. Тэгсэн түүнийг хүмүүс Ичинхорлоо гуай дуулсан гэж боддог юм байна лээ. Тэгтэл тэр нь би өөрөө байсан юм л даа.
Тэгээд дуугаа бичүүлэх гэж үзлээ. Тэгтэл бүрэн хоолойгоор дуулж болдоггүй юм билээ. Нэлээн гансарсан хоолойгоор дуулахын тулд би өглөө 10:00 цагаас хойш бичүүлээд болсонгүй. Тэгээд шөнийн 01:00-04:00 цагийн хооронд бичүүлсэн дээ. Тэгж л сайхан болсон. Бэрхшээл их гарсан. Сингапуруудтай хэл нэвтрэлцэхгүй. Аль аль нь хальт мулт англи хэлтэй. Тиймэрхүү адал явдалтай бичүүлсэн. Бичүүлсэн хойноо л гайхамшигтай уран бүтээл туурвиж дээ хэмээн бодож байлаа. Дараа нь залуу уран бүтээлч Хишигдалай энэ дууг дуулсан байна лээ. Тэр нь их таалагдсан.
Үргэлжлэл бий