Нийслэлийн 69 дүгээр цэцэрлэгийн Г.Мөнхзул багштай ахлах “В” бүлгийнхэн ангидаа үсчинд орж, эмнэлгийн бүх төрлийн үйлчилгээ авч, цэцэг мод тарин тоглож байна. Тэдний тухай сурвалжлахаар цэцэрлэг дээр нь очиход хүүхдүүд таван бүлэгт хуваагдан хичээллэж байлаа. Үүдний өрөөнд эмнэлгийн цагаан халаад өмссөн хүү ангийнхаа охинд зөвлөгөө өгч байв. “Чиний гэдэс өвдөөд байвал шингэн зүйл сайн ууж бай. Ялангуяа буцалгасан усыг бүлээнээр нь уувал сайн. Одоо эмч нь гэдэсний эм бичиж өгье. Гэртээ очоод хоолоо идсэнийхээ дараа эмээ уугаарай” гэх ажээ. Эмч болж буй хөвгүүн халаад өмсөөд зогсохгүй чагнуур барьчихаж. Түүгээрээ охины нуруун дээр дараад “Амьсгал, гүнзгий амьсгал” гэсээр чагнаж байв. Бас эмчийн ширээний ард байх эмийн сангаас хэрэгтэй эмийг нь авч өгөөд гаргалаа. Тэднийг ийн тоглох боломжийг эцэг, эхчүүд нь бүрдүүлж өгчээ. Аав ээжүүд гар доорх материал ашиглан ийн тохижуулсан байна. Эмнэлгийн өрөө орчин үеийн эмч нарын өрөөг санагдуулна. Өвчтөнөө хэвтүүлэн үзлэг, эмчилгээ хийх ор, эмчийн ширээ, эмийн сан, чагнуур, зүрхний цохилт хэмжигчээс авахуулаад эмнэлэгт байдаг бүх зүйл байлаа.
Эмийн санд нь бүх төрлийн эм бий гэсэн. Дээрх бүгд мэдээж тоглоом. Гэхдээ яг л жинхэнэ мэт харагдах зүйлсээр оруулан хийжээ. Эмч болон тоглож буй хүү дээр очоод “Эмч ээ, үзүүлж болох уу” гэхэд хэсэг эргэлзэн инээмсэглэж байснаа “Суугаач” хэмээн үзлэгийн ор руу заав. “Та юуны эмч вэ” гэхэд “Өнөөдөр дотрын эмч болж байгаа. Даралтаа үзүүлэх үү” гэж байна. Ингээд тоглоомон аппаратаараа даралт үзээд дараа нь даралтны эм өгөв. Эмнэлэг болон тоглож байгаа хэсэгт хүүхдүүд ээлж ээлжээр эмч болдог ажээ. Өдөр бүр өөр мэргэжлийн эмч болдог гэсэн. Өнөөдөр дотрын эмч ажиллаж байгаа бол маргааш шүдний эмч үзлэг хийдэг гэнэ. Бүр нэг нь жирэмсэн дүрд хувираад эмчээсээ зөвлөгөө авдаг гэж байлаа. Эмнэлгийн өрөөнөөс гадна “Багачууд” үсчин, гоо сайхны салон тус ангид бий. Тэнд тоглож буй хүүхдүүд салонд байдагтай адил сандал дээр нэгнээ хэвтүүлэн үсийг нь угааж байв. Дараа нь толины урд суулгаад хүссэн хэлбэрээр үсийг нь тайрч янзлан тоглож байлаа. Хэрэглэж байгаа хайч, үсний сэнс, индүү зэрэг нь хуванцраар хийсэн болохоор ямар ч аюулгүй. Үсчний суудалтай зэрэгцээд маникюрын ширээ байв. Өнгө өнгийн хумсны будаг, хуурай зэргийг эгнүүлээд өрчихөж. Ээжүүд гэртээ хэрэглээд дууссан хумсны будагны саваа авчирч өгчээ. Энэ хэсэгт охид голдуу тоглож байв. Аль хэдийнэ хатаад гарахгүй болсон хумсны будагны багсаар тоглохдоо “Чамд ягаан өнгө зохих юм байна. Би чиний хумсыг ягаанаар будаад өгье” гэсээр сууна. Ингэж хумсаа будуулж, үсээ тайруулахад тодорхой хэмжээний төлбөртэй. Цаасаар мөнгө хийгээд хүүхдүүдэд өгчихсөн болохоор өнөөхийгөө халааснаасаа гаргаж ирээд төлбөр тооцоогоо хийж байв. Бас хажууханд нь хүнсний дэлгүүр ажиллаж байна. Тэнд “Сүү” ХК-ийн элгэн тараг, “АПУ”-гийн сайн тараг, сүүгээс авахуулаад чихэр, жигнэмэг, бохь гээд байхгүй зүйл алга. Худалдагч нь лангууныхаа ард суугаад гурил, будаа авах бол жинлэн өгч байв. Дэргэд нь касс зогсчихсон мөнгөө авч, заримд нь хариулт өгч байлаа. Ингэж тоглох нь нийгэмтэй харьцаж сурахаас эхлээд дэлгүүрээс хэрэгтэй зүйлээ худалдаж авах, мөнгөтэй харьцах зэрэг олон зүйлийг хүүхдэд сургадаг ажээ. Хүүхдүүд анги дотроо дэлгүүртэй болсноос хойш тооныхоо хичээлд улам дурлах болсон гэнэ. 1000 төгрөгтэй бол дэлгүүрээс юу, юу худалдаж авах, хариулт болгож хэдийг нь буцааж авахаа мэдэхийн тулд тооны хичээлийг түлхүү сонирхож байгаа юм билээ.
Харин ногоо тарих буланд хүүхэд бүр нэг удаагийн цаасан аяганд хятад сарнай цэцгийн суулгац тарьжээ. Цэцэг тарихдаа бүлэг бүлгээрээ ээлжлэн тарьж байгаа гэнэ. Багш нь цэцэг тарих анхан шатны мэдээлэл өгчихөөр цаашид ургах тал дээр нь хүүхдүүд өөрсдөө анхаарал тавьдаг. Цэцгээ хэд хоноод услах, хөрс нь чийгтэй эсэх, том саванд шилжүүлэн суулгах болсон эсэх зэргийг бие даан шийддэг ажээ. Ингэж өөрсдөөр нь цэцэг тариулахаар хүүхдүүд амьд байгаль болон бие биенийгээ хайрлах сэтгэлтэй болдог гэсэн. Сөөм хэртэй ургуулсан сарнай цэцгүүдээ багачууд зуныхаа амралтаар гэр рүүгээ аваад явна гэж байв. Зуны гурван сарын турш гэртээ арчилж ургуулж байгаад намар хичээл эхлэх үеэр ангидаа буцаан авчрах юм байна. Цэцгээ усалж байгаа охин “Чи миний ээж шиг хөөрхөн болоорой за” гэж цэцэгтэйгээ ярих ажээ. Бас хоёр хоног цэцэрлэгтээ ирэхгүй болохоор орой тарах үедээ дахиад нэг усална гэж байв. Хүүхдүүдийн тарьсан цэцэг нүдэн дээр нь өдрөөс өдөрт ургаж байгаа болохоор арчлахдаа тун урамтай байдаг гэсэн. Бүр зарим нь өөрсдийнхөө сурсан дуу, шүлгийг цэцэгнийхээ хажууд очоод давтах болжээ. Ингэж цэцэг тарьж байхтай зэрэгцээд айл гэр болон тоглох хүүхдүүд зургаа авахуулъя гэж дуудав. Ангийнхаа нэг буланг гэр шигээ тохижуулаад тэндээ ээж, аав болон тоглодог юм байна. Гэрээр нь шагайвал авдар, ор, ширээ, сандал, гал тогооны хэрэгсэл цөм байлаа. “Би өнөөдөр ээж нь шүү” гэж хэлэх жаахан охин бусдадаа хоол хийж өгөн тоглох ажээ. Тэдний хажууханд байх метр хэрийн өндөртэй шатаар дээш гарвал номын булан байв. Монгол ардын үлгэрүүд, гадаад ном зохиол, багшийн үзүүлэх ном, хүүхдүүдийн бие даан хичээллэх зэрэг дөрвөн төрлийн ном байдаг юм байна. Хүүхдүүд уншиж чадахгүй ч багшаараа уншуулсан үлгэрээ цээжилчихээд нэг нэгэндээ ярьж өгөх ажээ. Бас энд зөөлөн тоглоомууд тавьсан учраас нойр нь хүрсэн хүүхдүүд унтаж болдог гэсэн. Зөөлөн тоглоомоо дэрлээд тав тухтай орчинд унтаад босоод ирэхээр хүүхдийн ааш зан зөөлөрч, нийтэч болдог юм байна.
Г.Мөнхзул багш дээрх булангуудыг эцэг, эхчүүдийнхээ оролцоотойгоор хийжээ. Ангид нь хуучин байсан зүйлүүдийг сэргээгээд шинэ юм шиг болгоод дахин ашиглаж байгаа гэнэ. Зарим зүйлийг шинээр хийхдээ аав ээжүүдээсмөнгө төгрөг татаагүй гэсэн. Хүүхдүүдийнхээ эцэг, эхийг таван дөрвөн бүлэгт хуваан гэртээ хэрэглэхээ больсон, эсвэл хаях гэж байгаа зүйлийг ашиглан ийн ангиа тохижуулжээ. Тухайлбал ээжүүд өөрсдийнхөө хэрэглэхээ больсон цагаан цамцыг дахин шинээр эсгээд эмнэлгийн халаад хийгээд өгөх жишээтэй. Бас хаях гэж байсан модоо ашиглаад сандал, ширээ, авдар хийгээд өгчихөж. Энэ мэтээр өөрсдөд нь хэрэггүй мөртлөө цэцэрлэг дээр ашиглаж болохоор эд зүйлсээ ашиглан дээрх булангуудыг тохижуулжээ. Ингэж өөрсдийнх нь үйлчлүүлдэг эмнэлэг, үсчин, дэлгүүр гэхчлэн зүйлсийг бодитой мэтээр хийснээр хүүхдүүдийн сонирхлыг улам их татах болсон байна. Бас эдгээр булангууд хүүхдийн нийгэмтэй харьцах харилцааг бий болгох, бусдад тусалж сурах, тоолж сурах, үйлчилгээ авч сурах чадварт сургадаг гэсэн. Тус ангийн багш Г.Мөнхзул “Манай цэцэрлэг дээр сургуулийн өмнөх боловсролын цөм хөтөлбөр өнгөрсөн гуравдугаар сараас эхлэн хэрэгжиж байгаа. Цөм хөтөлбөрийн онцлог нь хүүхэд тоглонгоо хөгжих орчинг бүрдүүлэх байсан. Ингэснээр хөгжсөн, чадварлаг зөв Монгол иргэн төлөвших зорилготой юм. Манай анги 48 хүүхэдтэй. Хүүхэд бүрийг тэгш хөгжүүлэхийн тулд багш нар, эцэг эхчүүдийн зүгээс дээрх сургалтын төвүүдийг шинэчилсэн” гэв.
С.АЛТАН
Гэрэл зургуудыг Ц.МЯГМАРСҮРЭН
