Хүүхэлдэйн кино буюу анимэйшн нь зохиомол дүрийг зохиолын дагуу хөдөлгөөнд оруулан дүрсжүүлдэг дүрслэх кино урлагийн нэг төрөл билээ. Англи хэлэнд “animation буюу cartoon”, японоор “аниме” хэмээн нэрлэдэг. Улс бүрд өөр өөрийн онцлогтой бүтээлүүд байдаг ч Америк болон Японы хүүхэлдэйн кино нь хамгийн алдартай, өөр өөрийн хэв маяг, арга барилтай байдаг.
Хүүхдүүд гэлтгүй томчууд ч сонирхон үздэг энэ төрлийн кино урлаг ердөө л 100 гаруйхан жилийн түүхтэй аж. Харин хүүхэлдэйн киноны суурь гэж болох хөдөлж буй биетийг зургаар дүрслэх оролдлогыг 35 мянга гаруй жилийн өмнөөс хүмүүс зурж эхэлснийг бид хадны сүг зураг гэдэг билээ. Хөдөлгөөнт хүүхэлдэйн кино буюу анхны дэлгэцийн бүтээлийг 1906 онд Томас Эдисон бүтээж байжээ.
ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНО БҮТЭЭХ АРГА
Хүүхэлдэйн киног хэд хэдэн аргаар бүтээдэг. Үүнээс үндсэн аргачлалуудыг дурдвал компьютер графикийн арга (3D буюу гурван хэмжээст), зурсан зургуудыг эвлүүлж хийдэг уламжлалт аргачлал (2D буюу хоёр хэмжээст), баримал хүүхэлдэйн арга (Stop Motion), хайчилбараар дүрслэх арга (Cut Out) гэх мэтээр нэрлэж болно. Түүнчлэн видео давхарлаж зурах арга (RotoScope), пикселейшн (Pixelation), тайм лейпс (Time Lapse) гэх хэд хэдэн арга байдаг аж. Өнөө үед хамгийн өргөн хэрэглэдэг нь компьютер графикийн арга юм. Учир нь бусад аргуудаасаа хялбар төдийгүй, хөрөнгө, цаг хугацаа бага зарцуулдаг.
Хүүхэлдэйн кино нь бүхэлдээ багийн ажиллагаа шаардсан бүтээл юм. Нэг хүүхэлдэйн кино бүтээхэд цаана нь 100-150 уран бүтээлч хамтран ажилладаг. Мэргэжилтнүүд болох зохиолч, найруулагч, зураачид, хөдөлгөөн оруулагч буюу анимейтор (аnimator), дуу оруулагчид, жүжигчид, зохион байгуулагч мөн бусад менежер, хөрөнгө оруулагчид гэх мэт маш олон хүний хөдөлмөрөөр бий болдог аж. Эдгээрээс хөдөлгөөн оруулагчийн үүрэг хамгийн чухалд зүй ёсоор орно. Хөдөлгөөнгүй зургуудыг тодорхой цаг, минутад дэс дарааллаар харуулахын тулд тухайн бүтээлчээс маш их төсөөллийн ур чадварыг шаарддаг юм. Алхах гүйх, гүйнгээ ярин жүжиглэх гэх мэт бүхий л хөдөлгөөнүүдийг төсөөлөн, түүнд нь зориулж дуу, нүүр хувирлыг илэрхийлэн харуулна гэдэг тийм ч амар ажил биш.
ХАМГИЙН ШИЛДЭГ АНИМЭЙШН БҮТЭЭГЧ “ПИКСАР” СТУДИЙН ТУХАЙ
Хүүхэлдэйн кино бүтээдэг олон студи байдаг ч хамгийн шилдэг анимэйшн бүтээдэг, мөн анхны 3D компьютер графикийн технологийг боловсруулан хөгжүүлсэн гэдгээрээ Пиксар студи нэртэй юм. “Pixar Animation Studio” нь АНУ-ын Калифорни мужийн Эмэривилд хэмээх жижигхэн хотод байрлах бөгөөд 1979 онд Жорж Лукас (George Lucas) үүсгэн байгуулжээ. Төд удалгүй “Аpple” компанийг үүсгэн байгуулагч Стив Жобс түүнээс 10 сая доллараар худалдан авсан байна. Пиксар студийнхний бүтээсэн 3D компьютер графикийн технологийг “Рендермэн” гэдэг бөгөөд хамгийн алдартай бодит мэт дүрслэлийг үүсгэдэг гэдгээрээ нэрд гарсан.
2006 оны нэгдүгээр сарын 24-нд хүүхэлдэйн киноны эцэг болох “Уолт Дисней” компани Пиксарыг Стив Жобсоос 7.4 тэрбум доллараар худалдан авчээ. Ингэснээр Пиксар тус компанийн охин компани болж, Стив Жобстой хамтран хувьцаа эзэмших болсон байна. Тус студийн хамгийн анхны кино нь “Toy Story” буюу “Тоглоомын түүх” юм. Энэхүү хүүхэлдэйн кино нь түүхэнд хамгийн анхны компьютер график ашигласнаараа онцлог.
Пиксар студийн гаргасан кино бүхэн үзэгчдийн хайртай бүтээл болж чаддаг. Өнгөрсөн онд л гэхэд “Сайн Динозавр” болон “Бодлын ертөнц” хүүхэлдэйн киногоо хийж, “Бодлын ертөнц” нь 2016 оны “Оскар” хүртсэн билээ. Одоогоор Пиксар студи нийтдээ 16 бүрэн хэмжээний уран бүтээл гаргаад байна. Пиксарын кинонууд дунд “Немогийн эрэлд” (2003), “Тоглоомын түүх 3” (2010), “Бодлын ертөнц”(2015), “Wall-e” зэрэг алдартай бүтээлүүд бий. Үүнээс “Тоглоомын түүх 3” кино 1.063 тэрбум ам.долларын ашиг олсноор “Фрозен” (2013) болон “Минионууд” (2015) бүтээлүүдийн дараа бичигдэж, ашиг орлогоор тэргүүлсэн хүүхэлдэйн киноны гуравт жагссан юм. Пиксар студийн хамт олон нийтдээ 15 удаа Оскар, долоон Алтан бөмбөрцөг, 11 удаа Грэммийн шагнал хүртэж байжээ.
“PIXAR” СТУДИЙНХЭНИНГЭЖ АЖИЛЛАДАГ
Хүүхэлдэйн киног үнэлэх үнэлэмж, уран сайхны кинотой харьцуулахад харьцангуй бага байх нь бий. Гэтэл хүүхэлдэйн кино ямар олон хүний олон сар, жилийн хөдөлмөрийн үр дүнд бүтдэгийг бид тэр бүр мэддэггүй. Анимэйшн киногоороо байлдан дагуулж буй “Пиксар” студид л гэхэд бүрэн хэмжээний нэг хүүхэлдэйн кино бүтээхийн тулд 4-5 сар заримдаа бүтэн жил ч зарцуулдаг ажээ.
Тус студийн кино бүтээх үйл явц нь зураг төсөл боловсруулах, төлөвлөлт болон гүйцэтгэлийг дэс дарааллаар нь байршуулах, бүрэн гүйцэтгэсэн дүрсэд дуу оруулах гэсэн үндсэн гурван хэсгээс бүтдэг байна. Мөн хэд хэдэн энгийн арга барил дээр тулгуурласан байдаг.
Техник технологийн өндөр түвшинд хүрсэн студи ч уламжлалт арга барилуудыг ашигладаг. Тухайлбал, ерөнхий хар зураг гаргах, будах, загвар баримал хийх, дуу оруулах зэрэг уламжлалт гар ажиллагаа шаардсан аргуудыг бүх компани түгээмэл ашигладаг. Хүүхэлдэйн киноны уран бүтээлчид санаа зорилго нэгдэн үргэлж багаараа ажиллана гэдэг зарчмыг тус компанийн ажилчид яс биелүүлдэг ажээ. Үүнд ч Пиксарын амжилтын нууц оршдог байна.
“Пиксар” студид хүүхэлдэйн киног дараахь маягаар хийдэг аж.
1.Киноны санаа гаргах
Пиксарын нийт ажилчид, хөгжлийн багийн гишүүдээс аль нь ч киноны сэдэл, санаа гаргаж болно.
2.Текст боловсруулалт
Гаргасан санаандаа боловсруулалт хийн, гол утга санааг хураангуйлан бичиж багийн гишүүдэд танилцуулна. Шүүлтээр адилхан утга санаа бүхий хэд, хэдэн баримт гарах нь бий. Үүнээс хурлаар хэлэлцэж сонгон шалгаруулалт хийнэ.
3.Гар бичмэл
Ерөнхий боловсруулалтыг хийсний дараа найруулагч зохиолыг дэлгэрүүлэн бичиж, гар бичмэлийг гаргаж ирнэ.
4.Бүтээх үйл ажиллагаа
Энд зохиолын дагуу хар зураг, зураг төсөл зэргийг гаргана. Зураачид, зохиол бичигч хоорондоо сайн ярилцаж ямар дүр гаргахаар зорьж буйгаа ойлголцох хэрэгтэй. Хүүхэлдэйн киноны үйл явдлын хар зургуудыг А4 цаасан дээр буулгаж, самбар дээр ерөнхий төлөвлөгөөг гаргадаг. Ингэж ажилласнаар уг киноны үйл явдлууд нь илүү ойлгомжтой, хялбар болдог ажээ. Нэг үзэгдлийн хар зургийн тоо хоёр сая хүрэх үе ч байдаг гэнэ.
5.Дуу оруулах
Тусгай мэргэжилтнүүд зураг бүрийг дарааллын дагуу хуваарилж ялгадаг. Үүний дараа кинонд гарах дүр бүрийн хугацааг тодорхойлдог бөгөөд тус бүрт нь дуу хоолойг оруулж эхэлдэг байна. Жүжигчид дуу оруулахдаа нэг дүр дээр л гэхэд хэд хэдэн удаа өөр өөр хоолойны өнгөөр дуу оруулах бөгөөд тэндээс хамгийн сайн жүжиглэлттэй тохирох дуутайг сонгоно.
6.Хувиргах явц
Ингээд дуу оруулж дууссаны дараа хавтгай хэмжээст 2D обьектыг 3D хэмжээст обьект руу хөрвүүлэх ажил эхэлдэг. Үүнийг нь компьютер графикийн тусламжтайгаар эвлүүлж найруулна. Дараа нь дүр тус бүрийн жүжиглэлт элементүүдийг хооронд нь холбож өгнө. Үүнд л хөдөлгөөн оруулагч буюу анимейтор (аnimator) хамгийн чухал үүрэгтэй оролцдог.
7.Өнгөний тохируулга
Ерөнхий загварыг гаргаж, эвлүүлэг хийсний дараа тухайн орчны гадаргуу, гэрэл сүүдэр, өнгөний скриптүүд, дүрүүдийн хувцас зэрэг дээр нарийн ажиллана.
8.Хүүхэлдэйн кино
Үүний дараа бэлэн болсон дүрүүдийн загвар, харилцан яриа, дуу зэргийг Пиксарын программ хангамжийг ашиглан хөдөлгөөн, нүүрний хувирал хийдэг. Тэд үзэгдэл бүрийг үндсэн поз болон хүрээн дотор дэглэдэг. Удирдагч, захирлын сэтгэлд яв цав тохирсон эцсийн хувилбар гарахын өмнө дизайнер хэд хэдэн үзэгдэлд дахин засвар хийнэ.
9.Сүүдэртүүлэг
Компьютерийн программууд нь үзэгдэл дэх дүрүүд, бичвэр (текст), өнгө зэргийн гадаргууг тодорхойлно. Энэхүү программыг “сүүдэртүүлэгч” хэмээн нэрлэдэг бөгөөд үзэгдэлд гарах зүйлсийн гадаргууг жинхэнэ мод, төмөр, даавуу, шил, өвс, ус, хад шиг харагдахаар болгон өөрчилдөг. Хувцасны хуниас, долгио зэрэг нь биеийн хөдөлгөөнтэй зохицсон байхаар, үс, ноос зэрэг нь үнэхээр бодит мэт хөдөлж, арьс нь гараар хүрч болмоор бодит харагдахуйц болдог.
10.Гэрэлтүүлэг
“Тоон системийн гэрэлтүүлэг” ашигласнаар үзэгдэл бүрийн тайзны, төв, ойлтын болон өрөөний орчны гэрэлтүүлгийг тохируулна. Гэрэлтүүлэг нь зургийн хэлтсийн бүтээсэн өнгөний тохируулга дээр суурилдаг бөгөөд тэгснээр илүү амьд харагдуулдаг.
11.Хөрвүүлэг
Хөрвүүлэг нь тухайн орчны өнгө, дүрийн хөдөлгөөн зэрэг бүхий л мэдээллийг орчуулах үйл явц юм. Пиксарын “Renderman” бол датаг хөрвүүлдэг компьютерийн программ юм. Энэ нь бодит мэт дүрслэлийг бий болгодог.
12.Эцсийн байдлаар хянах
Хүүхэлдэйн киног эхнээс нь дахин хянаж дүрийн жүжиглэлт, байгалийн болоод орчны өнгө, дуу гээд бүхий л зүйлийг шалгаж, жижиг сажиг засварыг хийснээр шинэхэн уран бүтээл бэлэн болдог байна.