-“ЭХО ЛЮБВИ” ТОГЛОЛТОНДОО ӨӨРИЙГӨӨ ЭВДСЭН ДУУНУУДЫГ ЗОРИГТОЙ СОНГОСОН-
Дуучин Б.Баярцэцэгтэй ярилцлаа.
–Өвөөг тань Богдын дуучин байсан гэж сонссон. Танай удамд урлагийн хүмүүс олон бий юу?
– Эмээгийн дүү Өлзий гэж Монголын ганц эмэгтэй туульч ерөөлч бий. “Эртний сайхан“ чуулгад тоглодог юм.Аавын минь уг гарал Баянхонгор аймаг. Аавын аав Равдандорж хошууныхаа сүүлчийн ноён байсан гэдэг.Одоогийнхоор Баянхонгор аймгийн Баацагаан сумын хүн л дээ. Том хүү нь миний аав. Аавын ээж Цэен гэж хүн байсан юм. Миний эмээ. Эмээгийн аав Дандардоржгэжих сайхан дуулдаг хүн байсан юм билээ. Богдын туслагч цолтой, Богдын хүсэлтээр ордонд нь очиж дуулдаг байсан гэдэг.Богд хаан хоёрхон хүнд төрийн дуучин цол олгосон байдгийн нэг нь миний элэнц өвөө. Баянхонгор аймгийн Галуут суманд өвөөгийн тахиж байсан овоо бий. Нутгийнхан нь их шүтнэ. Манайхан өвөөгийнхөө тахиж байсан овоог дөрвөн жилд нэг удаа очиж тахидаг юм. Тэр үед найр хэд хоногоор үргэлжилдэг байсан гэж ярьдаг. Элэнц өвөө минь тэр олон өдөр нэг ч дуугаа давталгүй дуулдаг байсан гэдэг. Өвөөгөө дурсахаар уртын дууны сан хөмрөг гэж үнэхээр баялаг юм даа гэсэн бахархах сэтгэл төрдөг.
–Дуучин өвөөгийн охин бүр багаасаа л дуулах дуртай байсан уу?
-Би чинь гэртээ соёлын тэргүүний ажилтан нь байлаа шүү дээ (инээв). Манайх гэртээ гэр бүлийн тоглолт хийнэ. Аав баян хуур тоглоно, ээж шүлэг уншина, бүжиглэнэ. Хамгийн авьяасгүй нь ах эгч хоёр. Нөгөө хоёрыгоо хорт зогсоочихно. Би гоцлол дуучин нь болно. Ээж тэр үедахуйн үйлчилгээний цэгийн эрхлэгч байсан юм. Нийгмийн идэвх гэж жигтэйхэн. Хамтарч ажилладаг оёдолчидтойгоо концерт зэрэг элдэв арга хэмжээ зохионо. Би гэдэг хүн тэр болгонд л дуулаад гүйдэг байлаа. Одоо бодох нь ээ дөрөв, тавтай л байсан болов уу.
–ХААИС-д тооны чиглэлээр сурч байсан гэж дуулсан юм байна. Яагаад сонирхлоосоо тэс өөр чиглэлээр сурах болов оо. Ээж, аавын нөлөө байв уу?
-Аравдугаар ангиа төгссөний дараа СУИС-д шалгалт өгөөд тэнцээгүй юм. Ээж ч уухайн тас “Харав уу, чи авьяасгүй юм байна. Миний охин урлагаар хол явахгүй” гээд ХААИС-д оруулчихсан. Тухайн үедээ ээждээ, өөртөө гомдоод уйлаад сүйд болж байлаа. Тэгээд л ХААИС-д сурсан нэртэй, СУИС дээр өнждөг ажилтай болсон доо. СУИС-ийн оюутнууд хачин гоё. Энд тэндгүй гамм уншсан хүүхдүүд. Тайзных нь оюутнууд дүрээ бэлдэцгээгээд. Яг л миний хүсч байсан орчин. Нэг их өрөвдмөөр царайлсан хүн тэнд өрнөж байгаа бүхний хараад зогсчихно доо. Би бараг олны танил болсон байх аа (инээв). Ийм маягаар гурван жил орчим явлаа. Сүүлдээ тэсрээд шууд захирлынх нь өрөөнд явж ороод “Би ХААИС-ийн оюутан. Удахгүй төгсөх гэж байгаа. Миний байх ёстой газар энэ” гэж хэлээд уйлаад зогсчихсон. СУИС шалгалтаа аваад дуусчихсан байсан үе. Алтангэрэл багш элсэлтийн шалгалт өнгөрсөн ч гэсэн тусгай комисс гаргуулж намайг шалгуулж байлаа. “Та нар энэ охиныг сонс доо, их хэцүү хүүхэд ирчихлээ” гэж хэлж байсан нь санаанаас гардаггүй юм. Улсын филармонийн нэг өрөөнд шалгуулж байлаа.
–Тусгай комиссын шалгалтын үеэр ямар дуу дуулаад СУИС-ийн босгыг давчихав?
-Сарантуяа эгчийн “Хайрын бурхан”, “Дурласан сэтгэл” гэсэн хоёр дууг дуулсан юм. Би Сараа эгчийн дууг сонсч өссөн охидын нэг л дээ. Бүх дууг нь мэддэг. Жаахан охинхэрнээ хайрын дууг нь хамаг зүрхээрээ сонсдог байлаа. Ямар сайндаа л хотод анх орж ирээд Сараа эгчийг 69-нд сууж байхыг нь хараад хэдэн өдөртөө аз жаргалтай байхав. Шалгуулахдаа Сараа эгчийг яг дуурайгаад дуулчихлаа. Хөөрхөн сонсголтой, темп, ритм, хоолойны өнгө сайн гэсэн магтаал, хүн дуурайж дуулах хэрэггүй, өөрийн гэсэн өнгөтэй бай гэсэн зөвлөгөө сонсоод хөөр болсон хүн л филармонийн өрөөнөөс гарсан даа. Ийм түүхтэйгээр СУИС-ийн хандивын ангид орж байлаа.
–Таны сүүлд дуулсан “Содон аялгуу”-г youtube-ээс харахад хоёрсая хандалт ирсэн байсан. Гурван сая хүнтэй улсад их тоо шүү. Ямар түүхтэй дуу вэ?
-Чука ах бид хоёр аль эртнээс дуутай болно гэж ярьдаг байсан юм. Арван жилийн өмнө нэг уянгын дуу сонсгосон ч дуулж чадахгүй гэдгээ мэдсэн үү ямар ч байсан дуулаагүй өнгөрсөн. Чука ахын тоглолт дөхөж байсан үе л дээ. Нэг өдөр над руу утасдаад “Баяраа чи нэг дуу сонс доо” гэлээ. Яваад очлоо.“Ах нь дууны үгээ ухаж байсан чинь Баярхүүгийн нэг ийм үг гараад ирлээ. Ая хийсэн чинь нэг ч үгэнд нь засвар орсонгүй” гэж байна. Чука ах эхлээд өөртөө бичье гэж бодсон юм билээ. Сүүлд бүтнээр нь сонсоод надаар дуулуулах санаа төрсөн гэсэн. Анх сонссон чинь санаанд буудаггүй ээ. Чука ахын өрөөнд зөндөө бэлдлээ. Сүүлдээ бүр хоолой сөөгөөд. Их өндөр өнгөнөөс эхэлдэг дуу л даа. Гэртээ очоод бэлдлээ. Нэг л болж өгдөггүй. Студи дээр итгэл муутай ирээд дуулсан чинь хүн бүр дуртай сонсч, зарим нь бүр “Шууд хит дуу” гэдэг байгаа. Би нэг дуу барьж авахаараа “нухаад” суучихдаг зантай. “Содон аялгуу” –г нэлээд цаг авч байж өөрийн болгосон шүү.
–Хамтран ажиллах дуртай, гар нийлж ажилладаг хөгжмийн зохиолч олон биз?
-Монголчуудын хүндэлж хайрладаг бүх л хөгжмийн зохиолчтой хамтарч ажилласан гэдэг утгаараа би их азтай хүн. Анх удаа Балхаа ахын дууг дуулж байлаа. “Элсний нүүдэл” киноны дууг. Балхаа ах бид хоёр арав гаруй дуутай. Хөгжмийн зохиолч Пүрэвдоржах байна. Дуу нь их гоё. Чука ахтай удаан хугацаанд хамтран ажиллаж байна. Сүүлийн үед төгөлдөр хуурч, “Арга билиг” хамтлагийн продюсер Пүрэвсүхтэй түлхүү хамтарч байгаа. Гайхалтай авьяастай залуу.
–Хүчээ шавхаж, хөлсөө гаргасан бүтээл гэвэл аль дуугаа онцлох вэ?
-Хайнга хандсан дуу байхгүй шүү. Олон жилийн настай дуу хийхсэн гэж хүсч зорьж ажилладаг. Хамгийн их хүч гаргаж, хөлсөө шавхсан дуу гэвэл “Дурласан цас”-ыг онцолно. Эхлээд дууг нь ойлгож өгөхгүй нэлээд хугацаа авсан л даа. Одоо ч гэсэн гараас гарч өгөхгүй нэг дуу байна. Болор-Эрдэнийн шүлэг, Пүрэвдорж ахын ая “Намайг хүлээсэн эх орон бий” гэдэг дуу. “Дурласан цас” дууны хувьд Пүрэвсүх аяыг нь зохиочихоод шүлгэн дээр нь нэлээд удсан юм билээ. Болор-Эрдэнийн “Цас хүнд дурлажээ” гэдэг өгүүллэг байдаг юм.Тэр өгүүллэгээс санаа авч үгийг нь хийсэн л дээ. Манай Болор-Эрдэнэ хөгжмийн мэдрэмжтэй болохоор үг, ая нь гайхалтай зохицсон. “Дурласан цас” бол романтик дуу. Би өмнө нь ийм дуу дуулж байгаагүй. Зүгээр нэг хайрт минь гэж хандаж дуулаагүй болохоор их хүч шаардсан. Клип нь ч их удсан.
–Ялалтын баярын өмнөх өдөр орос дууны концерт тоглоно гэж сонслоо. Хэдэн жилийн өмнө, орос дууны концерт хийсний чинь дараа “Баярцэцэг оросоор их цэвэрхэн дуулах юм” гэсэнмагтаал их сонсогдсон…?
-Манай аав, ээжийн найзууд дандаа оросууд болохоор багаасаа орос хүүхдүүдтэй тоглож өссөн. Манайд Монгол телевиз гардаггүй байлаа. Дандаа орос суваг үзнэ. Бүр сүүлд ес, аравдугаар ангид байхдаа л Монгол телевиз үзэж байсан санагддаг юм. Орос дууны өмнөх концертын хувьд “Поло артс”-тай байгуулсан гэрээнийхээ дагуу цомог гаргаж, борлуулалттай цомгоор шалгарсны дараа хийсэн л дээ. Тэр тоглолтын дараа хүмүүсээс орос дуугаараа концерт хийгээч гэсэн хүсэлт их ирдэг байсан. Энэ жил эх орны дайны ялалтын 70 жилийн ой тохиож байгаа болохоор, хүмүүсээс орос дууны тоглолт хийгээч гэсэн хүсэлт их ирдэг учраастоглолт хийе гэж бодсон юм.
-“Поло артс” чинь ямар байгууллага билээ?
-Классик стилийн цомог гаргадаг газар. 2008 онд “Пола артс”-тай гэрээ байгуулж байсан юм. “Поло артс” дан гадаадын уран бүтээлчидтэй хамтардаг. Дэлхийн алдартай хүмүүстэй хамтарч цомог гаргаад Хятадад борлуулдаг байгууллага. “Поло артс”-тай анх удаа хамтарсан монгол уран бүтээлч нь би юм билээ. Цомгоо гаргаад ирэхэд нэг уран бүтээлч “Энэ бол интернэшнл цомог. Жааз дуу, монгол Баярцэцэг, хятад хөгжимчид, орос дуу байна” гэж ярьж байсан. Тэр цомог маань 2008 онд Хятадын хөгжмийн наадмаас хамгийн сайн борлуулалттай цомгоор шалгарсан юм.
–Энэ жилийн орос дууны тоглолтын онцлог нь юу вэ?
-Миний хувьд “Bayartsetseg Music Entertainment “ гэдэг энтертайнмент үйл ажиллагаа явуулдаг компани байгуулж байгаа. Удахгүй болох тоглолт маань энэ компаниас зохиож байгаа хамгийн анхны үйл ажиллагаа нь. Хүмүүс зураг авалтаасаа эхлээд шинэлиг уур амьсгалтай, Баярцэцэгийг өөрөөр харуулсан тоглолт болох нь гэсэн мэссэж авсан байна лээ. Миний тоглолт болох Crocus event hall-ийн интерьер нь жаахан бараандуу. Тэг чигээр нь цав цагаан болгоно. Тайзны хувьд эмэгтэйлиг, классик стильтэй байх юм. Концертоо театральний маягаар найруулж байгаа учраас дуу бүр тайзан дээр өвөрмөц шийдэлтэйгээр хийгдэж байгаа. Хүмүүс намайг уянгын дуугаар минь илүү хүлээж авсан нь анзаарагддаг. Энэ удаагийн тоглолтын үеэр огт өөрБаярцэцэгийг харах болов уу гэж бодож байна. Намайг өөрөөр харуулах болов уу гэсэн дуунуудыг зоригтой сонгосон. 80, 90 оны дискотека хэсэг тоглолтын ихэнх хувийг эзэлж байгаа. Ялалтын баярын өмнөх өдөрболж байгаа учраас эх орны дайны үеийн сэдэвтэй дуунууд дуулна. Наяад онд монголчууд олноороо хойд хөршид сурдаг байсан. Тэр үеийн сэтгэлд хоногшсон дуунуудыг дуулна. Судалгаа хийж, хүмүүсээс санаа оноо сонсч, хамгийн гоё гэсэн дуунуудыг шигшиж оруулж байгаа.
–Хүмүүсийн сонсох дуртай ямар дуучны дуунууд эгшиглэх бол?
-Анна Герман, Алла Пугачёва зэрэг мундаг дуучдын дуунуудаас сонгосон. Тоглолтоо Анна Германы “Эхо любви” гэдэг сайхан дуугаар нэрлэлээ. Маш олон хувилбар дундаас сонгосон нэр л дээ. Хайрын чимээ, хайрын дуу, хайрын төвөргөөн гэх мэтээр монголчилж болох байх. Миний цомгоос ганц, хоёрхон дуу орж байгаа. Тоглолтын үеэр нийтдээ25 дуу амьдаар дуулна. “A sound” хамтлаг бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ оролцоно. Намайг мэдэрдэг, ойлгодог хүмүүсээр багаа бүрдүүлсэн болохоор энэ удаагийн тоглолтыг гайхалтай чадварлаг, нэр төртэйгөөр даваад гарна гэдэгтээ итгэлтэй байгаа.
–Тасалбар худалдаанд гараад эхэлчихсэн үү?
-“Hi Fi рекордс”-ын бүх салбараар худалдаалаад эхэлчихсэн. 1950 үнэгүй хүргэлт хийнэ. Мөн easyticket.mn сайт руу ороод электрон байдлаар захиалах боломжтой. Энэ сайтны 1188 дугаар руу залгаад авч болно. Мөн “Милая” сүлжээ рестораны салбаруудаар борлуулж байна.
–Тасалбар энгийн, вип гэсэн ялгаатай юу?
-Хоёр төрлийн тасалбар худалдаанд гарсан. Нэг нь халуун хоол зууштай, тухтай орчинд ширээний ард суугаад үзэх боломжтой тасалбар байгаа. Хоёр дахь ангилал нь энгийн суудал. Ирсэн хүн бүрдарс шимж амрангаа тоглолтдоо сэтгэл санааны хувьд бэлэн болоод орох тухтай орчныг бүрдүүлнэ. Аль ч тасалбарыг нь сонгосон сэтгэл ханамжтай үлдэх бүх л боломжийг ярилцаж ажиллалаа.
–Тавдугаар сарын 8-нд л ганц өдөр тоглох уу?
-Тэгнэ. Тавдугаар сарын 8-ны 19.00 цагт Crocus event hall-д ганц удаа болно.
Ц.БААСАНСҮРЭН