“Глоб”-ын гэдгээр нь хүмүүс андахгүй мэдэх Ж.Мэндбаяр “Хадгаламж зээлийн хошоо”-ны хэрэгт буруутгагдан 10 жил хэртэй хугацаанд хоригдоод өнгөрсөн жил суллагдсан. Тэрээр хорихоос гараад 10 хоногийн дараа олон нийтэд мэдээлэл хийж, “Глоб Кредит” хадгаламж зээлийн хоршооны хохирогч болсон иргэдийн хохирлыг барагдуулна гэдгээ мэдэгдэж байлаа. Саяхан уг хэрэгтэй холбоотой асуудал дээд шүүхээр хэлэлцэгдэж, тухайн үед төрд ажиллаж байсан хэдэн хүний буруутай үйл ажиллагаа хэрэгт нөлөөлсөн болох нь тогтоогджээ. Гэхдээ тэрээр хадгаламж зээлийн хоршооны хохирогчдын төлбөрийг барагдуулаад, дуусах шатандаа яваа юм байна. Мөн тэрээр “Өнөр хаус” хэмээх үл хөдлөх хөрөнгийн бизнес эрхлэхийн хажуугаар, хэд хэдэн томоохон төслийн ажлуудыг эхлүүлээд байгаа ажээ. Ж.Мэндбаяртай уулзаж ийнхүү ярилцлаа.
-Сонин сайхан юу байна. Та ямар ажил эрхэлж, ямар бизнес хийж байна вэ?
-Би “Өнөр хаус” гэж компанийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байна. Энэ манай хүүгийн компани юм.
-Танай компани арай өөр маркетингаар ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ талаараа тодруулаач?
-Манайх “Өнөр олуулаа, эв найрамдалтай амьдарна” гэсэн утгатай “Өнөр хаус” гэж компани байгаа юм. Одоогоор үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын чиглэлээр ажиллаж байна. Үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын компани гэхээр хүмүүс байр зарах, авах гэж байгаа хоёр хүнийг хооронд нь уулзуулахгүйгээр, үл хөдлөх хөрөнгийн арилжааг нь зохицуулж өгч байгаа үйл ажиллагаа гэсэн ганцхан ойлголттой байдаг. Бид үүнийг арай өөрөөр харж байна. Манай компани үл хөдлөх хөрөнгийг зуучлахдаа, нэмэлт үйлчилгээнүүдийг үзүүлэх ёстой гэдэг үндсэн зарчимтай. Жишээлбэл, одоогийн байдлаар байраа зарах гээд орж ирж байгаа хүн нь бичиг баримтын зөрчилтэй байвал бусад компаниуд “танайх болохгүй, баяртай” гээд явуулчихдаг юм байна. Манайх бичиг баримтын зөрчлийг нь хүртэл арилгаж өгнө. Мөн зарим үл хөдлөх хөрөнгүүдийг сайжруулах, засах шаардлагатай бол засварлана. Худалдан авалтын дараа ч үйлчилгээ үзүүлж болно. Манайхаар байраа заруулах гэж байгаа бол өөрөө байраа зарж болохгүй гэсэн хатуу зарчим тогтсоныг ч бид хална. Өөрөөр хэлбэл, манайх үл хөдлөх хөрөнгө зуучлахдаа нээлттэй, хаалттай, онцгой гэсэн гурван өөр төрлийн гэрээ байгуулж, гэрээний дагуу ажиллана. Ингэхдээ урьдчилгаа төлбөр авахгүй. Мөн амралтын өдөр нэг өрөө байр сонирхож байгаа хүмүүс цуглаад, тусгай автобусанд суугаад, замдаа халуун хоол цайгаа ууж, идэнгээ амралтын журмаар, манайд байгаа бүх нэг өрөө байруудыг яваад үзэх боломжтой зэрэг үйлчилгээнүүдийг үзүүлж байгаа юм. Мөн үл хөдлөх хөрөнгө барьцаалсан зээлд зуучилж байна. Эдийн засагчдын хийдэг ажлыг бид хийж өгнө гэсэн үг. Үүнээс гадна түрээсийн үйл ажиллагаан дээр бас зуучилна. Зөвхөн түрээслэгч олж өгөх биш. Түрээсийн бүх хугацаанд тухайн түрээслэгчээс мөнгийг нь авч өгнө. Байрыг эвдэлж, бохирдуулсан бол бид засварлуулж өгөх жишээний. Мөн гацсан төслүүдэд ч хөрөнгө оруулалт олж өгнө. Үл хөдлөх хөрөнгөтэй холбоотой ямар асуудал байна. Бүгдийг бид шийднэ.
-Орчин цагийн арай өөр нөхцөлтэй зуучлал юм байна. Бусад орны туршлагыг Монголын хөрсөнд буулгаж байна уу. Жишээлбэл Европт иймэрхүү байдаг болов уу?
-Германд нүүлгэлт нь байдаг юм. Бусдыг нь бид зохиочихсон. Би зохиосон юм биш, амьдралд тэртэй, тэргүй ийм хэрэгцээ шаардлага байна.
-Хямрал дагаад манай барилгын салбар зогсонги байдалд орсон. Та хамгийн тулгамдсан асуудалтай салбарт ажиллаад эхэлчихэж, хэр хүндрэлтэй байна вэ?
-Үүнийг би үүргээ гэж боддог. Би энэ улсын иргэн учраас үүрэгтэй. Эрх болгоныг дагаж үүрэг бий. Мөн нэг талаараа би бусдын үл хөдлөх хөрөнгүүдийг зарж өгч амьдрах гээд байна. Би нэгэнт хоолоо олж идэх гэж байгаа учраас гарцыг олох хэрэгтэй. Яаж орон сууцыг эргэлттэй болгох уу. Энэ бизнесээ сайн явуулахын тулд гарц, шийдлүүдийг бусдад санал болгох бодол надад бий. Одоогийн байдлаар шинээр баригдсан орон сууцнууд барьсан эзэндээ зовлон болчихсон байна. Барилгын компанийн эзэд тэрийг барьсныхаа төлөө өнөөдөр цаазын тавцанд зогсож байна шүү дээ. Ийм байдлыг төр бий болгосон. Төр байшин барих боломж олгож өгчихөөд, борлуулах боломжийг нь хаачихлаа. Эрэлтийг дэмжинэ гэдэг чинь нийлүүлэлтийг дэмжинэ гэсэн үг. Товчхон хэлэхэд хамгийн түрүүнд найман хувийн зээлийг олго. Орон сууцнуудыг эргэлтэд оруулахын тулд найман хувийн зээлийг хэзээ үргэлжлүүлэх гэж байна гэдгээ хэл. Хамгийн ашигтай ажиллаж байгаа аж ахуйн нэгж гэвэл банк л байна. Барилгын эзэд зээлэндээ шатаад, машинаа ломбарданд тавьж ажилчдынхаа цалинг өгч байна. Банкууд хэзээ зээл өгөх өгөхгүй нь мэдэгдэхгүй материал аваад л байдаг.
-Банкууд өөрсдийн хамтардаг компаниудынхаа орон сууцнаас авах иргэнд зээл олгоно гэж байна лээ?
-Банкууд өөрөө санхүүжүүлээд барилга бариулчихсан болохоор өөрийнхөө мөнгийг олж авах гэж ийм арга хэрэглэж байгаа юм. Найман хувийн зээлтэй холбоотойгоор ийм олон орон сууц баригдсан. Зээл тасалдахгүй явж байвал орон сууцнууд борлогдоно. Найман хувь үргэлжлэхгүй юм бол энэ болтол ямар арга хэмжээ авах юм бэ. Ямар нэгэн гарц гаргалгаа хийх хэрэгтэй ш дээ. Надад бол гарц харагдаж байна. Төр эхлээд зээл, дараа нь урьдчилгааны асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. Надад аль, алийг нь шийдэх гарц байна. Төрийн мэргэжилтэн, бодлого тодорхойлдог хүмүүст саналаа хэлж, хэрэгжүүлүүлж, би хүмүүсийн орон сууцыг зарж өгмөөр байна.
-Ямар гарц, гаргалгаа харагдаж байна?
– Зээлийн шугамаа нээтэл үнэт цаас ашиглаж болно. Захиалагч нар 30 хувийн төлбөрөө төлөөд байрандаа орчихно. Үлдсэн 70 хувьд нь банкнаас зээл авчихна. Банк тэр үнэт цаасаа компанид өгнө. Компани тэрүүгээрээ буцаагаад банкинд зээлээ төлчихнө. Энэ чинь зээлийн хэрэгсэл шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл, тэдэн сарын тэдэнд, тэдэн төгрөг өгнө гэдэг баталгаа. Тэр хоорондоо компаниуд асуудлаа шийдчихнэ шүү дээ. Монголын үнэт цаас гаргадаг компаниуд 30 хувиа авчих, 70 хувь дээрээ үнэт цаас гаргачих. Мөн иргэд үлдсэн 70 хувиа зөвхөн компанидаа төлөөд байж болно. Зүгээр зогсож байхаар ийм арга хэмжээ хүртэл авч хийж болох байхгүй юу.
-Орон сууцны урьдчилгаа мөнгө нь бэлэн, байр авах хүсэлтэй иргэд олон байна уу?
-Ер нь байрны урьдчилгаа барьчихсан хүмүүс олон байна шүү. Зээл зогсчихсон учраас найман хувь эхлэхийг хүлээж байна гэсэн хүмүүс нэлээд бий. Мөн урьдчилгаа байхгүй гэдэг асуудлыг хүртэл шийдэж болохоор байна. Ийм боломж байна. Үүнд төр анхаарлаа хандуулах л хэрэгтэй. Жишээлбэл, барилгын компаниуд урьдчилгаа болох 30 хувийг хүртэл зээлд хамруулж болно шүү дээ. Ийм нөхцөл тавьж байгаа компаниудыг татвараас чөлөөлөх зэрэг арга хэмжээ авч болно. Барилгын бизнес эрхэлдэг хүмүүс тойрч суугаад ярилцах хэрэгтэй байна.
-Та үл хөдлөх хөрөнгийн чиглэлээр тууштай ажиллах уу, шинээр хэрэгжүүлэх гэж байгаа томоохон төсөл бий юү?
-Манай компани энэ сараас эхлээд хоёр төсөл дээр ажиллаж эхэлж байна. Би шууд хэлчихье. Улаанбаатар хотыг утаагүй болгох арга надад байна. Утааг арилгахад гурван жилийн хугацаа шаардлагатай. Машины яндангийн утааг би аргалж чадахгүй. Яндангаас утаа хаяулахгүй болгодог арга байдаг байх. Тэрийг өөр хүмүүс нь хийнэ биз. Гэр хорооллын утааны 70 -80 хувийг арилгаж чадна. Гурван мянган жилийн түүхтэй монгол гэр түүхэндээ гурван удаа өөрчлөгдсөн юм байна. Мянган жилд нэг өөрчлөгддөг гэсэн үг. Одоо дөрөв дэх мянган жилдээ орчихож, мянган жилд нэг хийдэг өөрчлөлтийг би хийе. 2030 он хүртэлх гэр хорооллыг сайжруулах бодлого гэж гаргасан юм байна лээ. Хотод нийтдээ 180 мянган гэр байгаа юм. 80 мянга нь гэр хорооллын дахин төлөвлөлт зэрэгт ороход цаана нь 100 мянган гэр үлдэнэ. Одоо гэр орон сууц болох хэрэгтэй байна. Монгол гэрийг өөрчлөхдөө дулааны шугам, цэвэр бохирыг нь хүртэл шийднэ. Дотор нь унтлагын өрөө, гал тогоотой орон сууц шиг байна. Үнийн хувьд 15-20 сая. Зөвхөн газраа барьцаалаад 15 жилийн зээл авч болно. Нэг жилд нэгхэн сая төгрөг төлнө гэсэн үг. Миний хийж байгаа төслийн гэр хоёр, гурав, дөрвөн өрөөний сонголттой, нарны эрчим хүчээр дулаан, цахилгаанаа шийддэг, шалны халаалттай байна. Мөн гэрт зориулсан дугуй загварын барилгууд хийнэ.
-Нэг төсөл нь?
-Ахмадын хот барина. Хотоос 50-60 км-ийн цаана ахмадын хот байгуулна. Тэнд зөвхөн ахмадуудад зориулсан бүх үйлчилгээ байна. Спорт цогцолбор, дугуйлан шатар, даам, даалуу, хөзөр тоглох боломжтой. Ахмадуудад хамгийн хэрэгтэй юм бол найзууд байдаг. Мөн тэнд нь 24-ийн цэцэрлэг, дунд сургууль хүртэл барина гэж төлөвлөж байна. Тэр хот дотроо болж өгвөл машин явуулмааргүй байна. Харин босоо сүйх тэрэг, тэмээн хөсөг, унадаг дугуй, цахилгаан машинууд явуулна. Харин гаднаас очиж байгаа хүмүүст зориулсан тусгай машины гаражтай байна. Тэнд туслах аж ахуй, фермертэй. Тэр ахмадын хотхонд амьдарч байгаа бүх хүн тэндээ хувьцаа эзэмшдэг. Сүү, цагаан идээ, ногоогоо тэндээсээ хангачихна. Ингээд сайхан амьдарна. Энэ бол боловсон халамжийн бодлого. Энэ гэх мэтчилэн төслүүдийн ажилдаа орж байна. Би хэлсэн бол хийдэг, хийхгүй бол хэлдэггүй. Хотын түгжрээг багасгах арга дугаарын хязгаарлалт биш. Дугаарын хязгаарлалтаас болж нэг айл хоёр машинтай болж байна.
Н.ГАНЧИМЭГ
Үргэлжлэл бий