Month: September 2019

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Дорнын эдийн засгийн V чуулга уулзалтад оролцохоор өнөөдөр ОХУ-ын Владивосток хотод хүрэлцэн ирлээ.

Төрийн тэргүүнийг ОХУ-ын талаас тус улсын ГХЯ-ны Төрийн ёслолын газрын дэд захирал А.И.Яковлев, Владивосток хотын Засаг даргын Тамгын газрын орлогч дарга В.В.Черепков, Приморийн хязгаарын Олон улсын хамтын ажиллагааны газрын захирал Старичков Алексей, Приморийн хязгаарын Амбан захирагчийн нэгдүгээр орлогч дарга хатагтай В.Г.Ширбин нарын төлөөлөгчид угтав.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга маргааш Япон болон Бүгд Найрамдах Энэтхэг улсын Ерөнхий сайд нартай уулзаж, Дорнын эдийн засгийн чуулга уулзалтын нэгдсэн хуралдаанд оролцож үг хэлэхээр төлөвлөж байна.

УИХ-ын 2019 оны хаврын ээлжит бус чуулганы өнөөдрийн (2019.09.04) үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан 10 цаг 58 минутад, гишүүдийн 76 хувийн ирцтэй эхэлж, Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гарагийн үдээс хойших нэгдсэн хуралдаан Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Лүндээжанцан, Л.Мөнхбаатар болон Ажлын хэсгээс төслийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь заалт буюу Дөчин зургадугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийг “Төрийн жинхэнэ алба нь мэргэшсэн, тогтвортой, ёс зүйтэй, хариуцлагатай байх, шатлан дэвших чадахуйн зарчимд үндэслэх бөгөөд түүний хэрэгжилтэд тавих хяналт хараат бус байна. Төрийн жинхэнэ албан хаагчийг хуульд зааснаас бусад үндэслэлээр төрийн албанаас чөлөөлөх, халахыг хориглоно.” гэж өөрчлөх саналын талаар гишүүд байр сууриа илэрхийлснээр завсарласан. Иймд гүйцэтгэх эрх мэдлийн хариуцлгагыг нэмэгдүүлж, тогтвортой байдлыг хангахтай холбоотой нэмэлт, өөрчлөлтийн талаарх зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллын санал хураалтыг үргэлжлүүлэв.

Энэ үеэр УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн, УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт нар дээрх заалтын санал хураалтыг хойшлуулж, дахин ярилцаж, найруулах шаардлагатай горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 63.5 хувь нь дэмжлээ.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Н.Учралаас төслийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь заалт буюу Дөчин зургадугаар зүйлийн 4 дэх хэсгээс “шатлан дэвших” гэснийг хасах санал гаргасныг хэлэлцэв. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар, Л.Болд, С.Чинзориг, Д.Хаянхярваа нар байр сууриа илэрхийлсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар Үндсэн хуулиараа зөвхөн 250 мянган хүнийг дархалж болохгүй. Ингэснээр иргэд хувийн хэвшил бус төрийн албанд ажиллах орох сонирхол нэмэгдэнэ. Төрийн албаны чадавх сул байгаа нь хуулиндаа биш хүндээ байгаа гэдэгт санал нэг байна гэсэн бол УИХ-ын гишүүн Н.Учрал, шатлан дэвших гэдэг үгийг Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад оруулснаар Монголын олон мянган залуусын ирээдүйн хаалгыг хаалаа гэж тухайн үед хэлж байсан. Мерит гэдэг бол мэдлэг, ур чадварын тухай ойлголт. Ур чадварт нь суурилж, ажилд томилдог зарчмыг мерит гэдэг. Барууны орнуудад ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээнд нь суурилж, ур чадварын шалгуураар нь цалин хөлсийг нь нэмдэг тогтолцоонд шилжсэн гэж байлаа.

Харин УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг, шатлан дэвших гэдэг үгийг хасвал төрийн алба тогтвортой, мэргэшсэн байх үндсэн зарчим алдагдана. Төрийн жинхэнэ албан хаагч зарим үндсэн эрхээ хязгаарлуулдаг учир арай өөр хандах шаардлагатай гэж байсан бол УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа, шатлан дэвших гэдэг үг байх ёстой. Төрийн албаны чадвар сул байгаа нь хүндээ, хуулиндаа ч биш, улс төрийн намд байна. Сонгуулиас сонгуулийн хооронд гарч ирсэн нам нь төрийн албыг бужигнуулдаг. Яам, агентлагын нэрийг жаахан өөрчлөөд, бүтцийн өөрчлөлт нэрийн дор төрийн албан хаагчдыг хэдэн зуугаар нь халдаг, сольдог байдал хэрээс хэтэрсэн. Төрийн албаны тухай хууль байгаа ч бүрэн утгаараа хэрэгжихгүй байна. Иймд Үндсэн хуульд тусгаж, баталгаажуулах шаардлагатай гэсэн байр суурийг тус тус илэрхийлсэн. Ингээд “шатлан дэвших” гэдгийг хасах саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 69.8 хувь нь дэмжсэнгүй.

Мөн УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбатаас төслийн 1 дүгээр зүйлийн 5 дахь заалт буюу Дөчин зургадугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийг “Төрийн жинхэнэ алба нь мэргэшсэн, тогтвортой, хариуцлагатай байх, шатлан дэвших зарчимд үндэслэнэ. Төрийн албан хаагчид тавигдах шалгуур нь чадвар, хүнлэг ёс, урьд нь эрхэлж байсан ажлын үнэлэмж байна. Төрийн албан хаагчийг хуульд зааснаас бусад үндэслэлээр төрийн албанаас чөлөөлөх, халахыг хориглоно.” гэж өөрчлөхөөр санал оруулахдаа төслийн 23.1 дүгээр заалттай утга, агуулга нэг тул хойшлуулах горимын санал гаргасан ч хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэнгүй. Гишүүд төрийн жинхэнэ албан хаагчтай холбоотой төслийн заалтуудыг утга, агуулгын хувьд дахин ярилцаж, өөрчлөн найруулах нь зүйтэй гэж үзэн байр сууриа илэрхийлсний дараа УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбатын саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 60.9 хувь нь дэмжсэнгүй.

Түүнчлэн УИХ-ын нэр бүхий 62 гишүүнээс өргөн барьсан төслийн 3 дугаар зүйлийн 4 дэх заалт буюу Гучдугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийг “2.Ерөнхийлөгчөөр тавин таван нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно.” гэж өөрчлөн найруулахыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэнгүй.

Харин УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг, Н.Оюундарь нараас төслийн 3 дугаар зүйлийн 4 дэх заалт буюу Гучдугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийг “2.Ерөнхийлөгчөөр тавин нас хүрсэн, сүүлийн таваас доошгүй жил эх орондоо байнга оршин суусан, Монгол Улсын уугуул иргэнийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа сонгоно.” гэж өөрчлөн найруулах асуудалд УИХ-ын гишүүн Я.Санжмятав, О.Баасанхүү, Г.Тэмүүлэн, М.Оюунчимэг, Н.Оюундарь нар санал хэлсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү, М.Оюунчимэг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа гэдгийг дэмжиж байгааг илэрхийлэхийн зэрэгцээ, Ерөнхийлөгчид нэр дэвших насыг одоогийн Үндсэн хуульд заасныг хэвээр үлдээх, Ерөнхийлөгч байсан хүн дахин нэр дэвшихийг хориглох талаар төсөлд тодорхой тусгах шаардлагатай гэсэн байр суурийг илэрхийлснээр үдээс өмнөх хуралдаанд түр завсарлав. Үдээс хойших нэгдсэн хуралдаан уг зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хураалтаар үргэлжилнэ.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан үргэлжлэн хуралдаж байна. Хуралдаанаар Үндсэн хуулийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүлэн хийж, зарчмын зөрүүтэй саналаар санал хураалт явуулж байна. Төрийн албатай холбоотой 23.1 дэх ” “Төрийн жинхэнэ албан хаагчийг хуульд зааснаас бусад үндэслэлээр ажлаас халахыг хориглоно” гэсэн заалтад гишүүд нухацтай хандаж, МАН уг заалт завсарлага авлаа. Дараагаар нь Н.Учрал гишүүний гаргасан төслийн “Төрийн алба шатлан дэвших зарчмаар явах” гэсэн заалт дахь “шатлан дэвших” гэдгийг үгийг хасах горимын саналаар хэлэлцүүлэг үргэлжлэв.

УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг:

-Төрийн захиргааны жинхэнэ албан хаагчид тодорхой хэмжээгээр тангараг өргөж, үндсэн зарим эрхээ хязгаарлуулаад явдаг. Тиймээс шатлан дэвшүүлэх заалт байх хэрэгтэй. Төр хүндэтгэлтэй хандах ёстой. Төрийн алба мэргэшсэн, тогтвортой, ёс зүйтэй байна гэдгийг шатлан дэвших гэдгээр нь тодорхойлж байгаа. Сүүлийн олон жил улс төрийн сонгуулийн дараагаар улс төрийн албан тушаалтнуудыг сонгуульд нь дагаж давхисан хүмүүс нэг өдөр яам тамгын газарт, хэлтсийн дарга, Төрийн нарийн болоод суучихдаг. Үүнээс бол төрийн алба тогтвортой байх зарчим алдагдаж, насаараа төрийн албанд ажилласан ажиллагсдад итгэл, урам төрөхгүй байгаа. Үүнээс болоод төрийн нэр хүнд унаж байгаа. Тиймээс гишүүд “шатлан дэвших” гэдгийг хасч болохгүй.

УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа:

-Төрийн албаны чадавхи муудаж байгаа нь хүндээ ч биш, хуулиндаа ч биш, намд байгаа. Төрийн албан хаагчийг халдаг, сольдог зүйл хэрээс хэтэрсэн. Төрийн албан хаагчдын итгэл урам унтарсан. Энэ нь тэр хүмүүсийн буруу биш. Энэ нь улс төрийн нам, улстөрчдийн буруу үйл ажиллагаанаас болсон. төрйин халаа сэлгээ яаж явагдаж байна. Энэ дотор сууж байгаа 64-ын бид ч өнөөдөр халаа сэлгээг үргэлжлүүлж байгаа. Ямар нэг аргаар төрийн албан хаагчийг халж, өөрийн хүнээр сэлгэдэг.

УИХ-ын гишүүн Н.Учрал:

-Мэрит гэдэг үгийг орчуулахдаа манай шатлан дэвших, чадахуйн зарчим гэж уянгын халилтай орчуулсан. Энэ үгийг хийж өгснөөр олон мянган залуучуудын боломжийг хааж байгаа юм. Одоо Үндсэн хуульд оруулах гэж байна. Энэ бол ур чадварын шалгуураар нь ажилд томилдог байх ёстой. Ажлын гүйцэтгэлийн чадвараар цалинг тогтоодог. Гэтэл 30 жил ажиллачихаад оймсонд мөнгөө хийдэг болтлоо төрийн алба ялзарсан. Юунд нь найдах вэ. Өндөр боловсрол эзэмшээд ирж байгаа залуусыг туршлагагүй гээд явуулчихдаг. Төрийн албанд салхи оруулах хэрэгтэй. Төрийн албаныхан уучлаарай, та нарын дунд салхи оруулах цаг нь ирсэн. Залуучуудыг оруулах цаг болсон. Би үүнийг байнга шүүмжилж байгаа. Энэ бол миний үг. Та нарт таалагдах эсэх нь та нарын асуудал.

Ийнхүү уг хуулийн төсөл дэх “Төрийн албан шатлан дэвших зарчмаар явагдах” гэх заалтаас “шатлан дэвших гэдэг үгийг хасах Н.Учрал гишүүний саналаар санал хураалт явууллаа. Гишүүдийн олонхи уг саналыг дэмжсэнгүй.