“Best Energy Saving” буюу “Битүүмжилсэн шилдэг эрчим хүч” ХХК нь 2009 онд байгуулагдаж байгальд ээлтэй халаагуурыг шинээр зохион бүтээхээр шаргуу ажиллаж цахилгаан бага зарцуулалттай, сайн халдаг шинэ төрлийн халаагуурыг зохион бүтээсэн талаар “Best Energy Saving” компанийн зөвлөх Н.Даваатай ярилцсан ярилцлагыг манай сонин өнгөрсөн намрын нэгэн дугаартаа нийтэлж байсан билээ. Тэд “Жилийн хугацаанд нэг сая битүүмжилсэн халаагуур үйлдвэрлэж хотыг утаанаас салгая” гэсэн юм. Улмаар өнгөрсөн хугацаанд тэд зорилгоосоо няцаж буцалгүй бүтээгдэхүүнээ улам боловсронгуй болгож, эдэлгээний хугацааг нь уртасгаж чадсан байна. Ингээд Н.Даваатай дахин уулзаж ярилцсанаа хүргэе.
–Битүүмжилсэн халаагуураа хэрхэн сэдэж үйлдвэрлэсэн тухайгаа ярихгүй юу. Уншигчдад маань сонирхолтой байна байх?
-Бид 1998 онд үйлдвэрлэсэн сансрын хиймэл дагуулын халаагуураас санаа авч, цахилгаан эрчим хүч бага зарцуулдаг халаагуур хийх зорилготойгоор олон жилийнтуршилт, судалгааны үр дүнд шинэ төрлийн халаагуур зохион бүтээж чадсан маань энэ. Харахад энгийн, байдаг л нэг паар мэт боловч шинжлэх ухаан, технологийн ололт юм. Бүтээгдэхүүнээ зөвхөн Монголд бус дэлхийн зах зээлд борлогдох боломжтой байхаар тооцоолон ажиллаж байна. Бидний “Бүтүүмжилсэн халаагуур” ижил төрлийн халаагуураас дөрөв дахин бага эрчим хүч зарцуулна. Ер нь япон, солонгосчууд энэ төрлийн цахилгаан халаагуурын төлбөрт маш их мөнгө төлдөг юм билээ. Дэлхий дээр нэг тэрбум 200 сая гурай хүн цахилгаан халаагуураар дулаанаа шийддэг гэсэн судалгаа бий. Тэгэхээр манай энэ бүтээгдэхүүнд хагалттай зэх зээл байна. Гэвч бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэх тал дээр асуудалтай байгаа. Халаагуурын технологио аваад Хятадад очиж үйлдвэрлүүлнэ. Хүний юман дээр ажиллана гэдэг олиггүй зүйл. Бүтээгдэхүүнийхээ патентыг хятадуудад алдчих гээд их хэцүү. 2009 оноос хойш туршиж хийж байсан зарим халаагуурын технологиор хятадууд халаагуур үйлдвэрлэчихсэн манайд зарж байгаа. Гэвч бид технологио бүр сайжруулсан болохоор түүнийгээ алдчихгүй байхыг л хичээж байна.
–Өөрсдөө үйлдвэр барьж дотооддоо үйлдвэрлэж болдоггүй юм уу?
-Уг нь бидэнд үйлдвэр байгуулж болох байгууламж бий. Гол нь үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмж худалдаж авах тал дээр мөнгөгүйдчихээд байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд манай бүтээгдэхүүнийг чамгүй олон хүн, албан байгууллага худалдан авч халаалт дулаанаа шийдсэн. Тэд манай бүтээгдэхүүнийг авсандаа сэтгэл хангалуун байгаа тул амнаас ам дамжин маш хурдан олон нийтэд эерэг мэдээлэл тарж байх шиг байна. Үүнд танай сонины нөлөө ч их бий. Битүүмжилсэн халуугаар маань үр дүнтэй бүтээгдэхүүн болох нь хүмүүст мэдрэгдэж байгаа болохоор төр засгаас ч бас дэмжиж тусална хэмээн найдаж байгаа. Бидэнд санхүүжилт ороод ирвэл паар үйлдвэрлэх үйлдвэрээ барина. Бид өмнө нь ч хэлж байсан. Манай нийслэлд нэг сая ширхэг битүүмжилсэн халаагуур байхад л хангалттай юм. Өөрөөр хэлбэл, Бид жилийн хугацаанд нэг сая битүүмжилсэн халаагуур үйлдвэрлэж хотыг утаанаас салгая гээд байгаа юм.
–Өмнө нь та бүтүүмжилсэн халаагуурыг маань төр засгаас дэмжихгүй байна гэж байсан. Түүнээс хойш яг ямар ахиц гарсан бэ. Бодитой дэмжлэг туслалцаа та бүхэнд ирэв үү?
Төр засгаас тусламж туслалцаа, зээл хүсч холбогдох яам, тамгын газар, албан газруудад хандсан. Эрчим хүчний яамны удирдлагууд манай битүүмжилсэн халаагуурыг үзэж, түүгээр халаалтаа шийдсэн айлын нөхцөл байдалтай ч танилцсан юм. Ерөнхийдөө сайн гэсэн үнэлгээ авсан. Биднийг дэмжинэ гэдгээ ч дарга удирдлагууд нь илэрхийлсэн. Одоо харин холбогдох тамгын газар, агентлагууд нь бидэнд хэдэн хувийн хүүтэй, хэр хугацааны зээл олгохоо ярилцаж зөвлөлдөж байгаа байх. Өөрөөр хэлбэл, өнмөхөө бодвол төр засгийн төлөөллүүд биднийг ойлгож, хэрэгжүүлэхээр зорьж буй ажлыг маань дэмжих тал руугаа хандаж байна. Үүнээс илүү юу хүсэх билээ.
–Нийслэл хотод сая гаруй хүн амьдардаг. Дээр нь манайх эрчим хүчний хувьд хараат улс. Тэгэхээр сая ширхэг халаагуураар утааг үгүй болгоно гэдэг итгэл үнэмшил муутай сонсогдож байна л даа?
-Байшин хороололд амьдардаг айл өрхийн тоог хасаад бодоход тийм тооцоо гарч байгаа юм. Хэдийгээр манай улс эрчим хүчний хараат байдалд байгаа ч айл өрх бүр зурагтаа үзэж, хөргөгчөө залгадаг. Тэглээ гээд эрчим хүчний хомсдолд орчихдоггүй. Тэгэхээр бүтүүмжилсэн халаагуур залгаж болно гэсэн үг. Учир нь манай халаагуур эрчим хүч маш бага зарцуулдаг юм. Зурагт хөргөгч шиг л 0,5 квт цахилгаан ашиглана. Мөн дээр нь манай халаагуур байгаль орчинд ээлтэй, агаар хуурайшуулдаггүй, утаа ялгаруулахгүй гээд олон давуу талтай. Халаагуур нь +75 хэм хүртэл халж, -60 хэмд үл царцах шинж чанартай буюу Монгол орны цаг уурт тохирсон, нэгдсэн ухаалаг удирдлагын самбар бүхий GSM системтэй холбогдсон автомат унтраалга асаалгын тохиргоотой. Одоогоор халаагуурын тохиргоог гар утсаараа алсын зайнаас удирдах боломжтойгоор үйлдвэрлэгдэж буй эко технологийг Солонгос улсын хоёр ч компани туршиж, улмаар хамтран ажиллах гэрээ байгуулах сонирхлоо илэрхийлээд байна. Мөн нэг бодитой болсон сайн мэдээ гэвэл солонгосчуудтай хамтарч эх орондоо ууран бойлер болон халаагуур үйлдвэрлэх урт хугацааны гэрээ хийгдлээ. BES ХХК-ийн хувьд өнгөрөгч 2015 оны онцлох үйл явдал гэвэл энэ байна. Үүнийг дагаад олон олон хөрөнгө оруулалт манай улсыг чиглэнэ гэж итгэж байгаа.
–Дотооддоо үйлдвэр байгуулахад хэчнээн төгрөг шаардлагатай байгаа юм бэ?
-Бидний зорилго дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх. Жилийн хугацаанд сая ширхэг битүүмжилсэн халаагуур үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэр байгуулъя гэвэл таван тэрбум төгрөг шаардлагтай. Гэвч эхний ээлжинд 300 сая төгрөгийн өртөгтэй үйлдвэр байгуулж нийт монголчуудыг бага эрчим хүчээр дулаан байлгая гэсэн зорилт тавиад байна. Яг энэ радиатор буюу паар үйлдвэрлэлийн чиглэлээр Турк улс дэлхийд шилдэг нь юм. Манайх тэдэнтэй хамтарч болж л байна л даа. Бидний технологийг тэд ихсонирхож байгаа. Гэвч эцэстээ бидний бүтээсэн ололт Туркийн нэг компанийн болчихно гэхээр хайран байна. Халаагуурын үйлдвэр байгуулах манайд маш ашигтай. Яагаад гэвэл дэлхий нийт эрчим хүчний салбарт технологиор тасарчихаад байгаа юм. Мөн энд онцлон хэлэхэд бид нэгэн шинэ технологи боловсруулж байгаа. Мөнхийн хөдөлгүүр гэдэг шиг эрчим хүчний эх ундарга бүхий эрчим хүч үйлдвэрлэгчийг зохион бүтээж, онолын хувьд баталчихсан юм. Харин хөрөнгө мөнгөнийболомж олдвол бодит туршилт хийж үзэх шаардлагатай байгаа. Үүнд төр засаг, холбогдох яам тамгын газраас анхаарал хандуулаасай гэж хүсч байна.
–Танайх технологио Оюуны өмчийн газарт бүртгүүлж баталгаажуулсан уу?
-Бүртгүүлсэн. Харин одоо Дэлхийн оюуны өмчийн газарт материалаа өгчихсөн байгаа.
–Одоогоор танайд шууд авааад хэрэглэчих халаагуурын нөөц хэр байгаа юм бэ?
-Бид радиатор буюу паараа Хятадад үйлдвэрлүүлж байгаа болохоор тийм ч ихийг үйлдвэрлэж чадахгүй байна. Гэхдээ энэ өвөлдөө нийслэл хотынхоо иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн цахилгаан халаагуурын хэрэгцээг бүрэн хангах хэмжээний паар бидэнд бий. Үнийн хувьд ч бага зэрэг хямдруулсан. Мөн хэлбэр хэмжээ, загварын хувьд өмнөхөөсөө өөр шинэ төрлийн паарнуудыг үйлдвэрлэж байна.
–Битүүмжилсэн халаагуур цахилагаан бага зарцуулдаг л гээд байгаа. Танай халуугуур сард яг хэдэн төгрөгийн цахилгаан зарцуулдаг юм бэ?
-Бид тооцож үзсэн л дээ. Жишээлбэл, гэр хорооллын нэг айл дор хаяж хоёр портер нүүрс түлж байж онд орно. Тэгвэл нэг портер нүүрс 180-250 мянган төгрөгийн үнэтэй байна. Тухайн айл багаар бодоход 400 мянган төгрөгөөр нүүрс авна. Харин манай нэг ширхэг битүүмжилсэн халаагуур +75 хэм хүртэл халж, цагт ердөө 50 төгрөгийн цахилгаан зарцуулна. Хоногт 1200 төгрөг, сардаа 36 мянган төгрөг. Тэгвэл таван ханатай гэртэй айлд гурван ширхэг паар байхад л байрны айл шиг дулаахан өвөлжинө гэсэн үг.
Монгол инженерүүдийн ур ухаанаар шинэ төрлийн цахилгаан халаагуур үйлдвэрлэж чадсан эвсэг хамт олон саяхнаас шинэ газар руу нүүж, үйл ажиллагааны цар хүрээгээ улам өргөжүүлжээ. Өөрөөр хэлбэл “Дэнжийн 1000” –ын Дээж худалдааны төвийн нэг давхарт нүүж орсон байна.
Холбогдох утас: 91118929, 91916493,99021574,99664081,91910628