Зураг дээр
баруун гар талаас гурав дахь нь З.Баасандорж. “Шинэ төмөр зам” төслийн нээлтийн
үеэр
-Танай
компани гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлсэн мөртлөө санхүүжилтээ авч чадаагүй гэсэн.
Яг ямар үйл явдал болсон юм бэ?
-Манай компани зуун хувь үндэсний хөрөнгө оруулалттай Монголын анхны
хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж. Үндсэн болон салбар төмөр зам шинээр барих, засвар
арчлалт хийх, төмөр замын доод бүтэц угсрах, хоолой угсрах чиглэлээр ажилладаг юм.
Бүтээн байгуулалтад оролцож гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлсэн ч өнөө хэр санхүүжилтээ
авч чадсангүй. Санхүүгийн хувьд шалдаа буучихаад аргагүйдсэндээ төрийнхөө тэргүүн,
Ерөнхий сайд болон салбарын сайддаа хэвлэлээр хандсан юм.
-Яг
ямар ажил гүйцэтгээд ийм хэцүү байдалд орчихов?
-Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах
бодлого батлагдсан юм. Энэ бодлогын баримт бичгийн эхний үе шатны ажлын хүрээнд
2011 оны дөрөвдүгээр сарын 25-ны өдөр “Монголын төмөр зам” төрийн өмчит компанитай
нэг гэрээ байгуулсан. Гэрээний дагуу Даланзадгад-Тавантолгой-Сайншанд-Баруун Урт-Хөөт-Чойбалсан
чиглэлийн 50 км туршилтын хөрс хуулалтын ажлыг өөрсдийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэсэн.
-Улсаас
хичнээн хэмжээний мөнгө авах ёстой вэ, ямар ч санхүүжилт хийгдээгүй хэрэг үү?
-Энэ ажлын санхүүжилтийг Хөгжлийн банкнаас хийх ёстой юм. Манай компанийн
хувьд нийтдээ 4.8 тэрбум төгрөгийн ажил хийсэн. Өнөөдрийг хүртэл нэг ч төгрөг авч
чадаагүй сууж байна. Гэрээ ёсоор ажлын хөлс нь дөрвөн тэрбум найман зуун дөчин есөн
сая хоёр зуун наян есөн мянга есөн зуун хорин долоон төгрөг болсон юм. Уг нь гучин хувийн урьдчилгаа
төлбөр төлөхөөр тогтсон л доо. Гэсэн ч бид ажлаа хийж дууссан мөртлөө өнөөг хүртэл
нэг ч төгрөг аваагүй л байна. Ийм шалтгаанаар компанийн санхүү маш хүнд байдалд
ороод байна.
-Засгийн
газарт хандаж үзсэн үү, мэдсэн хэрнээ засгаас хүртэл арга хэмжээ авахгүй байгаа
юм уу?
-Засгийн газраас энэ мөнгийг олгох талаар удаа дараа тогтоол гарсан
ч харамсалтай нь манай компани 2011 онд гүйцэтгэсэн ажлын хөлсөө өнөөг хүртэл аваагүй.
Аваагүйгээс болж үүдсэн хохирол зургаан тэрбум гаруй төгрөг болчихсон. Ингээд ч
зогсохгүй шүүхийн өчнөөн шийдвэр ширээн дээр
минь овоолоостой байна. Миний хувьд байдал тун хэцүү байна. Эрүүгийн гэмт хэрэгтэн
болохдоо тулж, цагдаа, хуулийн байгууллагад байнга дуудагдаад хэцүүхэн байдалд амьдарч
явна. Улсынхаа бүтээн байгуулалтад оролцчихоод ийм байдалд орсондоо эмзэглэхгүй
байж чадахгүй нь.
-Бүхэл
бүтэн улс байж гурван жилийн өмнө хийлгэсэн
ажлынхаа хөлсийг төлж чадахгүй бизнес эрхлэгчээ хохироосон гэхээр санаанд нэг л
багтахгүй юм. Танай компани яагаад тухайн үед асуудлаа гаргаж тавиагүй юм бэ?
-Би сая хэлсэн дээ. Өмнө нь Засгийн газраас энэ мөнгийг олгоё гэсэн
шийдвэр удаа дараа гарсан гэж. Одоо миний гарт Ерөнхий сайд С.Батболдын үеийн
2011 оны 266 дугаар тогтоол, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн Засгийн газрын 2013 оны
нэгдүгээр сарын 26-ны өдрийн 28 дугаар тогтоолууд байна. Сүүлд гаргасан тогтоолоор
бол манай компанийн хийж гүйцэтгэсэн ажлын санхүүжилтийг олгохыг Хөгжлийн банкны
Төлөөлөн удирдах зөвлөл (Б.Шинэбаатар)-д даалгасан. Жагсаалтад нь манай компанийн
хийсэн ажил, гэрээний дугаар, мөнгөн дүнгийнхээ хамт туссан байгаа. Бид Зам тээврийн
яам, “Монголын төмөр зам” төрийн өмчит компанид хандан санхүүжилтээ удаа дараа хүссэн
ч шийдэж өгөөгүй л байна.
-Ямар
шалтгаан хэлж байх юм?
-Хөгжлийн банкнаас санхүүжилт орж ирэхгүй байна гэсэн шалтгаан хэлдэг.
Удахгүй шийдэгдэнэ гэсээр байгаад өнөөдрийг хүрчихээд байна. Төрийн байгууллагуудын
бие бие рүүгээ чихсэн ийм байдлаас болж бид хэцүү байдалд орчихлоо. Хөгжлийн банкнаас төмөр замын
бүтээн байгуулалтад зориулан 2013 оныг хүртэл санхүүжилт олгохгүй байсан тухай хэвлэлээр
мэдээлэл авч байсан л даа. Гэхдээ 2013 оноос удаа дараа олон зуун сая доллар шийдэгдсэн.
Гэсэн хэдий ч бидний асуудал шийдэгдсэнгүй.
-Хөгжлийн
банкны зүгээс танай компанид ямар хариу өгсөн
бэ?
-Манай компани дөнгөж сар гаруйн өмнө Хөгжлийн банкинд санхүүжилт
хүссэн албан бичиг дахин өгсөн боловч “Зам тээврийн яам, Монголын төмөр зам компаниас
ажил хүлээн авч санхүүжилт олгох тухай хүсэлтийг өнөөг хүртэл ирүүлээгүй байна” гэсэн хариу ирүүлсэн.
Гэтэл миний өмнө 2012 оны арванхоёрдугаар сарын 10-ны өдрийн 3/2111 дугаар бүхий
“санхүүжилт шийдвэрлүүлэх тухай” албан тоот байна. Зам тээврийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга
Б.Батзаяагаас Хөгжлийн банкны захирал Ким Жанг Жинд явуулсан албан бичиг.
-Таны
яриаг сонсохоор хууль номоороо шийдэгдчих л асуудал шиг байх юм?
-Өөрсдөө ч гайхшаа бараад байна. Мөнгийг нь авчихсан хэрнээ улсын
ажлыг хийгээгүй компаниудын тухай өчнөөн
мэдээлэл хөврөх юм. Гэтэл манай компани хийсэн ажлынхаа төлөө ялд унах гэж байна. Төр засагтаа үнэхээр гомдож харамсаж байна. Бид уг нь улс орныхоо томоохон
бүтээн байгуулалтад оролцох нь, улсынхаа түүхийг бичилцэх нь гэж олзуурхаж урам зоригоор дүүрэн ажилласаар гэрээгээр хүлээсэн
үүргээ биелүүлсэн. Энэ ажлаас өмнө бид нүүр бардам, хангалттай түвшинд ажиллаж байлаа.
-Төмөр
замынхаа чиглэлээр үү?
-Тэгэхээр барах уу. Манайх энэ чиглэлийн мэргэжлийн анхдагч үндэсний
компани. “Петровис”, “Эрдэнэт үйлдвэр”,
“Вагнер Ази тоног төхөөрөмж”, “Таван богд трейд”, “Номин холдинг” ХХК-иудын төмөр
замыг барьж, засвар арчлалтыг нь хийж байсан юм. Компанийн үйл ажиллагаатай яамныхнаас
гадна Монголын төмөр зам төрийн өмчит компанийн нөхөд танилцаад “Монголд бас ингэж
төмөр зам тавьдаг компани байдаг юм уу” гэж гайхаж байсан юм. Манай компанийн ажилтай
танилцсаны дараа бидэнд бүтээн байгуулалтад орж ажиллаач гэсэн санал тавьсан.
Түүнээс бид хэн нэгэн улс төрчийн, шийдвэр гаргагчийн халаасны компани биш. Үүнийг
би бүр цохож хэлж байна.
-Төмөр
замын бүтээн байгуулалтын ажилд оролцсон компаниудыг тухайн үед сайд хийж байсан
Х.Баттулгын нэртэй холбож хардсан мэдээллүүд гарч байсныг санаж байна?
-Тухайн үеийн сайд бүү хэл өнөөгийн сайд дарга нар нь ч бидний асуудалд
анхаарал хандуулахаа больчихоод байна. Монголын төр үндэсний компаниудаа бүх талын
бодлогоор дэмжинэ гэсэн сайхан уриа лоозон их гаргах юм. Учиргүй дэмждэггүй юм гэхэд
усан балчигт унагачихаад битгий орхиоч гэж төр засагтаа аврал эрэн хандаж байна
даа.
-Аврал
биш хариуцлага нэхэх ёстой юм биш үү?
-Тийм ээ, Монголын төрөөс аврал, хариуцлага аль алиныг нь асууж байна.
Бид энэ ажлаас өмнө хангалттай түвшинд ажиллаж байсан. Зүгээр ч нэг компани биш,
сайн компаниудын нэг байсан гэж бодохоор яах аргагүй хариуцлага нэхэх учиртай л
даа.
-“Вагнер
Ази”-аас лизингээр авсан техник тоног төхөөрөмжөө, урьдчилгаанд өгсөн тэрбум шахам
төгрөгөөрөө бас хохирсон гэл үү?
-Яригдаж буй ажлын гэрээгээ хийнгүүтээ бид тэрбум шахам төгрөг төлж,
“Вагнер Ази тоног төхөөрөмж” ХХК-иас хоёр тэрбум гаруй төгрөгийн цөөнгүй тооны тоног
төхөөрөмж лизингээр авсан юм. Гэтэл хийсэн ажлынхаа санхүүжилтийг авч чадаагүйгээс
болж урьдчилгаанд өгсөн мөнгөө ч, тоног төхөөрөмжөө ч алдахад хүрсэн. За тэгээд
энэ ажлын ард богино хугацаанд гарахын тулд санхүүгийн болоод шатах тослох материалын
гэх мэт нилээд зээл авсны хохирол зургаан тэрбум гаруй төгрөг болж байна. Эцэст
нь өөрөө хууль, цагдаагийн байгууллагын үүд сахихад хүрээд байна даа. Төр засаг
үндэсний компанидаа ингэж төмөр нүүр гаргаж буйн хариуцлагыг хэн үүрэх ёстой юм
бэ гэж асуумаар байна. Энэ ажлын хөлсний цаана олон арван техник, түрээс, харилцагч
компаниуд болоод олон зуун ажилчид, ар гэрийнхэн нь хохироод явж байна.
-Та
Ерөнхий сайдад хэвлэлээр дамжуулан ил захидал хүргэсэн. Манай сониноор дамжуулж
ямар үг даймаар байна?
-Төрөөс үндэсний компаниудаа дэмжинэ гэж ярьж хэлж, лоозогнодог.
Тэгвэл төрийн байгууллагуудын бие бие рүүгээ
асуудлыг чихсэн явдлаас болж бүхэн бүтэн нэг компани сүйрэх дээрээ тулаад
байна. Монгол Улсын Ерөнхий сайд та энэ асуудалд онцгой анхаарал хандуулан шийдвэрлэж
өгөөч. Ерөнхий сайдаас хичээнгүйлэн хүсэх
зүйл гэвэл энэ л байна.