Нийслэлийн цагдаагийн газрын дэд дарга, хурандаа И.Баттөгстэй ярилцлаа.
-Нийслэлд үйлдэгдэж байгаа гэмт хэрэг, зөрчлүүдийг ангилж үзвэл ямар төрлийн гэмт хэрэг зонхилж байна вэ?
-Ер нь гэмт хэрэг, зөрчлийн шинжтэй дуудлага, мэдээллийн дийлэнх хувийг зөрчлийн шинжтэй үйлдэл эзэлдэг. Тухайлбал, хоногт 1000-1800 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдлээ гэж үзэхэд 80 орчим хувь нь зөрчлийн шинжтэй дуудлага, мэдээлэл байдаг. Эдгээр нь ихэвчлэн согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэсэнтэй холбоотой байна. Хүний эрүүл мэндэд хохирол учруулах, гэр бүлийн хүчирхийллийн шинжтэй үйлдэл гаргасан дуудлага мэдээлэл зонхилдог. Энэ бүхнийг цагдаагийн байгууллага шуурхай шалгаж гэмт хэрэг зөрчлийн шинжтэй үйлдэлд тохирсон хариуцлага тооцдог. Ингэснээр нэг иргэн гэмт хэргийг давтамжтайгаар үйлдэх явдал багасдаг. Нэг согтуу нөхөр гэр бүлийнхнээ дарамталдаг, хүчирхийлэл үйлддэг, байдал багасна гэж ойлгож болно. Тэр хэмжээгээр цагдаагийн байгууллагад ирэх дуудлага мэдээллийн тоо буурч байгаа юм. Цагдаагийн байгууллагад ирж буй гэмт хэрэг, зөрчлийн дуудлага, мэдээлэл өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 36000-аар буурсан үзүүлэлттэй байна. Өөрөөр хэлбэл 36000 гаруй иргэний эрх ашиг хохирохоос урьдчилан сэргийлсэн нь бидний ажлын үр дүн юм даа. Энэ эерэг нөхцөлийг улам бүр бүрдүүлэхийн төлөө дүүрэг, хороод, гудамж руу чиглэсэн бусад иргэд рүү хандсан ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, албан хаагчдыг идэвхжүүлж, орон тоог нь нэмэгдүүлэх шаардлага гарч байгаа юм. Үүний тулд бүтцийн өөрчлөлт хийсэн.
-Жил бүрийн өдийд хөдөөнөөс хот руу чиглэсэн хөдөлгөөн нэмэгддэг. Энэ үед ямар төрлийн гэмт хэрэг, зөрчил зонхилдог вэ?
-Шинэ хичээлийн жил эхэлж, оюутнууд цуглахад архидан согтуурахтай холбоотой гэмт хэрэг, зөрчлийн тоон үзүүлэлт нэмэгддэг. Хулгай, тэр дундаа халаасны хулгайн гэмт хэрэг өснө. Ялангуяа хөдөө орон нутгийн иргэд хүүхдүүдээ сургуульд оруулаад буцахдаа энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болох эрсдэлтэй байдаг. Тэдгээрийн анхаарал, болгоомжгүй байдал нь хулгайчдад боломж олгодог. Иймээс Нийслэлийн цагдаагийн газраас “Хичээлийн шинэ жил” нэгдсэн арга хэмжээг Тээврийн цагдаагийн албатай хамтарч зохион байгуулж байгаа. Энэ арга хэмжээний хүрээнд зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, архи, согтууруулах ундаа худалдан борлуулдаг, түүгээр үйлчилдэг газруудын үйл ажиллагаанд хяналт тавих, мөн шөнийн эргүүл, шалгалтыг зохион байгуулж байна. Нийслэлийн хэмжээнд гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэгдэж болзошгүй тодорхой анхаарал татсан 770 гаруй цэг, орчин нөхцөлийг тодорхойлоод бүх нэгжийн албан хаагчдаа хуваарьт оруулаад эргүүл, хяналт шалгалт зохион байгуулж байгаа. Түүнчлэн халаасны хулгайн тухайд урьдчилан сэргийлэх ажил чухал байдаг. Хулгайн гэмт хэргээс өөрсдөө урьдчилан сэргийлэхийг л иргэдийн ухамсарт суулгаж өгөх хэрэгтэй байна. Үүний тулд шаардлагатай мэдээллийг нь тэдэнд өгөх нь чухал даа.Үүн дээр мэдээлэл өгөх хувилбар нь ямар байж болох талаас нь судалж үзсэн. Иргэд хаана, хаана хулгайн гэмт хэргийн хохирогч болж байна гэдгийг судалж үзэхэд гол төлөв автобусны буудал, автобусанд бууж суухдаа халааснаасаа эд зүйлсээ хулгайд алдсан байгаа юм. Үүнд үндэслээд автобусны картан дээр нь халаасны хулгайн гэмт хэргээс сэрэмжлүүлэх зурган тэмдэгт, өртсөн тохиолдолд хаана хандах тухай мэдээллийг байршуулж өгөхөөр болсон. Автобусанд суухдаа картаа уншуулах үедээ л өнөөх зургаа хараад сэрэмжилнэ шүү дээ. 20 мянган ширхэг сэрэмжлүүлэгтэй картыг БНСУ-д хэвлүүлсэн. Хэрэглэгчдийн гарт удахгүй хүрнэ.
-Цагдаагийн байгууллагаас халаасны хулгайтай тэмцэх чиглэлээр ажлуудыг шат дараатайгаар зохион байгууллаа. Тодорхой цэгүүдэд царай таних камер байршуулсан, мөн автобуснуудад камер байршуулж, нэгдсэн мэдээллийн сантай болгосон шүү дээ. Энэ ажлуудын үр дүн яаж гарч байна. Камер ашиглаж хулгайн хэдэн хэрэг, зөрчил илрүүлэв?
-Үр дүн гарч байгаа. Өнгөрсөн онтой харьцуулахад энэ төрлийн гэмт хэргийн гаралт 63 хувиар буурсан байгаа. Ер нь хулгай хийгээд явдаг нөхдүүд манайд бүртгэлтэй байдаг л даа. Автобусанд камер байршуулснаар энэ төрлийн гэмт хэргийг илрүүлэхэд хялбар болсон. Халаасны хулгайн гэмт хэрэг үйлдэгдсэн газар тухайн цаг мөчид ямар ямар сэжигтэй нөхдүүд явж байсан гэдэг нь тодорхой болж байгаа юм. Хүн болгон ямар орчинд халаасны хулгайд өртөх билээ гэдгээ ухамсарлаж, эд зүйлсээ хямгадаад эхлэхэд л халаасны хулгайн гэмт хэрэг бүр багасна.
-Бэлэн мөнгөө хулгайд алдсан иргэд хэрхэн олж авах вэ. Хулгайчийг нь олж тогтоосон ч өнөөх нь төлбөрийн чадваргүй гээд сууж байдаг шүү дээ. Энэ тохиолдолд иргэдийн хохирлыг хэрхэн барагдуулах вэ?
-Хохирол нөхөн төлүүлэхэд бид онцгой анхаарч ажиллаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл хөрөнгө битүүмжлэх ажиллагааг цаг алдалгүй авах гэх мэт.
-Дүүргүүдийн цагдаагийн хэлтсүүдийн бүтцэд өөрчлөлт оруулах шийдвэр гарчээ. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын дэргэдэх зөвлөл өнгөрсөн долоо хоногт хуралдаж, нийслэлийн дүүргүүд дэх цагдаагийн хэлтсүүдийг нутаг дэвсгэрийнх нь харьяаллаар нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтад оруулж, нэгж дээрх орон тоог нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан.
-Бүтцийн өөрчлөлтийн ач холбогдлыг та яаж харж байна?
-Цагдаагийн байгууллагаас иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээний хүртээмж, шуурхай байдлыг хангах, алба хаагчдын ажлын ачааллыг тэнцвэржүүлэх, гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийтийн хэв журам хамгаалах үндсэн чиг үүрэг бүхий нэгж дээр ажиллаж байгаа алба хаагчдын орон тоог нэмэгдүүлэхээр болсон. Энэ ажлын хүрээнд Цагдаагийн ерөнхий газар, Нийслэлийн цагдаагийн газрын удирдлагын бүтцээс 52 орон тоог дүүргүүдэд шилжүүлсэн. Хороодод цагдаагийн 16 хэсгийг шинээр нэмж байгуулснаар 154 хороо цагдаагийн 33 хэсэгтэй боллоо. Хэсгийн бүрэлдэхүүнд эрүүгийн мөрдөгч, мөрдөгч нарыг тогтмол ажиллуулахаар бүтэц зохион байгуулалтын өөрчлөлтийг хийж өгсөн. Тус байгуулагдсан хэсгүүд дээр эрүүгийн мөрдөгч, мөрдөгч нарыг тогтмол ажиллуулах нь үйлдэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийг шуурхай илрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, цагдаагийн байгууллагын ажил үйлчилгээг иргэдэд ойртуулж, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой. Дүүргүүдийн хэлтсүүдийн уялдаа холбоог сайжруулж, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж, алба хаагчдын ажил ачааллыг тэнцэвэржүүлэх, сэлгэн ажиллуулах нөхцөлийг шуурхай болгосон. Мөн нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллага буюу иргэдийн хурал, Засаг даргатай нэг бодлогоор харилцдаг болж байна.
-Шинэ бүтэц зохион байгуулалтад оруулах ажлын хэсэг хэрхэн ажилласан бэ. Албан хаагчдын санал дээр тулгуурлаж энэ шийдвэрийг гаргасан уу?
-Энэ удаад бүтцийн хувилбарыг хийхдээ алба хаагчдаас хоёр удаа санал авсан. Эхний удаад ажлын хэсгийн гишүүд буюу Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын зөвлөлийн гишүүд нийслэлийн цагдаагийн газрын нэгж бүр дээр биечлэн очиж, алба хаагч нэг бүрийн санал хүсэлтийг сонсох ажиллагаа явуулсан. Тэднээс гарсан санал дээр тулгуурлан бүтцийн хувилбаруудыг гурван байдлаар гаргаж дахин тэднээр хэлэлцүүлсэн.
Хэлэлцүүлгээс гарсан саналыг анхаарч, мөн эрх зүйн үндэслэлийг баримтлан бүтцээ хийсэн. Ингээд Монгол Улсын засаг захиргааны нутаг дэвсгэрийн нэгж түүний удирдлагын тухай хуульд “Монгол Улсын засаг захиргааны нэгжийн удирдлагын тогтолцоо нийслэл дүүрэг, аймаг, хороо гэсэн бүтэцтэй байна гээд заачихсан байдаг. Үүнтэй уялдуулж энэ шийдвэр гаргасан. Мөн Цагдаагийн албаны тухай хуулийн 6.1-д цагдаагийн байгууллага нь цагдаагийн төв байгууллагад түүний харьяа албаны нутаг дэвсгэр хариуцсан цагдаагийн байгууллагаас бүрдэнэ гэсэн заалт бий. Үүнээс гадна Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн долдугаар зүйлд харьяа нутаг дэвсгэртээ гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх ажлыг нэгдсэн төлөвлөгөөтэйгөөр зохион байгуулна гэсэн заалт байдаг. Яг энэ хуулийн заалтуудад нийцүүлсэн. Дээр нь олон улсын зарим орнуудын бүтэц тогтолцоог давхар судлах ажлууд хийгдсэн.
-Өөрчлөлтийн үр дүнг та яаж харж байна?
-Ер нь үндсэн хэлтсийн бүтцэд ямар нэгэн өөрчлөлт ороогүй харин нэмэгдсэн, цагдаагийн байгууллагын үндсэн чиг үүрэг болох гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийтийн хэв журам сахиулах, олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах, урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг нэгж хороон дээр иргэдэд ойртуулж байгаа хэрэг л дээ. Өөрөөр хэлбэл иргэн цагдаа хоёрыг ойртуулж байгаа юм. Иргэн цагдаа хоёрын хамтын ажиллагаа сайжирснаар хороо, дүүрэг, нийслэлийн иргэдийн амар тайван амьдрахад чухал нөлөө үзүүлнэ гэж харж байна. Цагдаагийн байгууллагын доод шатны нэгж дээр илүү бэхжих хэрэгтэй. Гүйцэтгэх үүрэг бүхий албан хаагчдыг өргөжүүлэх гэсэн үг . Өргөжих тусам л хороодын иргэд рүү ойртож, санал бодлыг нь сонсоно шүү дээ. Энэ ажлын эцсийн зорилго нь иргэн цагдаагийн хамтын ажиллагааг л бэхжүүлэх. Иргэд гэмт халдлагад өртөж хохироод цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэлгүй өнгөрдөг ганц нэг жишээ бий. Энэ байдал арилна гэж харж байна. Цагдаагийн алба хаагчид хаана ямар гэмт хэрэг үйлдэгдэж болзошгүй эмзэг цэгүүд байна гэдийг нарийвчлан олж тогтоогоод хяналтандаа авч, дүүрэг, нийслэлийн хэмжээнд бодлогын асуудлаа бүхэлд нь томоор харж ажиллах боломж, нөхцөл бүрдэж байгаа юм.