Хотын цэцэрлэгжүүлэлтийн чиглэлээр тарьсан мод нь агаарыг цэвэршүүлж, утаа униарын 30-35 хувийг өөртөө шингээж байдаг. Ялангуяа навчит мод дуу чимээний 25 хувийг замхруулж, тоос шорооны 21-70 хувийг өөртөө шингээдэг байна.
Өнгөрсөн жил Улаанбаатар хотод 17 зүйлийн 100 мянга гаруй ширхэг цэцгийг 4451 ам.метр талбайд тариалсан. Харин 2023 онд цэцгийн төрөл зүйл, чимэглэлийн шинж чанарыг нэмэгдүүлэхээр төлөвлөсөн бөгөөд энэ ажлыг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд зохион байгуулахаар болсон билээ.
Нийслэлд энэ онд 280 мянган ширхэг цэцгийн байгууламж байгуулна. Энэ нь “Монголд зочлох жилүүд”-ийн хүрээнд гадаадын жуулчдыг татах, мөн Улаанбаатарын оршин суугчдын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх зорилготой аж.
Энэ жил олон наст болон нэг наст мандлын 20 төрлийн 31 зүйлийн 280 мянган ширхэг цэцгийг нийтийн эзэмшлийн талбайн 7 байршилд суулгаж тарихаар болжээ. Ингэхдээ гурван хэмжээст төмөр карказ бүхий полигон материалтай чимэглэлийн байгууламж байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангаад байгаа аж.
Түүнчлэн 4 төрлийн, нийт 6000 ширхэг гоёлын модны бут, гоёлын цэцгийн булцууг бэлдсэн байна. Мөн гоёлын цэцгийн булцууг жил бүр тарих боломжтой болжээ.
Жил болгон хөрсөнд тарьдаг нэг наст цэцгийн мандлыг халж, орчин үеийн хийц бүхий орон зайн шийдэлтэй цэцгийн мандал болон цэцгийн гудамж байгуулах гэж буй нь энэ жилийн ногоон байгууламжийн онцлог болно.
Нийслэлийн ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, цэцэрлэгжүүлэхэд жилд хэчнээн тонн ус ашигладаг. Түүнчлэн усны нөөцөө хаанаас бүрлүүлдэг талаар Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын алба /УБЗАА/-ны мэргэжилтнүүдээс тодрууллаа.
УБЗАА-ны Нийтийн эзэмшлийн ногоон байгууламж хариуцсан мэргэжилтэн С.Батзориг “Ургамал ургалтын хугацаа эхлэх үед буюу тухайн жилийн онцлогоос шалтгаалж 4 сарын 1-10 ногоон байгууламжийн арчилгааны ААНБ гэрээ байгуулж ажлыг эхлүүлдэг. Нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайд 528000 ширхэг нэг болон олон наст цэцэг таригдана. Цэцэгний худалдан авалтыг ОНӨХБАҮХАТ хуулийн хүрээнд нээлттэй тендерийн сонгон шалгаруулалтаар хийгддэг. Энэ жилийн худалдан авалт зарлагдсан байгаа. Усалгаа гадаргын болон гүн усаар мөн саарал усаар хийгдэж байна. Саарал усны гэрээ хийгддэг жил бүр ашигладаг. Гэхдээ саарал усны нөөц хангалтгүй. Жилд хотын ногоон байгууламжид 50-70 мянган тонн цэвэр ус зарцуулагдаж байна. Үүний 10 хувь саарал ус ашигладаг. Ус нөөцөлдөггүй” гэлээ.
Улаанбаатар хотын захирагчийн ажлын албаны Хотын тохижилт, цэцэрлэгжүүлэлтийн хэлтсийн дарга С.Эрдэнэсайхан “Улаанбаатар хотын нэг хүнд ногдох ногоон байгууламжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх ажлын хүрээнд цэцэг болон гоёл чимэглэлийн моднуудыг нэмэгдүүлэх ажил дээр анхааран ажиллаж байна.
Улаанбаатар хотын өнгө үзэмжийг нэмэгдүүлэх, иргэдийг амгалан тайван орчинд амьдруулахад чиглэж 550.000 орчим голцуу гоёл чимэглэлийн олон наст буюу 2-3 жил ургадаг ургамлуудыг тарихаар төлөвлөж байна. Өмнөх жилүүдэд 180.000-200.000 орчим цэцэг таригдаж байсан. Энэ жилийн хувьд иргэн, хувийн хэвшлийн байгууллагууд нийгмийн хариуцлагынхаа хүрээнд нийслэлтэйгээ хамтран ажиллаж хотын өнгө зүсийг сайжруулах ажилд оролцож байна.
Одоогоор мод үржүүлэг, ургамлын чиглэлийн 15 аж ахуйн нэгж хамтран ажиллаж байна. Эдгээр аж ахуйн нэгжээс нөөц боломжоороо 168.000 орчим цэцэг тарина. Мөн хувийн хэвшлийн байгууллага буюу CU, GS 25 гэх мэт томоохон сүлжээ дэлгүүрүүд өөрсдийн 300-400 орчим салбарынхаа үүдэнд цэцэг тарина.
Хотын байгууламжид жилд 450-500 цэцэрлэгч ажиллаж байна. Үүний 135 нь Хот тохижилтын газрын ажилчид бөгөөд 300 гаруй нь хувийн хэвшлийн байгууллагуудын ажилтан байна.
51 байршилд гоёлын ургамал, чимэглэлийн бут сөөг тарина
Нийтийн эзэмшлийн ногоон байгууламжийн арчилгааны ажлын хүрээнд 51 байршилд гоёлын ургамал, чимэглэлийн бут сөөгийг тарьж, долоон байршилд 18 цэцэгт байгууламж хийнэ.
2023 онд ногоон байгууламж, цэцэрлэгжилтийн талаар нийслэлийн зүгээс хийх ажлууд:
Нийтийн эзэмшлийн ногоон байгууламжийн арчилгааны ажлын хүрээнд 23 багцын 51 байршилд 235.000 цэцгийн мандал байгуулна.
Нийтийн эзэмшлийн долоон байршилд 18 цэцэгт байгууламж хийж, нэг болон олон наст 316.000 цэцэг тарина.
Худалдаа үйлчилгээний байгууллага, есөн дүүргийн СӨХ, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын орчны тохижилт, цэцэрлэгжүүлэлтийг сайжруулах хүрээнд гоёл чимэглэлийн мод сөөг, зүлэг тарьж, цэцгийн мандал байгуулах ажлыг зохион байгуулна. Улмаар зүлэгт талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэхэд онцгой анхаарна.
Цэцгийн аж ахуйг хөгжүүлэх, загвар шийдлийг нь олон улсын жишигт хүргэх, цэцгийн төрөл, зүйл тоо хэмжээг иргэдэд сурталчлах, үзэсгэлэн, сургалт, зөвлөгөө өгч, энэ чиглэлд хувийн хэвшлийн оролцоог нэмэгдүүлэхээр төлөвлөжээ
Ерөнхийлөгч нарын нэрэмжит “Эв нэгдлийн цэцэрлэгт хүрээлэн”-г Баянзүрх хайрханд байгуулна
Нийтдээ долоон байршил дээр том, жижиг нийлсэн 16 ногоон байгууламжийг байгуулах бөгөөд иргэдэд цэцгийн ач холбогдлыг сурталчлах зорилготой цэцэгт гудамж байгуулах, 3D ногоон байгууламж буюу дүрс үүсгэсэн хэлбэртэй цэцгийн мандлыг 10 гаруй байршил дээр байгуулах зэрэг ажлуудыг төлөвлөжээ.
Түүнчлэн гаднын жишгээр өөрсдөдөө байгаа нөөц боломж, зай талбайг ашиглаж ногоон байгууламж байгуулж болно. Энэ чиглэлд цэцэг, ургамал тарьдаг аж ахуйн нэгжүүдээс шинэ санал санаачилга ирүүлэхийг албаныхан хүссэн юм.
Цаашлаад гэр хороололд бичил цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахаар туршилтаар 7-8 хороон дээр ажиллаж байгаа аж. Мөн айлуудыг хашаандаа мод тарих ажлыг урамшууллын системтэйгээр явуулахаар журам боловсруулж байгаа юм байна.
Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар Баянзүрх хайрхныг түшиглэсэн үе үеийн ерөнхийлөгч нарын нэрэмжит “Эв нэгдлийн цэцэрлэгт хүрээлэн”-г бий болгохоор болсон тухай яригдаж байсан. Энэ ажлын хүрээнд Баянзүрх хайрхныг нөхөн сэргээж, мод үржүүлж эхлүүлжээ.
Д.Баттогтох
