ЭМЯ-ны ээлжит хэвлэлийн хурлын үеэр дархлаажуулалтын үйл явцын талаар мэдээлэл өглөө.
Улсын хэмжээнд 678 мянган хүн вакцины эхний тун, 212 мянган хүн давтан тунгаа хийлгээд байна.
Дархлаажуулалтад хамрагдсан иргэдийг насны бүлгээр ангилж харвал:
Нийслэлд дархлаажуулалтын ажил эрчимтэй явагдаж байгаа бөгөөд дүүрэг тус бүрээр явцыг ангилж харвал:
Орон нутаг дахь дархлаажуулалтын явц:
Нийслэлийн удирдах ажилтнуудын шуурхай зөвлөгөөн боллоо.
Өнгөрсөн долоо хоногийн зөвлөгөөнөөр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Д.Сумъяабазар хөл хорионы хугацаанд хот, нийтийн аж ахуйн ажлуудыг эрчимжүүлэх, зам засварын ажлуудыг хийж гүйцэтгэх үүрэг, даалгавар өгсөн. Энэ талаар НЗДТГ-ын Хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний хэлтсийн дарга Х.Гантулга танилцууллаа.
Тухайлбал, авто замын хашлага, босоо тэмдэг, тэмдэглэгээнүүдийг засварлах, шинэчлэх ажлуудаа эрчимжүүлэх хүрээнд 919 тэмдгийн засвар, арчлалт болон шинээр байршуулах ажлыг хийжээ. Мөн явган замын тусгаарлах труба, хайс будах ажлыг дүүргүүдэд зохион байгуулжээ.
Хот, нийтийн аж ахуйн ажлуудыг эрчимжүүлэх үүрэг, чиглэл өгсний дагуу гүүрэн гарц, нүхэн гарц, замын тэмдэг, тэмдэглэгээ, хайсыг угааж, цэвэрлэх ажлыг тогтмол хийж байна. Энэ хүрээнд өнгө үзэмжээ алдсан, зэвэрсэн нийт 4577 метр урт хайс, хашлага будаж, засварлан, Сансарын нүхэн гарц болон 100 айл, Бөмбөгөр, 120 мянгат, 19-р хорооллын гүүрэн гарцуудын гадна, дотор шилэн фасад, тоноглолуудыг угааж цэвэрлэх ажлыг “Улаанбаатар зам засвар, арчлалтын газар” ОНӨААТҮГ хийж гүйцэтгэсэн байна.
Мөн нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгийг сэргээн, засварлах ажлын хүрээнд Махатма Гандигийн хөшөөний ус нэвчиж эвдэрсэн суурийг байгалийн боржин чулуугаар солих, намаг үүсэж, суулт өгсөн хөшөө орчмын 60 ам метр талбайн хөрсийг хуулан, нягтаршуулан хавтан тавих, бичвэрийг солих, орчныг тохижуулах ажлыг хийж, дууссан байна.
Хэлмэгдэгсдийн хөшөөний засварын ажлыг эхлүүлж, суурийн 91.44 ам метр хавтанг хуулж, суурийг шинэчлэх ажил хийгдэж байгаа гэлээ.
ГАЛ ТҮЙМЭР ГАРЧ БОЛЗОШГҮЙ 92 ЗӨРЧИЛ ИЛРҮҮЛЖ, АЮУЛААС УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭВ
Нийслэлийн Засаг даргын 2021 оны “Өнжмөл өвсний гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх тухай” А/256 дугаар захирамжийн хүрээнд таван байгууллагын томилогдсон хөдөлгөөнт эргүүл хяналт, шалгалтын ажлыг найман дүүргийн ногоон бүсийн 126 чиглэлд зохион байгуулжээ. Ингэхдээ давхардсан тоогоор 1160 алба хаагч, 422 техник, хэрэгсэлтэй үүрэг гүйцэтгэхэд гал түймэр гарч болзошгүй 92 зөрчил илрүүлж, газар дээр нь арга хэмжээ авч, болзошгүй аюулаас урьдчилан сэргийлж ажилласан байна.
Ногоон бүсэд зорчиж байсан 649 автомашинтай 2271 иргэнд сэрэмжлүүлэг хүргэж ажиллалаа. Мөн ойн сан бүхий газар амьдардаг иргэдэд хөдөлгөөнт эргүүлийн хяналт, шалгалтын хүрээнд түймрээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг танилцуулж, нийт 800 орчим айл өрхөөс түймрийн баталгаа гаргуулсан. Түүнчлэн ойн санд нэвтэрсэн болон нэвтрэхийг завдсан 415 автомашин, 1757 иргэний хөдөлгөөнийг хязгаарлажээ.
ХОТОО УГААХ, АРИУТГАХ АЖЛЫГ ТОГТМОЛ ХИЙХ ЁСТОЙ ГЭЛЭЭ
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Д.Сумъяабазар хөл хорионы өдрүүдэд хот, нийтийн аж ахуйн ажлууд сайн хийгдэж байгааг онцлоод цаашид Улаанбаатар хотоо угаах, цэвэрлэх, ариутгах ажлыг тогтмол хийж байхыг үүрэг болгов. Энэ хүрээнд Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежер бөгөөд Захирагчийн ажлын албаны дарга Т.Гантөмөр өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд хийсэн их цэвэрлэгээний талаар танилцуулаад автобусны буудлын угаалга, цэвэрлэгээний ажлыг зургаан бригад хийж байгаа гэлээ.
Гамшгаас хамгаалах Бүх нийтийн нийтийн бэлэн байдлын зэргийг 14 хоногоор сунгасантай холбогдуулан Хотын дарга Д.Сумъяабазар нийтийн эзэмшлийн болон гэр хорооллын гудамж талбай, байгууллагын өрөө тасалгаа, орон сууцны орц хонгил, цахилгаан шат, нийтийн тээврийн хэрэгслийн хаалга, суудал, бариул, автобусны буудал, хүүхдийн тоглоомын талбай зэрэг халдвар тархах эрсдэлтэй орчны халдваргүйтгэлийг сайтар хийх үүрэг өглөө.
Нийслэлийн Засаг даргын 2021 оны А/251 дүгээр захирамжийн хүрээнд нийтийн эдэлбэрийн газрыг хааж, зөвшөөрөлгүй барьсан хаалт, төмөр шонгуудыг чөлөөлөх ажлыг хөл хорионы хугацаанд Нийслэлийн Газар зохион байгуулалтын албанаас хуулийн дагуу хэрэгжүүлэн ажиллаж байгаа. Хотын дарга энэхүү ажлыг сайн зохион байгуулж байгааг хэлээд цаашлаад дүүргүүдийн удирдлагуудтай хамтарч нийтийн эзэмшлийн зам талбайг чөлөөлөх ажлыг үе шаттай явуулах хэрэгтэй гэлээ.
Мөн “Ковид-19” цар тахалтай тэмцэх, хариу арга хэмжээний хүрээнд иргэдийн дархлаажуултын үйл ажиллагааг эрчимжүүлж, иргэдийн бүртгэл, хуваарь, тээвэрлэлтийн маршрутыг нарийвчлан гаргаж, зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч ажиллах үүрэг өгөв.
Дэлхийн улс орнуудад амьдардаг монголчууд болон Монгол Улсын зарим иргэн нэгдэж, Дэлхийн монголчуудын холбоог байгуулаад байна. Олон жил үргэлжилсэн уг санаачилга өнгөрсөн гуравдугаар сард биеллээ олж тус холбооны Нэгдсэн зөвлөл байгуулагдаж, Зөвлөлийн дарга, Ерөнхийлөгчөөрөө Монгол Улсын дөрөв дэх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийг сонгож, үндсэн чиглэлүүдээ тодорхойлжээ. Дэлхийн монголчуудын холбоо байгуулагдаад хамгийн түрүүнд анхаарал хандуулсан сэдэв нь цар тахал гаарсан Монгол Улс боллоо. Монголдоо туслах гэсэн санаатай Өмнөд Монгол, Буриад, Халимаг, Тува монголчууд Европ, Америк, Япон, Энэтхэг, Австралиас хэрхэн туслах вэ гэж хүсэлтээ уг холбоонд гаргасаар байгаа юм байна. Өчигдөр орой тэдгээр хүмүүс Дэлхийн монголчуудын холбооныхонтойгоо хамтраад онлайнаар хуралдаж, монголчууддаа хэрхэн туслах тухайгаа ярьцгаах шиг боллоо. Монгол Улс дэлхийн бүх улс орноос ковидын халдвар, өвчлөлөөр хамгийн аюултай түвшинд хүрээд байна. Хүн амын тоонд ногдох хувиараа бол Хятад, Англи, Орос, Америкаас хэд дахин өндөр өвчлөлтэй болж, Энэтхэг, Бразилаас ч илүү хүнд нөхцөлд байгааг Дэлхийн монголчууд холбооныхон иш татаж “Энэ хүнд үед Монголдоо тусалъя, эхний ээлжинд нэн шаардлагатай байгаа уушги орлуулах болон амьсгалын аппаратыг олж өгье. Мөн ковидын эсрэг вакцин, санхүүгийн дэмжлэг нэн хэрэгтэй” байгааг дурдаж, дэлхий даяар тархсан монголчуудаасаа тусламж гуйгаад байна.
Дэлхийн монголчууд гэхээр Монголоос гарсан чөмөг суусан монгол гэвэл одоохондоо цөөхөн л дөө. 1989 онд эндээс гарсан тэдгээр хүмүүс бийлэгжүү болж хараахан амжаагүй байгаа ч эх орноо гэсэн сэтгэл нь хязгааргүйгээр долгилж байгаа нь тодорхой. Ц.Элбэгдоржийн уриалгын дагуу Монгол үндэстнүүд, язгуур уг үндэс нь монгол ийм монголчуудаа зохион байгуулж, бидэнд нэг удаа тус болохгүй бол үнэндээ Монгол Улс сөхөрлөө, та минь. Халимаг, Буриад, Өмнөд Монгол, Хөх нуур, Долнуурын монгол гээд нэрлэвэл хөвөрнө дөө, хөвөрнө. Монголчууд олон саяулаа. Дэлхийгээр тархчихсан үндэстэн шүү дээ. Чөмөг суучихсан, баян чинээлэг нь олон байдаг, буй газартаа байр суурь эзэлчихсэн нь ч нэлээд. Ийм монголчуудаа Монголтойгоо холбоод авах нь зөв өө. Язгуур, үндэстнүүддээ тусалж байсан ийм түүх дэлхийд олон бий.
1985 онд цацагдсан “We are the world” дуу бол дэлхийн хөгжмийн ертөнцийн түүхэн дэх хамгийн олон “одод” хамтарсан уран бүтээл болсон юм. Эл дууг өлсгөлөнд нэрвэгдсэн Африк хүмүүст зориулж хөрөнгө босгохоор зохиосон нь амжилттай болж тэр үедээ 64 сая ам.доллар цуглуулж чадсан байдаг. Энэ нь одоогийн ханшаар 150 гаруй сая ам.доллар юм. Уг дууг африк гаралтай, Попын хаан Майкл Жексон Лионел Ричиетэй хамтран бүтээсэн. Энэ хөдөлгөөнд африк үндэстэй, африк язгууртай олон сая хүн сэтгэл зүрхээрээ нэгдсэн нь дээрх амжилтыг олсон билээ.
2010 онд Гайтид долоон баллын хүчтэй аймшигтай газар хөдлөлт болж, олон мянган хүн гэр оронгүй болоход мөн л африк гаралтай уран бүтээлчид, нэр нөлөө бүхий эрхмүүд язгуур, үндэс нэгтэй тэдэндээ туслах хөдөлгөөнийг дэлхий даяар өрнүүлж, тэрэнд нь “одод” оролцож “We are the world 25 for Haiti” дууг бүр ч өргөн бүрэлдэхүүнээр дуулсан нь амжилттай болж санаанд оромгүй их хөрөнгө босгож, ядарсан гайтичуудад тусалж чадсан юм. Гайтигийн иргэд нь орох орон, оочих аягагүй, хэлэн дээрээ тавих хүнсгүй сууж байхад төр засгийн толгойд гарсан баячууд хажууд нь гял цал оргиод зогсож байсныг тухайн үед дэлхийн томоохон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд шүүмжилж байсан билээ. Төрийн эрх баригчид нь ард түмнийхээ төлөө юу ч хийдэггүй, дарга сайд нар нь ард түмнээ боддоггүй, зөвхөн амин хувь, бүлэглэлийн эрх ашгаа л хаацайлж, хоорондоо эрх мэдлийн төлөө тэмцэлддэг тийм л Гайти улс байсан нь яг л өнөөдрийн Монгол Улсын дүр зураг мөн байгаа биз.
Монгол Улсын байдлыг гаднаас нь ажиглая л даа. Ард түмэн нь ковид, тахалдаа баригдчихсан. Өдөрт мянга мянгаар тохиолдол бүртгэгдэж, арав арваараа тахлаар нас барж байна. Энэ талаар санаа зовж байгаа улс төрийн нам гэж алга. УИХ-ын гишүүн гэж алга, санаагаа чилээж буй төрийн гурван өндөрлөг гэж ч алга. Ерөнхийлөгч угаасаа буцах нь тодорхой болсон учир үнээ, тугал нийлэх нь тэр хүнд хамаагүй болчихлоо. Нэр дэвшихгүй учир харин хонзонгоо авах гэж үзэж байгааг бүгд харж байна. Эрх барьж буй намын дарга У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгчөөр яавал сонгогдох вэ гээд энд тэнд инээд алдсан зургаа тавиад нэг харахад адуун дээр ч явж байх шиг, эсвэл цэргүүдийн дунд орчихсон буу, танк болчихсон ч байх шиг. Инээд алдаад л, дүрээрээ яг Туркменистаны ерөнхийлөгчийг санагдуулаад байгаа юм. Ард түмэн нь тахалд хиарч, зүдэрч байхад тэрэн шиг инээж баяссан хүн алга.
УИХ-ын дарга тэртэй тэргүй учраа олохгүй хүн. Юу хийдэг нь ч мэдэгддэггүй. Төрийн түшээ болсон хүн ард түмний төлөө юм хийдэг гэдгийг мэддэггүй юм уу даа гэмээр л хүн байдаг шүү дээ. Айхавтар л Хөдөлмөрийн баатар, язгууртан гаралтай хүний хүүхэд юм, уг нь. Ядуу зүдүүгийн зовлон мэддэг болов уу гэж эргэлзмээр. Хар багаасаа анхил танхил амьдралаар явчихсан хүн зүдэрсэн ард түмний тухай огт ойлголтгүй байдаг нь мэдээж байх л даа.
Монгол төр, Монголын ард түмэн ерөөсөө эзэнгүй байна, биднийг гэсэн хүн алга. Худалдаж авсан юм уу, гуйж авсан юм уу Хятадаас баахан вакцин авлаа. Оросоос вакцин авна гэж ярьж байна. Хагас жил өнгөрөхөд дахин вакцинжуулалтын ажил эхэлнэ. Тэр талаар ярьж, төлөвлөж байгаа юм эрх баригчдын амнаас гарахгүй байгаа учир монголчууд одооноос өөрсдөө аргаа хайхгүй бол болохгүй нь ээ. Харин ийм эмзэг, хүнд хэцүү үед Дэлхийн монголчуудын холбоо монголчуудынхаа төлөө дуугарч, дэлхийн бөмбөрцгөөр тархсан монголчуудыгаа уриалж хандив, тусламж татах гэж байгаа нь туйлын зөв, сайшаалтай ажил болоод байна. Тус холбооны гишүүд АНУ, БНСУ гээд вакцины томоохон үйлдвэрлэгчидтэй эртнээс хэл амаа ололцож, хэлэлцээ хийж зургаан сая тун вакцин оруулж ирэх хэрэгтэй байна. Ганц амьсгалын аппарат нь хүрэлцэхгүй байгаагаас өдөрт олон хүн хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлж байгаа. Тиймээс уушги орлуулах болон амьсгалын аппарат шиг хэрэгтэй юм алга, бидэнд. Нэн шаардлагатай байгаа вакцин, аппарат мэтийн ийм асуудлаа Монгол Улсын иргэд Дэлхийн монголчуудын холбооноосоо нэг удаадаа гуйж байна.
Ц.Элбэгдорж энэ бүхнийг санаачлахын сацуу олон улсад дипломат түвшиндээ нэр хүндтэй гэдгээ ашиглаж Европын холбооноос 50 мянган “АстраЗенека” вакцин оруулж ирсэн гэдэг нь үнэн байх шүү. Юу гэж худлаа хэлэхэв.
Бидэнд төр засаг гэж алга гэдгийг ард түмэн яс махаараа, амь насаараа мэдэрч байна. УИХ, төр засгийн толгойд байгаа хүмүүсийн хувьд сонгуулиас сонгууль дамжиж, улс төрийн тавцангаас буухгүйн төлөө тэмцэлдэж, ард түмнийг яаж дарлах вэ гэж бодож байгаа болохоор яалаа гэж биднийг аврах тухай бодохов.
Тиймээс бидний хувьд цар тахалдаа баригдсан, гарах гарцгүй болсон энэ үед Дэлхийн монголчуудаасаа тусламж гуйхаас өөр зам үлдсэнгүй. Монголчууддаа тусална уу, дэлхийн монголчууд аа!
Гамшгаас хамгаалах бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн хугацааг 12 хоногоор сунгасан. Үүнтэй холбоотойгоор нийтийн тээврийн үйлчилгээний цагийн хуваарийг тусгай горимд шилжүүлж, өглөө 07:00-10:00, орой 17:00-20:00 цагийн хооронд хязгаарлалт тогтоохгүй төрийн байгууллага, хуулийн этгээдийн ажилтан, алба хаагч, иргэдийг халдвар хамгааллын дэглэм мөрдүүлэн, зорчуулахаар болсон юм.
Тэгвэл өнөөдөр нийтийн тээврийн 98 чиглэлд 859 автобус үйлчилгээнд явж байна. Мөн авто тээврийн хяналтын 17 улсын байцаагч, Нийтийн тээврийн үйлчилгээний газрын 52 алба хаагч, “Сити баз консалтинг” ХХК, “Зорчигч тээврийн нэгтгэл” ОНӨААТҮГ, “Зорчигч тээвэр гурав” ОНӨААТҮГ-ын 193 шалгагч зорчигчдод хяналт тавьж, халдвар хамгааллын дэглэмийг мөрдүүлэн ажиллаж байна.
93 дахь удаагийн шилдгүүдийг зарлах ёслол Лос-Анжелес хотын “Dolby Theatre” эхэлжээ. Шагнал гардуулах ёслол коронавирусний цар тахлын улмаас шинэчилсэн хэлбэрээр хэд хэдэн газар нэгэн зэрэг явагдаж байна. Оскар нь 24 төрөлд шагнал олгодог ёслол юм.
Энэ жил шагналд нэр дэвшигчийн тоогоор арван төрлөөр өрсөлдөж буй Америкийн найруулагч Дэвид Финчерийн “Mank” кино тэргүүлжээ. Үүнээс гадна стриминг үйлчилгээ үзүүлэгч “Netflix” компанийн төслүүд хоёр дахь жилдээ дараалан хамгийн олон төрөлд нэр дэвшээд байна.
“Шилдэг эх зохиол”
“Гадаадын шилдэг уран сайхны кино”
“Шилдэг туслах эрэгтэй дүр”
“Шилдэг эмэгтэй туслах дүр”
“Шилдэг найруулагч”
“Шилдэг хүүхэлдэйн кино”
“Шилдэг баримтат кино”
“Шилдэг богино хэмжээний кино”
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх бүх нам, эвсэл У.Хүрэлсүх рүү галаа чиглүүлнэ
Сонгууль тун ойртож байна. Тавдугаар сарын 2 гэхэд намууд нэр дэвшигчээ зарлах ёстой. Тэр болтол эхнээсээ нэр дэвшигчид албан бусаар тодорч, зарим нь нэр дэвшихээшууд илэрхийлчихлээ. Сонгууль дуустал нэг хэсэгтээ л нэр дэвшигчдийн талаарх сайн муу мэдээлэл, тагнаж чагнасан, нүүр улаймаар бичлэг, шинэ баримтууд, гүтгэлгүүдэнэ хэдэн өдөр тасрахгүй нь. Дээр нь одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр нэр дэвших эрхээ хасуулсны уур, хорслоос үүдэлтэй элдэв акц дайралтууд үргэлжилсээр байна. Эрх барьж буй МАН-ын хувьдэнэ сонгуульднамын дарга У.Хүрэлсүхийг сойх нь бараг л тодорхой болчихлоо. У.Хүрэлсүхийн хувьд эрх барьж байгаа, институцийн хэмжээний том нам ард нь байгаа. Хувь хүний хувьд ч харизмтай,хүчтэй өрсөлдөгч. Тиймээс өрсөлдөгч бүх намаас түүн рүү гал чиглэнэ.Мэдээж түүний хувьд эрх барьж байгаа намын тэргүүн учраас өрсөлдөгчид нь намынх ньсайн, муу бүхий л зүйлийг наах нь тодорхой. У.Хүрэлсүхийн талаар өөр танилцуулга, тодорхойлолт илүүц биз ээ. Хаа холын нэг суурингийн нохой нь ч андахгүй гэж хэлэхэд хол зөрөхгүй.
АН талцлын хэцүү үеэ давчихвал сонгуульдаа шуударна
Ардчилсан намаас Р.Амаржаргал нэр дэвшихээ ил зарлачихлаа. Энэнтэй зэрэгцээд түүний талаар яриа өрнөж эхэллээ. Алдаа багатай, харьцангуй нэр цэвэр, талцал хагарал авчрахгүйгэж зарим нь хэлж байгаа бол нөгөө хэсэг нь бөөрөнхий, шийдвэр гаргах тал дээр тааруу гэсэн шүүмжлэл хэлж байна. АН-ын лидерийн нэг яалт ч үгүй мөн бөгөөд элдэв бохир хуйвалдаанаас харьцангуй хол байдаг хүн. Мөн АН-аас Н.Алтанхуягийгнэр дэвших тухай ярьж байна. “Шударга бусын хонгил”номоо саяхан хэвлэлтээс гаргасан тэрээр магадгүй боломж олдвол нэр дэвших сонирхолтой биз. Гол нь тэрээр бие даан нэр дэвшиж, УИХ-д суусан учраас АН түүнийг дэвшүүлэх болов уу.
Х.Тэмүүжин гишүүний хувьд боловсролтой хэсгийнхэнд таалагддаг. Сайн хуульч, Ерөнхийлөгчид нэр дэвшлээ гэхэд гайхаад байх хүн биш. Нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Харин хөдөөгийн сонгогчдод таалагдах болов уу гэдэг нь эргэлзээтэй талаар санал шүүмжүүд өрнөж байна. Өнгөрсөн сонгуулиар Х.Тэмүүжин хөдөө өрсөлдсөн. Тэрээр хууль зарчим яриад явсан бол морь мал, ах дүү ярьсан хүмүүс нь олон санал авчихсаныганхаарууштай. Улсын баатар Э.Бат-Үүлийг нэр дэвших талаар сүүлийн үед яриад эхэллээ. Ардчиллын анхдагч, ямар ч үед өөрийнхөө тэмцэн байж авчирсан ардчиллынхаатөлөө, хэнээс ч айхгүйгээ хэлсээр ирсэн. Хотыг удирдаж байхдаа шинийг санаачлагч байж, сайн ажилласан гэх зэргээр түүний тухайярьж байна. Хамгийн сүүлд тэрээр намаас нь гарч ирж Ерөнхийлөгч болсон Х.Баттулгын“Эрх баригч намыг тараая” гэсэн үгийг сонсоод “яав ч ингэж болохгүй” гэжбайр сууриа хатуу илэрхийлсэн. Ц.Оюунгэрэл нэр дэвших магадлалтай хүмүүсийн нэгээр нэрлэгдэв. Мэдээж Дээд шүүх аль АН-ыг хүлээн зөвшөөрөх зэргээс хамаарч хэн нэр дэвших эрхээ олж авах нь АН-ын хувьд илүү тодорхой болно. Боломжийн л нэрс. Гэхдээ сонголтыг монголчууд л хийнэ шүү дээ. УИХ-д суудалтай дөрвөн нам /зарим нь эвсэл/ бий. МАН, АН, “Та бидний эвсэл”, “Зөв ХҮН Электорат эвсэл” Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлнэ. Бусад нам нэр дэвшигчдээ тодорхой болгож, сонгуулийн бэлтгэлдээ орчихоод байхад АН тамганы хэрүүлээ цэгцлээгүй, хоёр талцаж байгаа нь сонгуульдсөргөөр нөлөөлж болзошгүй. АН-ын энэ талцалд Ерөнхийлөгчийг буруутай гэж ажиглагчид үздэг. Энэ хагарал, бутрал АН-ын сонгуульд ямар ч сайн нэр дэвшигч өрсөлдлөө гэсэн муугаар нөлөөлнө.
“Зөв ХҮН Электорат эвсэл” Ерөнхийлөгчийн сонгуульд яллаа гэхэд тэд бүх шатанд төлөөлөлтэй болно
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд анх удаа оролцох субьект бол “ЗөвХҮН Электорат эвсэл”. Тэд Ерөнхийлөгчөө захиалсан. Урьд өмнө болж байсан Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар иргэдийн бухимдал сонголтгүйсонголт байсан. Дотоодын зодоон хор найруулгааргарч ирсэн хэн ч бай, тэр бүү хэл бүх нэр дэвшигчид нь иргэдэд таалагдахгүй байсан ч хэн нэгнийг нь сонгох сонголт бидэнд ирдэг байлаа. Сүүлийн сонгуулиар олон мянган сонгогч цагаан сонголт буюу хэнийг нь ч сонгохгүй гэх хувилбар гаргаж байсан. “Зөв ХҮН Электорат эвсэл”-ийн хувьд дэвшилтэт залуусаар багаа бүрдүүлсэн нь харагддаг. Тиймдээ ч дэвшилтэт санал санаачилга гаргадгийн нэг нь “Ерөнхийлөгчөө захиалъя” хэмээн иргэд рүүгээ хандсан. Тэр ч бүү хэл Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар тус эвсэл нэр дэвшигчийнхээ хамтран ажиллах багийг чзарлах юм байна. Хэрэв олон нийтийн хүслийг харгалзсан энэ сонголт нь үнэхээр олонхын санал аваад “Зөв ХҮН Электорат эвсэл”-ийннэр дэвшигч ялвал бүх шатанд төлөөлөлтэй болж, жинхэнэ утгаарааМонголын улс төр дэх гуравдагч хүчин болно. Учир нь тус эвсэл одоогоор УИХ, Орон нутгийн сонгуульд оролцон өөрийн гэсэн төлөөллүүдтэй болоод байгаа. Олж авсан мэдээллээр бол ДеФакто Д.Жаргалсайхан, Ц.Оюунгэрэл, Б.Болдсайхан, Б.Нямтайшир, Д.Энхбат нарын таван хүний нэр иргэдийн хүссэн Ерөнхийлөгчийн захиалгад тунаж, хамгийн олон дэмжлэг аваад байгаа юм байна. Олон нийт тэр ч дэвшээсэй, энэ ч гараад ирээсэй, ийм ч Ерөнхийлөгчтэй болмоор байна гэж олон жил ярьсан. Дээрх тунаж үлдсэн таваас хэн нь дэвших бол. Аль нь ч байсан сонгогчдын хүсэн хүлээсэн хүн нэр дэвших нь гэж ойлгож болох талтай. Нийгмийн зүтгэлтэн, эдийн засагч ДеФакто Д.Жаргалсайхан “Уухай” хөдөлгөөний санаачлан Клабхаусд цувралаар явуулж буй ярилцлагын зочноор орохдоо “Одоогоор нэр дэвших шийдвэр гаргаагүй. Гэхдээ ХҮН-ийнхэнтэй ярилцана. Хувь хүнийхээ хувьд Ц.Оюунгэрэлийг дэмжиж байгаа” гэсэн. Ц.Оюунгэрэл нь нийгэмд ч, намдаа ч хүлээн зөвшөөрөгдсөн. “Жорлонгоо өөрчилье” төслийг санаачлагч. Хамгийн гол нь тэрээр нэр дэвшээд яллаа гэхэд Монгол Улс анх удаа эмэгтэй Ерөнхийлөгчтэй болно. Ц.Оюунгэрэл АН-аас нэр дэвшигчдийн дунд нэр нь явж байгаа бөгөөд түүнд “Зөв ХҮН Электорат эвсэл”-ээс нэр дэвших боломж ч түүнд байна. Биднийг дэлхийтэй холбосон хүн буюу интернэтийг Монголд авчирсан “Датаком”ын Д.Энхбат мөн Ерөнхийлөгчөө захиалах иргэдийн хүсэлтэд багтжээ.Мэдээж эвгүй өрсөлдөгч. Хүлээн зөвшөөрөгдсөн, нийгэмд нөлөөтэй, зөв үлгэр дуурайлал болсон хүн. Харин хөдөөгийн сонгогчид түүнийг тэр бүр мэддэг эсэх нь эргэлзээтэй.
Б.Болдсайхан эмчийн нэрийг олон нийт оруулж ирсэн нь сайшаалтай юм. Нийгэмд эерэгийг түгээж байдаг, “Зүрх мартахгүй” төслийг санаачлан зүрхний өвчтэй олон хүүхдийн амь насыг аварсан ачтан. Айхавтар их улстөржөөд байдаггүй тэрээр одоогоор нэр дэвших талаар үг дуугараагүй л байна. Б.Нямтайшир хэмээх Монголын толгой бизнесийн нэрийг олон нийт бас санал болгожээ. Байнга олны анхааралд байдаг гэр бүлийн өрхийн тэргүүн, МАК хэмээх бизнесийн том айлын удирдагч. Улс төрийн тавцанд ил тоглолт хийгээд байдаггүй ч хэлье гэснээ хэлчихдэг, хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэгэн. Чөлөөт зах зээлийн нийгмийг сонгосон манай улсад түүн шиг Ерөнхийлөгч байж болох л хувилбар. “Зөв ХҮН Электорат эвсэл”-ийн олон нийтийн захиалгын дагуу нэр дэвшихээр тунасан таван эрхмийг анзаарахад яалт ч үгүй нийгмийн зүтгэлтнүүдийг онцолсон нь харагдана. Эдний хэн ч нэр дэвшлээ гэхэд сонгуулийн үр дүнд нөлөөлөхөөрбайна.
Босоо хэмээх С.Ганбаатар нэр дэвшихээр хаа сайгүй гүйж байна
Та бидний эвслээс МАХН УИХ-д нэг суудалтай болсон нь популист улстөрчдийн шилдэг төлөөлөгч, фэнгшүй хэмээх С.Ганбаатар. МАН, МАХН-ын нэгдэх шийдвэр эцэслэгдээгүй, яриа хэлцлийн түвшинд байгаа бөгөөд хэрэв тэд нэг нам болчихвол С.Ганбаатар яах бол. Намаа дагах уу. Хэрэв тэр намаа дагавал Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ердөө гурван л субьект өрсөлдөнө. Хэрэв МАХН-аасаа гарчихвал өөр намаас нэр дэвшихээр оролдлого хийх болов уу. Учир нь МАХН, ИЗНН, Уламжлалын нэгдсэн нам гурав УИХ-ын сонгуульд “Та бидний эвсэл” болж оролцсон. Тиймээс МАХН-аа дагаж МАН-тай нэгдэх сонголтыг С.Ганбаатар хийхгүй бол түүнд бас сонголт үлдсэн гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл ИЗНН, МУНН хоёрын аль нэгийг сонгожгишүүнээр элсвэл “Та бидний эвсэл”-ийн суудал хадгалагдан үлдэнэ. С.Ганбаатар энийг мэдэхийн дээдээр мэдэж байгаа.Тиймээс аль аль намтай, одоо байгаа МАХН, нэгдэхээр ярьж буй МАН, боломж олгох ИЗНН, МУНН руу өөрт ашигтай хувилбараа хайн тавхайгаа эргэтэл гүйсээр л байна. Тэр байтугай ХҮН нам руу ч дайрч нэг үзлээ. Одоогийн Ерөнхийлөгчтэй нэг нутаг гэж саймширч нэг үзлээ. Тэрээр Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өмнө нь өрсөлдөж, дориун санал авсандаа их л найдаж байгаа аж. Гэхдээ бас нэр дэвших гэж байгаа мэт аяглаж,өөрт ашигтай санал хүлээж байж болох юм.Бас нэг хувилбар нь МАХН “Та бидний эвсэл”-ээс гараагүй байсан ч МАХН-аас гарч ИЗНН, МУНН-ын аль нэгэнд элсэж, дэвших эрх нь түүнд нээлттэй байгаа. С.Ганбаатар нэр дэвшлээ гэхэд басаж болохгүй эвгүй өрсөлдөгч шүү.
Энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар тулгат хийсэн биш сонголттой сонгууль болж мэдэх нь. Хүсэх юм улсдаа гай болохгүйхэн шиг хүн л ялаасай.
МУИС–ийн Физикийн тэнхимийн эрхлэгч, доктор Д.Улам–Оргихтой ярилцлаа. Тэрээр УОК–ын Шуурхай штабын төлөвлөлтийн багийн бүрэлдэхүүнд ажиллаж байгаа юм.
–Халдвар ямар хурдтай, хэрхэн тархаж байгааг та мэргэжлийн хүний зүгээс иргэдэд энгийн байдлаар тайлбарлаад өгөхгүй юү?
-Энэ оны гурван сарын дунд үеэс хот болон хөдөө орон нутагт өвчлөл өргөн тархаж, нэг өдөрт халдвар авах хүний тоо ойролцоогоор таван өдөрт хоёр дахин нэмэгдэж эхлэлээ. Өсөлтийн энэ аюултай хурдыг сааруулахын тулд хатуу хөл хорио тогтоосон бөгөөд одоогийн хөл хорионы төгсгөлд дунджаар нэг өдөрт илрэх өвчлөлийн тоог 400 орчимд тогтоон барих бөгөөд үр дүн нь тавдугаар сарын хорьд хүртэл үргэлжлэхээр байгаа. Хэрэв хөл хорио тогтоогоогүй бол хүндээр өвчлөх, нас барах хүний тоо гурав дахин байх байсан. Үүнээс цааш хөл хорионоос илүүтэй вакцинжуулалтын нөлөө их байх болно. Вакцины нөлөөгөөр наадмын дараагаас тархалт буурч ирэх ес, аравдугаар сард намжих хандлагатай байна.
Ер нь гадуур тархаж буй халдварын тоо бага үед хувь хүн, гэр бүл өөрсдийгөө бүрэн сэргийлээд явах боломжтой байдаг бол халдварын тоо ихсэхийн хэрээр энэ боломж хумигдаж байдаг. Халдвар авч байгаа хүний ихэнх нь ажлын байрандаа халдвар аваад гэрийнхэндээ тарааж байгаа юм. Хүмүүс ихэвчлэн ойр дотны хүнтэйгээ сэжиггүй харьцаж байгаа нь халдвар тархах эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна. Мөн автобус зэрэг олон хүн шахцалдсан, битүү газраас халдвар авах өндөр эрсдэлтэй байна.
–Энэ удаагийн хөл хорио эрчимтэй тархалтыг хэр бууруулж чадах бол?
-Хөл хорионоос өмнө халвар авсан хүмүүс энэ долоо хоногийн сүүлээр илэрнэ, мөн замын түгжрэл багассанаас илрүүлэлтын хурд нэмэгдэнэ. Ирэх долоо хоногоос эхлэн халдварын тоо буурч хөл хорионы төгсгөлд болон түүний дараах долоо хоногт 400 орчим болж багасах тооцоо гарч байгаа. Үүнийг хараад “Өө, нөлөө алга аа, хэвээр л байна шүү дээ” гэж бодогдож болох боловч үнэн чанартаа энэ удаагийн хөл хорионы нөлөөгөөр есдүгээр сар хүртэл 100 мянган хүнийг халдвараас сэргийлэх ач холбогдолтой. Цаашдын хүндрэлээр өвчилсөн хүмүүсийн 1 хүртэл хувь нь нас барж болзошгүй учраас мянгаад хүний амь насыг сэргийлж байна гэж ойлгож болно. Өнөөдөр хөгшин залуу гэлтгүй хэн ч ковидоор өвчлөөд хүндэрч болзошгүй байгаа тул энэ сэргийлэгдэх тоонд та ч, би ч орж байж болох юм. Хөл хорио тогтоогоогүй бол нэг өдөрт илрэх өвчлөлийн тоо 3000 давж болох байлаа.
–Гэхдээ л халдварын тархалтыг бүрэн гүйцэд хумьж чадахгүйгээс хойш хөл хорио нэг л үр дүнгүй мэт иргэдэд санагдаад байх шиг?
-Халдварын тархалтыг хумих тал дээр маск зүүх, зай барих, олон нийтийн үйл ажиллагаа, худалдаа үйлчилгээг хязгаарлах, сургууль цэцэрлэг хаах зэрэг олон арга байдаг боловч хамгийн үр дүнтэй хоёр л арга байдаг. Эдгээр нь хөл хорио ба вакцинжуулалт юм. Вакцин гараагүй үед мэдээж хөл хорио юм. Халдвар тархалтыг таслан зогсоох, нөлөөг нь бууруулах зорилгоор хөл хориог орон зай, цаг хугацаа, хөдөлгөөний хувьд янз бүрийн арга хэлбэрээр зохион байгуулдаг. Хөл хориогоор халдварыг бүрэн дарна гэвэл дор хаяж 45 хоногийн хөл хорио хэрэгтэй байдгийг олон улсын туршлага харуулж байна.
Гэвч аль нэг замаар дахиад л дэгдэнэ. Тэгэхлээр улсын хэмжээнд тогтоосон хатуу хөл хорио ямар ч үр дүнгүй байна гэж хүмүүс бодож байж болох юм. Гэвч зорьсон үр дүндээ хүрсээр ирснийг цохон тэмдэглэе. Тухайлбал, эхний хоёр удаагийн хөл хорионы үр дүнд өдөрт гарах халдварын дундаж тоог 20 орчимд байлгаж халдварын голомтыг хоёрдугаар сар хүртэл хяналтандаа байлгаж чадсаны үрээр нас баралт маш бага байсан. Ийм үр дүнтэйгээр вакцинжуулалттай золгосон. Харин цагаан сарын үеийн хөл хорионы үр дүн гуравдугаар сарын дунд үе хүртэл үргэлжилж энэ дундаж тоог 40 орчимд барьж ирсэн. Гуравдугаар сарын дундаас харин ядаж ажлын тав, амралтын дөрөв нийтдээ есөн хоногийн хөл хорио тогтоосон бол тооцоо ёсоор 40 гэсэн энэ тоог цаашид ч тогтоон барих боломж байсан. Харамсалтай нь бид цаг алдсаар 1000 гаргачихлаа. Нэгэнт вакцинтай залгасан учраас цаашид хүн амыг аль болох хурдан хугацаанд вакцинжуулах нь хамгийн үр дүнтэй арга болно.
–Аль ч оронд ямар ч өвчний үед эрдэмтдийн зөвлөлийн зөвлөмж, мэдлэг чадвар хамгийн гол үүрэгтэй. Гэтэл манай УОК–ын шийдвэрүүдээс харахад эрдэмтдийн зөвлөлийн мэргэжлийн санал зөвлөмжийг тоохгүй, хайхрахгүй байх шиг?
-Ковидтой амжилттай тэмцэж байгаа улс орнууд их дээд сургуулиуд, эрдэм шинжилгээний байгууллагаа их түшиж ажиллаж байна. Тухайлбал, Ирланд, Япон, Тайвань, Шинэ Зеланд улсуудыг нэрлэж болно. Засгийн газар, УОК-ын хувьд эдийн засаг уу, эрүүл мэнд үү гэсэн сонголтон дээр байсан. Чиглэл чиглэлийн эрдэмтэд ч өөр өөрийн зөвлөмж хүргүүлсэн байх. Манай судалгааны багийн зүгээс (одоо бол төлөвлөлтийн баг) болон ХӨСҮТ-ийн судалгааны багаас хөл хорио тогтоох хамгийн боломжит хувилбаруудыг удаа дараа гарган өгч, ЭМЯ-наас нэгтгэн УОК-т саналаа хүргүүлж тохиолдох хүндрэлүүдийг урьдчилан хэлж байсан. Ер нь судалгаа дүгнэлтээ салбар салбарын эрдэмтэд нэгтгэн боловсруулж санал нэгтэй өгч байх тал дээр анхаарууштай санагддаг. Энэ тал дээр зохих зохион байгуулалтын өөрчлөлт хийгдэж байгаа гэсэн.
–Үнэхээр бодит байдал дээр эрдэмтдийнхээ үгийг сонсож байна уу. Учир нь энэ бол өнөөгийн нөхцөлд хүний амиар хэмжигдэж буй хамгийн том асуудал болчихоод байгааг та бид харж байгаа шүү дээ?
-Тийм ээ, энэ тал дээр яг фронтод ажиллаж байгаа мэргэжилтнүүдийнхээ, эрдэмтдийнхээ үгийг саналыг хүндэтгэлтэй, чухалчлан сонсох шаардлагатай гэж байнга харагддаг. Эрдэмтэд шийдвэр гаргахад хамгийн их хэрэгтэй байгаа зүйлийг мэдэж байгаа. Манай тооцоо, шинжилгээний багийн тухайд гэвэл цаашдын прогнозыг цаг тухайд нь гарган өгч байгаа. Бид анх дотоодын анхны халдвар гарах үед буюу 2020 оны арваннэгдүгээр сарын 22-ноос эхлэн УОК, шуурхай штабын дэргэдэх судалгаа шинжилгээний бүлэгт ажиллаж эхэлсэн. Энэ бүлэг өдөр бүр цуглан өглөө үдэшгүй ажиллаж, нууцын гэрээ байгуулж 2-3 хоногт нэг удаа шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тайлан зөвлөмж гарган өгч байсан. Халдвар, тархвар судлал, анагаахын мэргэжилтнүүд мөн математик-физикийн хүмүүс багтсан сайхан баг ажиллаж байсан.
Харамсалтай нь энэ шуурхай бүлгийг тараагаад зарим эрдэмтдийг нь УОК-ийн дэргэдэх эрдэмтдийн зөвлөлд нийлүүлэн ажиллуулж байна. Энэ зөвлөл өдөр бүр хуралддаггүй, тодорхой асуудалд хэрэгтэй үед хаяа нэг хуралддаг байнгын ажиллагаа байхгүй. Заримдаа асуудлыг санал хураалтаар шийддэг нь учир дутагдалтай. Энэ зөвлөлийг байнгын ажиллагаатай болгож, эрч хүчтэй ажиллах эрдэмтдээр шинэчлэх шаардлагатай санагддаг. Товчхондоо УОК шийдвэр гаргахдаа голомтод тулж ажиллаж буй эмч, эрдэмтдийнхээ дүгнэлтийг илүү үндэслэх хэрэгтэй байна.
–Таны хувьд халдварыг хөл хорионоос гадна ямар байдлаар хумих боломжтой гэж харж байна вэ?
-Вакцинжуулалт. Нэгэнт вакцин гараад ирсэн учраас дэлхий нийтээрээ энэ л аргыг сонгож байна. Вакцин ийм хурдан хугацаанд бий болж байгаа нь шинжлэх ухааны ач гавьяа юм. Хөл хорио бол эрс өсөлтийг удаашруулан цаг хожиж, эрүүл мэндийн системийг цагаан тугаа өргөхөөс хамгаалах ач холбогдолтой боловч нэг мөсөн хэзээ ч дарж чадахгүй. Харин вакцинжуулалтаар дарах боломжтой. Түүнээс гадна ухамсарт хүн бүр энэхүү өвчний талаар үнэн зөв мэдлэгтэй болох нь түүнээс сэргийлэх гол зэвсэг. Шинэ төрлийн цар тахал дэлгэрээд жил тойрон болоход түүний талаарх үнэн зөв мэдлэг мэдээлэл хангалттай их бий боллоо. Нийтийн сүлжээний элдэв мэдээллээр аж амьдралаа эрсдэлд оруулж болохгүй нь ойлгомжтой. Харамсалтай нь бодит амьдрал дээр эсрэгээрээ байна. Дээр дооргүй үүнд их анхаарах шаардлагатай байгаа. Өөрөө хичээвэл халдвар авахгүй байх бүрэн боломжтой.
–Намар гэхэд халдварыг намжааж чадах болов уу?
-Тооцоо шаардахгүй хоёр зүйлийг хэлье. Хүүхдүүдийг вакцинжуулахгүй бол намар хичээл орохоор халдварын тархалтыг дахиад алдах аюултай. Нэгдүгээрт, ирэх хичээлийн жилээс сургалтын үйл ажиллагаа гарцаагүй эхлэхээс өөр аргагүй. Гэвч энэ үед сурагчид вакцинд хамрагдаагүй байгаагийн улмаас сургуулиуд халдварын голомт болох аюултай. Өнөөдөр гэхэд ковидоос өвчилсөн 4-5 хүний нэг нь хүүхэд байна. Иймд хүүхэд сурагчдыг вакцинд хамруулах боломжийн талаар одооноос онцгой анхааран төлөвлөж ажиллах шаардлагатай. Дэлхийд ийм боломж гараад эхэллээ. Энэ бол БШУЯ-ны шийдвэрлэх тулгамдсан асуудал байх. Хоёрдугаарт, вакцины хоёр тунд хамрагдсанаас хойш зургаан сарын дараа вакцины хамгаалах нөлөө ямар байх талаар тодорхой судалгаа хомс байна. Иймд насанд хүрэгчид энэ оны зургаа, долдугаар сард вакцинжуулалтын хоёр тунд бүрэн хамрагдлаа гэхэд ирэх жилийн томуугийн хоёр дахь дэгдэлтийн үе болон цагаан сарын өмнө ковид дахин өргөн тархаж, энэ хаврын байдал давтагдаж болзошгүй байгааг одооноос анхааран ажиллах шаардлагатай.
УИХ-ын гишүүн
Б.Пүрэвдорж долоо хоногийн өмнө согтуугаар автомашин жолоодож яваад зам
тээврийн ноцтой осол гаргасан. Тэрээр энэхүү үйлдлийнхээ төлөө цахим хуудсаараа
дамжуулал уучлал хүсжээ. Ингэхдээ “Би хариуцлагагүй үйлдэл хийж зам
тээврийн осол гаргасандаа иргэдээсээ уучлал гуйж байна. Хашлага саад
гэмтээсний төлбөр төлж, жолоодох эрхээ хасуулж, торгууллаа. Мөн машины
торгуулиа бүгдийг төлсөн. Цагдаа, эмч, онцгойнхонд баярлалаа. Одоогоор бие
жаахан тийм тул эмчийн хяналтад байгаа. Дахиж ийм үйлдэл хийхгүй” гэжээ.
Сүүлийн 24 цагт 1060 хүн эдгэрчээ. Харин 856 хүнд халдвар илэрсэн байна. Ингэснээр сүүлийн 14 хоногийн хугацаанд анх удаа нэг өдөрт эдгэрсэн хүний тоо нийт тохиолдлын тооноос давлаа.
Эдгэрсэн нийт хүний тоо 14343 болоод байна.
Цар тахлын нөхцөл байдлын улмаас энэ жил академийн шагнал гардуулах ёслол хэд хэдэн байрлалаас зэрэг явагдаж буй. Оскарт нэр дэвшигчид хилийн чанадад Лондон, Парис хотуудаас шууд холбогдож байгаа бол Лос Анжелос хотын хоёр театрт суудлаа эзэлжээ.
