Их Британийн нэрт физикч Стивен Хокинг манай дэлхийн ирээдүйн талаар Оросын “ТАСС” агентлагт өгсөн ярилцлагыг сонирхуулъя.
-Та нэг удаа интернэт хэрэглэгчдээс “Улс төр, эдийн засаг болон экологийн хямралд автчихаад байхад хүн төрөлхтөн дахиад хэрхэн 100 жил оршин тогтнох вэ?” гэж асууж байсан. 2006 онд та энэ асуултыг тавьсан. Түүнээс хойш хариултыг нь олсон уу?
-Цаашдаа, ирээдүйд ч оршин тогтнохын тулд бид энэ хэврэг дэлхийгээс гарч явах ёстой. Дэлхийг оршиход маш их аюул заналхийлж байна. Цөмийн дайн, дулаарал, удам зүйн аргаар гаргаж авсан вирус зэрэг нь шинэ технологи хөгжих хэрээр улам аюултай болно. Бид сансарт анхаарлаа хэт төвлөрүүлэлгүй оддыг чиглэх ёстой. Ингэсэн нөхцөлд манай дэлхий сүйрсэн ч хүн төрөлхтөн устаж үгүй болохгүй гэсэн үг.
-Гэтэл зарим судлаачид Х гариг буюу Нибиру нь манай дэлхийд аюул учруулна гээд байгаа. Энэ талаар та ямар бодолтой байна?
-Хамгийн сүүлд 70 сая жилийн өмнө дэлхий том гаригтай мөргөлдсөн. Гэхдээ үүнээс илүү гамшиг цаашид оршин тогтноход аюул учруулж магадгүй байгаа.
-Та “Миний богино түүх” (My Brief History) номондоо долоон удаа ЗХУ-д очсон тухайгаа бичсэн. Тэр үеэс юу нь таны сэтгэлд хамгийн ихээр хоногшиж үлдсэн бэ?
-Анх би оюутнуудын бүрэлдэхүүнд орж очсон. Тэр багт нэг баптист шашинтан байсан. Тэрээр орос хэл дээр хэвлэсэн Библийн судрыг авч явсан. Биднээс түүнийг нь хилээр авч гарахад туслахыг хүссэн юм. Бид авч гарсан боловч буцахад Зөвлөлтийн тал үүнийг мэдсэн тул хэсэг хугацаагаар саатуулагдаж билээ. Биднийг хууль бус зүйл авч ирсэн хэмээн буруутгасан бол олон улсын хэмжээнд тун эвгүй хэл ам гарах байсан тул хэдэн цагийн дараа явуулсан. Бусад зургаан удаад нь Оросоос баруун руу явахыг хориглосон эрдэмтэдтэй уулзахаар очсон.
– Жишээ нь та Оксфордын их сургуульд орос хэл сурч байсан өөрийн охин Люсия Хокингтэй хамт Орост очъё гэж боддог уу?
-Би Орост нэлээд хэдэн удаа очихдоо сэтгэл хангалуун буцсан. Тиймээс ч дахиад очихыг хүсдэг.
-Орос болон дэлхий даяараа хүн анх сансарт ниссэний 55 жилийн ойг удахгүй тэмдэглэнэ. Сансрын нисгэгчдийн өдөр шүү дээ. 1961 оны дөрөвдүгээр сарын 12-ны өдөр танд ямар сэтгэгдэл төрж байв?
-Орос, Америкаас түрүүлж сансарт хүн нисгэсэн нь надад нэлээд гүнзгий сэтгэгдэл төрүүлсэн.
-Зөвлөлт задраад 25 жил өнгөрч Оросыг сансрыг эзэмшсэн улс гэх болсон. Таны бодлоор сансрыг эзэмших үйл явцад ямар боломж харагдаж байна?
-Олон улсын сансрын станцаас нисч, хөөрөх асуудал дээр Америк Орост нэлээд найдвар тавьж байгаа. Миний бодлоор иймэрхүү олон улсын хамтын ажиллагаа ирээдүйтэй.
-Өнгөрсөн жил та “The Breakthrough Initiatives” хэмээх томоохон төслийг дэмжсэн. Түүнийг Оросын бизнесмэн Юрий Мильнер санхүүжүүлж байгаа бөгөөд гол зорилго нь дэлхийгээс гадна амьдрал байгаа эсэхийг судлах явдал. Гэтэл зарим гутранги үзэлтнүүд үүнийг дэмий юманд мөнгө үрж байна гэсэн. Энэ төсөл амжилттай хэрэгжих болов уу?
-Би Юрий Мильнерийн санаачилсан дэлхийгээс гадна амьдрал байгаа эсэхийг судалж буй “The Breakthrough Initiatives” төслийн дэмжигч нь. Радиотелескоп, лазерын туяаны цацралын тусламжтайгаар дэлхий бол хүн төрөлхтний амьдралын эх үүсвэр нь зөвхөн манай гараг биш гэдгийг батлахыг оролдож байгаа. Ийм нээлт бидний сансрын талаарх төсөөлөлд хувьсгал хийнэ.
-Хөгжил, дэвшил гарсаар байна. Роскосмос, NASA хоёр хамтран Марс руу нислэг хийхээр төлөвлөж байгаа. Марс бол хүн амьдрахад тохиромжгүй гэдэг, үүнээс үзэхэд энэ төсөл хэрэгтэй юу?
-NASA болон бусад сансрын агентлагууд бүгд Марст анхааран ажиллаж байгаа. Энэ бол манай дэлхийтэй хамгийн их төстэй бөгөөд ойрхон, элстэй, агаар мандалтай гариг. Уг нь бол сарыг эзэмшвэл илүү хялбар байхсан. Манай дэлхийгээс ердөө гурав хоног яваад хүрэх газар. Марс илүү сонирхол татаж түүнийг бүрэн эзэмших шаардлагатай гэдгийг ойлгуулсан. Ойрын 100 жилийн дотор хүн төрөлхтөн Марс дээр амьдардаг болно гэдэгт би эргэлздэггүй. Үүнийг хэрэгжүүлэхийн тулд түүний талаарх мэдлэгийг сайжруулахад зарцуулах хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл сансрын туяанд хүн хэрхэн амьдрах, хүний бие хэрхэх гээд. Мөн дэлхийгээс гадна байхад амьдрахад зайлшгүй шаардлагатай зүйлс дутагдахад яахав гээд.
-Давост болсон дэлхийн эдийн засгийн чуулганы гол сэдэв нь үйлдвэрлэлийн дөрөв дэх хувьсгал “Indastry 4.0” байсан. Онолын хувьд бол энэ нь роботыг хөгжүүлж хүнийг орлодог болгоно. Робот биднийг орлох юм бол хүн юу хийх вэ?
-Бидний хэрэгцээтэй бүхнийг роботууд үйлдвэрлэдэг болбол энэ бүхнийг хэрхэн хуваарилахаас бүх юм шалтгаална. Машины үйлдвэрлэсэн зүйлст хүн бүр сэтгэл хангалуун байвал амьдрал тансаг болно. Роботыг эзэмшигчид нь өөрсдийн нөлөөгөө эд материалын хуваарилалтад ашиглах юм бол хүмүүсийн дийлэнх нь ядуурна. Одоогийн байдлаас үзэхэд хоёр дахь хувилбар нь илүү ойрхон байна. Технологи хөгжих тусам тэгш бус байдал бий болдог.
-Та бол нэртэй эрдэмтэн, шинжлэх ухааныг сурталчлагч. Шинжлэх ухааны аль салбар таны сэтгэлд илүү нийцдэг вэ?
-Би бол юуны түрүүн эрдэмтэн хүн. Орчлон ертөнцийг ойлгоход өөрийн хувь нэмрээ оруулсандаа маш их бахархдаг. Миний ажил олны хүртээл болсонд баяртай байна. Учир нь эхэндээ сонин мэт санагдах бүтээлийг олон түмэнд ойлгох боломж олгох ёстой гэж би боддог.
-Таны нэг өдрийн ажлын төлөвлөгөө ямар вэ?
-Миний биеийн байдлын улмаас өглөө сэрснийхээ дараа нэлээд хугацаа шаардагддаг. Тиймээс ажилдаа үд дунд очдог. Ажлын төлөвлөгөө маань шинжлэх ухааны, олон нийтийн гэсэн хоёр хэсэгт хуваагддаг.
-Ажлаа дуусгаад та яаж амардаг вэ?
-Орой янз бүрийн цэнгээнт нэвтрүүлэг үзэж, хөгжим сонсож, кино эсвэл мэдээллийн хөтөлбөр үздэг. Би ер нь бага унтдаг.
-Профессор Хокинг, таны мөрөөдөл юу вэ?
-Би сансарт нисэхийг мөрөөддөг. Олон жилийн туршид энэ бол ердөө л мөрөөдөл гэж боддог байсан. Энэ дэлхий дээр тэргэнцэрт хадагдсан болохоор сансрын гайхамшгийг өөрийн төсөөлөл болон физикийн онолоор дамжуулан мэдэрнэ гэж боддог байлаа. Манай дэлхийг сансраас харж, хязгааргүй орчинг ширтэж суух боломж олдоно гэж хэзээ ч бодож байгаагүй. Надад “Vigrin Calatic” компанитай хамтран сансарт нисэх боломж бий.
Орчуулсан Ю.ДЭЛГЭР