-ЗУРГАДУГААР САРД БОЛОХ ИХ ХОРИЙН УУЛЗАЛТААС НААНА ГАЗРЫН ТОСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛД ОГЦОМ САВЛАГАА ҮҮСЭХГҮЙ-
Зах зээлийн зарчмаараа шатахууны үнэ өчигдрөөс литр тутамдаа 100 төгрөгөөр буурлаа. Цаашдаа газрын тосны үнэ буурвал шатахууны ханш дагаад буурна гэж эдийн засагчид, импортлогчид онцолж байна.Шатахууны үнийн тухайд ЗГХЭГ-ын даргын өчигдрийн хэлсэн шиг Засгийн газар, Уул уурхайн яамнаас чиг өгөнгүүт буурчихдаг зүйл биш л дээ. Мань эр өмнө нь бас ингэж мэдэгдэж байсан удаатай. Цаашдаа хэдэн удаа, ямар хэмжээгээр буухыг зохицуулдаг ганц зүйл бол дэлхийн зах зээл дэх газрын тосны ханшийн өнгө. Тэгэхээр засаг, төрөөс энэ зах зээлд нэг их оролцохгүй бол зах зээлийн жамаараа дэлхийд үнэ буух тусам АИ-92-ын үнэ буугаад явчих боломжтой гэсэн үг. Засгийн хэвлэлийн мэдээнд онцолсончлон дэлхийн зах зээл дээрх түүхий тосны үнэ, Монгол Улсад хилээр орж ирж байгаа импортын нефтийн бүтээгдэхүүний үнэ өмнөх сараас тус тус буурсан учраас шатахууны үнэ буусныг онцолъё. Дэлхийн зах зээл дээр газрын тосны үнэ унасны маргааш шууд үнээ буулгах арга байдаггүй гэсэн онцлог манай улсад бий. Хойд хөршөөс өндөр үнээр авсан шатахуунаа зарж дууссаны дараа хямд үнээр авсан шатахуунаа зах зээлд гаргадаг, тэгж гаргах үедээ тонн тутамд буусан үнийн хэмжээгээр өргөн хэрэглээний шатахууныхаа үнийг буулгадаг онцлогтой зах зээл. Тэгэхээр шатахуун импортлогчдын хувьд яг энэ дагуу үнээ буулгасаар өнөөдрийг хүрсэн гэсэн үг. Газрын тосны үнэ дэлхийн зах зээл дээр унаснаас хойш гурав дахь удаагаа буураад байгаа нь энэ. Иргэдийн өргөн хэрэглэдэг АИ-92-оор жишээлье. Эхний удаа 1990 –ээс 1890 болж буурч байв. Дараа нь тавин төгрөгөөр буурч 1840 руу очсон юм. Тухайн үед шатахуунаа 1800 хүртэл буулгасан шатахуун түгээх станцууд ч байсан. Гурав дахь удаадаа үнэ буусны дараа иргэд АИ-92-ыг 1765 төгрөгөөр худалдаж авч байна.
Энэ онд түүхий эдийн зах зээлд газрын тосны үнэ ханш өсөх үү, буурах уу гэдгээс иргэд ирэх саруудад хэдэн төгрөгөөр шатахуунаа худалдаж авах вэ гэсэн асуултын хариу тодорхой болно. ОХУ, ОПЕК хоёр үйлдвэрлэлээ хасч, нийлүүлэлтээ багасгая гэж тохироод газрын тосны үнэ цойлсон ч нөгөө талд занарын технологийг атгасан АНУ-ын тоглолт хар алтны үнийг 60 ам.доллар хүртэл буулгасан юм. Ийм шалтгаанаар 100 ам.доллар хүрнэ гэсэн өөдрөг таамаг ноёлж байсан газрын тосны зах зээл огцом өөрчлөгдсөн. Цаашдаа үнэ өгсөх, уруудахыг Трампын ааш мэднэ гэж хэлэх шинжээч олон байна. Газрын тосны өнөөгийн үнэ 60 ам.долларт хэлбэлзэж буй. Энэ хэмжээ ирэх саруудад, өнөө жилийн хагас хүртэл тогтворжино гэсэн таамаг зах зээлд голлож байна.
ОХУ-ын Эрчим хүч, санхүүгийн хүрээлэнгийн захирал А.Громов газрын тосны үнэ хэрхэх нь гурван зүйлээс хамааралтай гэж дуугараад буй. Тэрээр Ираны хориг болон энэ бүс нутгийн геополитикийн асуудал хэрхэн өрнөх, АНУ-ын занарын хийн олборлолтын хэмжээ яаж өөрчлөгдөх, ОПЕК-ын гишүүн орнуудын шийдвэр, гаргасан шийдвэрээ гишүүн орнууд хэрхэн дагаж мөрдөхөөс газрын тосны үнэ хамаарна гэсэн үг унагаад байна. АНУ, Хятадын худалдааны маргаан хэзээ шийдэгдэхээс хамаарна гэх таамаг ч дуулдаж байгаа. Асуудал Трампын зарлаад буй гуравдугаар сарын 1-нээс өмнө амжиж шийдэгдвэл байдал өөрчлөгдөнө гэх таамгийн зэрэгцээ ирэх дөрөвдүгээр сард эхлэх брикситын асуудал төлөвлөсөн ёсоор хэрэгжих үү гэсэн асуулт бас бий. Хятадын эдийн засгийн сааралт энэ янзаараа хэр удаан үргэлжлэх вэ гэх асуудлыг ч шинжээчид сөхөж байна. Мэдээж ОПЕК-ийн нөлөө бүхий орнууд болох Саудын Араб, Иран, ОХУ-ын баримтлах бодлого ч нөлөөгөө үзүүлнэ. Саудын Арабын газрын тосны сайд брэнтийн үнэ 60-70 ам.доллар байхад нэг их асуудал үүсэхгүй, энэ хэмжээнээс өгсвөл гарцаа хязгаарлах асуудал яригдах магадлалтай гэж саявтар дуугарсан. Товчхондоо ирэх зургадугаар сард Японд болох Их хорийн уулзалтаас наана нэг их савлагаа үүсэхгүй гэсэн таамаг байна. Аажмаар 65-70 руу зөөлөн өгсөх болов уу гэх таамаг ч дуулдаж эхэллээ.