“Бурж халифа” буюу “Дубайн цамхаг”
Техник технологи, инженерийн салбар дэлхий нийтэд урлагийн бүтээл болтлоо хөгжиж, энэхүү хөгжлийг дагаад үүл нэвтэлж, тэнгэр баганадсан өндөр цамхгийн тоо ч жилээс жилд нэмэгдсээр байна. Өнгөрсөн 2014 оны байдлаар 200 метрээс дээш өндөртэй 97 барилга бүртгэгдэж байсан бол энэ тоо өнөөдөр 900 хол давжээ. Одоогийн байдлаар дэлхийн хамгийн өндөр цамхгаар Арабын Нэгдсэн Эмират улсын Дубай хотод байрлах “Дубайн цамхаг” тодроод байна. “Бурж халифа” буюу “Дубайн цамхаг” хэмээх 828 метрийн өндөртэй энэхүү цамхгийг зургаан жилийн турш барьсан гэдэг. Нийт 162 давхар, сая гаруй метр квадрат талбайтай уг барилгын дизайнд барилгын орчин цагийн загварын өнгө аясыг ашигласан ч загварын зарим шийдэлд нь Исламын ёс заншлын онцлогийг тусгажээ. Зохион бүтээгчид нь энэхүү барилгыг хүчтэй салхи, өндөр баллын газар хөдлөлтөд ч тэсвэртэй гэдэгт итгэлтэй байгаа аж. Энэхүү барилга нь нийтдээ 58 цахилгаан шаттай бөгөөд цахилгаан шатнууд нь нэг секундэд 10 метр хурдалдаг гэдгээрээ дэлхийн хамгийн хурдан цахилгаан шатанд тооцогддог байна. Мөн “Дубайн цамхаг” 2957 машины зогсоолтой, 304 зочид буудал, 904 орон сууцтай. Цамхгийн зураг төслийг гаргасан Америкийн архитекторчид гурван талт одыг санагдуулам суурийг гаргаж үүнийг Чикагогийн инженерүүд гүйцэтгэжээ. Харин барилгын ажлыг Өмнөд Солонгосын “Самсунг инженеринг констракшн” компани хийж гүйцэтгэсэн байна. Энэхүү барилгыг гол ишнээс нь гурван урт навч ургадаг гименокаллис цэцгийг дуурайлган барьсан гэнэ.
Дэлхийн хамгийн өндөр барилгын хоёрдугаарт “Шанхай цамхаг” орно. БНХАУ-ын Шанхай хотод байрлах энэхүү цамхгийг 2008 оноос эхлэн барьсан бөгөөд 2015 онд ашиглалтад оруулсан байдаг. “Шанхай цамхаг” нийтдээ 632 метр өндөртэй, 127 давхар, 380 мянган метр квадрат талбайтай ажээ. Тус барилгын дизайныг АНУ-ын “Женслер” компани гаргасан бөгөөд захиалагч нь БНХАУ-ын төрийн өмчит компани аж. Шанхайн дэлхийн санхүүгийн төвтэй хаяа дэрлэн босгосон энэ цамхгийн орой хэсгийг далайн түвшнээс дээш 630 метрийн өндөрт барьж байгуулсан байна. Мөн барилга барих зардал нийт 2.2 тэрбум ам.доллар болжээ. Энэхүү цамхгийг “Шанхай констракшн” болон “Торнтон Томасетти”, “Генслер” зэрэг барилгын салбарт тэргүүлэгч компаниуд хамтран бүтээн байгуулжээ.
Дэлхийн цамхгуудын хамгийн өндөр барилгын гуравдугаарт “Абраж эл Бэйт цамхаг” орж байна. Саудын Арабын Мекка хотноо орших 601 метрийн өндөртэй 120 давхар барилга. Тодруулбал, энэхүү барилга нь “Арабын цагтай цамхаг” хэмээх нэрээр олон улсад алдартай. Саудын Арабын вангийн буюу нэг ёсондоо төрийн өмчид хамаарагдах энэ цамхгийг тус улсын дотоодын компаниуд хувьцаа нийлүүлэн хөрөнгө босгож барьжээ. Энэхүү цамхаг нь лалын шашны ариун сүмийг бэлгэдсэн архитектурын шийдэлтэй ба дэлхийн хамгийн том цаг суурилуулсан гэдгээрээ онцлогтой. Барилгыг 2004-2012 оны хооронд барьсан байна. Дэлхийн хамгийн өндөр барилгын дөрөвдүгээрт АНУ-ын Нью-Йорк хотноо байрлах “Эрх чөлөөний барилга” орж байна. Манхеттэний шинэ гоо үзэсгэлэн болсон “Дэлхийн худалдааны төв”-ийн 541.3 метрийн өндөртэй 104 давхар энэ барилгын угсралтын ажил 2013 онд бүрэн дууссан ч дотоод засал чимэглэлийн ажил үргэлжилсээр буй гэнэ. Террористуудын халдлагаар нуран унасан “Дэлхийн худалдааны төв”-ийн ихэр цамхгийг орлон сүндэрлэсэн энэ аварга барилгын гүйцэтгэгчээр Тишман Констракшн компани ажиллажээ. Архитектурыг “Скидмор Овингс ба Меррил” фирм хийсэн аж.
Харин дэлхийн өндөр цамхгуудын тавдугаарт Тайванийн нийслэл Тайпей хотноо сүндэрлэх “Тайпей 101” цамхаг нэрлэгдэж байна. 2004-2010 оны хооронд дэлхийн хамгийн өндөрт тооцогддог байсан Тайпей цамхаг 101 давхартай ба 509 метрийн өндөртэй. 1999-2004 оны хооронд Тайпейгийн санхүүгийн төв корпорацийн захиалгаар “Торнтон Томасетти” компани барьж байгуулсан бөгөөд цамхгийн архитектурыг Cи Уай Ли ба Түншүүд нь гүйцэтгэжээ.
“Тайпэй 101”-ийн цэнхэр-ногоон өнгийн гадна хавтангууд нь давхар шиллэгдсэн бөгөөд өндөр хэмийн халуун болоод хэт ягаан туяанаас 50 хүртэл хувь хамгаалах чадвартай, долоон тоннын даралтыг тэсвэрлэх чадалтай ажээ. Гадна талын шил болон хөнгөн цагаан давхарга нь барилгын гол даацын хананд найман давхар тутамд бат бэх холбоосоор бэхлэгдсэн бөгөөд ямар нэгэн ачаалал ирэхэд зөвхөн тухайн давхартаа гэмтэл учрах байдлаар хийгдсэн нь эрсдэлийг бууруулж байгаа юм. Түүнчлэн газар хөдлөлтийн даралтыг тэсвэрлэх боломжтой юм байна.
“Тайпей 101”-ийн дээвэр болон давхар хоорондын борооны ус тогтоох байгууламжууд нь тус барилгын нийт усны хэрэгцээний 20-30 хувийг хангадаг бөгөөд энэ шийдлээрээ “Дэлхийн хамгийн өндөр Ногоон байгууламж” шагналыг 2011 онд хүртэж байжээ.
Барилгын бэлгэ тэмдэг нь дэлхийн төв гэсэн утгыг агуулж ертөнц болон тэнгэрийг холбосон дөрвөн зүгийг илэрхийлсэн гэнэ. Барилгын өндрийн тоо ч мөн баяр ёслолын утгыг агуулжээ. Учир нь барилгыг яг шинэ зууны эхэнд барьж дуусгасан бөгөөд 2000 оны нэгдүгээр сарын 01 гэдэг утгаар 101 давхар нэрлэжээ. 100 гэдэг тоо нь Хятадын уламжлалаар бол хамгийн дээд тоо бөгөөд орчин үеийн тооны бэлгэдлийг ч илэрхийлдэг аж. Барилгын найм дахь давхар нь найман хэсэгтэй. Учир нь наймын тоо хятадуудын хувьд аз болон баяжихын тоо билээ.
Орох хаалганы хажууд араб тоогоор 101 гэж шивсэн эртний загвараар хийсэн дундаа нүхтэй гурван ширхэг зоос байрлуулсан байдаг. Тахиралдсан хээтэй Хятадын эртний Рюи-г барилгын үндсэн загвар бэлгэ тэмдэг болгожээ. Рюи нь ихэвчлэн диваажингийн үүлэн чимэгтэй эртний Хятадын хаадын нэг хэрэгсэл юм. Рюи бүрийг барилгын найм дахь давхар бүрт найман метрийн өндөрт байрлуулсан байдаг аж.
Үдэш бүр барилгын шовх оройд шар гэрэл асдаг нь лаа эсвэл бамбар мэт харагдаж, энэ нь эрх чөлөөг илэрхийлж мөн тавтай морил гэсэн утгыг агуулж буй гэнэ. Орой болгон 18-22 цагийн хооронд цамхгийн гэрлүүд солонгын долоон өнгийн аль нэгээр ээлжлэн солигдоно. Энэ нь долоо хоногийн долоон өдрийг тодорхойлж байгаа юм. Даваа гариг нь болор мэт гялтганасан өнгөөр, мягмар гариг нь шар, лхагва гариг нь тод улаан, пүрэв гариг нь нил ягаан, баасан гариг нь хүрэн, бямба гариг бол индранилын өнгөтэй, ням гариг нь саарал гэх мэт байдаг гэнэ. Эдгээр нь дэлхийг тэнгэртэй, дэлхийн хүмүүсийг хооронд нь холбож байгаа гэсэн утгатай юм.
Абраж эл Бэйт цамхаг
“Тайпей 101” нь XXI зууны өндөр барилгын рекордыг шинэчлэн тогтоосон барилгуудын нэг бөгөөд бизнес, соёл үйлчилгээний төв хэдий ч уг барилга нь технологийн маш олон дэвшлүүдийг шингээн баригдсаны учраас өөрөө маш том үзэсгэлэн юм.
Өндөр барилгуудад тулгардаг хамгийн том бэрхшээл нь лифт бөгөөд лифтний хурд гэдэг зорчигчдын хувьд хамгийн чухалд тооцогддог. Тайпей 101 барилгын нэгэн гайхамшиг, “Японы Тошиба элеватор” болон “Building Systems” корпорацийн хамтын бүтээл болох хоёр давхар лифт 2004 онд хамгийн хурдан лифтээр шалгарч байсан аж.
101 давхар барилгын лифт нь зорчигчдыг таван давхраас 89 давхар хүртэл зөөхдөө ердөө л 37 секунд зарцуулдаг байна. “Тайпей 101”-ийн 85 давхарт европ хоолны “Diamond Tony’s” ресторан болон Тайванийн хоолны “Shin Yeh” 101 зоогийн газар байх бөгөөд 86 давхрыг “Ding Xian 101” хэмээх тайвань ресторан бүхэлд нь эзэлжээ.
Түүнээс гадна хэд хэдэн давхар дамнасан худалдаа үйлчилгээний төв байх бөгөөд энд хамгийн тансаг бараа бүтээгдэхүүн, нэртэй зоогийн газрууд, цэнгээний газрууд болон бусад хүний хэрэгцээт үйлчилгээнүүд бий. Хамгийн анхаарал татах зүйлийн нэг нь эндхийн интерьер дизайн бөгөөд уламжлалт элементүүдийг орчин үеийн гоёмсог шийдлүүдтэй чадамгай хослуулжээ.
Шанхай цамхаг