Улаанбаатар хотод өнөөдөр /2021.4.28/ дархлаажуулалтын 112 цэгт 297 багийн нийт 2310 албан хаагч ажиллана.
Өнөөдөр 74.586 иргэнийг вакцинд хамруулахаар төлөвлөжээ.
Мөн өнөөдрөөс эхлэн 18-аас дээш насны иргэдэд “Covid-19” халдварын эсрэг вакцины эхний тунг хийнэ. Мөн AстраЗенека болон Веросел вакцины давтан тунг хийхээр төлөвлөсөн байна.
ДАРХЛААЖУУЛАЛТЫН ЦЭГҮҮДИЙН БАЙРШИЛ:
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан өнөөдөр /2021.4.28/ үргэлжилнэ. Хуралдаанаар;
Энэтхэг улсад коронавируст цар тахал эрчимжсээр байна. Улс орнууд тус улсад үүссэн нөхцөл байдалд сэтгэл зовниж буйгаа илэрхийлж, АНУ, ХБНГУ-ын зүгээс Энэтхэг рүү хүчилтөрөгч, хүчилтөрөгчийн аппарат, шаардлагатй эм тариа зэргийг шуурхай журмаар илгээх шийдвэр гаргаад байна. Тухайлбал, АНУ-ын Үндэсний Аюулгүйн зөвлөлөөс халдвар хамгааллын хувцас хэрэгсэл, оношлуур, эм, амьсгалын аппарат зэргийг тусламж болгон илгээхээр бэлтгэж байгаагаа онцлов. Их Британийн eрөнхий сайд Б.Жонсон эхний ээлжинд 495 хүчилтөрөгч баяжуулагч тоног төхөөрөмж болон 120 хиймэл амьсгалын аппарат хүлээлгэж өгөхөөр урьд нь мэдэгдсэн. Мөн францын эрх баригчид Энэтхэг рүү хүчилтөрөгчийн тоног төхөөрөмж илгээхийг үүрэг болгосон тухай Елисейн ордны мэдэгдэлд дурджээ.
Өнгөрсөн ням гаригт Энэтхэг даяар коронавирусын халдварын 349 мянга 691 тохиолдол шинээр бүртгэгджээ. Энэ нь дэлхий дахинд хоногт бүртгэгдсэн тохиолдол хамгийн дээд үзүүлэлт болоод байна. Халдвар дөрвөн өдөр дараалан өсч, хоёр мянга гаруй хүн нас баржээ. Энэтхэгийн eрөнхий сайд Н.Mоди өнгөрсөн бямба гаригт мэдэгдэхдээ “Засгийн газар вакцин, эмийн бүтээгдэхүүн, хүчилтөрөгч болон бусад дагалдах хэрэгслийг олноор нь оруулж ирэхийн тулд эдгээрт ногдуулдаг гаалийн татварыг гурван сарын хугацаатай цуцалсан” гэв.
“BBC” агентлагийн мэдээлснээр, Энэтхэгийн Засгийн газар халдварт өвчинд илүү нэрвэгдсэн бүс нутгуудад хүргэлт хийхийн тулд агаарын цэргийн хүчнийхнийг тараан байршуулжээ. Мөн Дели хотын сайд Арвиндт Кежривал хөл хорионы дэглэмийг дахин долоо хоногоор сунгах шийдвэр гаргажээ. Учир нь тус хотод дөрвөн минут тутамд нэг хүн коронавирусийн халдварын улмаас нас барж байгааг анхааруулжээ. Вирус судлаачдын мэдээлснээр Энэтхэгт халдварлах чадвар өндөртэй коронавирусийн шинэ хувилбарууд тархсантай холбоотойгоор тохиолдлын тоо хагас саяд хүрэх төлөвтэй байгаа гэнэ. Мөн эмнэлгүүдийн багтаамж дүүрч, хүмүүс эмнэлгийн тусламж авч чадалгүй үүдэнд нь нас барцгааж буй талаар орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр онцолжээ. Mөн чандарлах газруудын үүдэнд талийгаачдын цогцос овоорсон талаар мэдээлсэн байна. Энэтхэгийн Засгийн газар эмнэлгийн хүчилтөрөгч үйлдвэрлэх 551 станцыг богино хугацаанд ашиглалтад оруулахыг тус улсын eрөнхий сайд Н.Моди үүрэгджээ.
Үүнтэй зэрэгцэн тус улсын хамгийн их хөрөнгөтэй, халдвар авсан эсэх нь тодорхойгүй толгой баячуудыг тээвэрлэсэн хувийн найман онгоц лондонд газардсан тухай мэдээлж байв. Тэднийг авахаар Дубай хотоос хөөрсөн vistajet Bombardier Global 6000 тансаг зэрэглэлийн сүүлийн онгоц Мумбай хотод хязгаарлалт эхлэхээс ердөө 44 минутын өмнө амжиж буусан талаар онцолжээ.
Д.ЦЭРЭНДОЛГОР
АНУ-ын Өвчний хяналт, урьдчилан сэргийлэх төвөөс вакцины бүрэн тунгаа хийлгэсэн иргэдийг гадуур амны хаалтгүй явахыг зөвшөөрсөн байна.
Хэрвээ вакцины бүрэн тунгаа хийлгэсэн хүмүүс ганцаараа эсвэл вакцинд хамрагдсан цөөн тооны хүмүүстэй хамт явж байгаа тохиолдолд амны хаалтаа авах боломжтой гэнэ.
Вакцинаа хийлгэсэн иргэд дөрөвдүгээр сарын 27-ноос эхлэн ганцаараа эсвэл гэр бүлийнхэнтэйгээ гадуур явах, гадаад орчинд олон хүн цугларсан газарт байхдаа агаар солилцоо сайтай, хүн хоорондын зай хангалттай хол гэж үзвэл амны хаалтаа авч болохыг зөвлөсөн байна
Харин хүн олноор цугласан байгууламж дотор эсвэл олон нийтийн газар амны хаалтаа зүүх ёстой аж.
Вакцин хийлгээгүй нэг хүн вакцин хийлгэсэн хүмүүстэй уулзвал амны хаалтаа авч болох гэнэ. Харин уулзсан хүмүүс дунд нь вакцин хийлгээгүй нэг л хүн байвал амны хаалтаа зүүх ёстойг сануулжээ.
330 сая хүн амтай тус улсад одоогоор 95 сая хүн вакцины бүрэн тунгаа хийлгээд байна.
Өнөөдрөөс буюу дөрөвдүгээр сарын 28-наас тавдугаар сарын 08-ныг дуустал нийслэлийн 18 ба түүнээс дээш насныхан буюу зорилтот бүлгийн 1.1 сая иргэнийг “КОВИД-19”-ын эсрэг вакцины нэгдүгээр тунд бүрэн хамруулах юм.
МАН-ын Удирдах зөвлөлийн өчигдрийн хуралдаанаар МАХН-тай нэгдэх тухай гэрээний төслийг хэлэлцсэн
Нэгдэх болсон шалтгааныг МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Амарбаясгалан “Нэг түүхтэй, нэг гарал үүсэлтэй улс төрийн намуудын хувьд улс төрийн саналын зөрүү нь арилж хамтдаа зүтгэх боломж гарлаа. Энэ цаг үед нийлж нэгдэх нь зүйн хэрэг юм. МАН сүүлийн 30 жилийн хугацаанд дараалан барих эрхийг авсан. Энэ эрхийг бид бусад намуудтайгаа нэгдэж нийлж улс орныхоо төлөө ажиллах шаардлага тулгараад байна” гэлээ.
Харин МАХН–ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Тулга хэлэхдээ “Хоёр намыг нэгдэхэд гол үүрэг гүйцэтгэх хүмүүс бол МАН, МАХН-ын нийт гишүүд, дэмжигчид байна. Нэг зүгт харж явах нь бидний ирээдүйн хөгжилтэй шууд холбоотой” гэдгийг тэрбээр тодотгосон юм.
Ийн МАХН МАН-тай нэгдсэнээр Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хамтран нэг хүнийг дэвшүүлнэ. Учир нь Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуульд УИХ-д суудал бүхий улс төрийн нам дангаараа, эсвэл хамтран Ерөнхийлөгчид нэг хүнийг нэр дэвшүүлэх эрхтэй” гэж заасан байдаг.
Энэ жил Монголд Ерөнхийлөгчөө сонгох сонгууль болно. Үүнтэй холбоотойгоор улс төрийн амьдрал ч идэвхжиж байна. Энэ удаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдох иргэн Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгогдохоор болсон. Энэ долоо хоног улс төрд нэлээд халуухан үйл явдлууд өрнөнө. Учир нь парламентад суудалтай намууд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдээ тодруулж, зарлах ёстой. Хуулийн дагуу нэр дэвшигчдийг тодруулах хугацаа дөрөвдүгээр сарын 30наас ирэх сарын 2ны өдрүүдэд болно. УИХ-д суудал бүхий улс төрийн нам дангаараа, эсвэл хамтран Ерөнхийлөгчид нэг хүнийг нэр дэвшүүлэх эрхтэй. МАН, АН, ИЗНН-МАХН-МУНН-ын “Та бидний эвсэл”, “Зөв хүн электорат” эвслийнхэн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээ илэрхийлээд байгаа.
Өдгөө намууд ямар хүнийг Ерөнхийлөгчид сойхоо мэдээлээд эхэлсэн. Эрх барьж буй МАН-ын хувьд энэ сонгуульд намын дарга У.Хүрэлсүхийг сойх нь тодорхой болсон. У.Хүрэлсүхтэй дүйх хэмжээний өрсөлдөгчийг бусад нам, эвсэл гаргаж ирэхгүй бол У.Хүрэлсүх илүүрхэж, Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулах асар өндөр боломжтой. Нөгөө талд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга МАНыг тараах захирамж гаргачихаад байгаа. Захирамж гэдэг эрх зүйн акт гаргах боломжийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тухай хуульд тусгаж өгсөн байдаг бөгөөд энэ нь дотогшоо чиглэсэн буюу өөрийн байгууллагын үйл ажиллагааг зохицуулахад чиглэсэн агуулгатай байх ёстой хэмээн хуульч тайлбарласан байна лээ. Гэвч Ерөнхийлөгч МАНыг татан буулгах тодорхой үндэслэлтэй захирамж гаргасан гэдгийг ч хэлэх хүмүүс байсан. Харин МАН энэхүү захирамжийг хууль зөрчсөн гээд огт тоохгүй байгаа бололтой юм. Ямартаа ч Ерөнхийлөгчийн захирамж гарсан учраас сонгуульд ямар нэг байдлаар нөлөөлөх л ёстой.
АНын хоёр даргын хэнийг нь жинхэнэ даргаар бүртгэх вэ гэдгийг Улсын дээд шүүхийн хуралдаанаар өнөөдөр эцэслэнэ. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчид тодрохоос өмнө тэдний хэн нэг нь албан ёсоор АНын даргаар бүртгэгдэх ёстой. Одоо энэ намын хувьд хагарах шалтгаан дууссан. Ерөнхийлөгч Х.Баттулга нэр дэвшинэ гэгдэж байсан ч эцсийн мөчид Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хүрээнд нэр дэвших эрхгүй болов. Үүнээс л болж энэ нам хагарсан. Тэгвэл одоо нам салах шалтгаангүй болж байна. Ардчилсан намаас Р.Амаржаргал нэр дэвшихээ зарлачихлаа. Түүнийг улс төрийн томоохон шийдвэр гаргаж чадахгүй, бөөрөнхий хүн хэмээн ярьдаг хэсэг байдаг ч яалт ч үгүй АНын лидер мөн. Түүнчлэн УИХын сонгуулийн өмнө АНаас гарч бие даан нэр дэвшсэн Н.Алтанхуяг АНаас Ерөнхийлөгчид нэр дэвших сонирхолтой байгаа аж. Тэрээр самбарын өмнө гарч ирээд “Шударга бусын хонгил” гэсэн гарчиг тавиад “хичээл” зааж эхэлдэг. Гол нь тэрээр бие даан нэр дэвшиж УИХ-д суусан учраас АН-аас нэр дэвших нь эргэлзээтэй. Мөн л АНын лидерт зүй ёсоор тооцогдох Хууль зүйн сайд асан Х.Тэмүүжинг Ерөнхийлөгчийн сонгуульд яагаад хүч үзэж болохгүй гэж хэмээн олон нийт үзэж байгаа. Түүний хувьд сайн хуульч гэдгээрээр олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Ерөнхийлөгчид нэр дэвшлээ гэхэд гайхаад байх зүйлгүй. Харин аль эртнээс л хүч үзнэ гэдгээ илэрхийлсэн сайд асан Ц.Оюунгэрэл Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүч үзэхээр яригдаж байна. Түүний хувьд “Жорлонгоо өөрчилье” төслийг санаачлагч. Тэрбээр нэр дэвшээд яллаа гэхэд Монголын анхны эмэгтэй Ерөнхийлөгч болно. Гэвч монголчуудын хувьд эмэгтэй Ерөнхийлөгчтэй болох хүлээлт шаардлага өнөөдөр бий эсэх нь эргэлзээтэй. Эндээс харахад, аль аль нь байж болох л хувилбарууд. Хамгийн гол нь бусад нам нэр дэвшигчдээ тодорхой болгож, сонгуулийн бэлтгэлдээ орчихоод байхад АНын хуваагдал талцал сонгуульд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэл их. АНын энэ талцалд Ерөнхийлөгчийг буруутай гэж ажиглагчид үздэг. Энэ хагарал, бутрал АНын сонгуульд ямар ч сайн нэр дэвшигч өрсөлдлөө гэсэн муугаар нөлөөлж таарна.
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд анх удаа оролцох субьект бол ХҮН. ХҮНын ард Электорат эвсэл бий. Тэд “Ерөнхийлөгчөө захиалъя” хэмээн хөдөлгөөн өрнүүлж, иргэд Ерөнхийлөгчид ямар хүнийг хүсч хүлээж байгааг олж авсан гэнэ лээ. Эндээс ДеФакто Д.Жаргалсайхан, Ц.Оюунгэрэл, Б.Болдсайхан, Б.Нямтайшир, Д.Энхбат нарын таван хүний нэр хамгийн олон дэмжлэг аваад байгаа юм байна. Нийгмийн зүтгэлтэн, эдийн засагч ДеФакто Д.Жаргалсайхан байж болох л хувилбар. Биднийг дэлхийтэй холбосон хүн буюу интернэтийг Монголд авчирсан “Датаком”ын Д.Энхбат Ерөнхийлөгчөө захиалах иргэдийн хүсэлтэд багтжээ. Маш хүчтэй өрсөлдөгч. Нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн нөлөөтэй нэгэн. Б.Болдсайхан эмчийн хувьд “Зүрх мартахгүй” төслийг санаачлан зүрхний өвчтэй олон хүүхдийн амь насыг аварсан ачтан. Нийгэмд маш сайн дүр. Харин Б.Нямтайшир бол Монголын толгой бизнесмэнүүдийн нэг, МАК хэмээх бизнесийн том айлын удирдагч. Тэрээр мөн л байж болох хувилбар. Эдний хэн ч нэр дэвшлээ гэхэд сонгуулийн үр дүнд нөлөөлөхөөр байна. Хэрвээ ХҮН зөв хүнээ гаргаж ирэх юм бол ард түмэн ч дэмжихгүй гэх зүйлгүй. Иргэд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийг нь л харах шинжтэй байна. ХҮН нэр дэвшигчээс болоод задарчихдаггүй л юм бол энэ намд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд шаанс бий. Ганц будлиангүй нь энэ нам байх шив дээ.
“Та бидний эвсэл”ээс МАХН УИХ-д нэг суудалтай болсон нь фэнгшүй хэмээх С.Ганбаатар. Тэрээр Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өмнө нь өрсөлдөж, дориун санал авсандаа их л найдаж байгаа аж. Тиймээс энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүч үзэх хүсэл тэмүүлэл ихтэй байгаа. МАН, МАХНын нэгдэх шийдвэр эцэслэгдээгүй, яриа хэлцлийн түвшинд явж байна. Хэрвээ эл хоёр нам нэгдчихвэл энэ эвсэл тарах уу, тарахгүй юу гэдгээс гадна Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүн нэр дэвшүүлэх үү, дэвшүүлэхгүй юү гэдэг ч асуудал сөхөгдөнө. Мань хүн нэр дэвших шаансгүй болоод ирвэл хэмээн бодож өөр хувилбар хайн тавхайгаа эргэтэл гүйж байгаа гэнэ лээ. Энэ нь ч ортой л юм. Гэхдээ С.Ганбаатар өөрчлөгдөөгүй ч, сонгогчид их өөрчлөгдсөн дөө.
Үнэндээ монголчууд сэлэм эргүүлсэн, шулуун шударга гэж ярьсан улсуудаас залхаж гүйцлээ. Хуулиа барьдаг, боловсролтой, ёс зүйтэй, гадаад оронд Монголоо бүрэн төлөөлж чадахуйц хүн үгүйлэгдэж байна. Ард түмэн эх орончоос, бөхөөс, сэлэм эргүүлэгчээс хаширчихжээ. Бүр цаашлаад шударга ёс гэдэг бол хийсвэр зүйл гэдгийг ч ойлгож эхлээд байна. Тиймээс энэ удаагийн сонгуулиар тулхтай, зөв хүнийг ард түмэн хүлээж сууна. Сонгууль дөхөөд намуудын улстөржилт утгаа алдах нь. Хэт улстөржвөл ард түмэн дургүйцэх шинжтэй. Цар тахлын хүнд хэцүү үед өөрсдийн зөөлөн суудлын төлөө л ясаа цайтал тэмцэхээс өөр юу ч хийхгүй байна гэж шүүмжилж байна. Эрх баригчдад ард түмний өвчин зовлон падлий ч байхгүй байгаад иргэд ихээхэн дургүй байна.
Урьд хожид хүн төрөлхтний тулж байгаагүй, “танихгүй” вирус дэлхий нийтийг нөмрөөд байна. Титэмт гэж нэрлэсэн энэ вирусийн гаралтай цар тахал Монголыг ч тойрсонгүй. Бид зуу шахам хүнээ алдлаа.
Энэ цар тахлыг давах ганцхан зам бий. Тэр нь вакцинжуулалт юм. Одоогоор цөөхөн улс орон цар тахлын эсрэг вакцин үйлдвэрлэж байна. Тиймээс дэлхийн улс орнууд вакцины төлөөх “дайтаж” байна.
Үйлдвэрлэгч улсууд өөрсдийн иргэдийг вакинжуулахаар экспортоо хумиад эхэлсэн. Тухайлбал, 144 сая хүн амтай ОХУ-д 11.9 сая хүн вакцины эхний тунг, 7.5 сая хүн хоёр дахь тунгаа хийлгэсэн. 4 771 372 хүн халдвар авч, 108 588 өвчтөн нас барсан гэх мэдээллийг тус улсын мэдээллийн агентлагууд хүргэжээ.
Энэтхэг улс дахь нөхцөл байдлыг бид бүгд мэдэж байгаа. 1.3 тэрбум хүн амтай энэ улсад ердөө сүүлийн тавхан хоногт халдварын тоо огцом нэмэгдсэн. Уржигдар гэхэд л 353 мянган шинэ тохиолдол бүртгэгдэж, 2812 хүн нас баржээ.
Ийм шалтгаантай холбоотойгоор Монгол Улсын захиалгатай вакцин саатаж буй аж. Гэхдээ хатуу хөл хорионы эхний 14 хоногийн сүүлчээр 950 гаруй мянган тун вакцин буулаа. Одоо энэ вакциныг тарьж байгаа юм.
Энэ нь мэдээж, бүх хүнд хүрэхгүй. Тэгэхээр дараагийн вакцин хаанаас, хэзээ ирэх вэ гэдэг асуулт гарч ирнэ. Хариултыг одоогоор албан ёсоор хэн ч өгөхгүй байна.
Ямартаа ч манай улс 1.3 сая тун “Спутник V”, гурван сая тун “АстраЗенека”, 500 мянган тун “Пфайзер” вакцин, дөрвөн сая тун “Синофарм” вакцины захиалга өгсөн гэх сарын өмнөх мэдээлэл бий.
Гэвч дээр хэлсэнчлэн вакцин үйлдвэрлэгчид экспортоо багасгасан нь вакцинжуулалтын явц дахиад тасрах вий гэсэн эргэлзээ төрүүлж эхэллээ.
Гэтэл Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ вакцинжуулалтын талаар бүр хугацаатай ам гарчихсан. Тэрээр гуравхан хоногийн өмнө тавдугаар сарын 10 гэхэд Улаанбаатарын иргэдээ эхний тунд, зургадугаар сарын 1 гэхэд хоёр дахь тунд хамруулна гэж ярилаа. Өмнө долдугаар сарын 1 гэхэд Монгол Улсын Засгийн газар бүх хүнээ вакцинд хамруулна гэчихсэн.
Ерөнхий сайдын хувьд ингэж хэлж байгаа боловч цаанаа сандралтай байгаа аж.
Өдөр бүр вакцин үйлд-вэрлэгч улс орнуудын Ерөнхий сайд нартай өөрөө утас “цохиж” вакцины нийлүүлэлт, ачилтын талаар ярих болсон байна. Уржигдар гэхэд вакцин үйлдвэрлэгч ОХУ, БНХАУ, БНЭУ-ын Монголд суугаа Элчин сайд нарыг хүлээж авч уулзлаа.
Энэ үеэр ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд И.К.Азизов вакцин нийлүүлэлтийг эрчимжүүлэх талаар онцгой анхаарахаа илэрхийлсэн байна. Мөн “Азид цар тахлын дөрөв дэх давлагаа эхэлсэн энэ үед Монгол Улсын Засгийн газар цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээг оновчтой хэрэгжүүлж байна. Иргэдээ богино хугацаанд эрчимтэй дархлаажуулж, хүн амынхаа тоонд харьцуулахад Азийн улс орнуудын дунд тэргүүлж байгааг тоон үзүүлэлтүүд харуулж байна” гэжээ. Үнэхээр ч манай улс халдвар өндөр байгаа ч вакинжуулалтын хувиараа өндөр явж байгаа нь үнэн.
Гэхдээ л үйлдвэрлэгч орнуудад нөхцөл байдал хүнд байхад Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ам гарсан хугацаандаа вакцин авчирч, бүх хүнээ хамруулж барах болов уу.
Нөгөө талаас, энэ вакцинжуулалтын асуудал бол Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн цаашдын карьертай ч холбоотой болчихлоо.
Аргын тооллын дөрөвдүгээр сарын 28. Буд гариг. Билгийн тооллын 16, улаан морь өдөр. Өдрийн наран 05:39 цагт мандан 20:00 цагт жаргана. Энэ өдөр бар, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр ан гөрөө хийх, мал, адгуус муулах, гаригийг тахих, тангараг тавих, гэр байшингийн суурь тавихад сайн.
УЛААНБААТАР ХОТ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө 5-7 градус хүйтэн, өдөртөө 4-6 градус дулаан байна.
Хур тунадас: Ихэнх нутгаар солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар, өдөртөө Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Улз голын сав газраар цас орж, цасан шуурга шуурна.
Салхи: Ихэнх нутгаар баруун хойноос секундэд 7-12 метр, нутгийн зарим газраар түр зуур секундэд 16-18 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна.
Агаарын температур: Шөнөдөө Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Улз голын хөндийгөөр шөнөдөө 8-13 градус хүйтэн, Их Нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 4 градус дулаанаас 1 градус хүйтэн, бусад нутгаар шөнөдөө 3-8 градус хүйтэн өдөртөө Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр 2-7 градус, Их Нууруудын хотгор, говийн бүс нутгийн баруун өмнөд хэсгээр 16-21 градус, Хангайн нурууны өвөр бэл, говийн бүс нутгийн зүүн хэсгээр 9-14 градус, бусад нутгаар 4-9 градус дулаан байна.
БАГАНУУР ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 15-17 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө 8-10 градус хүйтэн, өдөртөө 5-7 градус дулаан байна.
ТЭРЭЛЖ ОРЧМООР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө ялимгүй хур тунадас орно, өдөртөө хур тунадас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, зарим үед секундэд 13-15 метр хүрч ширүүснэ. Шөнөдөө 8-10 градус хүйтэн, өдөртөө 3-5 градус дулаан байна.