XX зууны Герман хэлтний уран зохиолын томоохон төлөөлөгч Франц Кафкагийн “Хонгилд” хэмээх богино өгүүллэгийн түүвэр Монголд анх удаа П.Энхтуяагийн орчуулгаар хэвлэгдэн гарчээ. Тэрээр Чехийн Прага хотноо худалдаачин еврейн гэр бүлд төрсөн. Эцэг нь насны эцэст хөрөнгөжсөн бөгөөд хувийн дэлгүүрийн эзэн болсон юм. Амьдрал нь ийнхүү дээшилсэн нь соёл боловсрол багатай энэ хүнийг биеэ тоосон, зөрүүд нэгэн болгон хувиргасан бололтой. Учир нь Кафка эцгийнхээ тухай “Эцэгтээ бичсэн захидал”-даа таагүй зүйлсийг бичсэн байдаг. Магадгүй тэр зүйлс Кафкаг амьдралын гүн гүнзгийн тухай “Хонгилд” өгүүллэгийн ном бичигдсэн “Хөдөөгийн эмч” шиг амьдралын тухай эргэцүүлэлд хөтөлж “Индиан болох хүсэл”-ийн зүг тэмүүлэх зүрх сэтгэлийг хайрласан буй за. Тус орчуулгын номыг ариутган шүүсэн соёлын гавьяат зүтгэлтэн, яруу найрагч, зохиолч Г.Аюурзана өмнөтгөлийн үгэндээ “Энэ номыг нимгэхэн гэж бүү бодоорой” гэжээ. Үнэхээр дэлхий нийтийн уран зохиол судлаач, эрдэмтэн мэргэд, уншигч сонирхогчдын хэн нь ч Кафкаг нимгэхэн хэмээн хүлээн авахгүй болов уу.
Түүний амьдралыг үзэх гүн гүнзгий санаа нь “Цөөврүүд ба арабууд” өгүүллэгийн европ, араб хүмүүсийн зааг ялгааны үнэн чанар, хүний араатанлаг авир, шуналт сэтгэлийг цөөвөр чонын дүрээр илрүүлэн гаргасанд оршино. Тус өгүүллэгийн гол дүрийн өгүүлэгч баатарт цөөвөр чоно ийн хэлдэг “Чи хүн учраас, магадгүй алс умардад ч ялгаагүй байдаг хүний л тэр зангаараа биднийг ойлгосонгүй ээ. Бид тэднийг алж устгахгүй. Хэрвээ тэгвэл Нил мөрний ус ч биднийг угааж ариулж хүчрэхгүй биз. Бид тэдний амьд барааг харангуутаа л илүү цэвэр агаар руу, эх нутаг минь болсон элсэн цөл рүүгээ амь зулбан зугтдаг юм шүү дээ” гэсэн буй. Үүнээс л харахад хүн төрөлхтний оюун санааны оргил болсон утга зохиолыг зөн билгээрээ донсолгосон уран бүтээлч гэж хэлж болохоор юм. Хүмүүс биднийг шунал, бурханлиг чанараа гээсэн зан авираа жинхэнэ уран бүтээлчид амь тавин зугтаж байгальтай илүү ойрхон байхыг хүсэн тэмүүлэх тэр зохиолч чанарынхаа талаар Кафка далд өгүүлэмж бүтээжээ.
Мөн номын 51 дүгээр талд “Прометей” хэмээх идеалист болон түүхэн маягийн богино эргэцүүлэл бий. Прометейн тухай дөрвөн янзын домог л доо. Гэвч Прометейн бурхдаас урваж Кавказын хаданд цовдлуулдаг тухай домог, алдарт зохиол энд төдийлөн байр суурь эзлээгүй. Зүгээр л тэр хүн төрөлхтний оршихуйн тухай санааширсан юм. Яагаад гэвэл тухайн өгүүллэгт энэ тухай тодорхой харуулжээ. Цовдлуулсан Прометейгоос бурхад, махчин шувууд урт удаан хугацааны туршид залхаж байгааг харуулна. Мөн Прометейн шарх дороо эдгэдэг. Эцэстээ хүрэн улаан цохио үлдэж байна. Тиймээс хүний амьдралын мөн чанар, дасан зохицох үйл явц, оршихуйн бодит гаргалгааг домог зүйтэй холбон үзүүлсэн нь гайхалтай.
Эл номын утга санааг ганцхан өгүүлбэрээр бус агуулга, утга санаа, номынх нь бүтцийн хувьд авч үзэх хэрэгтэй. Мөн Кафкаг ойлгоход хэчнээн бэрх байдаг гээч. Үүнийг дэлхийн томоохон шүүмжлэгчид хүртэл хүлээн зөвшөөрдөг. Тиймээс ч “Хонгилд” номыг ганцхан удаа эргүүлээд номын сандаа хавчуулаад орхих нь маш буруу. Түүнийг дахин дахин сөхөж харах хэрэгтэй.
Ер нь тус номонд нийтдээ 27 өгүүллэг, зураглалууд багтсан байдаг. Орчуулагч П.Энхтуяа “Кафкагийн богино өгүүллэгүүдийг орос хэлнээс орчуулахдаа, түүний бичлэгийн өвөрмөц хэв шинж, тухайлбал яг нэг цаг хугацаанд зэрэг өрнөж байгаа олон үйл явдлыг цэг таслалаар холбосон, урт өгүүлбэрт багтаан, найруулан, хүүрнэдэг онцлогийг аль болох хадгалахаар хичээлээ” хэмээжээ. Энэ нь туйлын үнэн бөгөөд Кафкагийн этгээд содон бичлэгийн хэв маяг, сунжирсан ганц өгүүлбэр дотор хэчнээн олон үйл явдал, бодол эргүүцэл, шинжлэх ухаанд түлхэц болохуйц философийн гүн утга санаа нуугдаж буйг уншигч та бүхэн “Хонгилд” номоос олж харах боломжтой.
Л.БАТЦЭНГЭЛ