Монголын үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүн тун удахгүй дэлхийн брэндүүдтэй мөр зэрэгцэн өрсөлднө. Энэ боломжийг мэргэжлийн гадаад худалдааны “Рояал Ресурс Монголия” компани эхлүүлэх гэж байна. Тус байгууллага нь “Монгол жинчин” хэмээх экспортод чиглэсэн төслийг хэрэгжүүлэхээр болжээ. Төслийн хүрээнд ямар үйл ажиллагаа явагдах талаар “Рояал Ресурс Монголия” компанийн захирал С.Ариунболдтой ярилцлаа.
-“Монгол жинчин” төслийн талаар эхлээд мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Монгол Улс зөвхөн уул уурхайгаас хараат эдийн засагтай. Дэлхийн зах зээл дээрх уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ буурахад манай эдийн засаг тэр хэмжээгээр хямарч байдаг. Тэгвэл “Монгол жинчин” төсөл нь уул уурхайн бус үйлдвэрлэлийн эцсийн бүтээгдэхүүнийг гадаад зах зээлд нэгдсэн зохион байгуулалттайгаар худалдаалах боломжийг нээж буй юм. Энэ утгаараа экспортод чиглэсэн худалдааны анхны томоохон төсөл гэдгийг тодотгож байна.
-Монголын брэнд гэвэл гадаад ертөнцөд ноос, ноолууран бүтээгдэхүүн танигдсан байдаг. Өөр ямар төрлийн бүтээгдэхүүнийг экспортод гаргах вэ?
-Манайхан өөрсдөө ноос ноолуур гэж чухалчлаад бусдыг нь үнэлдэггүй болохоос дэлхийд танигдахаар олон сайхан үндэсний брэнд бүтээгдэхүүн байн шүү дээ. Одоо ургамлын тос үйлдвэрлэж байна. Гар урлалын бүтээгдэхүүнүүд байна. Мөн дэлхийн өндөр технологиор чанартай гутал хийдэг “Best shoes” компани гутал үйлдвэрлэж байгаа. Ерөнхийдөө “Монгол жинчин” төслийнхөө хүрээнд үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжье гэж байгаа юм.
-Үндэсний бүтээгдэхүүнүүдийг дэлхийд хүчтэй өрсөлдөгч болгохын тулд энэ төслийг эхлүүлж байгаа байх нь ээ?
-Тийм. Монголын брэнд дэлхийд өрсөлдөх цаг ойрхон байгаа гэдэгт итгэж байна. Төслийн нэг тактик бол Монгол соёлыг илүү гаргана. Монгол Улс түүхэн онцлогтой, өөрийн гэсэн соёл иргэншилтэй ард түмэн. Тиймээс үүнд тулгуурлан төслийнхөө нэрийг хүртэл “Монгол жинчин” гэж нэрлэсэн. Нэг ёсондоо “Монгол жинчин” брэнд сүлжээ дэлгүүрийг дэлхий дахинд байгуулна гэж ойлгож болно.
-Сүлжээ дэлгүүрээ ямар хэлбэрээр, яаж байгуулах юм бэ?
-Хоёр чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулна. Судалгааны үндсэн дээр “Монгол жинчин” худалдааны төвүүдийг дэлхийн өнцөг булан бүрт байгуулахаар зорьж байгаа. Үйл ажиллагааны хоёр дахь чиглэл нь онлайн худалдааг ашиглана. Үүнд бид маш эрчимтэй, хүчтэй орохоор төлөвлөсөн. Хятадын интернэт худалдааны том сайт Алибабагийн охин компани болох www.jd.com, www.tmall.com сайтыг ашиглана. Одоо онлайн худалдааны дэлгүүрийн маань программ хангамжийн асуудал шийдэгдээд дуусчихсан. Удахгүй үйл ажиллагаагаа эхлүүлнэ дээ.
-Онлайн сүлжээ дэлгүүрийн бараа бүтээгдэхүүн чанар муутай гэдэг хандлага хүмүүст байдаг. Энэ тал дээр Алибабагийн хувьд өнгөрсөн онд нэлээд асуудал үүсгэсэн. Харин “Монгол жинчин” дэлгүүрийн бараа бүтээгдэхүүнд хүмүүс хэрхэн итгэж болох вэ?
-Бараа бүтээгдэхүүний чанарын асуудалд бид яаж хандаж, хэрхэн анхаарч явах уу гэдэгт Хятад улсын туршлага байна. Онлайн худалдааг “show room” буюу “online to ofline” системээр үзэсгэлэнгийн жижиг танхимуудыг байгуулдаг. Тухайн танхимд борлуулж байгаа бүх бараа бүтээгдэхүүний дээж нь байж байх жишээтэй. Худалдан авагч бараа бүтээгдэхүүний чанарыг нь гараараа барьж, нүдээрээ үзсэний үндсэн дээр захиалгаа өгдөг систем рүү байгуулсан. Алибабагийн хувьд эхний нэг жилдээ 1000 ширхэг “show room”-ийг Хятадын нутаг дэвсгэрт байгуулсан шүү дээ. Харин “Монгол жинчин”-гийнхээ “show room”-ийг эхний жилдээ 100 ширхэгийг байгуулна. Ойрын гурван жилдээ БНХАУ-ын нутаг дэвсгэрт мянган ширхэг “show room” байгуулахаар төлөвлөөд байна.
-Төслийн гол бодлого юу вэ?
-Үйлдвэрүүдийнхээ борлуулалтыг нь нэмэгдүүлэх замаар эргээд тэдний цар хүрээг сайжруулъя, дэлхийн стандартад нийцсэн чанартай бүтээгдэхүүн бий болгоё гэж байгаа юм. Байгаль орчинд ээлтэй байдлаар төслийн хүрээнд хамрагдаж байгаа үйлдвэрүүдэд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн ажлууд их бий.
-Засгийн газраас үндэсний үйлдвэрлэгчдээ дэмжинэ гэж мэдэгдээд байгаа. Тэр ч утгаараа татвар авдаггүй. Харин бүтээгдэхүүнээ борлуулах орнуудын талаас учирах хүндрэл бэрхшээлээ хэрхэн тооцоолсон бэ?
-Нэг хүндрэл нь бидний бараа бүтээгдэхүүн гаргаж байгаа тухайн орон нутгийн татвар, хорио цээрийн бодлогууд байна. Энэ бол үйлдвэрлэгчдэд нэлээд хүндрэлтэй тусдаг. Үүнийг төсөл санаачлагчид дангаараа хэрэгжүүлнэ гэж байхгүй. Тиймээс хамтын ажил байх ёстой. Засгийн газартай хамтраад саналаа оруулах ажлууд цаашид хийгдэнэ. Одоогийн байдлаар БНХАУ-ын хувьд хил гаалийн хорио цээрийн асуудалд тохиролцоонд хүрчихсэн байгаа.
-Энэ худалдаагаа цаашид хичнээн оронд тэлэх вэ?
-“Монгол жинчин” төсөл нь Үндэсний үйлдвэрлэгчдээ нэгтгэн дэмжиж энэхүү арга барилаа ашиглан БНХАУ, цаашлаад ОХУ, Европ, Хойд Америкийн зах зээлд өрсөлдөх гарцыг нээхээр ажиллаж байна. Бас Япон улс байгаа. Саяхан манай хоёр орны хооронд эдийн засгийн чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулсан. Тиймээс “Монгол жинчин” дэлгүүрийнхээ сүлжээг өргөтгөх дараагийн улс Япон байх нь гарцаагүй. ОХУ, Сибирийн бүсэд манай бараа бүтээгдэхүүн асар эрэлттэй байдаг. Цаашлаад ОХУ-д салбар худалдааны төв байгуулах тал дээр ажиллана.
-Энэхүү төслийг хэрэгжүүлснээр манай улсын эдийн засагт орж ирэх үр өгөөжийг нь хэрхэн тооцоолоод байгаа юм бол?
-Монгол Улсаас экспортолж байгаа нийт бараа бүтээгдэхүүний 90 гаруй хувь нь уул уурхайн түүхий эд байдаг. Үлдсэн 10 хүрэхгүй хувь нь бусад төрлийн бүтээгдэхүүн. Хамгийн гол нь бид энэ тоог нэмэх зорилготой явж байна. Судалгаагаар төслийн хэмжээнд эхний жилдээ зөвхөн Эрээнд байгуулагдаж байгаа худалдааны төв агуулахын сүлжээгээрээ дамжуулаад үндэсний үйлдвэрлэгчдийнхээ 38 тэрбум төгрөгийн бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулна. Эндээс улсад 644 сая төгрөгийн татвар орж ирнэ гэсэн тооцоо байгаа.
-Эхний худалдааны төвөө яагаад Эрээн хотод байгуулахаар сонгосон юм бэ?
-Хятад бол дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг болсон экспортлогч, импортлогч орон. Тиймээс худалдааны өөрийнх нь дэд бүтэц асар их хөгжсөн. Эрээнд” Монгол жинчин” төслийнхөө агуулахыг байрлуулж байгаа нь өндөр ач холбогдолтой. Тодруулбал, бид 24 цагийн онлайн худалдаа хийх боломжтой. Салбар дэлгүүрүүдэд бараа бүтээгдэхүүнээ түгээхэд дөхөмтэй.БНХАУ руу манай бүтээгдэхүүн гарах гол эх үүсвэр нь энэ агуулах байх юм.
-Дэлхийн брэндүүдтэй мөр зэрэгцэхийн тулд үндэсний бүтээгдэхүүнүүдийнхээ стандартыг тэдний жишигт хүргэх шаардлагатай. Энэ тал дээр ямар ажил хийх вэ?
-Тэрхүү стандарт, чанарын болон лабораторийн шинжилгээг хүлээгээдманай бараа бүтээгдэхүүн дэлхийд гарч чадахгүй өдий хүрсэн гэж ойлгож болно. Шалтгаан нь үндэсний бүтээгдэхүүний борлуулалтынх нь хувь нэмэгдэхгүй байгаатай холбоотой. Үйлдвэрүүдийнх нь хувь өсөхгүй байна. Тэр чанарын удирдлагын менежмент ISO 9001-ийг аваад нэвтрүүлье гэхээр төлбөрийн хувьд манай жижиг дунд үйлдвэрүүдэд хүнд тусна. Төслийн маань хамгийн гол ач холбогдол нь үндэсний үйлдвэрлэгчдийнхээ борлуулалтыг дэмжих юм. Энэ дэмжлэг тэднийг тодорхой хэмжээндорлоготой болгоно. Тэгээд үйлдвэрээ бага багаар тэлж, үйлдвэрлэлтийнхээ цар хүрээг нэмэгдүүлнэ. Ингэснээр чанартаа анхаараад олон улсын стандартад нийцсэн шалгуур үзүүлэлтээ хангах зорилгоор өөрсдөө ажиллах ёстой. Энэ бол манай төслийн хамгийн гол ач холбогдол нь. Борлуулалтыг дэмжих замаар үйлдвэрүүдээ дэмжинэ. Үйлдвэрүүд маань тодорхой хэмжээний орлоготой учраас эргээд төлөвлөлт хийж эхэлнэ. Ингэхийн тулд түүхий эд авдаг боловсруулах үйлдвэрүүд рүү хандана. Энэ үйлдвэрүүд өөрөө өөрийнхөө ажлыг төлөвлөж түүхий эдээ авдаг малчид руу ханддаг болно. Энэ нь яваандаа нэгдсэн урсгал болох ёстой гэж үзээд байгаа юм. Анхан шатны түүхий эд нийлүүлэгч боловсруулагч үйлдвэр, загвар дизайны үйлдвэр, борлуулалт гэсэн нэгдсэн систем бий болох нь төслийн гол ач холбогдол л доо.
-Дэлхийд бараа бүтээгдэхүүнээ таниулах хүсэлтэй компаниудыг төсөлд хэрхэн хамруулах вэ?
-Мэдээж хэрэг манайд тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байгаа топ үйлдвэрүүд багтана. Жижиг дунд үйлдвэрлэгч нар ч бий. Хамгийн гол нь тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байгаа, цаашид тогтвортой үргэлжлэх үйлдвэрүүд хамрагдах ёстой. Бидний зүгээс тавьж байгаа гол шалгуурын хүрээнд сав баглаа боодол болоод чанарын хэмжээнд хангагдсан үйлдвэрүүдийг эхний ээлжинд хамруулна. Манай төслийн 70112662 утсанд холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах боломжтой. Энэ сарын 10-нд буюу маргааш “Чингэс” зочид буудлын хурлын танхимд “Үндэстэн дамнасан үндэсний брэнд” чуулга уулзалтыг зохион байгуулна. Дэмжигч байгууллагаар Аж үйлдвэрийн яам, Монголын Үндсэний худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, Жижиг дунд үйлдвэрийн хөгжлийн төворолцно. Энэ чуулганы хүрээнд төслийнхөө талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл хүргэх болохоор үндэсний үйлдвэрлэгчдийг идэвхтэй оролцохыг уриалж байна.
П.БАЯР