Month: April 2019

Categories
мэдээ нийгэм

Нийслэлийн хэмжээнд гэмт хэргийн гаралт 16.4 хувь буурчээ

Нийслэлийн Цагдаагийн газраас иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах, гэмт хэрэгтэй тэмцэх, тодорхой төрлийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр “Та сэргийлж чадна”, “Нэг хором” зэрэг арга хэмжээнүүдийг иргэд аж ахуй нэгжийн оролцоотой хамтран зохион байгууллаа.

Мөн энэ оны I улиралд автомашинтай болон явган эргүүлийн үйл ажиллагааг оновчтой зохион байгуулах, иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас ирүүлсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн дуудлага мэдээлэл хүлээн авах, шалгах, шийдвэрлэх ажиллагаанд хяналт тавьж, дэмжлэг үзүүлэх ажлыг эрчимжүүлэн ажиллалаа.

Үүний үр дүнд нийт гэмт хэрэг 16.4 хувиар буурсан байна. Тодруулбал хулгайлах гэмт хэрэг 1193 буюу 36.2 хувиар, халаасны хулгайн гэмт хэрэг 222 буюу 49.3 хувиар, дээрэмдэх гэмт хэрэг 189 буюу 42.7 хувиар, хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг 230 буюу 13.3 хувиар буурсан эерэг үзүүлэлттэй байна гэж нийслэлийн Цагдаагийн газраас мэдээлэв.

Categories
мэдээ цаг-үе

БСШУСЯам төрийн өмчийн сургуулиудыг баллах бодлого барьж байна

БСШУС-ын сайдын 2019 оны 04 сарын 02 өдрийн А/192 тушаал болон сүүлийн өдрүүдэд хэвлэл мэдээллийн ажилтнууд, сэтгүүлчдэд өгсөн ярилцлагатай холбогдож төрийн өмчийн ЕБС–ийн захирал, багш нараас Монголын Математикийн Багш нарын Академи (ММБА), Монголын Билиг Авьяастай Суралцагчийн Нийгэмлэг (МОБАН)-д хандаж олон гомдол санал ирэх болов.

Нэг. ММБА болон МОБАН–ийн зүгээс Багш нар үндсэн ажлаасаа гадна 419 төрлийн нэмэлт ажил гүйцэтгэж байна, үүнийг цөөлж, багш нарыг үндсэн ажилруу нь оруулах ёстой гэсэн БСШУСЯ–ны саналыг дэмжиж байна. Багш нарыг боловсролтой холбоогүй элдэв ажилд албадан дайчилдагийг зогсоох нь зүйтэй. Гэтэл БСШУСЯ яарч, хэлбэрдсэний уршгаар, нуухыг нь авах гээд нүдийг сохлов гэгч боллоо. А/192 тушаал боловсролтой холбоогүй ажлыг нь бус боловсролтой гүн холбоотой ажлыг, тэр тусмаа төрийн ЕБС–ийг хамарчээ. ЕБС–иуд хэлмэгдэх нь ээ.

Хоёр. Үндэслэлүүд:

  1. Манай одоогийн ЕБС-ийн сургалтын төлөвлөгөөний тухай

Монголын ЕБС–ийн одоогийн сургалтын хөтөлбөр энэ цаг үеийн эрчимт шаардлагаас хол хаягдан хоцорсон. Математикаар жишээлье.

2015.01.10–д хуралдсан ММБА–ийн анхдугаар чуулганаар Монгол улсын ЕБС–ийн математикийн сургалтын хүрээ шинэ хүрээг олон улсын жишигт ойртуулж, Ойлголт, Математик ур чадвар, Үйл, Хандлага, Мета танин мэдэхүй гэсэн 5 талбараас бүрдэж, тэдгээр нь Математикаар асуудлыг шийдвэрлэх үндсэн зорилгод чиглэж байхаар журамласан. Гэвч энэ шинэ хүрээг БСШУСЯ анхааралдаа аваагүй бөгөөд математикимйн бүх хөтөлбөр, төлөвлөгөө, сурах бичгүүд хуучныхаа уламжлалт агуулгаар бичигдсээр өдий хүрэв. 2015 оны нэгэн судалгаагаар тухайн үеийн математикийн хичээл нь ганцхан Ойлголт төдий явцуу бөгөөд шинэ хүрээний 8%-тай тэнцэж байна гэж дүгнэжээ.

БСШУСЯ–наас одоогийн ЕБС–ийн математикийн сургалтыг жижиг хүрээнд зааглаж, түүндээ багш, сурагчдын оюун сэтгэлгээг хүлж баглах гэж оролдох аваас энэ нь ноцтой уршиг дагуулна. Олимпиад, гүнзгийрүүлсэн сургалт, нэмэлт хөтөлбөр, ном гарын авлагыг хориглохын оронд одоогийн ЕБС–ийн хөтөлбөр, төлөвлөгөө, сурах бичгээ эрс өөрчлөн сайжруулж, хамрах хүрээг нь эрс томсгож, олон улсын жишигт хүргэх ёстой. Математикийн шинэ ба хуучин хүрээний зөрүүг нөхөх гэж оролдож буй ЕБС-ийн чадварлаг багш нар хэлмэгдэх нь.

  1. Математикийн шинэ хүрээг дагасан сайн сурах бичигтэй аваас математикийн нэмэлт материалын хэрэгцээгүй болно. Өндөр хөгжилтэй орнууд, тухайлбал Сингапурт “Сурах бичиг 2,Дасгал ажлын ном 2, Үнэлгээ-тестийн ном 1, Гүнзгийрүүлсэн ном 1, Эцэг эхийн ном 1, Багшийн ном 1” гэсэн нийт8 ширхэг зузаан номтой ба гүнзгийрүүлж баяжуулах ном нь олон төрөлтэй, сурагчид өөрсдөө сонгож хэрэглэдэг. Гэтэл манайд ердөө л ганцхан сул сурах бичигтэй.

Зарим хувийн ЕБС болон тэдгээрийн сайн багш нар өөрийн гэсэн өвөрмөц сурах бичиг, хөтөлбөр боловсруулан хэрэглэдэг болжээ. Түүнд нь математикийн янз бүрийн гарын авлага, орчуулсан сурах бичиг, материалууд ордог байна. Тэд БСШУСЯ–наас гаргасан сурах бичгийг голох ба түүнийг үнэхээр хоцрогдсон, сурагчийн оюун сэтгэлгээг боосон тааруу ном гэх. Кембрижийн сургалттай ЕБС–ийн багш нар ч бас тэгж хэлэх бөгөөд олон улсын сургалттай ангиуд нь өргөн хүрээ бүхий хэд хэдэн сурах бичиг хэрэглэдэг.

  1. Монголын боловсролын чанар ямар байна вэ?

Баримт 1. Дэлхийн Эдийн Засгийн Форумын 2017-2018 оны Дэлхийн өрсөлдөх чадварын илтгэл-д Монгол улс дэлхийн 137 орноос бага боловсролын чанараар 81–д, дээд боловсролын чанараар 110–д, авьяас чадварыг тогтоон барих багтаамжаар 127–д оржээ. Гутамшигтай бус уу?

Баримт 2. Боловсролын Үнэлгээний Төв (БҮТ)- ийн үнэлгээ:

Дүгнэлт: Монголынодоогийн БОЛОВСРОЛ анги ахих тусам Монгол хүүхдийн УНАГАНЧАДАВХИТАЙулам бүрЗӨРЧИЛДӨЖ,УНТРААЖ байна. Манай боловсрол БОЛОВСРОЛ биш, АНТИБОЛОВСРОЛ болжээ. МАШ НОЦТОЙ БАРИМТ .

Монголын боловсролыг ийм чанаргүй дорой муу болгосны буруутан нь БСШУСЯ мөн, учир нь БСШУСЯ, түүний харъяа байгууллагуудаас ЕБС–ийн бүх сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөө, сурах бичиг гарч улс даяар мөрдүүлдэг.Гутамшигтай бус уу!. ҮүнийгБСШУСЯ яагаад харахгүй байна5. 5.

Гурав. Орчин үед хүний хөгжлийн гол агуулга нь сонголтын эрх чөлөө болсон. Хүний сонголтыг хориглох нь Хүний эрхийг, улмаар Монгол Улсын Үндсэн Хуулийг зөрчинө. Гэтэл А/192тушаалд “Хориглох, зохион байгуулахгүй байх, оролцуулахгүй байх, ачаалал үүсгэхгүй байх” гэсэн заалтууд голложээ. Иргэн Б, сурагч Ц нарын амралтын өдрүүдээр ТББ, ХХК–иас зохиож буй олимпиад-уралдаанд оролцох, агаар салхинд гарахыг ньБСШУСЯ мэдэх хэрэг үү? Бүх өмч нийтийнх байсан 1990 оноос өмнө ч ийм гаж ХОРИГ байгаагүй. Энэхүү А/192 тушаал нь БСШУСЯ-д 3 жил дараалан олон халаа сэлгээ хийсний гайгаармэргэжилтний чадавх эрс буурсаны нотолгоо боллоо. БСШУСЯ–ны түшмэлүүд ядаж зах зээлийн эдийн засгийн анхны мэдэгдэхүүнгүй аж. Чөлөөт зах зээлд хориглох гэсэн заалт зөвхөн хуулинд л байдаг. Иймд хуулиар хориглоогүй бол зөвшөөрдөг. БСШУСЯ хууль батлах эрхгүй.

Дөрөв. Төрийн ЕБС заавал доод түвшинд байх ёстой юу, тэнд бага ч болов сэргэлт, дэвшилүүсэж болохгүй юу?

Төрийн ЕБС –н захирал,МУГБТ: А/192тушаал тэргүүлэгч хэдэн багшийг маань НАМ ЦОХИЛОО.Ингэхлээр сургуульНУРНА. ТөрийнЕБС-гманай БСШУСЯ ёстой баллаж орхилоо. Энэ тушаал“төрийн том эмнэлгүүд дээр нарийн мэс засал хийхийг хориглоно“ гэсэнтэй агаар нэгэн буй.

Хувийн ЕБС-ийн захирал У: “А/192тушаал нь манай сургуульд хамаарахгүй, бидний дотоод үйл ажиллагааг ЯАМбус үүсгэн байгуулагч ХХК, ЭЗЭН мэддэг. Чөлөөт олимпиадууд хувийн ЕБС дээр явагдах нь бидний нэр хүндэд хэрэгтэй. Төрийн ЕБС-д байгаа хэдэн сайн багшийн чөлөөт үйл ажиллагааг хориглосноор тэд бидэнрүү эргэнэ, гуйна, бас араас нь чадварлаг сурагчид нь дагана. Энэ тушаал алсуураа бидэнд ашигтай.”

Төрийн ЕБС-ийн багш,Боловсролын тэргүүний ажилтан Н: “Би хувийн ЕБС руу явчихвал болох л байсаан, даан ч энэ хэдэн САЙХАН хүүхдээ, энэтом сургуулиа бодоод эндээ хоргодсоор өдий хүрлээ. Ёстой АЛТ шиг хэдэн шавь бий. Гэтэл тэднийг маань олимпиад уралдаанд оролцуулахгүй нь, тэгэхлээр хүүхэд яаж өсөхөв, одоогийн ганцхан сурах бичиг дагаж өндийнэ гэдэг худлаа. Байдлыг харъя. Болохгүй бол намраас хөдлөнө өө.”

Төрийн өмчийн боловсролыг улам доош унагах.., тэгвээс өөрсөдөд нь алсын ашиг гарах.., тийм нэг гаж далд санаархалд БСШУСЯ автжээ. Үүнийг нь сул багш нар дэмжиж, улмаар БСШУСЯ–ны унхиагүй байдал, сул багш нарын сонирхол давхцсаны илрэл нь А/192 тушаал юм. Манай УИХ–ын гишүүд, сайд, БСШУСЯ–ны дарга нарын хүүхэд, ач зээ нар бараг бүгд хувийн ЕБС-д сурдаг байна. Эдүгээ манай боловсролд ялгаа, ялгаварлал их болж, иргэдийн уур бухимдал нэмэгдсээр. Төрийн ЕБС–ийн ерөнхий нөхцөл байдал хэцүүдэх нь. Ийм байхад БСШУСЯ сурагч багшийн ачааллыг бууруулахдалавчин дор төрийн ЕБС–д үүсээд буй бага ч болов сэргэлт, дэвшилийг хориглож, сайн хэдэн багшийг нь доош дарж, хувийн ЕБС–руу түлхэв.

Ийм увайгүй муухай санаархлыг ММБА, МОБАН эрс эсэргүүцэж байна.

Мэдээж, хувийн ЕБС дээрх байдал сайжирна, гэтэл ард нь олон түмний олон зуун мянган хүүхдийн эрх ашигхохирно. Ядуу ядуувтар өрхийн хүүхдүүд өөрийгөө дайчлахдаа илүү бөгөөд тэд харьцангуй өндөр оюуны чадвар IQ-тэй байдаг. Тэд олон, тэд өнөөдөр голчлон төрийн ЕБС–д сурдаг. Тэдгээр сайн хүүхдийг татан авах билиг авьяастай суралцагчийн тусгай сургууль, анги, бүлэг монголд байхгүй. Тэд ядуу амьдралын уршгаар хохирч байна. Үүнд хүүхэд буруутай гэж үү?

Жирийн иргэд, ядуу олон түмэн, эгэл малчин, хөлсний ажилчдын чадварлаг хүүхдүүдийн ашиг сонирхлыг бодолцохыг БСШУСЯ–аас шаардаж байна.

Тав. Билиг авьяастай суралцагчийн хууль хэрэгтэй.

БСШУСЯ өнгөрсөн жилүүдэд тусгай боловсрол гэж ихэд ярьсан бөгөөд үүндээ зөвхөнхөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн асуудлыг (энэ нь тусгай боловсролын доод хэсэг нь юм)хамруулж, тусгай боловсролын дээд хэсэг нь болох билиг авьяасыг мартсан. БСШУСЯ-д монголын боловсролын толгойн хэсэг хамаагүй гэж үү? БСШУСЯ одоогоор төрийн ЕБС дээр билиг авьяасын чиглэлээр үүсээд буй өчүүхэн төдий сэргэлт, навч нахиаг цавчин устгах бус, хуулийн хүрээнд эвтэйхэн дэмжих ёстой. Одоо хориглох, цаазлах аргаар ажиллах цаг яав ч биш ээ. Хөгжүүлэх, тэтгэх аргаар зөв замруу нь залах учиртай. Тухайлбал, ЕБС–иуд дээрх математикийн олимпиадын асуудлыг мэргэжлийн байгууллагуудад тодорхой хугацаагаар хариуцуулаад үр дүнг нь харж болох байсан. Гадаад орнуудад сурагчийн билиг авьяасын асуудал үндсэндээ мэргэжлийн ТББ дээр төвлөрдөг. Бид 2007 оноос хойш энэ асуудлыг хөөцөлдөж, холбогдох хуулийн төслийг боловсруулсан, харамсалтай нь, БСШУЯ дэмжээгүй. Монголд Билиг авьяастай суралцагчийн хууль байхгүй учраасБСШУСЯ янз бүрийн хориг оруулах бүтэлгүй санаа сэдэж, багш нарын сэтгэлийг хөвсөлзүүлж, төрийн ЕБС–ийгзадлан уруудуулах замруу хальтирсан нь яав ч оновчтой биш. Зүй нь, БСШУСЯ төрийн ЕБС–ийнсайн хэдэн багшийг хар муйхар аргаар хазаарлахаасаа өмнө тэднийгээ яаж ийгээд хамгаалж, төрийн ЕБС-ээ дэмжих учиртай байв. Гадаад орнуудад Билиг авьяастай суралцагчийн хуулийн хүрээнд төрийн ЕБС дээрээ билиг авьяастай сурагчийн анги бүлэгтэй байж, багш нь илүү цалин, чөлөөт боломжоор хангагддаг. сайн багш, сайн сурагч бусдадаа маш САЙН нөлөөтэй тул ийн хуульчилжээ. Ингэхдээ, урлагийн үзлэг, биеийн тамир, спортын тэмцээнийг билиг авьяаст тооцдоггүй. БСШУСЯ-с Билиг авьяастай суралцагчийн хууль–Law of gifted and talented students-г боловсруулан УИХ–аар яаралтай батлуулах ёстой.

А/192тушаалын төсөлдиргэд, ТББ-иудын саналыг авсансан бол ММБА, МОБАН-ийн зүгээсБСШУСЯ-д ирээдүйтэй АРГА ЗАМ-ыг саналболгох байв. (Засгийн газраас 2019 оныгИргэн төвтэй төрийн үйлчилгээний жил -ээр зарлаж,.. Ил тод байдал, иргэний оролцоотой шийдвэр гаргах болсоныг сануулъя). Үүссэнээдрээтэй байдлыг даван туулах талаар ММБА, МОБАН-тайхамтран ажиллахыгБСШУСЯ-д хандан уриалж байна.

Монголын Математикийн Багш нарын Академи,

Монголын Билиг Авьяастай Суралцагчийн Нийгэмлэг.

2019.04.07

Categories
xурдан-морь мэдээ нийтлэл

Бөмбөгөр ногоон театрт үзвэр үзээд тарж буй жороо морьтонгууд

(1930-ААД ОН)

МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ЖОРОО МОРИН СПОРТ

Гадаадын аливаа спорт, морин уралдаан нь эрх бүхий патент, цэгцтэй дүрэм журамтай байснаараа, төр засгийн спортыг дэмжих бодлого болон орчин үеийн дэвшилтэт технологт тулгуурлан олон нийтэд сурталчлагдан тогтворжихын хэрээр бүсийн хэмжээнээс улс, тив олон улсад нэр хүндтэй уралдаан болтлоо хөгжсөн байдаг. Монголын үндэсний жороо морин спортыг цаашид хөгжүүлэхдээ дээрх зарчмыг үндэслэл болгоно.

Зорилго

Даяарчлалын өнөө үед бидэнд үндэсний морин спортоо гэсэн өргөн цар хүрээтэй бодлого, зохион байгуулалтын шинэлэг санаа, хөрөнгө оруулалтыг шийдэхээс гадна монгол жороо морио хойч үе, хүүхэд залуучууддаа өвлүүлэн тэдэнд энэ тэнгэрлэг хүлгээрээ бахархан хайрлах ухамсрыг суулгах нь нэн чухал юм. Шинээр үүсгэн тогтноход тулгарч болзошгүй бэрхшээлийг бид туулан цаашид шинэ техник технологоор тоноглогдсон морин тойруулгын байгууламж байгуулах нь улс орны хөгжил болон өнөөгийн спортын үсрэнгүй хөгжил дэвшил, гадаадын морины олон байгууллага, холбоодын харилцааны түвшин зэрэгт нийцүүлэн зорилгоо болгож байна.


Монголын үндэсний жороо морин спортын “Ногоон тойруулга“ төсөл Байршил: Улаанбаатар хот, Сонгинохайрхан дүүрэг “Монгол наадам цогцолбор”

Сургалт

Монголын үндэсний жороо морин спортын жороо сургалтын 90% нь тал хөндийд 5-9 км, 10-15 км зайд тарлан хурд суулгаж ахиулан жорооллуулах байнгын сургалт, 10% нь ипподромын орчинд дасгах, монгол жороо морины гарааны хурд болон уран жороог шалгах торгон агшин байх болно.

Холбооны журам, хөтөлбөрт бий.


ЖОРОО МОРИН УРАЛДААНЫ ЖУРАМ

Саадын төрөл:

Унаач тамирчин, морь хоёр ганцаарчилсан үзүүлбэрээр батлагдсан саадуудыг жороо явдлаа алдахгүй богино хугацаанд туулах үүрэгтэй. Саадын тоо 4 байна.

ҮҮНД: 1. Усан саад

2. Элсэн саад

3. Мод сүлжих

4. Өөд уруу

Жороо морины хурд, уран явдал шалгаруулах тойруулга замын стандарт 450 метрийн хурд шалгах тойрог

Хурд шалгах төрөл:

Орон нутаг бүсээс сорилд тэнцсэн жороо морьдийг сугалаагаар А, B, C хэсэгт хуваарилан 5, 5-аар зэрэг уралдуулж хэсэг бүрээс шалгарсан эхний хоёр морийг дахин уралдуулж алдаагүй богино хугацаанд барианд орсон зэргээр шалгаруулна.


СААДЫН ТАЙЛБАР:

• Монгол жороо морины гайхалтай уран налах, алдаагүй хөдөлгөөнийг сорих бол гэрийн буйрын хэмжээг тойруул. /Сайн жороогоор энэ хэмжээний тойргийг тойроход унаачийн дотор талын дөрөө өндөрхөн өвсийг шүргэх хэмжээний налдаг гэсэн яриа бий/

• Бяртайг нь шалгая гэвэл өөд газар, говьд бол сул элсэн дээр жороолуулна. /Бяд муутайхан жороо явдал алдан бүдчинэ/

• Жороогийн дээд тэгш хурд гүн биш тогтоол ус туулахад мэдрэгдэнэ. /Мөн морины зоримог шинж шалгагдаж, сургасан унаачийн чадварыг эндээс харж болно/

• Хөлдөө гэм согоггүй чанга гишгэгдэлийг нарийн хайрган дээр жороолуулж сорих /Туурайн цацалтыг харахад урамтай, үнэлгээ өгч болох/ зэрэг нь жороог сориход баримтлагдах ерөнхий зарчим болно.

• Унаач нь суудлаа солихгүй, жолоогоо сөхөхгүйгээр тухайн морийг жороо алдуулалгүй уран налах чадварыг нь тусгайлан байршуулсан модыг сүлжиж шалгана.


21 аймаг, аж ахуйн нэгжид лецензийн гэрээгээр эзэмшүүлэх морин спортын байгууламжийн макет

Монголын үндэсний жороо морин спортын холбооны дүрэмд зааснаар саадтай болон хурд шалгах гэсэн хоёр төрлөөр жороо морины уралдааныг зохион явуулна. Тухайн хоёр төрөлд оролцох эрх олгох тойргийн шалгуурыг “шилэгдмэл сорил” гэнэ. Сорилыг итгэмжлэгдсэн шүүгч батлагдсан талбайд аймаг орон нутаг, бүсийн хэмжээнд зохион байгуулж жороо морин спортын уралдаанд тэнцэх болон оролцох эрх олгоно.

Тойрог болон саадтай уралдааныг хөгжүүлэх спортын мэргэжлийн дээд удирдлага нь “Үндэсний зөвлөл” байна. Үндэсний зөвлөл нь спортын дүрэм, стандартыг батлуулах, шийдвэр гаргах эрх бүхий үүрэгтэй.

СТАНДАРТ ОРЧИН

СТАНДАРТ ЭМЭЭЛ

СТАНДАРТ УНААЧ


Эртний монгол эмээлийн онцлог:

Эртний монголчуудын хэрэглэж байсан уужим суудал бүхий эмээл нь хойд бүүрэг харалдаа унаачийн гол хүндийн жин нь төвлөрөх тул морины жороолох хөдөлгөөн, холын аянд мундаа, хааг нь дарах асуудал үгүй мөн унаж яваа хүнд тохиромжтой байсан нь нотлогдсон.

Олон улсын морин спортын дүрэмд зааснаар тухайн спортод ашиглах морины бие галбир, гүйцэтгэх дасгал хөдөлгөөнд тохирсон стандарт эмээл, тоноглол хэрэглэхийг онцолсон байдаг. Монголын үндэсний жороо морин спорт энэ зарчимд тулгуурлан стандарт эмээлийн загварыг баталлаа.

Морьтон Гоо энтертайнментын дэргэдэx Залуу Жороо клуб нь жороо морь сонирxогчдын уулзаx газар байx болно. Залуус сонирxлоороо нэгдэн xоорондоо туршлага солилцоxоос гадна жороо морь унаж үзэx xүсэлтэй xүмүүст зориулсан xөтөлбөр, амралтын өдрийн арга xэмжээнүүдийг зоxион байгуулж тэдэнд xэрxэн жороо морьтой xарьцаx, унаx талаар зааж зөвлөx болно.

ЖОРОО МОРИН СПОРТЫН МЭРГЭЖЛИЙН УНААЧ ТАМИРЧИН М.БАЯРМАА

Сэлэнгэ аймгийн Хараа нутгийн уугуул эмэгтэй. Бизнесийн удирдлага мэргэжлээр төгсөөд одоо хувиараа бизнес эрхлээд явж байна. Манайх өөрсдийн адуутай байсан болохоор хүүхэд байхаасаа л морь унадаг, моринд хорхойтой байсан. Мөн манайх удмаараа морь уядаг айл. Аавын маань ах Монголын Улсын алдарт уяач, аймгийн хурц арслан Д.Болд гэж хүн байсан. Харин аав маань аймгийн алдарч уяач Д.Мижиддорж гэдэг. Уяач удамтай хэдий ч би багадаа биерхүү охин байсан учраас хурдны морь унах боломж надад байгаагүй. Гэхдээ бас хоосонгүй, хурдан морьдын сунгаанд морь унчихдаг охин байлаа.

Би монгол ахуй, өв соёл, уламжлалаа энэ хэвээр нь авч үлдэхийн төлөө өөрөөсөө шалтгаалах бага ч гэсэн зүйлийг хийхийг эрмэлздэг эмэгтэй. Монголчууд бидний талаас илүү хувь нь нийслэл хотод суурьшиж байна.

Эдгээр хүмүүсийн хүүхдүүд монгол ахуйгаас хол хөндий өсч торнин, улмаар хөдөөгийн амьдралыг тэр бүр сайн мэдэхгүй байна. Зарим нь бүр хурга, ишгээ ч ялгахгүй эмгэнэлтэй дүр төрхтэй байна. Үүнд миний сэтгэл үргэлж эмзэглэж явдаг. Тиймээс монгол эмэгтэй, эх хүний үүднээс монгол ахуй амьдралаа хадгалан үлдэхийн төлөө өөрийнхөө чадлаар хичээж явна. Энэ маань юу вэ гэхээр би монгол ахуй амьдралынхаа гэрэл зургуудыг сонирхолоороо авдаг. Гэрэл зураг гэдэг маш олон зүйлийг өгүүлж байдгаас гадна хүнд хүрэхдээ амархан.

Categories
мэдээ нийгэм

Тавдугаар сургуулийн байрыг акталжээ

Ататуркийн нэрэмжит V сургуулийн барилга ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон тул актлах шийдвэрийг нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас гаргажээ.

“Дүгнэлт гарсан тул сургуулийн барилгад үйл ажиллагаа явуулахыг хориглох нь зүйтэй. Холбогдох албаныхан зураг, төслийг удахгүй боловсруулж, барилгыг шинэчлэх байх” гэж тус газрын барилгын техникийн хяналтын улсын ахлах байцаагч У.Ёндон хэллээ. Нийслэлийн Боловсролын газрын мэргэжилтэн Э.Баярмагнайгаас ажил хэзээ эхлэхийг тодруулахад “Үйл ажиллагааг нь зогсоож, барилгыг буулгах боломж одоохондоо алга. Шинэчлэх хөрөнгийг ирэх оны төсөвт суулгахаар ярьж байгаа” гэлээ.

Улаанбаатар хотын хэмжээнд ашиглалтын шаардлага хангахгүй цэцэрлэгийн 51, сургуулийн 29 барилга байна гэсэн дүгнэлтийг 2010 онд нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас гаргасан. Тэдгээрээс 70 гаруй хувийг нь улс, нийслэлийн төсвийн хөрөнгө, гадаадын зээл тусламжаар шинэчлэн, барьсан аж.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Гадаад паспортыг хүн бүрт олгодгийг зогсоох цаг болжээ

Тайландын хааны ордон байсан, одоо гадны жуулчдын очих дуртай сүмд Монголын гурван иргэн тэнд аялж явсан хүмүүсийн эд зүйлс, бэлэн мөнгийг хулгайлж байгаад баригджээ. Бүгдээрээ баахан шуугилаа. Энэ явдлаас хоёр долоо хоногийн өмнө Тайландын нисэх буудалд гурван иргэн хулгай хийж байгаад баригджээ. Тэд монголчууд байв. Үүнээс хэдхэн хоногийн дараа Монголын рэпперүүд метроны буудалд жуулчдын халаасыг хоосолж хулгай хийж байгаад баригджээ. Хулгай тэр бүр гараад байдаггүй Тайландад нэг сарын дотор Монголын иргэд ийн шившиглэв.

Тайваньд гар утас хулгайлсан бүлэг баригдлаа л гэдэг. Өмнөд Солонгост Монголын 40 гаруй насны гурван эмэгтэй, гурван сарын визтэй очоод олон удаагийн үйлдэлтэй бүлэглэн хулгай хийж баригдаж байв. Хэдэн жилийн өмнө Японд доктор хамгаалахаар суралцаж байсан нэг эмэгтэй ганц уруулын будаг хулгайлаад хөөгдөж байлаа. Макаод Монголын халаасны хулгайчид баригдлаа л гэнэ. Хятадад, Сингапурт, ОХУ-д, Солонгост, Европт гээд хаа сайгүй Монголын хулгайчид оччихсон байх юм. Өнгөрсөн онд л гэхэд гадаад улсад 349 монгол иргэн гэмт хэрэгт холбогдсоноос 142 нь хулгайн гэмт хэрэгт холбогдсон байна. Дэлхийн олон оронд очиход монголчуудын хулгайн хэргийн талаар сонсогдож чих халууцуулдаг. Идэр насны, ажил хөдөлмөр хийх бүрэн бололцоотой залуус, бас ч үгүй үеийнх нь залуусын дунд рэппер энэ тэр гэж танигдах болсон, гаднаас нь харахад хүн айж цочихооргүй гайгүй залуус нь ингэж хулгай хийгээд байна. Дээр нь монголчууд аль нэг улс оронд очихоороо визийн хугацаагаа хэтрүүлж, “харладаг”. “Харлахгүй”-гээр амьдрах бололцоо боломж бий. Жишээ нь, монголчууд хамгийн олноороо ажиллаж, амьдардаг Япон, Солонгост гэхэд “харлахгүйгээр” ажиллаж хөдөлмөрлөж болно. Тэд хариуцлагатай, хууль ёсоор ажиллуулах боломжийг сүүлийн жилүүдэд нэмж байгаа. Хэдэн мянгаар гэрээт ажилтан авч ажиллуулдаг. Манайхан даанч хүний итгэлийг дааж, хууль дүрэм мөрдөх биш. Гэрээт ажил хийх гэж яваад хэсэг тэндээ ажиллаад оргож алга болно. Угтаа эндэхээс өндөр цалин авч, эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдаж, тэнд байх байр сууцыг нь бэлдээд өгчихөж байна. Тийм байхад л “харлаад” байдаг. Энэ бүхний эх үндэс нь гадаад паспортыг ямар ч шалгуургүйгээр хүссэн бүгдэд олгож байгаатай холбоотой. Үүнийг шалгууртай болгох хэрэгтэй байна. Бүх хүний гадаад паспортыг дахин нэг хянаж, тодорхой шалгуур хангах хугацаа олгох хэрэгтэй байна. Гадаад улсад харлаж, визний хугацаа хэтрүүлж байсан, хэрэг зөрчилд орж байсан эсэх, ялангуяа хулгай хийж байсан хүмүүст дахин паспорт олгохгүй байя. Гадаад паспорт олгохдоо дараахь шаардлагыг тавьж байя. Дээд, дунд, тусгай боловсролтой байх, нийгмийн даатгал төлж, ажил хөдөлмөр эрхэлдэг байх, гэмт хэрэг хийж, ял шийтгэл авч байгаагүй зэргийг харгалзан үзэж олгомоор байна. Хороо, дүүрэг, баг, сум, аймгийн тодорхойлолттой байхыг шаардъя. Тодорхой хэмжээний мөнгө барьцаалж, батлан даагчтай байлгая. Хэрэв нөгөө хүн харлавал батлан даагчийн гадаад паспортыг олгохгүй гэдэг ч юмуу. Ингэж хариуцлагажуулахгүй бол болохгүй нь ээ. Ингэж л хатуурхахгүй бол зөвхөн хулгай хийх гэж гадагшаа явдаг монголчууд их байна. Европт гэхэд зохион байгуулалтад ороод бүлэглэлүүд бий болчихсон байдаг. Аялал жуулчлалын компани албан ёсны маршрутдаа хулгайн бараа худалдаж авах хөтөлбөр оруулчихсан байх жишээтэй. Тэрийгээ мэдээж эвтэйхэн өнгөлөн далдална л даа. Германы Кёлн, Италийн Венец, Францын Парист үнэтэй брэндийн үнэртэй ус, гутал, хувцсыг үндсэн үнийн талаар нь зардаг монголчууд Монголоос ирсэн хүмүүст зараад суудаг. Зарим нь хулгайн бараагаа эцэг эхдээ явуулдаг. Тэд нь энд дэлгүүр нээчихсэн ажиллуулдаг. Хүүхдээ хулгай хийгээд явуулсныг нь тэр бүр мэддэггүй ч байж болох юм. Нэг ёсондоо улсаараа хулгайн хамт хэрэгтнүүд болчихож байгаа юм. Нэг нь зуучлагч, нөгөө нь хэрэглэгч, үлдсэн хэсэг нь хулгайн эд зүйлсээ улсынхаа иргэнд худалдаад л. Нутагтаа хулгай хийвэл өөрийнх нь нэр төр гутаагдана. Харин хүний нутагт улсынхаа нэрийг гутаагаад зогсохгүй дараагийн очих хүмүүстээ гай болдог. Нэг хэсэг хулгайчаас болж нийт улсаараа хулгайч нэртэй болдог. Хулгайч Дорж Дондогийг биш хулгайч Монголоос бүгдээрээ болгоомжилдог. Ийм байж Солонгос, Япон, Англи, Америкт визгүй зорчдог болох хүсэлт манай талаас байнга тавьдаг. Энэ тун хорлонтой. Дээрх орнууд визгүй болчихвол монголчууд дэлхийд зөвхөн хулгайч экспортолдог улс болж хувирна. Дотоодын хулгайчаа хил дамнасан хулгайч болгосноороо хулгай хийдэггүй иргэд нь ч хардлагад өртөж, дэлхийн хаана ч ад үзэгддэг болно. Болно ч юу байхав, эхнээсээ ад үзэгдээд эхэлсэн. Хулгайчдын хар гайгаар гадаадад жирийн монгол хүн ажиллаж амьдрах, сурч боловсрох, эрүүл мэндийн үзлэг үйлчилгээнд хамрагдах, аялж зугаалах ямар ч боломжгүй болно. Визгүй болсон Сингапур, Малайз, Орос, Хятадаас жишээ авахад тодорхой байгаа биз дээ. Хятад улс иргэдээ онооны системээр дүгнэдэг болж байгаа гэсэн. Хүн бүрийн царайг камераар хянах систем нэвтэрсэн учраас энэ нь илүү хялбар болжээ. Оноо нэмэгдвэл интернэтийн хурдаас эхлээд гадаадад зорчих боломжид хүртэл нөлөөлнө. АНУ-д ч кредит оноо өгдөг. Нийгмийн тустай хөдөлмөр, сайн дурын ажил хийвэл, гэмт хэрэгт холбогдоогүй бол, нийгмийн даатгалаа цаг тухайд нь төлдөг бол кредит оноо өсдөг. Кредит оноо өндөр байх тусам зээл хурдан авах, автомашины даатгалд бага мөнгө төлөх гээд олон давуу талтай. Австрали, Австри, Шри Ланк, Канад, Дани, Герман, Энэтхэг, Норвеги, Шведэд ч мөн ийм кредит оноо өгдөг. Манай улс ч иргэдээ ингэж хариуцлагажуулъя. Манай төр гадаад паспорт визний асуудалд туйлын хариуцлагагүй ханддаг. Төр оролцохоо тулвал нэг хоолны сав л далд ороосой гэсэн философитой. Энэ бодлогын хор уршиг нь нэг энгийн иргэн гадагшаа гаргахааргүй байдалд оруулж байна. Тод жишээ нь Солонгосын визний асуудал. Мөрөөрөө ажил хэргийн шугамаар явах гэж байгаа хүмүүстээ гай болно. Хүн бүрт паспорт олгоно. Гадагшаа виз хүссэн хүн бүрт төрийн байгууллага нь хуурамч тодорхойлолт гаргаад өгдөг. Ингэж дураараа материал бүрдүүлж өгөөд гацаа үүсгэдэг. Солонгосчууд монгол төрийг хуурамч бичиг баримт бүрдүүлж өгдөг болохоор нэг бүрийг нь шалгадаг. Монгол төрийн буруу бодлогоос хулгай хийх гэж л холыг зоригсод ихэсч байна. Тиймээс гадаад паспортыг хүссэн хүн бүрт олгодгийг зогсоох цаг нь болж.


Categories
мэдээ нийгэм

Ё.Баатарбилэг: Дөнгөж зургаан настай хүүхдүүд юугаа шалгуулах ёстой юм бэ

Related image

БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг нэгдүгээр ангид орж байгаа хүүхдүүдээс бүртгэлийн хураамж, шалгалт авахгүй шийдвэр гаргаад байгаа. Тэгвэл гаргасан шийдвэрийнхээ талаар сэтгүүлчдэд танилцуулаа. Тэрээр, “Зургаан настай хүүхдийг сургуульд ороход нь сургуулиуд өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр ямар нэгэн уралдаант шалгаруулалтгүйгээр элсүүлэх ёстой. Энэ тухай тушаалийг ч гаргасан. Ялангуяа хувийн өмчийн сургуулиуд нэгдүгээр ангид элсэлт авахдаа бүртгэлийн хураамж гэж 5-50 мянган төгрөгийн хураамж авч, хүүхдүүдийнхээ дунд уралдаант шалгалт явуулж цөөхөн хэдхэн хүүхэд сонгож авдаг. Энэ нь нэг талаараа бизнес болчихсон. Энэ асуудлыг цэгцлэхгүй бол болохгүй байсан. 50-60 хүүхэд авахын тулд 1000 хүүхэд бүртгэх ёстой гэж. Хоёрдугаарт, цэцэрлэгээс сургуульд орох гэж дөнгөж зургаан настай хүүхдүүд юугаа шалгуулах ёстой юм бэ. Мөн зургаан нас хүрээгүй хүүхдийг нэгдүгээр ангид оруулаагүй гэсэн шийдвэр гаргасан” гэлээ. Харин хичээлийн шинэ жил эхлэх үед зургаан нас хүрээгүй боловч тухайн ондоо зургаан нас хүрэх бол нэгдүгээр ангид авах юм байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлэв

Гамшгаас хамгаалах иж бүрэн сургууль Улаанбаатар хотноо энэ сарын 24-26-нд болно.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Амарсайхан үүнтэй холбогдуулж нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудыг өнөөдрөөс энэ сарын 26-ны 09.00 цаг хүртэлх хугацаанд “Гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн бэлэн байдал”-ын зэрэгт шилжүүлэх захирамжийг гаргалаа.

Захирамжийн хүрээнд нутгийн захиргааны байгууллагууд ажлын тусгай горимоор ажиллаж бэлтгэл бэлэн байдлаа хангаж, холбоо барих боломжоо бүрдүүлэн ажиллахыг холбогдох дарга нарт үүрэг болгосон байна.

Categories
мэдээ нийгэм

Сайн дурын номын санч эмээд зөөврийн компьютер бэлэглэлээ

Баянзүрх дүүргийн 10 дугаар хорооны оршин суугч, 60 гаруй настай, ахмад төмөр замчин С.Хишигт гуай 2018 оноос эхлэн гэрээрээ номын сан ажиллуулж, ойр орчмынхоо сурагч багачуудад олон төрлийн сонирхолтой номоор үйлчлэх болжээ. Хүүхдийн ирээдүйн төлөө хийж буй түүний сайн үйлсийг дэмжиж Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайд Ёндонпэрэнлэйн Баатарбилэг номын санч эмээд зөөврийн компьютер бэлэглэлээ.

“Сүүлийн үеийн хүүхдүүдийг ном уншихаа больсон гэж ярьдаг. Үнэндээ аав, ээжүүд нь анхаарч, ном авч өгч, хамтдаа уншиж, урамшуулж чадахгүй байна. Хүүхдэдээ гар утас авч өгөлгүй яах вэ, гэхдээ заавал номтой нөхөрлүүлж, энэ их цахим давалгаанаас хамгаалах хэрэгтэй” гэж сайн дурын номын санч хэлж байна.

Өнөөдрийг хүртэл номын бүртгэлээ дэвтэр дээр хөтөлж ирсэн С.Хишигт гуай комьютертэй болсондоо баяртай байгаагаа илэрхийлж, маргаашаас компьютерийн сургалтад хамрагдаж, номын бүртгэлийн программ дээр ажиллаж сурна гэсэн юм.

Categories
онцлох-нийтлэл туслах-ангилал

Б.Дашдондог: HU хамтлаг Европоор тоглолтоо хийнэ

Монголын урлагийн ертөнцөд шинэ өнгө төрхтэй нэгэн хамтлаг нэмэгджээ. Тэд бол “THE HU” хамтлаг юм. Метал рок чиглэлийн “The HU” хамтлагийн “Wolf totem” дуу АНУ–ын ITUNES-д US TOP 100 дууны 30 дугаарт, TOP 40 рок дууны нэгдүгээр байрт эрэмбэлэгдсэн байна. Тус хамтлагийн дуу Леди Гага /Lady Gaga/-ийн “Always remember us this way”, Күин /Queen/ хамтлагийн “Bohemian Rhapsody” зэрэг хит дуунуудын урд бичигдэж байгаа юм. Тэдний “Yuve Yuve Yu” дуу 12 сая , “Wolf Totem” дуу нь долоон сая тандалт авчээ. Тус хамтлагийн клип дороо хадмал орчуулгаар үгээ бичсэн нь гадны сонсогчдод тун сайн хүрч байгаа гэнэ. Хамтлагийнхан анхны цомгоо гаргахаар ажиллаж эхэлжээ. Энэ талаар тус хамтлагийн продюсер Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Б.Дашдондогтой ярилцлаа.

Image result for the hu

–Хамтлагаа анх яаж бүрдүүлэв?

-Хамтлагийн бүрдүүлэлт бол 2-3 жилийн өмнөөс эхэлсэн. Яг энэ хүннү рок урсгал, The Hu хамтлагийн уран бүтээлийг хийх санаа, хөг ая, дууны найруулга, ямар дуу дуулах уу, ямар үг байх уу, ямар аялгуутай яаж тоглох уу гээд тэр бүх бодол бол найман жилийн өмнөөс эхэлсэн. Миний найман жилийн хөдөлмөр.

-Youtube.com-д клипээ хэзээ байршуулсан бэ?

-Хамгийн эхний клипээ 2018 оны арваннэгдүгээр сарын сүүлээр байршуулсан. Маш богино хугацаанд өндөр тандалт авсан шүү. Удалгүй хоёр дах клипээ байршуулсан. Одоо эхнийх нь 13 сая тандалт хүрэх гэж байгаа. Хоёр дахь нь долоон сая хүрэх гэж байна. Хоёрхон клиптэй. Гэтэл нийлээд хориод сая тандалттай болчихоод байгаа.

Image result for the hu

–Хамтлагийн дууны ая үгийг та бүгдийг нь зохиодог уу, хамтлагийнхан хамтран ажиллах уу?

-Би өөрөө зохионо. Ая үгний 80-90 хувь нь минийх. Цогтын хадны бичээсээр бичсэн нэг дуу бий. Б.Ринчен гуайн шүлгээр хийсэн нэг дуутай. Тэгээд гурван яруу найрагчтай хамтран ажилласан.

–Хамтлагийн Youtube.com-д байршуулсан клипний дор хувцасны хэв загварын талаар болон Монголоос онлайнаар захиалж авах боломжтой юу гээд маш олон сэтгэгдлүүд бичсэн байсан. Хувцаслалтын санааг хэн гаргасан бол?

-Бид хоорондоо ярилцаж тодорхойлсон. Тэгээд Ari­una Sure-т захиалгаа өгөөд, ярилцаж байж хэв загвараа тодорхойлж гаргасан.

Image result for the hu

–Танай хамтлагийн хувцас загварыг гадаадад гаргах боломж байгаа болов уу?

-Ер нь яваандаа хийгдэх ажил. Одоохондоо арай боломж нь бүрдээгүй. Гутлын загварыг цоо шинэ хэлбэрээр хийсэн. Хувцаснууд бас шинэ загварууд, гэхдээ монгол хэв маягийг хадгалсан, орчин үеийн хэлбэр хийцтэй. Монгол гэхээр л дээл гэдгээс арай өөрөөр илэрхийлэхийг зорьсон. Монгол гутлыг ээтгэр гээд л манайхан яриад байдаг. Уг нь бол монгол гутал ээтгэр биш шүү дээ. Үндсэн санаа нь бол зүгээр л тэгш улаараа байдаг. Урагшаа шөмбөгөрдүү л болохоос ээтгэр биш. Энэ санааг нь алдагдуулахгүй, ээтэн хэлбэрийг нь арай өөрөөр хийсэн. Ээтгэр гутал нь Манж, Төвдөөс гаралтай юмыг л бид монгол гэж яриад байгаа. Үнэндээ бол ээтэн гутал монгол биш. Олон жилийн хувирлаар яваад өөрчлөгдсөн л гэж мэддэг хүмүүс нь ярьдаг юм байна лээ.

Related image

–Хас тэмдгээр хийсэн хамтлагийн логог барууны орнууд таашаахгүй байх шиг?

-Свастика гэж нэг хэсэг шуугьсан. Орчуулга нь хас л даа. Гадныхан энэ свастика тавьчихсан байна гээд хэл ам их дагуулсан. Бид свастикагаа аваад хаячихлаа. Оронд нь аянганы зураг оруулаад хийчихсэн юм. Свастика уг нь байж болох зүйл. Тэмдэг гэдэг утгаараа дэлхий дахинд зөв зүйлийг харуулах ёстой. Ер нь бид үүнээсээ татгалзахгүй. Гитлерийн үеийн хас тэмдэг нь дээшээ ромбо хэлбэртэй. Монголынх хэвтээ чиглэлээр байдаг. Свастика нь эрт үеэс үүссэн, маш олон янзын хэлбэр дүрстэй. Улс орон бүр өөрийн гэсэн янз бүрийн свастикатай. Монгол свастика ч гэсэн өөрийн хэв шинжтэй. Яахав бид энэ тэмдгээ яваандаа бага багаар ойлгуулна. Түүнээс шууд муйхарлаад зүтгээд, энэ чинь л монгол гээд дайраад байж болохгүй. Ойлгох хүн байна, ойлгохгүй ч хүн бий.

Related image

–Хамтлаг эхний цомгоо гаргах гэж байгаа гэсэн үү?

-Бэлэн болчихсон. Мөдхөн хэвлэгдэж эхэлнэ.

–Цомгийн баяр, тоглолт хийх төлөвлөгөө бий юу?

-Тийм төлөвлөгөө байхгүй. The Hu хамтлаг “Eleven seven music” гээд дэлхийн топ-т багтдаг “Music indus­try entertainment”-тай гэрээ хийчихсэн. Тэр компанид пянз, сидигээ бүгдийг нь хэвлүүлнэ. Зарах, борлуулах бүх ажлыг тэд хариуцна.

-ITUNES-д тэргүүлэх болсон шалтгааныг юу гэж харж байна?

-Бид зүгээр л клипээ байршуулсан. Урсгалаараа явж байгаад л тэргүүлчихсэн. Хүмүүст их таалагдаад л Америкийн ITUNES чартын нэгдүгээр байрт явж байна. Английн ITUNES чартын хоёрдугаар байрт явж байгаа. Өөр орнуудад ямар байгааг би сайн мэдэхгүй. Гэхдээ сайн борлуулалттай яваа байх аа.

Image result for the hu

–Хамтлагийн гишүүдийг танилцуулбал?

-Ахлагч Ц.Галбадрах, гишүүн Б.Энхсайхан, Г.Нямжанцан, Н.Тэмүүлэн нарын үндэсний хөгжмийн гол дөрвөл гишүүн бий. Арын цахилгаан хөгжмийн гишүүд нь тусдаа. Тэд нар бас хамтлагт их үүрэг гүйцэтгэдэг.

–Хөгжмийн хэлбэр загварын хувьд их онцлог санагдсан. Жишээ нь, нум сумны хэлбэртэй товшуур хөгжим гээд?

-Товшуур, морин хуур бол монгол үндэстний гол хөгжим шүү дээ. Хуучир, шанз, ятга гээд бусад хөгжим байгаа. Үүнийг бол Хубилай хааны үед ордонд нь оркестра болгоод тоглодог байсан, Монголоос үүдэлтэй юм. Гэхдээ сүүлд гарч ирсэн ятгыг бол Солонгосынх гэж ярьдаг. Хуучир, шанз, ёочинг Хятад талынх гэж ойлгож болно. Манай үндэсний хөгжмийн салбарынхан энэ хөгжмүүдийг монгол үндэсний хөгжим гэж нэрлэдэг. Үндэслэл нь Хубилай хааны үеэс үүсэлтэй учир үндэслэлээ л барина л даа. Түүнээс хойш яаж хувирч ирсэн нь хамаагүй шүү дээ. Товшуур нь Хүннү үеэс үүдэлтэй. Морин хуур нь Чингис хаанаас арай өмнөхөн үеэс үүссэн. Яг гол үүдэл хөгжмүүдээ бид барьж авсан. Тэгээд хулсан хуур, төмөр хуур, цуур гэх хөгжмүүд байх ёстой. Мөн үндэсний хөгжмүүд дотор хэнгэрэг зайлшгүй байна. Хамгийн гол юмнууд нь л эд нар шүү дээ. Дуулах арга техникүүд нь хархираа, шахаа, хөөмий гэсэн үндсэн хэлбэрүүдээр явж байгаа.

Image result for the hu

–Гишүүд бүгд дуулахын зэрэгцээ хөгжмөө тоглох уу. Эсвэл дуучин нь тусдаа юу?

-Дөрвүүлээ дуулна, хөгжмөө тоглоно. Арын дөрвөн гишүүн маань бас нэмэлт хархираа, шахаа зэргийг давхар хийнэ.

–Дараагийн уран бүтээл тань ямар бүтээл байх бол?

-Тэр ирээдүйн юм яах вэ. Алсдаа болох байх. Эхнийхээ цомгоо ч гаргаагүй байж дараагийн юмыг яриад яахав.

Image result for the hu

–Хамтлагийн нэр ямар утгатай вэ?

-Дээр нэг охин манай хамтлагийн нэрийг HU гэдэг нь “англи үг” гэж бичсэн байсан. Бас нэг нь тэр охины бичсэн юмыг салгаж аваад гаргахдаа “хятад үгнээс гаралтай” гээд биччихсэн харагдана лээ. Уг нь ХҮ гэдэг үг чинь монгол үг шүү дээ. ХҮ гэдэг чинь Хүннү, хүмүүн, хүүхэд, хүү гэсэн монгол үгний гарал. Хүннү үеэс гаралтай хүн гэсэн утгатай үг юм л даа. Нэг ёсондоо англиар бас hu­man гэж байгаа шүү дээ бас. Хүмүүн гэсэн утгаараа. Энэ чинь ерөөсөө л оюун ухаант амьтны эх үг байхгүй юу.

Image result for the hu

Categories
мэдээ нийгэм

“Бидний цөөхөн монголчууд” төслийнхөн 1000 зургаа хүлээлгэн өглөө

Монгол орны онгон дагшин байгаль, ан амьтан, ардын урлаг, ахуй амьдрал, ёс заншил, үндэстэн ястангууд зэрэг 21 дүгээр зууны монголчуудын онцлогийг дуу авиа, дүрс бичлэг, гэрэл зураг, тэмдэглэлээр баримтжуулан авч үлдээх зорилготой “Бидний цөөхөн Монголчууд” төслийн баг 1000 ширхэг зургаа Гадаад харилцааны яам, сайд Д.Цогтбаатарт хүлээлгэн өглөө. Энэ үеэр Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар хэлэхдээ, “Монголын амьдрал өөрөө бахархал юм. Энэ дэлхийн долоон тэрбум хүний дотор цаг агаарын эрс тэс уур амьсгалтай нөхцөлд байгальтайгаа зохилдон хэдэн мянган жил амьдарч, нүүдэлчдийн гэсэн соёл иргэншлийг бий болгон өнөөг хүрлээ. Бид бол дэлхийн түүхэнд нөлөөлсөн маш цөөн үндэстний нэг. Ингээд бодоод үзвэл М.Зоригтын санаачилж хэрэгжүүлж байгаа “Бидний цөөхөн Монголчууд” төсөл ямар ач холбогдолтой болох нь тодорхой харагдаж байна. Энэ төслийн багийнханд бид талархах ёстой, Гадаад харилцааны яам төслийн ажлыг дэмжсээр байх болно” гэлээ.


“Бидний цөөхөн монголчууд” төслийг “Мөнхчулуун сан” МҮОНРТ, “UNITEL” групп хамтран хэрэгжүүлж байгаа юм.Монгол орны 21 аймаг, 400 орчим сум суурин, 1000 гаруй баг хороод, гадны улс орнуудад олноороо ажиллаж амьдарч буй Монголчууддаа хүрч ажиллах юм байна.

Гэрэл зураг хүлээлгэн өгөхөд “Бидний цөөхөн Монголчууд” төслийн хамтрагч МҮОНРТ-ын Ерөнхий захирал Л.Нинжжамц, UNITEL группын гүйцэтгэх захирал Д.Энхбат нар оролцлоо.