Month: March 2020

Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга А.Гансүхтэй Таван толгойн ордтой холбоотой асуудлаар ярилцлаа.

-Таван толгойн орд дээр IPO хийхтэй холбоотой асуудлаар улстөрчдийн дунд маргаан дэгдээд байна. Энэ асуудлаар Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн нууц зөвлөмж гаргасан тухай тайлбар хийнэ үү?

-Асуултад хариулахын өмнө тайлбар хиймээр байна. ҮАБЗ бол Монгол Улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, батлан хамгаалах, зэвсэгт хүчин, шашны асуудал, хүний эрх, эрх чөлөө зэрэг Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал, язгуур ашиг сонирхолтой холбоотой асуудлаар шийдвэр гаргадаг бие даасан байгууллага. ҮАБЗ нь Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хууль, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тухай хуулиар олгосон бүрэн эрхийн хүрээнд УИХ-ын баталсан Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлалыг удирдлага болгон ажилладаг.

-Эдийн засгийн аюулгүй байдал бас хамаарна биз дээ?

-Монгол Улсын Үндсэн хуульд эдийн засгийн аюулгүй байдал гэж заасан байдаг. Мөн Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 3.4.4-т зааснаар эдийн засгийн аюулгүй байдал нь үндэсний аюулгүй байдлын нэг чухал бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Тиймээс ҮАБЗ эдийн засгийн аюулгүй байдлын асуудлаар шийдвэр гаргах бүрэн эрхтэй.

-ҮАБЗ тэгвэл эдийн засгийн асуудалд оролцох нь ээ?

-Тийм. Эдийн засгийн аюулгүй байдал бол аливаа улсын үндэсний аюулгүй байдлын хамгийн чухал асуудлын нэг. Тиймээс ҮАБЗ эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хамгаалах асуудлаар шийдвэр гаргадаг. АНУ-ын ерөнхийлөгч Трамп, Америкийн эдийн засгийн аюулгүй байдлын асуудлыг тэргүүн ээлжинд тавьж бусад улс орнуудтай худалдааны маргаан хийж байгаа биз дээ.

-Зөвлөмжтэй холбоотой асуултадаа хариулт авъя?

-Хариулъя. Яагаад эдийн засгийн асуудлыг ҮАБЗ хэлэлцэж шийдвэр гаргаж байгаа вэ гэдгийг ойлгосон байх. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл хэлэлцсэн асуудлаар шийдвэр гаргаж, холбогдох төрийн байгууллага, албан тушаалтанд үүрэг даалгавар, чиглэл өгдөг. Тэр шийдвэрийн текст нь зөвлөмж хэлбэрээр бичигддэг. Дахин онцлон хэлье, ҮАБЗ-өөс шийдвэр гардаг, тэр шийдвэрийн бичигдэж гарч байгаа текст нь зөвлөмжийн хэлбэртэй байдаг.

-Тэгэхээр ҮАБЗ-өөс гарсан зөвлөмжийг биелүүлэхгүй байж болох уу?

-Болохгүй. ҮАБЗ байгуулагдсан 1992 оноос хойш өнөөдрийг хүртэл энэ байгууллагын шийдвэрийг биелүүлэхгүй байх тохиолдол гараагүй байна. Цаашид ч гарахгүй биз.

ҮАБЗ-ийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 2 болон 3 дахь хэсэгт зааснаар зөвлөмжөөр үүрэг авсан төрийн байгууллага, албан тушаалтан ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийг хэрэгжүүлж хариу мэдэгдэх үүрэгтэй. Тиймээс түүнийг хэрэгжүүлэх ёстой гэсэн үг. Хуулийн мэдлэггүй хүмүүс зөвлөмж гэсэн үгэнд төөрөгдөх нь их.

-Тэгвэл зөвлөмж нууц байдаг нь ямар учиртай юм бэ?

-ҮАБЗ нь төрийн гадаад, дотоод бодлогыг тодорхойлж, зэвсэгт хүчин, тагнуул, цагдаа зэрэг тусгай албаны үйл ажиллагаатай холбоотой онц чухал асуудлыг шийдвэрлэж байдаг учраас бараг бүх зөвлөмж нь нууц, маш нууц зэрэглэлтэй гардаг. Ил зөвлөмж их цөөхөн гарна даа. Төрийн нууц гэж байдаг биз дээ. Үүнд гайхах юм байхгүй.

-За тэгэхээр Таван толгойн ордын талаар нууц зөвлөмж гарсан юм байна гэж ойлголоо. Заавал нууцлах шаардлагатай байсан уу?

-Зөвлөмж гарсан. Мэдээж шаардлагатай болоод нууцалсан. Төрийн болон албаны нууцын тухай хууль гэж бий. Тэр хуулийн дагуу л нууцад авсан байгаа. Төр нууцтай байх ёстой гэдгийг дахин хэлье.

-Тэр зөвлөмжийг нууцаас гаргая гэж Л.Оюун-Эрдэнэ сайд танд хандана гэсэн. Хандсан уу?

-Энэ асуудлыг хуулийн дагуу ҮАБЗ-ийн гишүүд хэлэлцэн шийдэх байх.

-Л.Оюун-Эрдэнэ сайд хэлэхдээ “З.Энхболд ҮАБЗ-ийн хуралд суусан, асуудлыг мэдэж байсан байж одоо улс төр хийж байна” гэдэг асуудал тавьсан. Таван толгойн асуудлыг хэлэлцсэн ҮАБЗ-ийн хуралд З.Энхболд дарга байсан уу?

-Тэр хуралдаанд З.Энхболд дарга байсан. Ер нь бол ЕТГ-ын дарга ҮАБЗ-ийн бүх хуралдаанд оролцдог.

-Таван толгойн IPO асуудлыг З.Энхболд 2018 онд мэдэж байсан гэдэг тэгвэл үнэн юм байна?

-Мэдээж үнэн. З.Энхболд дарга үүнийг үгүйсгээгүй биз дээ.

-Тэгээд яагаад одоо эргэж буцаад, эсэргүүцээд байгаа юм бол?

-З.Энхболд даргын яриаг би үзсэн. Та бүхэн нэг зүйлийг анхаарна уу. Түүний ярилцлагаас харахад З.Энхболд дарга Таван толгойн IPO хийх асуудлыг эсэргүүцээд байгаа биш, “Харин анх төлөвлөсөн 5 тэрбум долларын үнэд хүрэхгүй байна, 30 хувь дээр 1 тэрбум долларын IPO хийх хэрэггүй” гэсэн байр суурь илэрхийлсэн байсан.

-Үнийн асуудал байгаа гэж ойлгогдож байсан. АН-ын улс төр хийж байгаа асуудал юм биш үү?

-Улс төрийн хувьд би ямар нэгэн байр суурь илэрхийлэхгүй. ҮАБЗ-ийн нарийн бичгийн дарга бол хуулийн шаардлагаар намын гишүүнчлэлээс түдгэлзсэн, төрийн тусгай албан тушаалтан. Би бодит байдлыг л тайлбарлаж байна.

-Таван толгойн орд дээр IPO хийх нь зөв гэж ҮАБЗ шийдсэн үү?

-Таван толгойн орд дээр IPO хийх нь шинэ асуудал биш, энэ асуудлыг анх УИХ-ын 2010 оны 39 дүгээр тогтоолоор шийдвэрлэсэн байдаг. Түүнийг дагуу асуудлыг дахин ҮАБЗ дээр хэлэлцээд олон улсын хөрөнгийн бирж дээр гарах энэ зарчим зөв гэж үзсэн. УИХ дахин 2018 онд энэ асуудлыг хэлэлцээд 73 дугаар тогтоолоор IPO хийхийг Засгийн газарт даалгасан байна. Тэгэхээр 2010 оноос хойш яригдаж байгаа асуудлыг одоогийн Засгийн газар үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж байна. Төрийн залгамж чанар гэж байдаг биз дээ.

-Тэгвэл яагаад Таван толгойн орд дээр IPO хийх нь хууль бус гэх болов?

-Хууль бус зүйл ерөөсөө байхгүй. Харин ч 2015 онд Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газар Таван толгойн ордыг УИХ-аар оруулахгүй хувийн компанид шилжүүлэх гэж байсан бол У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар энэ асуудлыг УИХ, ҮАБЗ, Засгийн газар гээд бүх түвшиндээ хэлэлцүүлсэн гэдгийг онцлон хэлмээр байна. Зүгээр л одоогийн олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр IPO хийх үнэ нь Эрдэнэс Таван толгой компанийн нэг жилийн борлуулалттай тэнцэхээр байгаа нь хямд гэж гологдож байна л даа. Зүүн цанхийн ордын 30 хувь нь 1 тэрбум доллар мэдээж хямд үнэ. Гэвч олон улсын бирж дээрх дэлхийн зах зээлийн үнийг бид тогтоох биш. Коронавирус дэлхий даяар тархаж, дэлхийн бүх биржийн үнэт цаасны ханш унаж байна. Алтнаас бусад түүхий эдийн үнэ унаж байна. Цаг үе нь ингэж таарч байна.

-Тэгэхээр одоо яах ёстой вэ. Зөв шийдэл нь юу вэ?

-Үнэ өсөхийг хүлээх л хэрэгтэй байх. Л.Оюун-Эрдэнэ сайдын ярианаас харахад Засгийн газар ч гэсэн ийм байр суурь баримталж байгаа юм байна гэж ойлгогдсон. Засгийн газарт нөөц хувилбар байгаа даа.

-Зах зээлийн эдийн засагтай улс орнуудын хөрөнгө оруулалт татах гол арга нь IPO шүү дээ?

-Энгийнээр хэлбэл, санхүүжилт татах арга юм. Бизнесийг санхүүжүүлэх олон арга бий, Жишээлбэл, Нэгдүгээрт, гадаад дотоодоос компанидаа шууд хөрөнгө оруулалт авах арга байна. Энэ тохиолдолд ихэнхдээ хөрөнгө оруулагчтай хамтарсан компани байгуулдаг. Хөрөнгө оруулагч тал оруулж байгаа хөрөнгөндөө хувьцаа эзэмшдэг. Хувьцааны хэмжээг талууд тохирдог. Ихэндээ хөрөнгө оруулагч тал 49 хувиас буухгүй дээ. Хоёрдугаарт, банкнаас зээл авах, энэ тохиолдолд компани тодорхой хугацааны дараа авсан зээлээ төлнө, нэмж зээлийн хүү төлнө. Гуравдугаарт, компанийнхаа хувьцааг олон улсын бирж дээр нийтэд арилжих буюу IPO (intial public offering буюу нийтэд санал болгох) хийх арга. Энэ илүү үр дүнтэй. Учир нь хувьцаа зарж олсон мөнгөнд хүү төлөхгүй, компани өөрөө хэдэн хувиа бирж дээр гаргахаа шийднэ. Бирж дээрээс хувьцаа худалдаж авсан хөрөнгө оруулагч компанийн ашгаас эзэмшиж буй хувьцаандаа таарсан ногдол ашиг авна. Компани олон улсын бирж дээр хувьцаа арилжсан учир үйл ажиллагаа нь ил тод, олон улсын хуулийн дагуу явагдана. Компанийн засаглал, санхүүгийн бүх үйл ажиллагаа шилэн болдог гэсэн үг л дээ. Зөвхөн Монголын биш, олон улсын компани болж байгаа юм.

-Ингэвэл харин ч Монголын компани олон улсын жишиг стандартаар хувьчлагдах давуу тал үүснэ гэж харагдаад байх юм?

-Ашигт малтмалын орд буюу нүүрсний уурхайг хувьчилж байгаа юм биш. Олон улсын хөрөнгийн бирж дээрээс хувьцаа худалдаж авсан хөрөнгө оруулагч тус компанийн хувьцааг хөрөнгийн биржээр дамжуулан эзэмшинэ. Хувьцаа эзэмших нь тус компанийн тодорхой нэг хөрөнгийг эзэмших эрх биш. Хууль, компанийн дүрмийн дагуу компанийн удирдлага, санхүүгийн үйл ажиллагаанд оролцоно, ногдол ашгаа авна.

-Тэгэхээр та Таван толгойн ордын IPO-г буруу гэх гээд байна уу?

-Уучлаарай. Ингээд ярилцлагаа дуусгая. Олон нийт дүгнэлтээ хийнэ биз.Ингэхэд Д.Сумъяабазар сайд чинь 2015 онд УИХ-ын гишүүн байхдаа Ажлын хэсэгт ажиллаж Таван толгойн ордыг хууль бус үйл ажиллагаанаас аварч үлдэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Нөгөө алдарт 40 гишүүний чинь нэг.

Ард олондоо “Тогдгор” Галсантогтох хэмээгдэн хүндлэгддэг Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, алиалагч, нэрт лимбэчин Дашзэгвийн Галсантогтохтой ярилцлаа.

-Айхавтар халдвар Монголд илэрч хүмүүс том багагүй л айдастай байна. Энэ үед амны хаалт зүү, гараа угаа гэдэг зөвлөгөөг өгөхөөс гадна өөдрөг бай, тайван бай гэж зөвлөөд байгаа?

-Санаагаар болдог юм бол хориотой ч бай, хориогүй ч бай, коронавирус бага гарсан, их гарсан хамаагүй ер нь л гаднаас орж ирж байгаа тээврийн хэрэгсэл, онгоц, вагон, автомашин бүгдийг л зогсоомоор байна. Санаагаар болдогсон бол шүү дээ. Сая гэхэд л бүртгэлд байгаагүй орон болох Францаас ороод ирсэн гэнэ. Гай тэгж ирж байна шүү дээ. Монголд том гай болж байна. Тийм байгаа биз. Монголд нэг ч коронавирус байхгүй байхад ийм нэг амьтан орж ирээд. Энэ хүнээс болоод 400, 500 хүн хохирч байна. Ажлаасаа чөлөөлөгдөөд, тусгаарлагдаад. Тэр хүмүүсийн ар талд, ар гэрт нь хичнээн хүн байгаа билээ. Ар гэр, ахуй амьдрал нь юу болох вэ. Тэр халдвар авсан байж болзошгүй хүмүүсийг олж хайхын тулд хичнээн машин техник, хүн хүч, эмнэлэг, цагдаа гээд юу эсийг хэлэхэв дээ. Энэ чинь эдийн засаг талаасаа асар их хохирол чирч байна. Ийм юмнаас болоогүй бол манайх дэлхийд нэг номерт байсан шүү. Энэ их аюултай, том бүс нутаг дотор яг голомт дор байхдаа манай улс цоо эрүүл. Чингисийн удам судар, бие бялдар, хөгжил сайтай, дархлаа сайтай монгол хүний чалх гэж нэг юм байдаг юм шүү. Үүгээрээ монгол хүн дэлхийд гайхуулж байхад энэ нэг юм ороод ирчихлээ. Үүнээс жишээ аваад гадна, дотно гэхгүй хилээ хаах нь зөв. Мэдээ сонсоод байхад тэгж ч Москвагаас ирлээ, тэгж ч тэндээс, эндээс ирлээ гээд л яриад байх юм. Бүгдийг нь зогсоомоор байна санаагаар бол. Болдоггүй л юм байлгүй дээ. Гэхдээ манай төр засаг, Онцгой комисс маш сайн ажиллаж байна. Би талархаж байна. Үүний хүчинд бид бүхэн эрүүл саруул айдасгүй байж байна.

-Хүмүүс таагүй мэдээ дуулаад хямарцгаасан. Энэ үед бие болоод сэтгэлээ хэрхэн тайван байлгах вэ. Та юу зөвлөх вэ?

-Төр засгийнхаа шийдвэрийг нэгдүгээрт биелүүлээд гэрээсээ гарахгүй бай. Төр засаг маань идэж уух хүнс, хоол, махыг ямар ч нэмэлт үнэгүйгээр чөлөөтэй хангаж байна шүү дээ. Тэгтэл коронавирус илэрлээ гэдгийг дуулаад хүмүүс яасныг харахгүй юу. Гулууз гулуузаар нь мах аваад л. Ингэж болохгүй л дээ, төр засаг анхааруулаад байхад хамаагүй тэгж зөрж болохгүй. Тийм учраас төр засгийнхаа шийдвэрийг дагаад гэр гэртээ амгалан тайван байж л байвал энэ аюул дарагдмаар байна. Үүнд л сэтгэл зовж, тэр коронавирус илэрсэн франц нөхөр үхчихгүйхэн шиг Монголоос гараад явчихаасай гэж залбирч байна. Үхчихвэл дүүрлээ шүү дээ. Тэгвэл цэвэр байсан Монгол байхгүй боллоо. Ийм л юм хэлмээр байна. Бусдаар бол санаа зовох юм алга. Төр засагтаа баярлаж байна. Тэр тусмаа манай Онцгой байдлын газрынхан маш сайн ажиллаж байна. Монголын ард түмэн амгалан тайвуухан байх болтугай. Их Эзэн Чингисийн цөөхөн монголчууд удам угсаагаараа ч бие бялдар сайтай байгааг харуулж байна. Монгол хүн гэж нэг иймэрхүү хүмүүс байдаг юм шүү гэдгийг дэлхий нийтэд харуулчихлаа. Үүнийгээ сахиад Бурхандаа залбираад эрүүл энх амар тайван байхыг уриалъя.

-Та их олон юм үзсэн хүн…

-Пай чи юу ярина вэ, ах нь одоо 80 нас хүрч байна.

-Өмнө нь иймэрхүү хөл хорио ч юм уу, гэрээсээ гарахгүй байх тийм даалгавар авч байгаагүй байлгүй дээ?

-Би л ийм юм үзээгүй юм байна. Амьдралдаа анх удаа үзлээ. Гэхдээ бас ганц, хоёр юм байсаан байсан. Халдвар наана цаана гээд. Үүн шиг айхавтар юм би амьдралдаа үзээгүй. Хэцүү л юм байна. Сэтгэл их цөвтөх юм байна. Байсхийгээд л мэдээ сонсох юм, байсхийгээд л мэдээ сонсох юм. Энэ бол том юм шүү. Үүний ард гарч байна гэхээр монгол хүмүүс ямар мундаг хүмүүс юм бэ дээ. Дэлхийд шалгарчихлаа шүү, манай монголчууд.

-Таны үеийн хүмүүс их цэвэрч байлаа даа?

-Ээ, тэгэлгүй яахав.

-Олон алчууртай явцгаадаг байсан. Гутлын алчуур, нусны алчууртай. Айл болгон үүдэндээ “Ариун цэврийн булан”-тай байлаа?

-Тэгэлгүй яахав. Үүний л нэг буян нь одоо илрээд байгаа юм. Цэвэрч байх, хувийн ариун цэврээ сахих чинь хүний ухамсартай шууд холбоотой л доо. Ер нь байсхийгээд гараа угаахгүй бол гар гэдэг чинь хамгийн бузар юм байдаг юм. Хамгийн түрүүнд юм болгонд хүрч байдаг. Угаахгүй бол болохгүй. Үүнийг чинь бүр Эзэн Чингисийн үеэс бидэнд сургаж ирсэн байна шүү дээ. Тийм ч учраас тусдаа аягатай, тусдаа халбагатай явуулаад сургачихсан байсан, манай өвөг дээдсээс, тийм байгаа биз?

-Тийм ээ, тийм.

-Өөр хүний аяганаас иддэггүй, өөрийнхөө л аяганаас иддэг. Өөрөө аягатай, алчууртай явдаг байсан. Ийм л байсан байна. Ийм ёс суртахуун бүр дээд үеэсээ уламжлагдаж ирсэн байсны дээр нийгмээ дагаад социализмын үед тэрийгээ улам сайхан хөгжүүлсэн. Тийм ч болохоор өнөөдөр халдвар авахгүй байгаа юм гэж би ойлгодог шүү, хүү минь.

-Та гараа өдөрт хэдэн удаа угаадаг вэ?

-Өө, би бол ёстой сайн угаана. Сайн угаана шүү, ер нь. Нэг угаахдаа 2-3 удаа савандаж угаадаг. Тэр бол хууль.

-Карантины хугацаанд монголчууд буцаад амны хаалт зүүж, гараа угааж сурч байна гэцгээж байна?

-Анзаарагдаж байна аа, анзаарагдалгүй яахав. Гэхдээ ер нь манай монголчууд гайгүй шүү, бас. Тийм ч их заваарчихсан улсууд биш шүү (инээв). Ер нь тийм. Ерөнхий гайгүй, гайгүй. Бидний үеийнхэн бол ч бүр гайгүй.

Миний нэрийг сониндоо бичихдээ Монгол Улсын гавьяат жүжигчин гэчихээд “Тогдгор” гэдгийг минь битгий мартаарай. Тогдгор гэж хаалтан дотор томоор бичээрэй. Тогдгор гэдэг цолондоо ах нь их хайртай шүү дээ.

-Хэн танд энэ нэрийг өгсөн юм?

-Ард түмэн. Ягаан Гажид гэдгийг хэн өгсөн юм?

-Ард түмэн.

-Тэгвэл адилхаан. Цөөхөн хүнд ард түмэн цол өгсөн байхгүй юу. Ягаан Гажид, Итгэлт баян, Равсал панз, Тогдгор Галсантогтох гэх мэтчилэн. Ийм цолтой байхад юун Ардын жүжигчин, юун Төрийн шагнал, юун Хөдөлмөрийн баатар вэ. Энэ чинь ховорхон юм байхгүй юу. Би энэ цолоо хэлүүлэх дуртай. Энэ нэрээ дурдуулах дуртай.

-Алиалагч хүнтэй уулзсаных хөгжилтэй юм сонсмоор байна, болох уу. Энэ үед аль болох хөгжилтэй бай, инээ гээд байгаа шүү дээ?

-(Инээв). Тулчихлаа. Тулчихаар чинь ямар юм байх вэ дээ.

Би гэх чинь өдөртөө 17 маск сольж байна.

32 ширхэг нусны алчуур сольж байна.

Өдөртөө маш бага идэж байгаа, өдөртөө өөх тостой хоёр хонины хаа, нэг ямааны гуятай идэж байна. Тэрний буянд явж байна. Хоол сайн ид гээд байгаа биз дээ. Өдөрт 4-5 нүүр, гарны саван барж байна. Угаагаад дуусгаж байна. Бие засахдаа нэг удаадаа нэг бүтэн нойлын цаас хэрэглэж байна. Ингэж л карантиндаа амьдарч байна даа.

Питт нөгөө олдож өгдөггүй “Оскар”-оо авчихлаа. Уг нь тэр Холливудын шинэ цагийн эрэлт хэрэгцээтэй жүжигчдийн тэргүүн эгнээнд зогсож ямар ч дүрд, ямар ч төрлөөр тоглочихдог авьяаслаг нэгэн яах аргагүй мөн юм. Даанч Академийн гишүүд үл тоомсорлон өдий хүргэсний эцэст Тарантиногийн “Холливудад нэг удаа” киноны туслах дүрээр шаргал баримлыг авдаг юм даа. Таван удаа нэр дэвшиж байж шүү дээ. Францын нэгэн сэтгүүлд дээхнэ өгч байсан ярилцлага түүнийг хэн бэ гэдгийг бага зэрэг ч гэлээ мэдүүлнэ.

-Би таныг байгаа байдлаараа ялан дийлэгч гэж хардаг. Дэлхийн шилдэг жүжигчин, хамгийн авьяаслаг, царайлаг гээд л. Ялалт гэдэг юу вэ?

-Ялалт гэдэг чинь харцангуй ойлголт. Кино чинь их мөнгө цуглуулаад, чамайг ямар нэг үзүүлэлтээр анхных гээд бичих нь нэг талаар ялалт биш. Миний амьдралд нэлээн хэдэн тийм амжилт байсан ч хүүхдүүдтэй болсны хажууд юу ч биш.

-Хөөе, бузгай их мөнгө олох дэмий гэж үү?

-Та юу хэлэв ээ. Би мөнгөнд тун дуртай. Даанч их мөнгө тэр бүр аз жаргал авчирдаггүй юм. Ялангуяа мөнгөний хойноос хэт их чармайж гүйж явахдаа өөр нэгэн чухал эрдэнэсээ гээчихвэл бүр ч муухай. Надад ийм юм тохиолдсон.

-Өөрийгөө бүрэн үнэлэгдээгүй хүн гэж боддог уу?

-Ганц надад биш, их бага хэмжээгээр бүх хүмүүст байдаг л мэдрэмж. Би түүнийг чинь шударга үнэний мэдэрхүй гэж хүүхэд байхаасаа дотроо бодож өөрийгөө шаналган амьдарч буй. Өөрийгөө өрөвдөөд л, үнэн, худал санаа бодлоор сэтгэлээ хэмлээд л.

-Найруулагч Бэннит Миллэр нэг удаа “Питт одоо хүртэл дундын Өрнөдөөс ирсэн залуу хэвээр” гэж хэлсэн байдаг. Танай нутгийнхан нийгэмсэг, гэр бүлийн холбоо сүлбээтэй амьдардаг онцлогтой. Гэтэл кино урлаг их өрсөлдөөнтэй талбар шүү дээ?

-Би христийн асар их шүтлэгтэй гэр бүлд өссөн. Тиймээс хэт бага наснаасаа өөрт ойлгогдохгүй асуултууддаа хариулт олж сонсдоггүй байлаа. Шашин шүтлэг угаасаа миний сэтгэлийг эзэмдэх хувьгүй байсан бололтой. Хорь хүрсэн хойноо хүүхэд байхаас л надад суулгах гэж оролдоод байсан суртал чинь миний дотоод сэтгэлтэй огт уялдахгүй байна гэж гэрийнхэндээ ойлгуулсан. Тэд хүчлээд дийлэхгүй болохоороо хувь тавилантайгаа эвлэрч чи үхэхээрээ тамд шатаж дуусах хувьтай юм байна даа гээд намайг зөнгөөр минь орхисон доо.

-Та насныхаа тоонд багтахааргүй олон кинонд тогложээ. Мэргэжилдээ дургүй хүрэх үе байв уу?

-Тэр үгүй шүү. Мэргэжилдээ бүр шунаж амьдардаг. Цаг явах тусам зорилгоо бүр илүү ойлгож байгаа. Эцэг болсон маань их түлхэц өгсөн.

-Эцэг болж үзсэн хүн чинь бас найруулагч болж чадна гэсэн үг. Тийм үү?

-Харин ч тэр мэргэжил рүү нэг их тэмүүлэхгүй байгаа шүү. Хэрвээ би найруулагчийн сандал дээр суучихаад бусдыг загнаад… Маш муухай дүр зураг харагдаж байна.

-Ууртай юу?

-Хуучныгаа бодвол адгуу биш болсон. Зураг авалт эхлэхийн өмнө адгаад л тэвдээд л байдаг өвчин гайгүй болсон шүү.Долоо хоногийн өмнө дүрээ судалж дүрдээ орно. Нэг танихгүй нөхрийн бичсэн зохиолоор тэр хүний хүссэн байдалд хувирах гэж их уурладаг байснаа больсон.

-Холливуд нэг л өдөр таныг тоохоо больчихвол?

-Ирнэ шдээ тийм өдөр. Тэгээд ч миний урлагийн төгсгөл ирэх өдөр нэг их олон уулын ард биш, хажууханд байгаа. Одоо үглээ өвгөний дүрд тоглох цаг ирчихсэн.

-Та тэгээд өвөөгийн дүрд тоглох гээд байгаа юм уу?

-Тиймэрхүү дүр бодож л байгаа.

-Завтай үедээ өөртөө зориулаад юу хийж байна?

-Мотоцикль унана.Дугуй ч байсан болно. Ер нь ямар ч улс руу очсон бай, зав л гарвал мотоцикль унаж тэнэх дуртай. Мальтад сайхан замтай, намхан даваа гүвээгээр сэнгэнүүлэн давхих их гоё.

-Шивээстэй юу?

-Хэд хэд бий. Ямар утгатай вэ, хаана шивсэн бэ гэдгээ хэлэхгүй.

-Таны бие бялдар бас шүтмээр шүү.

-Аа энэ ч яахав. Бас л харьцангуй ойлголт.

-Яагаад жүжигчин болсон бэ?

-Саяхан ээжийгээ залуудаа жүжигчин болох мөрөөдөлтэй байсан гэдгийг сонслоо. Би огт мэдээгүй байсан юм байна. Миний өссөн нутагт жүжигчний мэргэжлийг мэргэжил гэж үздэггүй. Коллеж дуусахаас хоёр долоо хоногийн өмнө бүх найзууд ирээдүйд сонгох ажлаа яриад, бүртгүүлээд гүйж байхад би гэнэт бүх зүйлээ хаяад жаахан хувийн юмаа боож аваад явчихсан. Азаа үзнэ ээ, учир нь кино бол миний амьдрал гэж бодоод мөрөөдөлдөө хөтлөгдөөд зугтаж байлаа.

-Тоглосон киногоо эргэн үзээд юу боддог вэ?

-Огт үздэггүй. Өнгөрсөн үе рүү эргэн харах дургүй.

-Олон хүн өнгөрсөн үеэ санах дуртай байдаг шүү дээ?

-Надад тийм аюул нүүрлээгүй л байна.

Б.ХУЛАН