Орон сууцны зээлд
хамрагдагсад арван хувийн урьдчилгаа төлөөд байранд орох боломж хэзээ нээгдэх
нь тодорхойгүй байна. Байрны урьдчилгаа төлбөрийн 20 хувьд Хөгжлийн банк
баталгаа гаргана гэж байгаа юм. Барилга,
хот байгуулалтын сайд Д.Цогтбаатар өчигдөр сэтгүүлчидтэй уулзахдаа “Арилжааны
банкууд арван хувийн урьдчилгаа талбөрөөр байрны зээл өгөх хугацаа өдөр
хоногоор хэмжигдэж байна” гэсэн тойм хариу өгсөн юм. Засгаас шийдэх учиртай
асуудлаа өнгөрсөн сард эцэслэн шийдсэн гэнэ. Тодруулж хэлбэл Засгийн газар
арван хувийн урьдчилгаатай зээлийн журмыг баталчихсан. Одоо таван яамны
хамтарсан гэрээ байгуулагдах аж. Уг нь энэ гэрээ өнгөрсөн баасан гаригт
зурагдах байж. Зохицуулах асуудлууд гарсан учраас хойшилсон гэж Д.Цогтбаатар
сайд тайлбарлав. Хамтарсан гэрээ өнөө,
маргаашгүй зурагдах бололтой. Дараа нь Хөгжлийн банк, Монгол банк хооронд гэрээ
хийх ажил байгаа аж. Ингэснээр Монгол банк арилжааны банкуудтай гэрээ хийх
боломжтой болох нь.
Арилжааны
банкууд гучин хувийн урьдчилгаа авч байна
Арилжааны банкууд
одоогоор 30 хувийн урдчилгаатайгаар байрны зээлээ олгож байна. “Голомт” банкны
Зуун айл дахь салбараар орлоо. Байрны зээлийн материал авч байгаа аж. Зээлийн
шаардлагын нэг нь 30 хувийн урьдчилгаа. Арван хувийн урьдчилгаатайгаар орон
сууцны зээл өгөх чиг ирээгүй гэсэн тайлбарыг зээлийн эдийн засагчид нь хэлж
байлаа. Зээл өгч байгаа дээд хэмжээ нь 160 сая гэнэ.
Метр квадрат нь 2.1 саяас дээш үнэтэй байр авах гэж байгаа бол метр квадрат
тутамд илүү гарсан мөнгийг иргэн өөрөө төлөх юм байна. 2.3 сая төгрөгөөр метр квадратыг
нь үнэлсэн байр авлаа гэхэд илүү гарсан 200 мянга иргэдийн халааснаас гарах аж.
Одоогоор 80 метр квадратаас илүү хэмжээний байр авах бол найман хувийн зээлд хамрагдахгүй
гэж тус банкны зээлийн мэргэжилтнүүд тайлбарлаж байв. Метр квадратын хязгаарын талаар Барилга, хот байгуулалтын сайд өчигдөр “Аравдугаар
сараас 80 м.кв-аас дээш талбай бүхий байруудыг иргэд 10 хувийн урьдчилгаа төлбөртэйгөөр
худалдан авах боломж нээгдэнэ” гэсэн юм. Харин аравдугаар сар хүртэл 80-аас доош
метр квадрат байрыг л арван хувийн урьдчилгаатайгаар олгох аж.
“Голомт” банкны хувьд зээлийн хугацааг насны хязгаараар шийдэж байгаа юм
байна. 35-45 насныханд 15 жилээр, 45-аас дээш насныханд 10 жилээр, 35-аас доош насныханд
20 жилээр орон сууцны зээл олгож байгаа гэнэ. Бас “Голомт” банкны картаар сүүлийн
зургаан сар тасралтгүй цалингаа авсан байх шаардлагыг тавьжээ. Үндсэн зээлдэгч тухайн
байгууллагадаа доод тал нь хоёр жил тасралтгүй ажилласан байх ёстой аж. Хамтран
зээлдэгчийн хувьд сүүлийн жилийн хугацаанд нэг байгууллагад ажилласан байх учиртай
юм байна.
Арван хувийн урьдчилгаатай зээлийн шинэ журамд хуучин байр хамрагдахгүй.
Ашиглалтад ороод борлуулагдаж чадаагүй байруудын борлуулалтыг өсгөх бодлогоор, тодруулж
хэлбэл барилгын салбарыг дэмжих зорилгоор ийм заалт тусгаж өгчээ. Тэгэхээр шинэ
байрны үнэ өсөх магадлал байгаа аж. Гэхдээ
хуучин байрны үнэд өөрчлөлт орохгүй гэж үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт ажиллагсад онцолж
байна.
ОРОН СУУЦНЫ БОРЛУУЛАЛТ МЭДЭГДЭХҮЙЦ БУУРЧЭЭ
Үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын “Тэнхлэг зууч” компанид хандлаа. Тус компанийн
гүйцэтгэх захирал Б.Батзориг “Орон сууцны борлуулалт буурсан. Өнгөрсөн оны эхний зургаан сарыг энэ оны эхний
зургаан сартай харьцуулсан тоонууд хэлье.
Улсын хэмжээнд шинэ орон сууцны борлуулалт 22.5 хувиар буурсан дүн гарсан.
Хуучин орон сууцных ч ялгаагүй. 32.4 хувиар буурсан. Улаанбаатарт гэж онцолбол шинэ
орон сууцны борлуулалт 25.8 хувиар, хуучин орон сууцных 26.8 хувиар буурлаа. Хөдөө,
орон нутагт арай өөр дүр зураг ажиглагдаж байгаа. Шинэ орон сууцны борлуулалт найман
хувиар, хуучин орон сууцных 53 хувиар буурсан” хэмээн ярилаа.
Ипотекийн зээл олголт буурсан, банкууд зээлээ багасгасан гэсэн яриа гараад
байгаа. Энэ талаар тодруулахад “Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард 918, хоёрдугаар сард
1326, дөрөвдүгээр сард 1309, тавдугаар сард 1017, зургадугаар сард 1165 хүнд байрны
зээл өгсөн дүн бий. Энэ оны нэгдүгээр сард 1365, хоёрдугаар сард 1093, гуравдугаар
сард 1226, дөрөвдүгээр сард 1397, тавдугаар сард 1395, зургадугаар сард 1202 хүн
байрны зээл авсан. Тэгэхээр зээл огцом буурсан гэж хэлэх үндэсгүй. Ер нь тогтмол
олгож байгаа гэж хэлж болно. Зээл олголтын хувьд өмнөх оны эхний зургаан сарыг энэ
оны эхний зургаан сартай харьцуулбал 10.2 хувиар буурсан. Харин арилжааны банкуудын
өөрийн эх үүсвэрээр олгодог зээл 34 хувиар буурсан статистик бий” гэсэн хариу өгсөн
юм.
АРВАН ХУВИЙН УРЬДЧИЛГААТАЙ ЗЭЭЛД ДУНДАЖ ДАВХАРГЫНХАН ХАМРАГДАНА
Арван хувийн урьдчилгаатай зээлд хүссэн хүн бүр хамрагдах боломжгүй. Анх удаа үндсэн зээлдэгчээр шинэ орон сууц авах
гэж байгаа хүмүүст л хамаатай. Сүүлийн хоёроос доошгүй жил нийгмийн даатгалын шимтгэл
тасралтгүй төлсөн, “Өрхийн мэдээллийн сан”-гийн 7-16 дугаар бүлгийн иргэн байх шалгуур
ч бий. Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яам хүн амын нарийвчилсан судалгаа хийж
иргэдийг 20 ангиллаар хуваагаад байгаа юм. Хэддүгээр ангилалд багтсанаа тус яамнаас
лавлах боломжтой аж. Зээл хөөцөлдөх хүмүүс орлого, цалин гэх мэт бүх мэдээллээ яаман дээр авч очиход ангиллаа мэдэхэд төвөггүй
гэнэ. Уг ангилалд дундаж давхаргынхныг хамааруулжээ. Найман хувийн зээлийн дээд хугацаа нь 20 жил бол,
шинэ журмаар 30 хүртэл жилийн хугацаанд зээлээр байр авах боломж иргэдэд нээгдэж
байна.
Хөгжлийн банк нийтдээ 200 тэрбум төгрөгийн баталгаа гаргаж байгаа аж. Зээлийн
урьдчилгаа төлбөрийн 20 хувийн баталгааны хөрөнгө гэсэн үг. Энэ баталгаагаар арваад
мянган өрх байртай болох боломжтой гэсэн тооцоо гарчээ. Дашрамд дурдахад зах зээлд
худалдагдаагүй 30 мянган орон сууц байгаа юм байна. Арван хувийн урьдчилгаатай зээлийн
хажуугаар 30 хувийн урьдчилгаатай зээлийг ч үргэлжлүүлэн олгох нь.
Ц.БААСАНСҮРЭН
Гэрэл зургуудыг Г.ЛХАГВАДОРЖ