Монголын зохиолчдын эвлэл “Жендерийн мэдрэмжтэй зохиолчид” төсөл хэрэгжүүлж байгаа талаар бид өмнө нь мэдээлсэн. Уг төслийн хүрээнд зорилтот бүтээл бүтээх 15 зохиолчийг нас, хүйс, амьдарч буй газар, бичлэгийн олон төрөл жанраар туурвидаг байдлыг харгалзан сонгосон бөгөөд тэдний бүтээлийг цувралаар уншигчдад хүргэж байгаа аж. Түүнчлэн шилдэг нэг өгүүллэгийг шалгаруулж, энэ сарын 19-нд болох “Утгын чимэг-2022” наадмын үеэр үзэгчдэд хүргэнэ.
Намрын тарлантсан шар талаар тарган морио бахардтал давхисаар Бадрах овоон дээр гарч буув. Амьсгаадсан морины цээжний хөх мах чичирч, шавартай хөлс сад тавин урсжээ. Бадрахын цээжийг дэлгээд харвал уур омогтоо дэлбэрэх шахсан зүрх “Яачихсан алаг заяа вэ. Яачихсан барагддаггүй үйл, яачихсан лай ланчиг вэ” гэж бачимдан оволзож байж таарна. Арван хэдтэй хүү байхдаа хүн дуурайж, халийвр үүрч тарвага эргүүлж яваад өрөөсөн нүд сохор тарвага нам буудчихаж билээ. Сохор тарвага байсанд цочин хэлмэгдэж, сэжиг төрөөд, амийг нь тасалсан өнөөх амьтнаа нүх рүү нь буцааж хийчхээд явсан атал өнөөх нь сэтгэлийн мухраас холдоогүй байж. Хэдхэн мөчийн өмнө сургуулийн захирлын хэлсэн үг чихийг нь өрөмдөж орчхоод, тэрэнтэй зэрэгцэн сохор тарваганы тухай хөндүүр дурсамж ахин сэрж, сэтгэлийг нь шаналган шархирааж байжээ.
Зургаан охинтой, ганц хүү хүлээж горьдсоор байтал отгон нь хүү байж, хүүтэй болсон дэнхэр Бадрах гэртээ багталгүй баярлан хөөрч байсан цаг саяхан. Юм гэдэг гаажтай. Хүсэн хүлээсэн ганц хүү нь харанхуй бүүдэн болохыг мэдэх цагт Бадрахын хөл доорх газар цөмөрчих шиг санагдсан юм. Яваагүй газар, хаалгыг нь татаагүй эмнэлэг үлдээгүй. Амьтан хүнээр дамжуулж, яриулж байж нэгэн хувийн эмнэлэг олжээ. “Цаг алдалгүй ирсэн байна. Нас нь зургаа долоо хүрчихвэл хараа орох магадлал бага байдаг” гэж эмч хэлэхэд Бадрах “Даанч дээ, тэр нэг гайтай явдлаас өөрөөр бол энэ орчлонд би хазгай гишгээгүй юм сан” гэж өөрийн золгүй хувь тавиландаа залбирч байв. Эхлээд нэг нүдэнд нь мэс засал хийжээ. Хүүгийнхээ боолттой нүд рүү итгэлийн оч сүүмэлзсэн нүдээр Бадрах, эхнэртэйгээ харж хэд хонов. “Мэс засал амжилттай болсоон, гам сайн бариарай. Миний өгсөн зааварчилгааг сайн дагаарай” гэж эмч хархүү хэлээд тэднийг үдэж өгсөн юм.
Бадрахын үйлийн лай барагдах болоогүй байжээ. Мэс засалд орсон ч хүү хараа орсонгүй. Ингэж тэгсээр бас хоёр жил өнгөрөв. Тэгтэл “Орбис” гэдэг гадаадын эмч нарын баг онгоцонд мэс засал хийдэг тухай яриа чих дэлсэж, “За даа, уулын мухарт суугаа биднийг хэн л нааш гэж тэрэнд оруулж өгөө аж дээ” гэж бодож байв. Хүний амьдралд муугаасаа сайн нь олон. Хүүд нь мэс засал хийсэн эмч хархүү, нэг өдөр давхиж иржээ. Бүр тэр холоос, хотоос зорин зорин ирсэн эмчид хатуурхаж, харилхаж чадсангүй. Эмч хархүүгийн зүрхэнд бас нэгэн гэмшил явсаар л байсан хэрэг.
– Миний хагалгаа муу болсон гэж хэлэхгүй ээ. Буруу байсан гэж хэлэхгүй. Тэгэхдээ л амжилттай болоогүй гэдгийг бодохоор сэтгэл өвдөөд байдаг юм. “Орбис” эмнэлэг гэж улс орнуудад онгоцоор нисэж очиж хагалгаа хийдэг лут мэс засалчид байдаг. Бид ажил хэргийн шугамаар холбоотой байдаг болохоор Монголд хийх хагалгааны нэрс дотор таны хүүг оруулсан юм гэв.
Бадрахын сэтгэл хачин ихээр догдолж, үелзээд ирэв. Эхнэр нь зуухны өмнө бөгтийгөөд суучихсан чимээгүй мэгшүүлж байлаа. Ингээд тэд хөдлөв. Хүү эцгийгээ үнэрээр нь дуу хоолойгоор нь танина. Аавынхаа өвөр дээр, тамхи ханхалсан энгэрт нь хярж наалдаастай хотын бараа харжээ.
Эмнэлгийн гадаа, модны сүүдэр бараадсан Бадрах зулай дээр голлох зуны нарны пүнхийсэн халуунд хөлсөө шударч суухад аанай л өнөөх гайтай сохор тарвага нүдэнд нь үзэгдэнэ. Тэгснээ нэг горьдлогын оч гялсхийн замхарчээ. “Үгүй ээ, нээрээ тэр муу тарвага өрөөсөн нүдтэй байсан шүү. Нүхээ олдог л байж хөөрхий. Миний муу хүү мөрөө үздэг болчихвол одоо гомдох юм алга” гэж аргаа баран бодож суув. “Сохор тарвага буудсанаас болов” гэж өөрийгөө цаг ямагт яллаж, өөрөөсөө бүх бурууг эрж, чадах бүхнээ хүүгийнхээ төлөө бүгдийг нь хийсээр ирсэн Бадрах тэр нэг хар дурсамжийн тухай эхнэртээ хэлээгүй юм. Бүсгүй хүн цөхөрч шантраад ирэхээрээ Бадрахын тарвага буудсан тэр явдлыг хэзээ ч уучилж чадахгүй гэдгийг зөнгөөрөө мэддэг болохоор энэ лай ланчгийг өөрөө л үүрье гэж шийдсэн авай.
Лут мундаг эмч нарын чадал, дээд зэрэглэлийн тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийн хүч буй заа, Бадрахын хүү нисдэг эмнэлгийн хагалгаанд ороод сар гаруй дараа мэс хийлгэсэн нэг нүдэндээ хараа оров. Үнэн эсэхэд эргэлзэх Бадрах тамхины асаагуурын гэрэл асаагаад тээр хол тавьчхаад “Миний хүү түүнийг аваад ир дээ” гэхэд хүү түүртэлгүй очоод авч иржээ. Ханцуйдаа залбирсан Бадрах “Миний үйл лай үүгээр хөнгөрдөг арга байна уу. Үр минь ямар юмных нь буруу байх вэ дээ. Юутай ч мөрөө үздэг боллоо. Одоо нэг сургуулийн бараа харуулж, нэрээ бичдэг болгочих юм сан” гэж санана.
Намар боллоо. Сургууль цуглав. Бадрах номхон хул морио барьж унаад, хүүгээ дүүрч, сумын төв рүү гэлдрүүлжээ. Асааж унах машин ч байна, мотоцикль ч уул нь бий. “Монгол хүн байна даа, морио унаж, уул усаа тайван тогтуун харж аваг” гэсэн эцгийн холын бодол байжээ.
Сумын төв хөл үймээнтэй, хүүхдээ хөтөлсөн улсаар дүүрэн байлаа. Хүүхэд бүртгэж байсан багш эмэгтэй Бадрахын хүүг ажиглаад бүртгэх үү, бүртгэхгүй юу гэдгээ шийдэж чадахгүй гацчихжээ. Бадрахын дотроос, бүүр их дороос нэгэн хар юм гол зуран өгсөж, “Би хүүгээ сургуульд бүртгүүлнэ. Миний хүү хүнтэй адилхан хүн. Хүүхэдтэй адилхан хүүхэд. Ном сурах эрхтэй” гэж чанга дуугарав. Сумын төв гэдэг жижигхэн, нэг гол, нэг хонхрын улс бүгд биесээ танина. Зарим нь хамаатан садан, ураг удмын холбоотой ч улс байна. Тэрүүхэндээ бяцхан бужигнаан болж, улс бүгд л “Бүртгэлгүй яадаг юм. Яалаа гэж ийм хөөрхөн хүүг сургуулийн гадна орхиж болох билээ” гэлцэв. Ингэж аав, хүү хоёр сургуульд оров.
Хүү сургуульд орсон тул эхнэр нь суманд хүүтэйгээ төвлөж, Бадрах хөдөө илүү гэрээр малаа харах болжээ. Цаг агаар тогтуун сайхан бол ганц өдрөөр саахалтдаа малаа захиж үлдээгээд, хүү рүүгээ яарна. Шуурч ирж, хүүгээ өвөрлөж ганц хоночхоод буцна. Ингэсээр тэгсээр таван жил өнгөрөв. Хүү энэ хавар тавдугаар анги төгсжээ.
Ахиад л намар болов. Хүү ангийнхнаа ярина. Сургуульдаа яарна. Бадрах нэг муу үг сонссон байжээ. Жирийн биш, бүрэн бүтэн биш хүүхдийг тавдугаар ангиас нь хойш жирийн сургуульд сургадаггүй, сургах дээрээ тулбал хотод тусгай сургуульд сурдаг гэж… Энэ үгнээс зунжин айж, эмээж явсан Бадрах ганц нэгхэн мөчийн өмнө сургуулийн захирлаас өнөөх үгээ өөрийн хоёр чихээр сонсоод ийн бухимдаж, багтарч ядан явсан юм.
– Нутгийн улс байна даа. Учраа олъё. Бага ангид бол бүх хичээлийг нэг багш заадаг. Дөрвөн аргын тоо, бичиж унших хичээл ордог. Дунд ангид ороод ирэхээр хичээл нарийсна. Багш нар нь олон болно. Хүн бүр адилгүй. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллах туршлага байдаггүй. Тиймээс цаашид хүүг сургуульд үлдээж чадахгүй нь дээ. Захирал яг ингэж хэлсэн юм.
– Миний хүү хэнд ч гай болохгүй. Хэнээс ч дор орохгүй.
– Чиний хүүд байгаа юм биш… Тогтолцоо нь өөрөө ийм юм. Хүүхдүүдийн эцэг эхээс хэл ам гарна, багш нар илүү цалин нэхнэ. Эсхүл ийм хүүхэдтэй ажиллаж чадахгүй. Юу бодож ном заах юм, юу бодож дүн тавих юм гэлцэнэ шүү дээ, Бадрах минь. Чамд нэг юм зөвлөе. Хот ор, 29 дүгээр тусгай сургууль гэж бий гэв.
– Тэнд чинь тэгээд авах уу. Бүгд миний хүүтэй адилхан юм уу
– Янз янз даа Бадрах минь. Зовлон гэдэг хэлж ирэх биш. Хөөрхий минь, янз янзын бэрхшээлтэй хүүхдүүд бий. Ядаж л чи хүүгээ тэнд оруулбал бие биенээ дээрэлхэж хажиглаад байхгүй. Хэн нэг нь илүү үзээд, ад шоо болоод байхгүй шүү дээ. Ном сурах бичиг нь өөрсдөд нь зориулсан, багш нар нь бас ажиллаж дадсан улс байгаа даа гэсэн юм.
Цулбуураа тахимандаа хавчуулан тамхи татан хэсэг сууж тайвшраад Бадрах мориндоо дөрөөллөө. Эргээд санах нь аа, захирал голтой л юм хэлжээ. Одоохондоо хүүхдүүд жаахан байна, удахгүй л миний хүүг ад шоо үзэж эхлэх юм байна. Сохор, доголонгоор нь дуудна. Сэтгэлийг нь шархлуулан гэмтээнэ. Тиймээс тэр тусгай сургуульд нь оруулъя. Хэдэн малаа зараад хот бараадъя. Орчлон гэдэг алаг. Хүний заяа бас л алаг юм. Ганц миний хүү биш, олон арван ижил зовлонтой хүүхэд бий. Тэдэнтэйгээ хамт байвал жаргалтай байна биз дээ. “Хүн бүхэн адил тэгш эрхтэй. Хүн бүхэн юунд ч хүрч, яаж чиг өсөж болно. Саяхны жишээ, Стивен Хокинг гэж дэлхийд хэчнээн алдартай эрдэмтэн байв. Сандалд хадаатай тэр хүн харагдаж байгаагаасаа илүү ихийг хүн төрөлхтөнд өгсөн юм шүү. Чиний хүү тийм хүн болж болох шүү дээ” гэж захирал хэлсэн. Нээрээ, миний хүү бусдаас юугаараа өөр юм. Мөрөө үздэг. Нэрээ гаргадаг. Дэлхийд дуурссан эрдэмтэн ч болох юм билүү.
Намрын салхи сэвэлзэн, шанхны үс илнэ. Сэтгэл нь тайвширч, эхнэртээ, хүүдээ хэлэх үгтэй болсондоо баяртай явлаа. Хүү сургуульдаа сурах болно. Дэлхий ертөнцөөр аялах болно…Намрын тарлантсан шар талаар тарган морио бахардтал давхисаар Бадрах овоон дээр гарч буув. Амьсгаадсан морины цээжний хөх мах чичирч, шавартай хөлс сад тавин урсжээ. Бадрахын цээжийг дэлгээд харвал уур омогтоо дэлбэрэх шахсан зүрх “Яачихсан алаг заяа вэ. Яачихсан барагддаггүй үйл, яачихсан лай ланчиг вэ” гэж бачимдан оволзож байж таарна. Арван хэдтэй хүү байхдаа хүн дуурайж, халийвр үүрч тарвага эргүүлж яваад өрөөсөн нүд сохор тарвага нам буудчихаж билээ. Сохор тарвага байсанд цочин хэлмэгдэж, сэжиг төрөөд, амийг нь тасалсан өнөөх амьтнаа нүх рүү нь буцааж хийчхээд явсан атал өнөөх нь сэтгэлийн мухраас холдоогүй байж. Хэдхэн мөчийн өмнө сургуулийн захирлын хэлсэн үг чихийг нь өрөмдөж орчхоод, тэрэнтэй зэрэгцэн сохор тарваганы тухай хөндүүр дурсамж ахин сэрж, сэтгэлийг нь шаналган шархирааж байжээ.
Зургаан охинтой, ганц хүү хүлээж горьдсоор байтал отгон нь хүү байж, хүүтэй болсон дэнхэр Бадрах гэртээ багталгүй баярлан хөөрч байсан цаг саяхан. Юм гэдэг гаажтай. Хүсэн хүлээсэн ганц хүү нь харанхуй бүүдэн болохыг мэдэх цагт Бадрахын хөл доорх газар цөмөрчих шиг санагдсан юм. Яваагүй газар, хаалгыг нь татаагүй эмнэлэг үлдээгүй. Амьтан хүнээр дамжуулж, яриулж байж нэгэн хувийн эмнэлэг олжээ. “Цаг алдалгүй ирсэн байна. Нас нь зургаа долоо хүрчихвэл хараа орох магадлал бага байдаг” гэж эмч хэлэхэд Бадрах “Даанч дээ, тэр нэг гайтай явдлаас өөрөөр бол энэ орчлонд би хазгай гишгээгүй юм сан” гэж өөрийн золгүй хувь тавиландаа залбирч байв. Эхлээд нэг нүдэнд нь мэс засал хийжээ. Хүүгийнхээ боолттой нүд рүү итгэлийн оч сүүмэлзсэн нүдээр Бадрах, эхнэртэйгээ харж хэд хонов. “Мэс засал амжилттай болсоон, гам сайн бариарай. Миний өгсөн зааварчилгааг сайн дагаарай” гэж эмч хархүү хэлээд тэднийг үдэж өгсөн юм.
Бадрахын үйлийн лай барагдах болоогүй байжээ. Мэс засалд орсон ч хүү хараа орсонгүй. Ингэж тэгсээр бас хоёр жил өнгөрөв. Тэгтэл “Орбис” гэдэг гадаадын эмч нарын баг онгоцонд мэс засал хийдэг тухай яриа чих дэлсэж, “За даа, уулын мухарт суугаа биднийг хэн л нааш гэж тэрэнд оруулж өгөө аж дээ” гэж бодож байв. Хүний амьдралд муугаасаа сайн нь олон. Хүүд нь мэс засал хийсэн эмч хархүү, нэг өдөр давхиж иржээ. Бүр тэр холоос, хотоос зорин зорин ирсэн эмчид хатуурхаж, харилхаж чадсангүй. Эмч хархүүгийн зүрхэнд бас нэгэн гэмшил явсаар л байсан хэрэг.
– Миний хагалгаа муу болсон гэж хэлэхгүй ээ. Буруу байсан гэж хэлэхгүй. Тэгэхдээ л амжилттай болоогүй гэдгийг бодохоор сэтгэл өвдөөд байдаг юм. “Орбис” эмнэлэг гэж улс орнуудад онгоцоор нисэж очиж хагалгаа хийдэг лут мэс засалчид байдаг. Бид ажил хэргийн шугамаар холбоотой байдаг болохоор Монголд хийх хагалгааны нэрс дотор таны хүүг оруулсан юм гэв.
Бадрахын сэтгэл хачин ихээр догдолж, үелзээд ирэв. Эхнэр нь зуухны өмнө бөгтийгөөд суучихсан чимээгүй мэгшүүлж байлаа. Ингээд тэд хөдлөв. Хүү эцгийгээ үнэрээр нь дуу хоолойгоор нь танина. Аавынхаа өвөр дээр, тамхи ханхалсан энгэрт нь хярж наалдаастай хотын бараа харжээ.
Эмнэлгийн гадаа, модны сүүдэр бараадсан Бадрах зулай дээр голлох зуны нарны пүнхийсэн халуунд хөлсөө шударч суухад аанай л өнөөх гайтай сохор тарвага нүдэнд нь үзэгдэнэ. Тэгснээ нэг горьдлогын оч гялсхийн замхарчээ. “Үгүй ээ, нээрээ тэр муу тарвага өрөөсөн нүдтэй байсан шүү. Нүхээ олдог л байж хөөрхий. Миний муу хүү мөрөө үздэг болчихвол одоо гомдох юм алга” гэж аргаа баран бодож суув. “Сохор тарвага буудсанаас болов” гэж өөрийгөө цаг ямагт яллаж, өөрөөсөө бүх бурууг эрж, чадах бүхнээ хүүгийнхээ төлөө бүгдийг нь хийсээр ирсэн Бадрах тэр нэг хар дурсамжийн тухай эхнэртээ хэлээгүй юм. Бүсгүй хүн цөхөрч шантраад ирэхээрээ Бадрахын тарвага буудсан тэр явдлыг хэзээ ч уучилж чадахгүй гэдгийг зөнгөөрөө мэддэг болохоор энэ лай ланчгийг өөрөө л үүрье гэж шийдсэн авай.
Лут мундаг эмч нарын чадал, дээд зэрэглэлийн тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийн хүч буй заа, Бадрахын хүү нисдэг эмнэлгийн хагалгаанд ороод сар гаруй дараа мэс хийлгэсэн нэг нүдэндээ хараа оров. Үнэн эсэхэд эргэлзэх Бадрах тамхины асаагуурын гэрэл асаагаад тээр хол тавьчхаад “Миний хүү түүнийг аваад ир дээ” гэхэд хүү түүртэлгүй очоод авч иржээ. Ханцуйдаа залбирсан Бадрах “Миний үйл лай үүгээр хөнгөрдөг арга байна уу. Үр минь ямар юмных нь буруу байх вэ дээ. Юутай ч мөрөө үздэг боллоо. Одоо нэг сургуулийн бараа харуулж, нэрээ бичдэг болгочих юм сан” гэж санана.
Намар боллоо. Сургууль цуглав. Бадрах номхон хул морио барьж унаад, хүүгээ дүүрч, сумын төв рүү гэлдрүүлжээ. Асааж унах машин ч байна, мотоцикль ч уул нь бий. “Монгол хүн байна даа, морио унаж, уул усаа тайван тогтуун харж аваг” гэсэн эцгийн холын бодол байжээ.
Сумын төв хөл үймээнтэй, хүүхдээ хөтөлсөн улсаар дүүрэн байлаа. Хүүхэд бүртгэж байсан багш эмэгтэй Бадрахын хүүг ажиглаад бүртгэх үү, бүртгэхгүй юу гэдгээ шийдэж чадахгүй гацчихжээ. Бадрахын дотроос, бүүр их дороос нэгэн хар юм гол зуран өгсөж, “Би хүүгээ сургуульд бүртгүүлнэ. Миний хүү хүнтэй адилхан хүн. Хүүхэдтэй адилхан хүүхэд. Ном сурах эрхтэй” гэж чанга дуугарав. Сумын төв гэдэг жижигхэн, нэг гол, нэг хонхрын улс бүгд биесээ танина. Зарим нь хамаатан садан, ураг удмын холбоотой ч улс байна. Тэрүүхэндээ бяцхан бужигнаан болж, улс бүгд л “Бүртгэлгүй яадаг юм. Яалаа гэж ийм хөөрхөн хүүг сургуулийн гадна орхиж болох билээ” гэлцэв. Ингэж аав, хүү хоёр сургуульд оров.
Хүү сургуульд орсон тул эхнэр нь суманд хүүтэйгээ төвлөж, Бадрах хөдөө илүү гэрээр малаа харах болжээ. Цаг агаар тогтуун сайхан бол ганц өдрөөр саахалтдаа малаа захиж үлдээгээд, хүү рүүгээ яарна. Шуурч ирж, хүүгээ өвөрлөж ганц хоночхоод буцна. Ингэсээр тэгсээр таван жил өнгөрөв. Хүү энэ хавар тавдугаар анги төгсжээ.
Ахиад л намар болов. Хүү ангийнхнаа ярина. Сургуульдаа яарна. Бадрах нэг муу үг сонссон байжээ. Жирийн биш, бүрэн бүтэн биш хүүхдийг тавдугаар ангиас нь хойш жирийн сургуульд сургадаггүй, сургах дээрээ тулбал хотод тусгай сургуульд сурдаг гэж… Энэ үгнээс зунжин айж, эмээж явсан Бадрах ганц нэгхэн мөчийн өмнө сургуулийн захирлаас өнөөх үгээ өөрийн хоёр чихээр сонсоод ийн бухимдаж, багтарч ядан явсан юм.
– Нутгийн улс байна даа. Учраа олъё. Бага ангид бол бүх хичээлийг нэг багш заадаг. Дөрвөн аргын тоо, бичиж унших хичээл ордог. Дунд ангид ороод ирэхээр хичээл нарийсна. Багш нар нь олон болно. Хүн бүр адилгүй. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллах туршлага байдаггүй. Тиймээс цаашид хүүг сургуульд үлдээж чадахгүй нь дээ. Захирал яг ингэж хэлсэн юм.
– Миний хүү хэнд ч гай болохгүй. Хэнээс ч дор орохгүй.
– Чиний хүүд байгаа юм биш… Тогтолцоо нь өөрөө ийм юм. Хүүхдүүдийн эцэг эхээс хэл ам гарна, багш нар илүү цалин нэхнэ. Эсхүл ийм хүүхэдтэй ажиллаж чадахгүй. Юу бодож ном заах юм, юу бодож дүн тавих юм гэлцэнэ шүү дээ, Бадрах минь. Чамд нэг юм зөвлөе. Хот ор, 29 дүгээр тусгай сургууль гэж бий гэв.
– Тэнд чинь тэгээд авах уу. Бүгд миний хүүтэй адилхан юм уу
– Янз янз даа Бадрах минь. Зовлон гэдэг хэлж ирэх биш. Хөөрхий минь, янз янзын бэрхшээлтэй хүүхдүүд бий. Ядаж л чи хүүгээ тэнд оруулбал бие биенээ дээрэлхэж хажиглаад байхгүй. Хэн нэг нь илүү үзээд, ад шоо болоод байхгүй шүү дээ. Ном сурах бичиг нь өөрсдөд нь зориулсан, багш нар нь бас ажиллаж дадсан улс байгаа даа гэсэн юм.
Цулбуураа тахимандаа хавчуулан тамхи татан хэсэг сууж тайвшраад Бадрах мориндоо дөрөөллөө. Эргээд санах нь аа, захирал голтой л юм хэлжээ. Одоохондоо хүүхдүүд жаахан байна, удахгүй л миний хүүг ад шоо үзэж эхлэх юм байна. Сохор, доголонгоор нь дуудна. Сэтгэлийг нь шархлуулан гэмтээнэ. Тиймээс тэр тусгай сургуульд нь оруулъя. Хэдэн малаа зараад хот бараадъя. Орчлон гэдэг алаг. Хүний заяа бас л алаг юм. Ганц миний хүү биш, олон арван ижил зовлонтой хүүхэд бий. Тэдэнтэйгээ хамт байвал жаргалтай байна биз дээ. “Хүн бүхэн адил тэгш эрхтэй. Хүн бүхэн юунд ч хүрч, яаж чиг өсөж болно. Саяхны жишээ, Стивен Хокинг гэж дэлхийд хэчнээн алдартай эрдэмтэн байв. Сандалд хадаатай тэр хүн харагдаж байгаагаасаа илүү ихийг хүн төрөлхтөнд өгсөн юм шүү. Чиний хүү тийм хүн болж болох шүү дээ” гэж захирал хэлсэн. Нээрээ, миний хүү бусдаас юугаараа өөр юм. Мөрөө үздэг. Нэрээ гаргадаг. Дэлхийд дуурссан эрдэмтэн ч болох юм билүү.
Намрын салхи сэвэлзэн, шанхны үс илнэ. Сэтгэл нь тайвширч, эхнэртээ, хүүдээ хэлэх үгтэй болсондоо баяртай явлаа. Хүү сургуульдаа сурах болно. Дэлхий ертөнцөөр аялах болно…
