Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институтын захиалга сургалтын албаны эмчийн сургалт хариуцсан арга зүйч Б.Батчимэгтэй ярилцлаа.
–Сургуулийн эмч нарт зориулсан сургалт зохион байгуулж байгаа юм байна. Сургалтын гол онцлог юу вэ?
-Энэ сургалт тав болон 10 жил ажиллаж байгаа эмч нар хоорондоо туршлага солилцож байгаагаараа өмнөх сургалтуудаас онцлог. Архи, тамхи, мансууруулах бодис, компьютерт донтохоос хүүхдийг хэрхэн сэргийлэх вэ гэсэн агуулга нь таван жил ажиллаж байгаа эмч нарт орсон. Арван жил ажиллаж байгаа эмч нарт нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд, аюулгүйн ажиллагааны дүрмийг оруулсан. Тогтвортой хөгжил эмч нарын хувьд чухал ойлголт. Агаарын бохирдол, хөрсний бохирдол, анги танхимын эрүүл ахуй нь яах аргагүй эмч нартай холбоотой учраас сургалтыг зохион байгуулж байна.
–Сургуулийн эмч нар юу хийх ёстой вэ. Хүүхдүүдэд вакцин хийж чаддаг байх ёстой юу?
-Эмчийн ажлын үүрэгт вакцинжуулах, бие бялдрын үзүүлэлтийг оношлох болон дархлаажуулалт ордог. Эмч нар хүүхдийн бие бялдрын хөгжлийн түвшинг хүч, уян хатан байдал хурд, хөдөлгөөн, тэнцвэрийг тогтоох тестүүдээр авдаг. Харин дархлаажуулалтад нь вакцинууд орно. Цэцэрлэгт байхаас заасан насанд нь вакцин хийлгэх ёстой. Вакциныг зөвхөн хороон дээр очиж эмчээр хийлгэдэг. Цэцэрлэг, сургуулийн эмч нар судалгаа, хяналтыг нь хариуцдаг юм. Сургуульд байхад нь нэгдсэн журмаар ангиар нь вакцин хийх тохиолдолд хорооноос вакцин хийдэг эмч авчирч, сургуулийн эмчийн хяналтад тарина. Сургуулийн эмч хэдэн настай хүүхдэд хийх вэ гэдгийг судалгаагаар гаргачихсан байдаг. Эмч, багш гэдэг бол олон хүнтэй харилцаж ажилладаг мэргэжил. Эрүүл ахуйч эмч, өрхийн эмч, өсвөр үеийн эмч, НЭМГ-ын эмч нартай хамтарч ажиллах статустай байдаг.
–Компьютерт донтсон хүүхдүүдэд ямар шинж тэмдэг илэрдэг юм бол. Тийм хүүхэдтэй яаж харьцах ёстой вэ?
-Эцэг эхчүүд маань хүүхэдтэйгээ буруу харьцдаг. Үүний жишээ гэвэл хичээлээ сайн хийвэл компьютер тоглуулна эсвэл онц сурвал компьютер авч өгнө шүү гэдэг. Ер нь нэг, хоёр, гуравдугаар ангийн хүүхэд долоо хоногт 45 минутаас илүү компьютер дээр сууж болохгүй. Дөрөв, тав, зургадугаар ангийн хүүхдүүд өдөрт нэг цагаас хэтрэхгүй байх хэрэгтэй. Долоо, найм, есдүгээр ангийн хүүхдүүд долоо хоногт хоёр цаг 30 миниут, өдөрт нэг цагаас хэтрэхгүй байх. Арав, арваннэгдүгээр ангийн хүүхэд долоо хоногт долоон цаг компьютер ашиглаж болно.
Компьютерт донтсон хүүхдийн шинж тэмдэг нь хүн дуудахад сонсохгүй, гэр бүл найз нөхдөө үл хайхрах, хааяа ухаан алдах, нүдэнд нь хий юм харагдах гэх мэтээр илэрдэг. Бие организмын хувьд нүд аргаж хуурайших, толгой нуруу өвдөх, хоолонд дургүй болох, эрүүл мэндээ анхаарахгүй байх, гар хуруу нь салгалж чичрэх зэргээр шинж тэмдэг илэрдэг юм.
–Энэ байдлаас яаж урьдчилан сэргийлэх вэ?
-Хүүхдүүдтэйгээ ярилцах хэрэгтэй. Хүүхэдтэйгээ ажилладаггүй эцэг эхчүүд л ийм байдалд хүрдэг. Мөн хэт урамшуулж, давруулах нь маш буруу. Сургуульд ажиллаж байгаа нийгмийн ажилтан, эмч, багш болон эцэг эхийн оролцоо маш чухал. Хүүхэд чинь хэт донтсон байвал нийгмийн эрүүл мэндийн сэтгэц судлалын эмч нарт хандах хэрэгтэй. Эцэг эхчүүд хүүхдэдээ зурагт олон цагаар үзүүлэх хэрэггүй. Бага насны хүүхдэд зориулагдсан нэвтрүүлгийг л үзүүлэх хэрэгтэй. Ингээд хэвшчихсэн хүүхэд яг л цагтаа үзэх ёстой юмаа үзээд л зурагтаа унтраадаг болно. Хүүхдийг донтуулах бас нэг хэрэгсэл бол гар утас. Хичээл дээр утас тоглуулахгүй байхыг сургуулиуд хориглосон байдаг ч хичээлээс гадуур байнга утастай байдаг. Утсаа дэрлэж унтсанаас болоод чих нь сонсохоо больчихчсон, утсаараа тоглосноос, залгуураа зөв салгаагүйгээс болоод өөрийгөө гэмтээж байгаа толхиолдлууд байна. Утсаа биендээ хэт ойрхон байлгаснаар долгионы урсгал гэж ийм хортой зүйл байдаг гээд зөвлөгөө өгч, зөв бурууг нь ялгаж хэлэхэд хүүхэд дорхноо ойлгодог. Эцэг эхчүүд хүүхдээсээ гар утсыг холдуулахдаа энгийн аргуудыг ашиглах нь зөв. Гар утасны оронд сонирхолтой ном авч өгөх хэрэгтэй. Эсвэл гэр бүлээрээ зугаалганд явж, сонирхлыг нь өөр тийш нь татах хэрэгтэй. Энэ талаар ЕБС-ийн сурагчдад маш сайн сургалт хйиж байгаа, эцэг эхчүүд ч мөн ойлгож байгаа байх. Эмч нар сурталчилгаагаа сайн хийж, эцэг эхчүүдэд зөвлөж, туслах ажлаа идэвхтэй хийх ёстой.
–Ахлах ангийнханд арай өөр сургалттай байх уу?
-Ер нь өсвөр үе нөхөн үржихүйн сургалт чухал байр суурийг эзэлж байгаа. Үүнд амьдрах ухааны хичээл орж ирсэн. Үүнийг яаж явуулах аргачлал нь их чухал. Жишээ нь эмчтэй уулзалт зохион байгуулах, өсвөр үеийн хүүхэдтэй хамтарч ажиллаад энэ талаар жүжигчилсэн тоглолт үзүүлж, ярилцах хэрэгтэй. Өсвөр үеийнхний дунд үе тэнгийнхний сургагч бэлтгэдэг. Энэ сургагч хүүхдийг сургууль болгон дээр эмч нар өөрсдөө сургаж байгаа. Сүүлийн үед Монголд амиа хорлолт их байна. Үүний шалтгаан үерхэл нөхөрлөл, бэлгийн дарамт, амьдралын нөхцөлөөс болдог. Сурагчдын дунд судалгаа хийхэд найман настай хүүхдүүдийн найман хувь нь тамхи татах сонирхолтой гэж хариулсан. 10-11 настай хүүхэд болон 12-13 настай хүүхдүүдийн 20 хувь нь тамхи татаж үзсэн гэдэг. Харин 16-аас дээш насны хүүхдүүдийг 33 хувь нь ямар нэгэн байдлаар тамхи татдаг гэсэн судалгаа гарсан.
Сургагч хүүхдүүд маань бэлгийн хавьтлаас сэргийлэх, өөрийгөө хэрхэн хамгаалж, үгүй гэж хэлж сурах гэх мэт зүйлээс үе тэнгийнхэндээ ойлголт өгдөг байх хэрэгтэй. Эмч нар энэ тал дээр маш сайн ажил зохион байгуулдаг. БЗХӨ ахлах ангийн сурагчдын дунд ихэсч байна. Тиймээс жилд нэг удаа эмчээр дамжуулан охидын үзлэгт хамруулдаг.
–Энэ сургалтуудаас гадна хүүхэд гэнэтийн шоконд ороход эмч нар бэлэн байх ёстой байх?
-Хүүхдийн аюулгүй байдлыг хангах, хамгаалах гэсэн хичээлүүд явагдаж байгаа. Жишээлбэл цэцэрлэгийн насны хүүхэд цамцныхаа товчийг амандаа хийж байгаад хахсан үед анхны тусламж яаж үзүүлэх зэргийг зааварладаг. Мөн аваар ослын аюулгүй байдал, шатны аюулгүй байдал, усны аюулгүй байдал, анги танхимын ариун цэвэр, замын гэрлэн дохиог хэрхэн ойлгуулах, биеэ хэрхэн авч явах талаар хичээл заадаг.