“Эрвийх дэрвийхээрээ хөдөлж эх орноо өрнөөс гаргахыг “Өдрийн сонин” уриалж байна” нийтлэлийг манай нийтлэлч Н.Гантулга өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 27ны дугаарт бичсэн билээ. Нийтлэл гарсны маргаашаас редакцийн утас завсаргүй хангинаж, сонины редакц олон хүний хөлд дарагдан, дэмжсэн захидал ирсээр байна. Хүмүүс “Юу байгаагаа хандивлая, сайхан санаачилга байна, дэмжиж байна, энийгээ ч өгнө, тэрийгээ ч хандивлана” гэлцэв. “Өдрийн сонин”ы редакцид Монгол Улсын гавьяат багш Л.Дамбадорж, түүхийн ухааны доктор Н.Цэрэн, Н.Баатар, Ч.Цээпил, Ц.Баасанжаваас эхлээд тэтгэврийн хөгшид, идэр залуусын захидал тасарсангүй. Зарим нь алтан аягаа өгнө гэчихсэн, нэг хэсэг нь агт морьд, ээмэг бөгж, мөнгө төгрөг, ер юу байгаагаа өгье гэв.
Түүнчлэн гавьяат эдийн засагч Осоргарав хэвлэлийн хурал зарлан “Эх орноо эдийн засгийн хүндрэлээс гаргая” хэмээн арван сая төгрөг, арван адуу, алтан бөгж хандивлаж байгаагаа мэдэгдсэн. УИХын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан, Н.Оюундарь, ”Моннис” группийн захирал Б.Чулуунбаатар, “Ажнай” группийн ерөнхийлөгч Д.БатЭрдэнэ нар хорь гуч, зуун саяар нь хандивлахаа зарлаж, байгууллагууд өдрийн цалингаа хандивлая гэв. Энэ аянд олон хүн нэмэгдэж нэгдэх нь тодорхой байна. Мэдээж зарим нэг хүн улстөржүүлж шүүмж үг хэлж байсан ч ихэнх нь дэмжиж байгаа юм. Мэдээж улстөрчид энэ уриалгыг дэмжиж мөнгө хандивлахаар зарим хартай хүмүүс “Тэдний буруугаас төлж чадахгүй байгаа өрийг бид яагаад төлөх ёстой юм” гэлцсэн. Өнөөдөр хэн өр тавьсан тухай биш эх орон өрөнд орчихоод тэрийг нь хандиваар дарчихъя гэж л байгаа юм. Дараа нь тэр авсан зээлээ буруу зүйлд зарцуулсан, идсэн уусан гэх хүмүүстэй хариуцлага тооцох бол тусдаа асуудал. Үүнийг хольж хутгаж ойлгох хэрэггүй.
“Өдрийн сонин”ы эхлүүлсэн өнөөх уриалга нийгмийг хамарсан эх орноо гэсэн иргэдийн сайхан сэтгэлийн өглөгөөр дороо л давалгаалав. Энэ янзаараа тэр өрийг бид өлхөн дарчих юм байна. Чадах юм байна.
Ингээд өр төлөх боллоо. Гэтэл гэнэт Ерөнхий сайд Засгийн газрын хуралдаанаар энэ талаар лхагва гаригт хэлэлцэж, дараа нь байр сууриа илэрхийлж сүйд болов. Энэ сайхан санаачилгыг дэмжээд байгаа юм байх гэтэл хандив хүлээж авах тодорхой хугацаа тогтоож, энэ хугацаанд ирсэн хандивыг олон нийтэд мэдээлэхийг Сангийн сайдад үүрэгдэв. За тэр мэдээлэх ч яахав. Мэдээлдэг л юм байгаа биз. Анх хандив цугласан зорилгыг өөрчилж, “Монголын төр, Засгийн газар хандивын мөнгөнөөс нэг ч төгрөг бондын өрөнд төлөхгүй” гэдэг байгаа. “Бондын өр төлөх шийдлээ Засгийн газар олсон. Хугацаанд нь төлнө. Иргэдээс цугласан хандивыг эрүүл мэнд, боловсролын салбарт, нийслэлийн утааг бууруулах, дэд бүтцийн шинэчлэл зэрэгт зарцуулна” гэдэг юм байна. Нэг үгээр хэлбэл, “Өр та нараар төлүүлэхдээ тулаагүй. Би өөрөө төлнө” гээд хэлчихлээ. Бидний өгч байгааг өрөнд өгөхгүй гэнэ. Хандивын мөнгийг яаж зарцуулахыг тэд мэдэх юм болоод явчихлаа. Бүр хугацаа зааж байна. Хандив өгсөн хүмүүст дурсгалын бичиг, батламж өгнө гэнэ ээ. Тийм юм авах гэж байдгаа бариад бид гүйгээгүй. Хэн нэгнээс хариу нэхээгүй, бас илүүдээ гартал баяжчихаад алт мөнгө, агт морьдоо өгөөд байгаа юм биш. Эх орондоо хайртай учраас л эрвийх дэрвийхээрээ туслах гэж сайхан сэтгэлийн гараа сунгаж байгаа юм. Гэтэл эх орондоо хайртай байх эсэхийг минь Ж.Эрдэнэбат мэддэг болсон юм уу. Цалингаа, тэтгэврээ буутал хүлээгээд хандив өгөх гээд хэдэн төгрөг бариад очвол хугацаанд нь өгсөнгүй гээд хөөгөөд явуулах юм байна л даа. Дэлхийгээр нэг эх орон минь шившиг битгий болоосой гэж өгсөн хандивыг өөрсдийн бизнес болгож идэж уудаг салбаруудад зориулна гэнэ. Байтлаа ард түмэн өөрсдөө өр дарсан баатарлаг үйл хийсэн болох нь гэж айж, уурлаад байгаа юм шиг байна. Өрөнд өгөх мөнгийг сургууль, цэцэрлэг барих нэрээр хувааж идэх юм гэнэ. Өчнөөн цэцэрлэг, сургууль барьж болохоор байтал тендер зарлаж байгаа нэрээр танилдаа өгчихөөд өнөөх нь хугацаанд нь хүлээлгэж өгөхгүй, эсвэл стандартаар нь барихгүй бөөн хэл ам гардгийг биднийг мэдэхгүй гэж бодоо юу. Бид цэцэрлэг, сургууль барья гэж мөнгө цуглуулаагүй. Монгол эх орондоо зориулж, нэр хүндэд нь санаа зовж, “Өдрийн сонин” анх уриалга гаргасан юм. Бид монголчуудыгаа эх орондоо хайртай байлгах гэж, эх орноо хайрладаг байгаасай гэсэндээ ийм нийтлэл бичиж уриалсан юм. Дандаа хэрэлдэж, дандаа буруутгаж, тэмцэлдэж байснаас нэг юман дээр ч гэсэн нэгдээсэй гэсэндээ бичсэн юм. Монгол хүн болгон эх орондоо хайртай учраас эх орныхоо нэрэн дээр нэгдээд цаашид эвтэй яваасай гэж үүнийг анх уриалсан. Тэрнээс Ж.Эрдэнэбат ба түүний нөхдийг идэж уулгах боломж өгөх гэж уриалга гаргаагүй. Уриалга гарсны маргааш нь ард түмэн улсынхаа төлөө байгаагаа өгье гэлээ. Монголчууд эх орондоо хайртай юм байна. Байгаагаа бариад ирдэг юм байна гэдгийг бид харлаа. Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатын ажлаа авснаас хойш хагас жил ганганаж, гасалж, Монгол Улс мөхөх гэж байгаа аятай ярьсан тэр өрийг чинь ард түмэн хормын дотор төлөх юм шиг байна. Хэрвээ ингээд ард түмэн хормын дотор өр төлчихвөл Ж.Эрдэнэбат ичгүүртэй байдалд орох нь гэж айчихлаа л даа. Ийм амархан юмыг хийж чадахгүй гэдэг нь мэдэгдчих гээд. Монгол Улс хүнд хэцүү, сүйрэх мөхөхийн ирмэг дээр байгаа гэж ямар их улиглалаа. Тийм хүнд хэцүү болсон гэж сандаргаад Монгол Улсаа аврах гэж байгаа мэт жүжиг тавьсан нь ил боллоо гэж яасан их айж сандарна вэ. Ард түмэн төлье гэж байхад төлүүлэхгүй байж Хятадаас зээл аваад үзээрэй. Өмнөд хөршийнхөө үгнээс зөрөхгүй байна гэж хөлд нь сууж гуйж зээл хүссэнийг чинь бид мэднэ. Хувааж идэж, улсаа худалдаж л тэр зээлийг авах гээгүй юм бол зээлээр өр дарах шаардлагагүйг саяын хэдхэн хоногт болсон үйл явдал харууллаа. Одоо байтал эх орноо хайрлахыг маань хүртэл Ж.Эрдэнэбат хориглох болох нь. “Ард Аюуш” кинонд Богдын түшмэл “Үнэн билэгтэй, худал балагтай” гэж хэлдэгчлэн худал пиардсан нь баригдах дээрээ тулахаар айж сандарч байгааг нь ээ. Монгол Улс сүйртлээ хол. Сүйрэх тухай ярих байтугай бодох ч хориотой. Монголын ард түмэн хүчирхэг.
Зах зээлийн эдийн засаг Монголын ард түмэнд өгөөжөө өгсөн нь харагдаж байна. Айлаас эрэхээр авдраа ухвал эрхбиш нэг арга нь олддог. Ардчиллын буянаар хураасан хэдэн төгрөгөө улс орондоо өгөхдөө харамлахгүй байна, Монголын ард түмэн. Айл болгон л эх орныхоо төлөө авдарт маань юу байгаа билээ гэж ухаж үзэж байна. Бондын өрийг төлөх эх үүсвэр нь тодорхойгүй байгаа гэж саяхан л ярьцгааж байсан. Өр дарах аргаа олсон гээд гэнэт яасан том дуугарах болов. Зээлээс өөр ямар л арга байв гэж. Алийн болгон хөршийн дарамт, дэлхийн орны шившиг болох юм. Туурга тусгаар улсын иргэд бид дахин нэг өрийн дарамт болох зээл авахгүйгээр улсынхаа өрийг дарчихна. Бусад улсын иргэд эх орноо хайрлахдаа бөгж ээмэг, хэдэн төгрөгөө өгөхдөө харам байгаагүй. Тэд чадсан. Бид чадна. Харин ийм сэтгэлээ, ийм итгэлээ бид эх орондоо зориулж байгаа юм, танд болон таны тойрон хүрээлэгч, танай намын нөхдөд биш юм