Month: July 2020

УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдоржтой ярилцлаа.

---

-Засгийн газрын бүтэц бүрэлдэхүүний асуудал орж ирэхэд та сөрөг хүчний гишүүний үүргээ гүйцэтгэж хатуухан үг хэлсэн. Гэхдээ УИХ-ын дарга таны үгийг тасалсан учраас иргэд таны үгийг бүрэн эхээр нь сонсож чадсангүй. Та уншигчдадаа дахин хэлж өгөхгүй юү?

-У.Хүрэлсүх анхдугаар чуулганы хуралдааны үеэр “Хар жагсаалтад орсон, эдийн засаг элгээрээ мөлхсөн улс орныг бид бүхэн хүлээж авлаа” гэж хэлж байна. Энэ хүн Засгийн газартаа ажиллаж байсан тодорхой сайд нарыг өөгшүүлж, өнгөрсөн хугацаанд маш их будлиантай зүйлүүдийг хийсэн. Өөрөөр хэлбэл, энэ хүн сайд нартаа хариуцлага тооцоогүй. Хэрвээ алдаа гаргасан, ард түмний эсрэг үйл ажиллагаа явуулсан хэн нэгэн сайдад хариуцлага тооцчих юм бол өөрийнх нь Засгийн газар уначих эрсдэлтэй байсан. Тиймдээ ч сайд нар нь дураараа дургисан хэрэг. Би тодорхой сайд нарын алдаа мадагтай зүйлүүдийн талаар чуулганы нэгдсэн хуралдаан дээр хэлсэн. Тухайлбал, хэд хэдэн цэрэг нас барчихаад байхад Батлан хамгаалахын сайд нь ямар нэгэн хариуцлага хүлээгээгүй, огцроогүй. Гадаад харилцааны сайд жолоочоороо хүртэл хар тамхи тээвэрлүүлээд Монгол Улсыг Европын хар жагсаалтад оруулсан. Сангийн сайд төсвийн үрэлгэн байдалтай эвлэрсэн. Хууль зүйн сайд ч мөн адил хариуцлага алдсан. Хуулиар хулгай хийх явдал хэтэрсэн. Хөөн хэлэлцэх хугацаагаар 1500 гаруй гэмт хэрэгтэн бидний дунд ял зэмгүй явж байна. Хөөн хэлэлцэх хугацааг зассан гэсэн боловч өнөөдрийг хүртэл шүүхээс ял авсан хүн нэг ширхэг ч байхгүй. Зөрчлийн тухай хуулиас болж 2017 оны долдугаар сарын 1-нээс хойш нэг сая 400 мянган иргэн 500 тэрбум төгрөгөөр торгуулчихаад байна. Үүнийг Монгол Улсын иргэн бүрт хуваагаад үзэхэд өлгийтэй хүүхэд гэлтгүй 150 мянган төгрөгөөр торгуульчихаад байгаа юм. Ийм хатуу хуулиар ард түмнээ гэсгээдэг Хууль зүйн сайдтай байсан. Зам тээврийн сайд нь зам тавьдаг бус хуулдаг. Ямар ард түмэн гэхээрээ тэр хүнийг УИХ-ын гишүүн болгоод гаргаад ирдэг байна аа. Уул уурхайн салбарын тухайд өнгөрсөн дөрвөн жилд 3000 гаруй лиценз олгогджээ. Мөн хуурамч бензиний асуудлыг удаа дараа хөндсөөр байхад сайд нь огт тэмцээгүй, тэмцдэггүй. Хөдөө аж ахуйн сайд нь л гэхэд салбарынхаа эсрэг ажилласан. Үр тариагаа дотооддоо тарьж хэрэгцээгээ хангадаг байсан бол гаднаас авдаг болсон. Малчдын эсрэг ажиллаж 100 мянган төгрөг байсан ноолуурын үнийг 50 мянган төгрөг болгосон.

Арьс 5000 төгрөгийн ханштай байсныг 500 төгрөг болгосон. Ноос 4000 төгрөгийн үнэтэй байсан бол мөн л 500 төгрөг болсон. Малын үнийг бог тутамд 40-50, бод тутамд 200 мянган төгрөгөөр бууруулсан. Эрчим хүчний сайд нар, салхины цахилгаан станц барих хүсэлт тавьсан компаниудаас 10 хувийн ашиг нэхэж, зөвшөөрлийг нь өгдөггүй. Тийм учраас энэ салбарын хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалт хоёроос гурван жилээр тасарсан. Дээрээс нь таван удаа цахилгааны үнэ нэмж ард иргэдийн халаасыг хоосолсон. Сайд нар нь ийм алдаа гаргасан. Гэтэл ард иргэд У.Хүрэлсүхийг маш их хариуцлага тооцдог, шудрага ёсны төлөө тэмцэх Ерөнхий сайд гэж итгэдэг. Харамсалтай нь танхим дотор нь ийм хүмүүс байдаг. Миний хувьд цаашдаа ийм хүмүүсийг битгий сайдаар томилооч ээ, хариуцлага тооцож чадах хүмүүс ээ сайд болгооч ээ гэдгийг л хэлэх гэж байв. Мөн хамгийн гол нь ард түмний амьдралыг сайжруулах, иргэдийн амьжиргааг өндөр түвшинд гаргах, ажлынхаа ард гарч чаддаг сайд нарыг томилоорой гэж захих гэж байсан. Харамсалтай нь УИХ-ын дарга МАН-ын даргын шаардсаны дагуу миний микрофоныг хаасан.

-Нэг талаараа эрх баригчдыг шүүмжлэлээс эмээж байна гэж харж болох уу?

-Микрофоныг минь хаах бүрт би ялж байна гэсэн үг. Тэр албан тушаалтнуудын үнэнийг нь хэлсэн учир айж, ичиж, үүнийг олон түмэнд хүргэчих вий гэдгээс болгоомжилж миний микрофоныг хаасан хэрэг. Миний үг зөв байсан нь, гүтгэлэг биш болох нь үүгээр харагдаж байгаа юм.

Миний микрофоныг хаасны дараа Ерөнхий сайд надад хандан “Томоотой байгаарай” гэж заналхийлсэн маягтай хэлж байна лээ. Зургадугаар сарын 24-нд ялалт байгуулснаас нь хойш бүх хүн түүнийг бялдуучилж, долоож байгаа. Тиймдээ ч тэр хүн амьдралаас тасарчихсан байна. Болсон бүх процессийг дурдсан шүүмжлэлийг хүлээж авахгүйгээр ийм байдлаар асуудалд хандаж байгаа нь үүнийг илтгэж байгаа юм. Бид цар тахлын үеийн эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулж, ард иргэдийнхээ амьжиргааг дордуулахгүй байх асуудалд хамтдаа анхаарч, ярилцаж, хэлэлцэх ёстой. Би УИХ-ын анхдугаар чуулганы хуралдаан дээр Ерөнхий сайдад хандан “Эдийн засгийн хэд хэдэн асуудлаар асуулт тавьж. Шинэ бүрэлдэх Засгийн газар ажлаа хэрхэн хийхийг харна, санал, зөвлөгөөгөө өгнө. Аль болох шүүмжлэхгүй байдлаас хандана” гэж хэлсэн. Сүүлд ч тэр алдаа гаргадаг сайд нарыг битгий тавиарай гэж зөвлөх гэж байсан. Харин үүнийг шүүмжлэл гэж хүлээж авах шиг боллоо.

-Эдийн засагт үүсээд буй хүндрэлийг хэрхэн, яаж даван туулах нь зөв юм бэ?

-Ирэх хоёр жилийн хугацаанд эдийн засгийн хямрал Монголд маш хүнд нөхцөл байдлыг бий болгоно. Тийм учраас аль болох төрийн тансаглалыг багасгаж, татвар төлөгчдийн мөнгийг үр дүнтэй зарцуулж, эдийн засгийн гол ажиллах хүчний салбарыг авч явдаг жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжиж, тэдний ажлын байрыг хорогдуулахгүй байх арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Тэр тохиолдолд бид хоёр гараа өргөөд дэмжих боломжтой. Гагцхүү Засгийн газар мэргэжлийн сайд нараас бүрдэж байж энэ зөв бодлогыг хэрэгжүүлж чадна.

-Чадвартай, мэргэжлийн Засгийн газар бүрдэж чадах уу. Ерөнхий сайд тийм томилгоог хийж чадах болов уу?

-Хэн намдаа өндөр санал, олон суудал авчирсан бэ гэдэг шалгуураар шууд намын томилгоо хийгдэх нөхцөл байдалтай байгаа. Ерөнхий сайдаас гадна МАН-ын 61 гишүүн нь өөрсдийнхөө нэр хүнд, хөрөнгө мөнгөөрөө энэ сонгуульд оролцож, ялалт байгуулан гарч ирсэн. Гэтэл 62 дахь нөхөр болох У.Хүрэлсүх УИХ-ын гишүүдийнхээ хүчээр Ерөнхий сайд болчихоод буцаад Засгийн газрынхаа бүтцийг нэгнээр нь ч асуухгүйгээр шахуу оруулж ирж байна. Засгийн газрын бүтцийг батлах энэ ажилд бүлгийнхээ саналыг тодорхой хэмжээгээр авч, оролцоог бий болгож байж шийдэх ёстой байсан. Ийм байдлаар яваагүй гэдэг нь Засгийн газрын бүтэц хэлэлцэж байх үеэр харагдсан.

УИХ-ын маш олон гишүүн Засгийн газрын бүтэц дээр асуулт асууж, хариулт авч байна лээ. Бүлгээрээ энэ асуудлыг ярилцсан бол ийм олон гишүүн асуухгүй, санал хэлэхгүй байсан. Ер нь бол МАН дотор нэг хүний дарангуйлал илт бий болоод эхэлчихжээ. Эртнээс энэ хүнээ хазаарлаж, асуудалд бодитой хандахгүй бол болохгүй нь ээ гэдэг нь харагдаж байна. МАН-ын гишүүдэд зөвлөхөд өөрсдөө тодорхой хэмжээгээр оролцож, саналаа хэлж, иргэдээс авсан захиас даалгавараа төрийн бодлогодоо тусгаад явах хэрэгтэй.

–Энэ удаагийн сонгууль таныхаар ямархуу байр байдалтай болов?

-Хоёр намын сонгуульд оролцсон байдал хөрөнгө мөнгө, хүн хүч, төрийн машиныг ажиллуулсан ялгаагаараа ч тэр өөр байлаа, харьцангуй хүнд сонгууль боллоо.

МАН төрийн албан хаагчдыг дээрээс нь төрийн бүх мөнгийг сонгуульдаа ашигласан. Тэд Төрийн санг хоосортол сонгууль хийлээ. Үүний эсрэг АН байгаа боломжоороо л зүтгэж, аливаа нэг олигархын халаасанд орохгүйгээр УИХ-д нэр дэвшиж байгаа хүмүүсийнхээ тодорхой хэмжээний хандиваар сонгуульд оролцлоо. Энэ сонгууль дэндүү шудрага бус болсон.

Цаашдаа нэг зүйлийг анхааруулахад төрийн мөнгийг, төрийн албан хаагчдыг сонгуульд оролцуулсны хариуцлага тодорхой хугацааны дараа ирнэ. Тэр үед нь бид хатуу хариуцлага тооцох болно.

-Ардчилсан намын даргын сунгаа эхэллээ. Энэ намд шинэчлэгдэх шаардлага тулгарч байгааг улс төрийн хүрээнийхэн, дэмжигчид нь ч хэлж байна. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?

-Бид Ардчилсан намын нэрээр төрийн өндөр албан тушаалд олон жил суусан, өнөөдөр нэр хүндгүй болсон хүмүүсээс тодорхой хэмжээгээр салж байгаа. Энэ хүмүүс Ардчилсан намд хувалз мэт байж, энэ намын нэрээр төрийн өндөр албан тушаалд томилогдож, сорчилж амьдарсан. Энэ нь ард иргэдийн дургүйцлийг хүргэсэн. 2020 оны сонгуулиар бид энэхүү хэсэг бүлэг хүмүүсээсээ салсан. АН 2024 онд илүү шинэ дүр төрхтэй, шинэ залуу боловсон хүчинтэй нам болж төлөвших цаг эхэлж байна. Тэр ч утгаараа намын даргаараа хамгийн зөв хүнийг сонгох ёстой.

-Намын даргын сунгаа албан ёсоор эхэлж байна. Ардчилсан намын хэд хэдэн гишүүд нэрээ дэвшүүлэхээр мэдэгджээ…

-2017 онд болсон Ардчилсан намын сунгаанд таван хүн оролцсон. Тэр таван хүнээс С.Эрдэнэ, Д.Эрдэнэбат дарга нар УИХ-ын сонгуульд уначихлаа. Л.Гантөмөрийгөө сонгуульд нэр дэвшүүлсэнчгүй хассан. Н.Алтанхуяг намаас хөөгдөж бие даалаа, Ж.Батзандан өөр нам руу явлаа.

Ингээд харахаар намын даргын сунгааг тун бодолцож хийх ёстой байгаа юм. Үүнээс болж нам хагардаг, гишүүд хуваагддаг, гишүүдийн хуваагдал намыг цул байх боломжийг хаадаг сөрөг үр дагавартай. Нөгөөтэйгүүр намын даргын сунгаа нь нэр дэвшсэн хүмүүстээ маш халтай болох нь харагдаж байгаа юм.

Хөл хорионоос шалтгаалан Улсын их баяр наадам үзэгчгүй зохион байгуулагдана. Наадамчин олны хувьд наадмын өдрүүдээр телевизээр гарах контентуудыг үзэж, наадамлах нь ээ. Тиймээс энэ жилийн наадамд телевизүүд нэлээд үүрэгтэй оролцоно.Тэгвэл бид баяр наадмын өдрүүдэд МҮОНРТ ямар хөтөлбөр, кино, контент үзэгчдэд хүргэх талаар тус телевизийн захирал Л.Нинжжамцаас тодрууллаа.

---

-Монголын Үндэсний Олон Нийтийн Радио Телевизийн хувьд баярын өдрүүдэд ямар хөтөлбөрүүд үзүүлэхээр бэлдсэн бэ?

-МҮОНРТ энэ жилийн баяр наадмын өдрүүдэд Монголынхоо үндэсний өв соёл, ёс заншлыг харуулсан кино, контент мөн үндэсний их баяр наадмынхаа хөтөлбөрүүдийг шууд дамжуулан үзүүлэхээр бэлдлээ. Бид энэ долоо хоногоос эхлээд ардын хувьсгалын 96 жилийн ойгоос хойшх тоймууд буюу сур харваа, бөхийг үзүүлнэ.

-Саяхнаас “Тусгаар Тогтнолын Товчоон” киноны хоёрдугаар бүлгийн шинэ ангиуд үзэгчдэд хүрээд эхэлжээ. Энэ бүтээлийн талаар ярихгүй юу?

-Бид “Тусгаар Тогтнолын Товчоон” буюу Монголын түүхийг өгүүлсэн олон ангит баримтат киноны нэгдүгээр хэсгийн арван ангийг 2019, 2020 оны эхэнд үзүүлсэн. Харин хоёрдугаар хэсгийн арван ангийг долдугаар сарын зургаанаас эхлээд үзүүлж байна.“Тусгаар Тогтнолын Товчоон”бол хуучинболовсролын сайд байсан, одоо Америкийн нэгдсэн улсад суугаа Элчин сайд Ё.Отгонбаярын зохиол шүү дээ. Ё.Отгонбаяр сайд Монгол болоод Орос Улсын түүхийн архивуудад сууж, судалгаа шинжилгээ хийж “Тусгаар Тогтнолын Товчоон” гэсэн түүхэн зохиолоо бичсэн.Энэ кино бол монголчууд, тэр тусмаа залуучуудад түүхийнхээ тухай мэдэх ач холбогдолтой баримтат, уран сайхны кино.

-Наадмын үеэр дээхнэ үеийн уран бүтээлүүдээр та бүхэн үзэгч түмнийхээ мэлмийг мялаадаг. “Тод магнай”, “Гарьд магнай”, “Цэц магнай” гээд л. Энэ жил ямар бүтээлүүд үзэгчдийн хойморт залрах бол?

-Мэдээжийн хэрэг ирэх наадмын өдрүүдэд монгол киногоо үзүүлнэ. Монголын түүхийн алтан сан хөмрөгт буй кинонуудаас хүргэнэ.“Цэн тогоруу”, “Тютю”,“Хөхөө намжил” дуурь гэх мэт.

-Наадамд зориулж шинэлэг телевизийн шоу, контент бүтээсэн үү?

-Шинэ уран бүтээл гэвэл МҮОНРТ-ийн “Торгон цэргүүд” олон ангит киног долдугаар сарын 12-ноос эхлэн үзүүлэхээр бэлдлээ. Тулгар төрийн 2229, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 814, Ардын хувьсгалын 99 жилийн ойн баярүндэсний их баяр наадмын төрийн хүндэтгэлийн концертыг шууд дамжуулан хүргэнэ. МөнМонгол Улсын төрийн тугийг цэнгүүлэх ёслолыг шууд дамжуулж үзүүлэхээс гадна Монгол Улсын төрийн далбайг намируулах ёслол, морьдын уралдаан, бөх, харваа, шагай гэсэн дөрвөн төрлөөр болж байгаа баяр наадмын үйл явцыг шууд дамжуулна. Үүнээс гадна “Улаанбаатарын үдэш 2020”наадмын үдшийн цэнгүүний онлайн тоглолтыг шууд хүргэнэ. Тэгэхээр эрхэм хүндэт наадамчид, үзэгчдийнхээ шимтэн үздэг үндэсний бөх, морь, сур харваа, шагайн наадмыг шууд хүргэх нь ээ.“The Hu” хамтлагийн тоглолтыг давтана. Мөн энэ жил Монголын радиогийн 86 дахь жилийн наадмын шууд дамжуулалт, Үндэсний телевизийн 53 дахь жилийнтулгар төрийнхөө энэ их баяр наадмын хөтөлбөрийг та бүхэндээ хүргэх нь.

-Энэ жилийн наадмын шууд дамжуулалтыг танай телевиз тэргүүлж оролцоно. Коронавирусээс шалтгаалсан шинэ нөхцөл байдалд хэрхэн ажиллах вэ?

-Энэ жилийн баяр наадмыг цахим байдлаар үзэгчдэд хүргэх гэж байна. Мэдээж энэ нь коронавирустай холбоотой асуудал учраас МҮОНРТ Монгол төрийнхөө наадамд зориулсан арвантаван нэр төрлийн бүтээлийг хөдөө орон нутаг, хотоос үзүүлэхэд бэлэн болсон.Мөн англи хэлний суваг буюу MNB WORLD Монгол төрийн наадмыг 10,11,12-ны өдрүүдэд англи хэлний синхрон орчуулгатайгаар дэлхийн нийтэд сошиал платформоор хүргэхэд бэлэн болчихсон байна.

-Энэ жил наадам цахимаар явж байгааг хувь хүний үүднээс хэрхэн харж байгаа вэ?

-Телевизийн урлаг гэдэг хамтын бүтээл. Тийм учраас морь, сур, шагайн харваа, бөхийн барилдаан болж буй талбаруудаас телевизийн холбоонуудын бэлтгэсэн нэвтрүүлгүүдийг хүлээн авах, мөн 600-ын студиэсүзэгчдийн хайр талархлыг хүлээсэн олон нэвтрүүлэгч нар хөтөлсөн контентуудаа хүргэх нь. Энэ наадмын онцлог бол цахим наадам. Цахим наадам гэхээр үндсэндээ үзэгчгүй явах байгаа учраас маш өндөр хэмжээнд хариуцлагатай байх нь. Төрийн өндөрлөгүүд, тамирчид гээд олон газраас цугларч оролцож байгаа урчаас хэсэгчилсэн газрууд дээр шууд дамжуулалтыгмэдээж хийнэ.

-Шууд дамжуулалтын дэд бүтцийн асуудлыг хэрхэн шийдсэн бэ. Телевизүүд дэвшилтэт технологиор шууд дамжуулалт явуулахад асуудалгүй гэж ойлгож болох уу?

Нэгдүгээрт, Монголд үйл ажиллагаа явуулж байгаа олон телевиз хамтарч Монголынхоо баяр наадмыг шууд дамжуулахад бэлэн болсон гэдгийг онцлох нь зүйтэй. Хоёрдугаарт, Монголын телевизүүдээр баяр наадмын үеэр гадаадын контентууд явахгүй. Өөрсдийн бүтээсэн бүтээл, кино, контентуудаар үзэгч түмнийхээ мэлмийг мялаах юм. Монгол наадам, монгол түүх гэдэг бол залуучууд, хүүхдүүдэд зориулж бид ямар түүх соёлтой, бид яагаад төрийнхөө наадмыг заавал хийждэлхийн улс оронд өөрсдийгөө гайхуулдаг вэ гэдгийг үзүүлэх маш чухал үйл явдлыг хамтдаа бүтээж байгаад бидний үнэ цэнэ оршиж байгаа гэж ойлгож байна.

С.ЛХАМСҮРЭН

МУСТА дуучин Д.Отгонжаргалтай ярилцлаа.

---

-Таны өвөө алдартай уртын дуучин байсан гэж нутгийнхан тань ярьдаг юм билээ. Энэ тухай дурсахгүй юу?

-Ээж маань Говь-Алтай аймгийн Цээл сумын уугуул. 18 настай байхдаа аавтай ханилаад Баянхонгорт ирж амьдарсан. Аав маань намайг таван настай байхад бурханы оронд заларчихсан юм. Ээжийн маань аавыг цагаан гарт Тэрбиш гэдэг аймагтаа алдартай эмч хүн байсан. Өвөө эмч хүн мөртлөө маш гоё дуулдаг, суманд болж буй найр хурим манай өвөөгүйгээр эхэлдэггүй байсан гэдэг. Хожим намайг дуучин болоход манай ээж өвөөгийн тухай ярьж өгсөн. Манай аав ч сайхан дуулдаг. Залуу байхдаа Баянхонгор аймгийн театрт дуучин байсан гэсэн. Ингээд бодохоор хоёр талаасаа удамтай. Гэхдээ намайг яг дуучин болох шийдвэрийг гаргахад гэр бүл маань нааштай хүлээж аваагүй. Урлагт зүтгэх хүнд хүчир болохоор тэр биз. Гэвч нагац ах нарынхаа дэмжлэгтэй СУИС-д орж дуучин болох алхмаа эхлүүлсэн. Тэд өвөө, аав хоёрыг сайхан дуулдгийг мэддэг учраас ийн дэмжсэн байх.

-Энэ жилийн наадмын тоглолтод дуулах уу?

-Наадмын тоглолтод оролцохгүй. Харин уран бүтээлээ дүрсжүүлэх, цомгийнхоо ажилд анхаарлаа хандуулж байна. Цар тахлын улмаас олон нийтийн арга хэмжээг зохион байгуулахгүй байгаа тул урлагийнхан ер нь амралтын байдалтай байна.

-Дуугаа клипжүүлэхэд хэрхэн анхаарч байна вэ. “Миний ээж тэмээчин” дууны клип олонд их хүрсэн шүү дээ.

-“Миний ээж тэмээчин” дууг хоёр жилийн өмнө клипжүүлсэн. Клипийг хоёр он дамнаж хийсэн. Миний уран бүтээлүүд цаг хугацааны хувьд харьцангуй удаж гардаг. Уран бүтээлүүддээ дэндүү хайртай учраас дуулсан дуу болгоноо клипжүүлэх хүсэл ихтэй. Одоо хоёр уран бүтээлийнхээ клипний ажлыг зэрэг явуулж байна. Энэ намраас ардын дууны хоёр сайхан клипээ олон түмэндээ өргөн барина. Клип хийхэд судалгаа шинжилгээнд ихээхэн цаг хугацаа, хүч хөдөлмөрөө зориулж байна. Одоогоор нэг клип нь 80 хувьдаа орсон. Ерөнхийдөө олсон орлогоосоо өөрийн гэсэн уран бүтээлийн архив үүсгэдэг л дээ. Ингээд архиваасаа цаашдын уран бүтээлээ санхүүжүүлж клипнийхээ ажлыг хийж байгаа.

Энэ жил цар тахалтай холбоотой ямар нэгэн урлагийн үйл ажиллагаа хязгаарлагдсан ч зүгээр суулгүй хоёр дахь цомгоо өлгийдөн авах гэж буйдаа сэтгэл өег байгаа. Би ерөнхийдөө ганц цомогтой дуучин шүү дээ. Энэ удаад 10 дуунаас бүтсэн хоёр дахь цомгоо гаргана. Цомог маань хоёр хэсэгтэй. Нэгдүгээр хэсэг нь, цэвэр ардын дуу болон бэсрэг уртын дууг классик буюу поп опера хэлбэрт оруулсан. Ардын дуу болон бэсрэг уртын дууг яаж классик дуулах юм бэ гэж хүмүүс гайхаж магадгүй. Нөгөө хэсэг нь,зохиолчтой. Ийм уран бүтээл л хийх юмсан гэж хүсч, зорьж олон жил бодсон уран бүтээлүүдээ оруулсан байгаа. Одоог хүртэл ард түмэнд хүргээгүй, нэг ч сонсгоогүй уран бүтээлүүд надад бий. Одоо гарах цомгууд яг л миний хүссэн уран бүтээлүүдийн цомог болж байгаад маш их баяртай байгаа. Заримдаа би арай хэтэрхий цаг үеэсээ түрүүлж, сонсогчид магадгүй 10 жилийн дараа сонсоод ойлгох бүтээлүүд хийгээд байна уу даа гэж хардаг. Ингээд хэлбэл буруудах болов уу яадаг бол /инээв/ .Ганц нэгийг нь туршиж үзэхээр хүн ойлгохгүй ч юм уу, гайхаад аягүй их юм бодоод иймэрхүү тохиолдлууд их ажиглагдаж байсан.

– Та гадаадад хэдэн жил сурсан бэ. Хэлний мэдлэг уран бүтээлийн тань амжилтад ихээхэн нөлөөлдөг болов уу?

-Урлагийнханд олон орны хэлээр дуулах шаардлага их гардаг. Жишээлбэл, Японд уригдаж очоод тэдэнд монгол дуу дуулж өгөхөөс илүү япон дууг яг япон хүн шиг дуулж сурах нь чухал. Дэлхий ертөнц тэр чигээрээ глобалчлагдаад дор хаяж хоёроос гурван хэлтэй байна шүү дээ. Тэгэхээр урлагийн хүн учраас англи хэлнийхээ мэдлэг боловсролд анхаарал хандуулъя гээд Английн Лондон хотод нэг жил амьдарсан. Энд чамлахааргүй эрдэм мэдлэгт суралцсандаа баяртай байгаа. Мөн тухайн орны урлаг соёлоос гадна тэр орныг хөгжүүлж буй соёл гэгээрлийн бүхий л гайхалтай зүйлүүдтэй танилцсан. Энэ бол ганцхан хэл ус сурахдаа биш, миний хувьд амьдралын том соёлын түүвэр байсан. Англид нэг жилийн хугацаанд сурахдаа дотоод ертөнцөө таньж мэдсэн.Тэндээс ирээд л миний уран бүтээлүүд хүмүүст их хүрсэн гэж боддог. Монгол ардын “Хун галуу” дуу 400 гаруй жилийн өмнөөс гаралтай.Англид байхад “Хун галуу”-г хоёр морин хуурч тоглохыг сонсож байсан. Тэр үед ийм дуу байдаг бол дуулах юмсан гэж хайж хүртэл үзсэн. Ингээд л энэ уран бүтээлийг эх орондоо очоод дуулъя гэсэн санаа төрсөн юм. Тэр үед би өөрийгөө яг хун галуу болгоод хувиргаж бодсон юм. Хэрвээ би хээрийн зэрлэг хун шувуу байсан бол дуртай газар руугаа нисээд нүүж, нүүдэллэж явна шүү дээ. Бид хүний нутгаас гэр бүлээ санах бүрийдээ нисээд очоод байж чадахгүй шүү дээ. Хун галуу болоод эх нутагтаа очиж буйгаар өөрийгөө маш их төсөөлсөн. Сэтгэлийн гүнээс урсан, ундарсан уран бүтээл учраас энэ дуу хүмүүст маш их хүрсэн болов уу. Ээж маань урлагийн өндөр мэдрэмжтэй. Тиймээс ч ээждээ анх “Хун галуу” дууг сонсгоход маш их эмоци, сэтгэл хөдлөлтэй хүлээж авсан. Тухайн үед аавыг л их бодсон байх даа.

-“Voice” хамтлагт дуулж байсан үеэсээ дурсаач…?

-Манай “Voice” хамтлаг 2007 онд байгуулагдсан. Хамтлаг 12 жил хамт байсан. Хамгийн сүүлд бид 2018 онд Осака хотод бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ том хэмжээний тоглолт хийж байсан. Манай А.Эрдэнэжаргал маань одоо Герман улсад ажиллаж амьдарч байгаа. Хамтлагийн ахлагч маань буюу МУСТА С.Баттулга Монгол Улсын филармоны ерөнхий даргаар очсон. Миний бие яг цэвэр уран бүтээлээрээ дагнан явж байгаа. Бидний амьдралд маш их үр өгөөжийг өгсөн хамтлагтаа баярлаж явдаг. Хамтлагаараа бараг зуугаад уран бүтээл хийсэн. Монгол хүний ур ухаан, авьяасаас төрөн гарсан уран бүтээлүүд байсан

-Урлагийнхан сэтгэл хөдлөл ихтэй байдаг шүү дээ. Таны хувьд?

-Миний сэтгэл хөдлөл маш өндөр. Зарим хүмүүсийн сэтгэл хөдлөл дундаж түвшинд хэлбэлздэг, уурлах баясах нь далд шүү дээ. Миний хувьд тийм дундаж түвшний эмоци бараг байдаггүй. Нэг бол маш өндөр, нэг бол маш гутранги болчихдог.

-Та эрүүл мэнддээ анхаарахад хэр их цаг зав зориулж байна вэ ?

-Ууланд алхах дуртай. Өвөл, намрын улиралд ууланд алхдаг. Хавар зун бол алхдаггүй. Өвөл, намар долоо хоногтоо нэг юм уу, хоёр удаа заавал ууланд алхана. Бүр тогтсон заншил хобби болчихсон. Урлагийнхан завгүй байдаг болохоор өөр бусдаар хобби гээд байх юм байхгүй. Зун бол нар шараад хөлс их гардаг учраас сэвхтэх магадлал өндөр, их гүн сэвхтээд хаширсан. Хавар бол шуурга салхи ихтэй учраас гарах дургүй. Ер нь сэрүүн улиралд дулаан хувцаслаад гарахад агаар цэвэр, маш сайн хөлөрдөг. Энэ нь эрүүл мэндэд тустай. СУИС-ийн гуравдугаар курсийн оюутан байхдаа яг бүтэн жил зөвхөн ногоон хоолтон байж үзсэн, бясалгал хийгээд. Мах, өндөг, гурилан бүтээгдэхүүнийг нэг ч удаа хэрэглээгүй бүтэн жил ногоон хоолтой байж үзсэн. Одоо ч махны хэрэглээ багатай. Загас, далайн гаралтай бүтээгдэхүүнийг түлхүү хэрэглэсээр сурсан. Тэгсэн мөртлөө эсрэгээрээ таван цул гэж ярьдаг чанасан гэдэст маш дуртай.

-Их хичээнгүй оюутан байсан гэж дуулсан?

-Оюутан байхдаа бүжиг, йогоор голдуу хичээллэдэг. Өөр илүү дутуу юманд явах цаггүй байсан. Номын сандаа хононо, ангидаа төгөлдөр хуураа давтах гээд хонодог байлаа. Зургаан жил сурахдаа би маш их хичээл зүтгэл гаргасан. Намайг яг яаж сурч байсныг тухайн үед сурч байсан оюутан сурагч, багш нар маш сайн мэддэг. Байнга номын санд сууж, дандаа хичээлээ давтаж, үргэлж чихэвчтэй CD-ны хөгжим сонсоод дуугаа давтаад явж байдаг охин байсан. Тэр бүгдийн маань хүч нөлөө өнөөдөр гарч байгаа гэж би боддог. Залуучууддаа захиж хэлэхэд оюутан цагийн ширээнд сууж байхдаа л бүх юмаа маш сайн төгс гүйцэтгэлтэй л сурах хэрэгтэй. Төгсөөд гарсны дараа ажилд ордог, ажиллаж байхдаа гэр бүлтэй болдог. Гэр бүлтэй болоод дахиад сурна гэсэн ойлголт ховор. Бүгдийг маш сайн тооцоолж, сурах ёстой цаг хугацаандаа л сайн хөдөлмөрлөх хэрэгтэй.

П.САЙНЖАРГАЛ