Month: May 2018

Улсын их хурлын гишүүн Л.Энхболдтой цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Нэг хэсэг хэвлэлээр шуугьж байсан 268 мянган тонн нүүрсний учир шалтгаан тайлагдаж байна уу. анх энэ асуудлыг та олон нийтэд ил болгож, араас нь хөөцөлдөж байсан. Одоо асуудал ямар байгаа вэ?

-Хамгийн товч хариулт гэвэл энэхүү 268 мянган тонн нүүрсний асуудлын ард нь гарна. Одоогоор учрыг нь олохоор тодорхой ажлууд явагдаж байна, шалгах процесс нь үргэлжилж байгаа. Засгийн газраас Сангийн яамаар ахлуулсан арав орчим агентлаг, газрууд оролцсон ажлын хэсэг гарчихсан. Энэхүү ажлын хэсгийн дүгнэлт ирэх сарын 10-наас өмнө гарчихсан байх юм билээ. Би энэ асуудлаар улс төр огт хийх гээгүй. Яг бодит байдал дээр юу болж байгаа вэ гэдгийг л гаргаж ирсэн. Тэнд асуудал байна уу гэвэл байгаа. Анхнаасаа энэхүү асуудлыг олон нийтэд ил болгосон хүний хувьд эцсийн цэгийг нь үзэх ёстой гэсэн байр суурь хэвээрээ байгаа. Миний хувьд энэ асуудлаарх цуглуулах ёстой баримт, мэдээллүүдийг хангалттай цуглуулчихсан. Гэхдээ үүнийг хэн хийв гэдэг нь одоогоор тодорхой биш байна. Монголын гурван сая иргэний өмч алга болсонд харамсдаг. Энд өнөөдөр 18 сая ам.долларын асуудал яригдаж байна. Өнөөдөр бид хүүхдийн мөнгөн дээр маргалдаж, дөч, тавин тэрбум төгрөг олох гэж Монголын төр зовж байна. Гэтэл тэрхүү 268 мянган тонн нүүрс алга болсон нь манай улсын хувьд эдийн засгийн том асуудал болж байгаа юм. Өөр нэг харамсалтай зүйл бол хэн нь авсныг тодорхойлоогүй байж орон нутгийн Таван толгой төлнө гээд гэрээ байгуулчихсан. Тэрхүү гэрээ байгуулсан этгээд Өмнөговийн ард түмнийг өрөнд оруулж байна гэсэн үг. Үнэхээр өрөнд оруулаагүй юм бол Таван толгой хувьцаат компаниас энэ нүүрс ийшээ ингээд орчихсон гэсэн баримтаа харуулчих ёстой. Гэтэл өнөөдрийг хүртэл тэрхүү баримтыг харуулж чадахгүй байгаад асуудал байгаа юм. Тийм болохоор тэрхүү олон арван тэрбум төгрөг хаашаа орсон нь одоог хүртэл тодорхойгүй байна. Үнэхээр орон нутгийн Таван толгой уг асуудлыг хүлээн зөвшөөрч байгаа бол шударгаар хэлэх хэрэгтэй. Бид тэдэн онд ингээд авчихсан юм, энэ данс руу тэр мөнгө орсон гэдгээ олон нийтэд ил болгох ёстой. Ингэж олон нийтээр янз бүрээр хэлүүлж, надаар хулгайчаараа дуудуулах шаардлага байхгүй шүү дээ. Нөгөөтэйгүүр хариуцлагын асуудал энд яригдана. Яагаад хүний нутаг дэвсгэр дээр ямар ч зөвшөөрөлгүйгээр нөхөр захирал эрх өгч нүүрс авдаг юм бэ.

Тэр хүмүүс өнөөдөр хариуцлагаа хүлээгээд зайлах ёстой. Товчхондоо энэ асуудлын ард хоёр л харамсалтай зүйл үлдэж байна. Нэгд, Өмнөговьчууд өрөнд орох нь тодорхой болчихоод байх шиг байна. Гэхдээ хэн нь төлөх вэ гэдэг асуудал нөгөө Стандарт банкны өрийг Эрдэнэт үү, Батхүү юу гэдэгтэй адилхан асуудал үүсчихээд байгаа юм. Гэхдээ ирэх сарын дундуур гэхэд энэхүү асуудлын учир, зангилаа бүрэн тайлагдана.

-Та ажлын хэсгийнхэнтэй уулзсан уу?

-Би ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнтэй уулзчихсан. Авлигатай тэмцэх газрынхантай ч уулзсан. Тэдэнд “Би энэ асуудлын хойноос явсаар нэг цэгт хүрчихсэн байгаа шүү” гэж хэлж байгаа. Хэрэв миний хүрсэн цэгт АТГ, Засгийн газраас гаргасан ажлын хэсэг хүрсэн байвал ажлаа зөв хийжээ гэж үзнэ. Харин миний тэрхүү цуглуулсан баримт, мэдээллийг олж авч чадаагүй бол төр ажлаа хийж чадаагүй юм байна гэж ойлгоно. Хэрэв хүрч чадахгүй бол нөгөө нэг нүүрс дагасан том мафийн сүлжээ төрд ороод ирсэн байна гэж үзнэ. Тэгэхээр ингэж харагдуулахгүйн тулд Төр ажлаа сайн хийх байх аа гэж итгэж байна. Итгэж байгаа учраас тодорхой хугацаанд чимээгүй байгаа юм.

-Энэхүү асуудлаас болж таныг Гашуунсухайт боомтын даргаар өөрийнхөө хүнийг тавих гээд шахаа хийж байна гэсэн яриа гадуур их явсан…

-Ер нь энэ хулгайн нүүрсний асуудлыг би бодитоор харсан. Ерөнхий сайд ч хүртэл харсан. Тийм учраас тэнд байгаа асуудлыг системээр нь өөрчлөх ёстой. Ингэхийн тулд арав гаруй жил тэнд ажилласан хүмүүсийг явуулах хэрэгтэй. Ийм үйл ажиллагаа явуулъя гэж ярихаар намайг өөрийн хүнээ тийшээ оруулах гэж байна гэж харддаг. Ажлын хэсгийн дүгнэлт гараад олон жил ажилласан хүмүүс ийм хууль бус үйлдэл хийдэг бол Засгийн газар нэн яаралтай тэр хүмүүсийг явуулах ёстой. Ер нь зарчмын хувьд харахад төрийн өмчид хайхрамжгүй хандсан удирдлагын асуудал байгаа. Нэг нь тэрхүү нүүрсийг авч байхад нөгөө нь чимээгүй хараад сууж байдаг асуудал байхгүй шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл төрийн өмчийг харж, хэдэн төгрөгийн цалин аваад сууж байгаа тэр хүмүүс хариуцлагагүй байна гэсэн үг. Харин өнөөдөр энэхүү хариуцлагагүй байдлаасаа зугтаахын төлөө хулгай хийгээгүй, түр авчихсан, одоо төлөх гэж байгаа юм гэсэн тайлбар хийгээд сууж байна. Ийм ёс зүйгүй байж болохгүй.

-Энэхүү асуудал яригдаад таван жил боллоо. Өнгөрсөн хугацаанд яагаад шийдчихэж болоогүй юм бол?

-Ер нь бол аль эрт шийдчихэж болох байсан юм билээ. 2010-2011 онд 379 мянган тонн нүүрс буюу 37508 машин нүүрс мэдүүлэггүй гаалиар гарсан гэдэг нь тогтоогдчихсон. Үүнийг цагдаагийн байгууллага шалгаад прокурор дээр очоод хэрэгсэхгүй болчихсон байдаг. Үүнийг удахгүй олон нийтэд ил болгоно. Тухайн үед нь мэдүүлэггүй гаргасан асуудлыг шийдээгүй болохоор одоо энэхүү гаалиар мэдүүлэггүй гаргадаг процесс үргэлжилж байгаа гэж боддог. Өөрөөр хэлбэл тухайн үед энэхүү хууль бус зүйлийг таслан зогсоох ёстой байсан юм. Нэг жилд 379 мянган тонн нүүрс гаалиар мэдүүлэггүй гардаг гэж бодохоор одоо алга болсон гэж яригдаад байгаа 268 мянган тонн нүүрс хулгай байх магадлал өндөр болчихож байгаа юм.

-Та яриандаа нүүрсний мафийн асуудлыг олон удаа хөндлөө. Нүүрсний мафи гэдэг зүйл Монголд хэзээнээс яригдах болов оо. Үүнийг таслан зогсоохын тулд яах ёстой вэ?

-Нүүрсний мафи гэдэг зүйл манай улсад 2007 оноос эхэлж явагдсан гэж харж болохоор. Үүнийг зогсоох хамгийн гол байгууллага бол төр. Өөрөөр хэлбэл төрөөс томилогдон, татвар төлөгчдийн хөрөнгөөр цалинждаг Гааль, Хилийн цэрэг, Мэргэжлийн хяналт, Хилийн тагнуул зэрэг байгууллагууд ажлаа сайн хийх ёстой. Эдгээр байгууллагууд ажлаа муу хийснээс болж иймэрхүү асуудлууд давтан гараад байгаа юм. Ажлаа хийж чадахгүй бол нэн яаралтай мэргэжлийн хүмүүсээр солих хэрэгтэй. Эсвэл эдгээр байгууллагуудын үйл ажиллагааг давхар хянадаг механизмыг сайжруулах шаардлагатай. Нэн түрүүнд алдаа гаргасан, ажлаа тааруу хийдэг хүмүүст хариуцлага тооцох ёстой гэж би харж байгаа. Хатуухан хэлэхэд жилд хилээрээ 400 мянган тонн нүүрс алдчихдаг асуудлаа шийдэж чадахгүй байж, хүүхдэд олгох дөчин тэрбум төгрөг дээр хэрүүл хийдэг УИХ байгаад яах юм. Тийм учраас энэ асуудалд өнөөдөр цэг тавих цаг нь болсон.

-Хүүхдийн мөнгө олгох асуудлаар Засгийн газар болоод Ерөнхийлөгчийн зүгээс хоёр өөр байр суурь илэрхийлсэн. Нэг нь 80 хувьд, нөгөөх нь 100 хувьд олгох ёстой гэж. Үүнийг нэгтгээд УИХ-аар хэлэлцэх гэж байгаа. Таны хувьд хүүхдийн мөнгийг хэдэн хувьд нь олгох ёстой гэж харж байна?

-Миний барьж буй гол байр суурь бол энэхүү асуудлаар улс төр битгий хийгээсэй гэсэн бодолтой байна. Яг бодит амьдрал дээр энэ мөнгийг авдаг нь наян хувь л байгаа. Гэхдээ хүүхдийг ямар нэгэн байдлаар алагчлахгүй байх ёстой. Зуун хувьд нь олгох ёстой гэсэн саналыг дэмжиж байгаа ч улс орныхоо эдийн засгийн байдлыг харж үзэх ёстой юм. Манай улсын эдийн засаг үнэхээр хүнд байдалд орсон . Энэхүү хүнд байдлаас одоо л нэг амьсгаа авах гэж байхад иймэрхүү хавтгайруулсан хөрөнгө гаргах хэрэггүй юм.

-Том төслүүдээ хөдөлгөх ёстой гэж улс төрийн хоёр том хүчин ээлжилж ярьсаар удлаа. Энэ том төслүүд хөдлөхгүй байгаа цаад шалтгаан юунд байна?

-Том төслүүдээ хөдөлгөхийн тулд зоригтой шийдвэр гаргах хэрэгтэй. Хөдлөхгүй байгаа гол шалтгаан бол бид шийдвэр ерөөсөө гаргаж чадахгүйд байгаа юм. Хэрэв эдгээр төслүүд идэвхжиж ирэх юм бол манайх шиг шиг эдийн засагтай, хүн ам багатай улс орон хурдан хугацаанд хөгжих боломжтой. Гэвч хэтэрхий их улстөржилт, талцал, намчирхсан байдал нь эдийн засагт асар их саад болж байна. Хэрэв хэн нэгэн нам, улстөрч ямар ч хувийн эсвэл намын эрх ашиг ярихгүйгээр, улс орон ард түмнийхээ төлөө гэсэн бодолтой байвал энэ том төслүүд хөдөлж эхэлнэ. Ер нь хоног хоногоор бид хугацаа алдаж байна. Гэхдээ оройтсон ч гэсэн том төслүүдээ хурдан эхлүүлэх шаардлагатай.

-Төрийн өндөр алба хашиж байсан С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт нарыг хууль, хяналтын байгууллагаас шалгаж, үргэлжлүүлэн хорьсоор байгаа. Энэ асуудалд та ямар байр суурьтай байна вэ?

-Юуны өмнө энэхүү асуудал улс төрийн хэлмэгдүүлэлт битгий байгаасай гэж бодож байна. Шүүх, прокурор олон нийтэд ил байгаасай. Эдгээр хүмүүс том төсөл дээр гэрээ хийсэн үү хийсэн. Гэхдээ тэрхүү гэрээг хийхдээ ямар нэгэн байдлаар хууль зөрчсөн эсэхийг бид одоогоор мэдэхгүй байна. Үүнд хууль, шүүхийн байгууллага шударга ажиллаасай гэж найдаж байна. Үнэндээ олон жил гацчихсан байсан төслүүдийг явуулсан нь том ололт, давуу тал. Гэхдээ энэхүү процессийг хэрхэн яаж явуулсан бэ гэдгийг шударгаар шалгаж, хурдан шийдэх хэрэгтэй. Хууль бус үйлдэл хийсэн бол хариуцлага хүлээлгэж, хийгээгүй бол хориод байх хэрэггүй юм.

“Хайрын хурим” дууны клипний зураг авалтын үеэр

Дуучин М.Золжаргалтай ярилцлаа.

-Таныг “Наран мандах нутаг” киноны дууг дуулснаар тань мэдэх юм?

-“Наран мандах нутаг” кино нь 40 ангитай, хоёр дуутай их сайхан бүтээл л дээ. Би “Сэтгэлийн эгшиг” дууг нь дуулсан юм.

-Наран мандах зүгийн нутгийн хүн болохоор л тэр киноны дууг дуулжээ гэж таамаглаж байна шүү?

-Би Дорнодод төрж өссөн. Миний аав, ээж Сүхбаатарын Дарьганга, Баяндэлгэрийн хүмүүс байдаг юм. Тэгэхээр би яалт ч үгүй зүүн зүг, наран ургах зүгийн хүн болчихож байгаа юм.

-Таныг анх урлагт бүжигчнээр хөл тавьж байсан гэж дууллаа?

-Дорнодод Хөгжим бүжгийн коллеж шиг Гоц авьяастны 12 дугаар сургууль гэж бий. Тэр сургуулийн бүжгийн ангид тавдугаар ангиасаа сурсан. Дорнодын театр бүжигчин цөөтэй болохоор манай сургуулиас дагалдан бүжигчин авна. Би 14 настайдаа сургуульд сурахын хажуугаар тус театрт дагалдан бүжигчнээр орж байлаа. Театр маань тодорхой хугацааны дараа дагалдан бүжигчдээсээ шалгалт авч тэнцсэн хүмүүсийг нь жинхэлдэг байсан. Би яг л тэр зарчмаар явж шалгалтад нь тэнцэж мэргэжлийн бүжигчнээр ажиллах болсон. Удалгүй театр маань жүжигчдээ бэлдэнэ гээд зургаан эмэгтэй, зургаан эрэгтэйг 1998 онд “Мюзик Холл” дээд сургуульд оюутан болгосон юм. Тус сургуульд амжилттай суралцаад жүжигчин мэргэжил эзэмшсэн. Дараа нь гавьяат жүжигчин Б.Дашдондог багшийн “Na­ture sound” төвд дуулаачаар сурсан. Ингээд “Мөнгөн харандаа” хамтлагт залуу дуучнаар дуулах болсон л доо. Харин одоо хувиараа дуучны мэргэжлээрээ ажиллаж байна.

–“Мөнгөн харандаа” хамтлаг бол манай эстрад урлагийн түүхийг бичилцсэн, үе үеийн шилдэг дуучдыг төрүүлсэн хамт олон юм?

-“Мөнгөн харандаа-1”, “Мөнгөн харандаа-2” гэж бий. Ахмад дуучид маань “Мөнгөн харандаа-1”-дээ хамаарагддаг. “Мөнгөн харандаа” хамтлагийн ахлагч Л.Энхбаяр ахтайгаа энд тэнд янз бүрийн арга хэмжээ, тоглолт дээр таарна. Тэгэхэд Л.Энхбаяр ах маань намайг уг хамтлагт орж дуулахыг санал болгодог байсан юм. Манай хамтлаг чинь эрчүүд ихтэй. Эмэгтэй дуучин хэрэгтэй байгаа юм гэсэн л дээ.

Ингээд тус хамтлагийнхантай хамтарч ажиллах болж олон сайхан бүтээл дээр гар нийлсэн. Би энэ хамтлагаас маш их зүйлийг сурсан. Амьд хөгжимтэй дуулаад эхэлсэн чинь ер нь тууштай дуулъя гэсэн бодол төрсөн л дөө. Би одоогоор чөлөөт уран бүтээлч гэгдэж байгаа ч “Мөнгөн харандаа” хамтлагтайгаа нэгдээд 1970, 1980-аад оны эстрад дууны концерт, үдэшлэгт оролцоно. Жакитай нийлээд бид “San­remo” шоугаа хийгээд явдаг.

-Танай удамд дуулдаг, бүжиглэдэг урлагийн авьяастнууд бий л байх?

-Аав, ээжийн талынхан аль аль нь уртын дуу дуулцгаана. Түүнээс биш урлагт зорьж дуучин, жүжигчнээр ажиллаж байгаа хүн өөр байхгүй л дээ. 12 дугаар сургуульд орсноосоо хойш л урлагт дуртай болчихсон. Нэг хэсэг гадагшаа, дотогшоо явж өөр зүйл хийсэн ч урлагаасаа салж, холдож чадахгүй байсан юм. Ялангуяа бүжгээ их үгүйлэх янзтай, бүхнийг бүжигтэйгээ холбодог байлаа. Өнөө зун цомгийнхоо ажилд шамдана. Дуу бүжиг хосолсон сайхан бүтээлүүдийг хийнэ гэж төлөвлөчихөөд байна. Одооноос л М.Золжаргал гэдэг дуучин уран бүтээлээ нийтэд хүргэж эхэлж байна. Миний ард баг ажиллаж байгаа. Миний эхний төсөл “Хайрын хурим” дуу байсан.

-Дуучин Т.Дэлгэрмө-рөнтэй хамтарч дуулсан “Хайрын хурим” дууны клип олны анхаарал татсан. Уг клипэнд та Т.Дэлгэрмөрөнтэй хуримаа хийж байгаагаар тоглосныг хүмүүс жинхэнэ мэт хүлээж авч таныг түүний гэргий гэж ойлгосон?

-Харин тэгж ташаа ойлгосон байна билээ. Би хуримын сэдэвтэй сайхан дуутай болъё гээд хөгжмийн зохиолч Л.Балхжав, яруу найрагч Д.Ган-Очир ахдаа захиалсан юм.

…Хайраас ургасан амьдрал билээ, бидэн хоёр

Хагацаж салшгүй утга учир болжээ, бидэн хоёр

Ураг барилдахын заяатай билээ, бидэн хоёр

Уужим хорвоод хослохын хүслэн билээ, бидэн хоёр гэдэг гоё үгтэй.

Хуримын дууг ганцаараа дуулах зохимжгүй санагдаад хэнтэй хамтарч дуулах вэ гэж бодсон л доо. Хөгжмийн зохиолчтойгоо ч удаан ярилцсаны эцэст дуучин Т.Дэлгэрмөрөнтэй дуулъя гэж шийдсэн. Ингээд уг дууг хамтарч дуулж клипээ хийсэн чинь Т.Дэлгэрмөрөн ахыг хоёр дахь амьдралаа зохиожээ, хуримаа хийжээ гэж нэг хэсэг шуугьсан.

-Дуунуудаа клипжүүлэх, цомог гаргах, тоглолт хийх гээд таныг том даваанууд хүлээж байна даа?

-Тийм. Яг наад дарааллын дагуу чинь л явж байна даа. Уран бүтээлийн ажлаа “Хайрын хурим” гэдэг гоё дуугаар их бэлгэ дэмбэрэлтэйгээр эхлүүлчихлээ. Сүхбаатар, Хэнтий, Дорнодын гурван эмэгтэй дуучин нийлээд “Сэцэн хан нутаг” гэж сай-хан дуу хийхээр болж, клипний зураг авалтаа зүүн аймгуудын байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хийхээр төлөвлөсөн. Энэ сарын 16-нд зураг авалтаа эхлүүлнэ. Үүний дараачаас л миний дууны клипүүд шил шилээ даран үзэгч сонсогчдод хүрч эхэлнэ дээ. Намар гэхэд цомгоо Монголын ард түмэндээ хүргэж ийм нэг өнгө төрх, дуу хоолойтой дуучин та бүхэнтэй мэндчилж байна шүү гээд л мэхийнэ дээ.

-Та ямар дуучдыг даган дуулж, шүтэн биширдэг байв, хүүхэд байхдаа?

-Ардын жүжигчин Д.Жаргалсайхан гуай бол миний багш. Гавьяат жүжигчин Ш.Даваахүү гуайг их сонсдог байлаа. Мэргэжлийн урлагийн сургуулийн сурагчид байсан болохоор аймгаасаа гарсан мундаг хүмүүсийн дууг их сонсдог байсан юм. Одоо бол рок поп, “Мөнгөн харандаа” хамтлаг руу ороод ирэхээр сонирхол өөрчлөгдөж байна шүү. Дуучин Т.Ариунаа, Б.Сарантуяа нарын дууг их сонсдог байлаа. Гэхдээ дээр үеийн эстрад хамтлагуудыг голчлон сонсч өссөн. Миний дуулах жанр ч яг тийм хэв маягийнх байх юм. Аялгуу, үг нь гоё дуу гаргая гэж цомог дээрээ ажиллаж байна.

-Нэг хэсэг манай эстрад урлаг, рок попын ертөнцөд хип хоп урсгал мөн хамтлагууд хүч түрэн орж ирж байсан бол одоо телевизийн элдэв шоунаас төрөн гарсан дуучин, соло дуучид л олон харагдах болжээ?

-Хамтлагаар урлагийн салбарт явахад хэцүү л байгаа харагдах юм. Би 30-аас дээш насныхандаа зориулсан бүтээл хийе гэж төлөвлөж байгаа. 40, 50-иас дээш насныхны сонсч ирсэн дуунууд бол гоё үг, аялгуутай. Одоо үед тэдний сонсох юм ховордчихоод байгаа юм шиг санагддаг юм. Тийм л гоё, энгийн дуунууд хийхсэн гэж зорьж явна. “Өргөө” хамтлагийн дуунууд одоо ч байж л байна. Яг л тийм урт настай, хүний сэтгэлд, зүрхэнд шингэсэн 1970, 1980-аад оны дуунууд шиг дурсамж үлдээх бүтээл, хуучны эстрадыг одооны дуугаралт, түвшинд авчирсан дуунуудтай болохсон гэж их боддог.

-Твист, фокстрот, рок-н-ролл гээд л бүжгийн хэмнэл санагдаж байна?

-Диско шүү дээ. Хөнгөн хэмнэлийн диско. Сонсоход чихэнд хөнгөн, зөөлөн мэдрэмж төрүүлдэг шүү дээ. Миний хөдөлмөр, авьяас бүхий л зүйлээ дайчлан гаргасан дуу бүтээл ард түмэнд маань хүрч байвал би баяртай байх болно. Аливаа уран бүтээлч хүний эцсийн зорилго л тэр байдаг шүү дээ.

Өмнөд Монголын “Талын дуу хоолой” радиогийн сэтгүүлч Равдангийн Чинзоригтой уулзаж хөөрөлдлөө.

-Сайхан хаваржаад байна уу. Та бүхэн манай улсад ямар ажлаар ирээд байна?

-Мэнд сайхан хаваржиж байна. Монгол Улсын “Шинэ долгион FM 107.5” радиогийн хорин жилийн ойд манай “Талын дуу хоолой” радиогийн төлөөлөл баяр хүргэхээр хүрэлцэн ирлээ. Манай хоёр байгууллага хамтарч ажиллаад олон жилийн нүүр үзлээ.

-Өмнө нь Монгол Улсад ирж байв уу?

-Би 2008 онд Монгол Улсын Боловсролын их сургуулийн монгол хэл, утга зохиолын ангийн оюутан солилцооны хөтөлбөрт хамрагдаж Хөх хотын Улсын багшийн их сургуулийн гуравдугаар ангийн оюутан байхдаа хүрэлцэн ирж суралцаж байсан. Тэр чинь одоо арван жилийн өмнө юм байна шүү. Багш нартай одоо ч харилцаа холбоотой байдаг. Тэр үед надад Батзаяа, доктор Одмандах, урлаг судлалын ухааны доктор, профессор Хөвсгөл нараараа эрдэм номын цагаан буян хүртэж байсандаа баяртай байна даа. Түүнээс хойш албан ажлаар Улаанбаатарт олон удаа ирсэн дээ.

-Та энгэртээ Монгол Улсын төрийн шагналт яруу найрагч, цогт эх оронч Очирбатын Дашбалбарын дүр бүхий тэмдэг зүүсэн тань содон харагдаж байна шүү?

-Би Монголынхоо яруу найрагчдаас Ренчиний Чойном гуай, Очирбатын Дашбалбар нарыг их шүтэн биширдэг. Эд бол монгол түмнээс төрөн авьяас билгээрээ цолгорсон агуу найрагчид. Бас Монголын уянгын их хүүрнэлч, ардын уран зохиолч Балжирын Догмид гуайн зохиолуудыг газар тавилгүй уншдаг даа.

-Хөндлөн монгол үсгээрээ унших уу?

-Босоо монгол бичгээрээ ч, кириллээр ч уншдаг. Дашбалбар гуайн сүүлд гарсан цэнхэр номоос бусдыг бүгдийг нь худалдан авч номын сангаа баяжуулсан. Та харин надад багшийнхаа номоос олж өгвөл их баярлана шүү. Би Монгол Улсад дараа нэг тааваар ирж түүхэн дурсгалт газруудаар аялмаар санагддаг. Өмнө нь яахав, Чингис хааны ташуур олсон гэдэг домогтой Цонжин болдог руу л нэг очсон доо.

–“Талын дуу хоолой” гэж ямар үйл ажиллагаа явуулдаг радио билээ?

-Өмнөд Монголын радио, телевиз хорооны “Талын дуу хоолой” радио нь БНХАУ-ын радио телевизийн удирдах газрын зөвшөөрлөөр байгуулагдсан бөгөөд Өмнөд Монголоос Монгол Улсын сонсогчдод зориулсан, нэг ёсны гадаад нэвтрүүлэг юм. Манай радио 2013 оны гуравдугаар сарын 1-ний өдрөөс үйл ажиллагаагаа эхлэн агаарын долгионоор нэвтрүүлгээ цацсан түүхтэй.

-Нэг хэсэг Өмнөд Монгол хүний яриаг сонсохоор бараг ойлгогддоггүй байсан сан. Одоо та нар биднээс ялгаагүй цэвэр халх аялгаар нэвтрүүлгээ цацах болсон байна лээ. Яаж ингэж амархан дасан зохицож чадаж байна?

-Тийм ээ. Манай “Талын дуу хоолой” радио Монголынхоо сонсогчдод улс орны хөгжил дэвшил, ард түмний аж амьдралын сонин сайхныг халх аялгуугаар хүргэж байгаа. Үүнд үнэндээ нууцсаад байх юм байхгүй л дээ. “Талын дуу хоолой” радио Монголын Үндэсний радиотой хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулж Монгол Улсын алдартай сэтгүүлчдийг урилгаар ажиллуулж байна. Та бүхэн “Зөөлөн зөөлөн замбуулин” дууны шүлгээрээ алдаршсан нэрт сэтгүүлч, яруу найрагч Лханаагийн Мөнхтөр гуайг сайн танина. Энэ мундаг хүн гэхэд манайд мэргэжилтнээр ажиллаж байгаад бид баяртай байдаг. Мөн Монголын радиогийн сэтгүүлч А.Уранчимэгийг сайн таних байх. Эдгээр мундаг сэтгүүлчдээсээ бид асар их зүйлийг сурч байдаг. Одоо бидэнтэй гэхэд БНХАУ-ын кино орчуулгын халх монгол хэлний нэгдсэн төвийн захирал Уул хамт ирсэн. Мөн Өмнөд Монголын Радио, телевизийн Монгол радиогийн захирал Элбэрэлт гуай бас ирсэн шүү.

-Та бүхэн агаарын долгионоор монгол хэлээр ямар нэвтрүүлгүүд өргөн барьж байна?

-Бид монгол сонсогчдодоо цаг үеийн мэдээ мэдээллээс гадна “Солонго”, “Тэнгэрлиг эгшиг”, “Ардын урлаг аман билэг”, “Соёлын алтан тулга”, “Үзэсгэлэнт сайхан нутаг ус”, “Эрүүл бие саруул ухаан”, “Энх мэндийн хөөрөг” зэрэг нийгмийн аж амьдралын бүхий л салбарыг хамарсан найман тусгай хөтөлбөрийг бэлтгэн хүргэж байна. Одоогийн байдлаар манай радио өдөрт 18 цаг 15 минутын нэвтрүүлэг бэлтгэн дамжуулж байгаа.

-Улаанбаатарынхан танай радиог сонсох уу?

-Нийтлэл нэвтрүүлгээ Улаанбаатар хотод өдөр бүр найман цагийн турш “Шинэ долгион FM 107.5” радиогоор дамжуулахын зэрэгцээ Өмнөд Монголын радио телевиз хорооны “Мөнх тэнгэр” интернэтээр бүх сонсогчдодоо давхар хүргэж байна. Манай нэвтрүүлэг Монгол Улсад цацагдахад “Билэгсанаа” компанийн захирал Л.Баттулга ах, “Шинэ долгион”-ы захирал Ц.Ариунаа эгч нарын хүчин чармайлт их тус нэмэр болж байгаад бид баяртай байдаг даа.

-Өөр ямар нэвтрүүлгүүд бэлтгэж цацдаг бол?

-Өө, олон нэвтрүүлгүүд бий. “Үйлсийн сайхан Улаанбаатар”, “Таны сэтгэл дэх Өмнөд Монгол”, “Удмын алтан хэлхээ-үүх түүх, өв соёл”, “Ардын дууны аян замын сурвалжлага” зэрэг томоохон хэмжээний цуврал хөтөлбөрөөр Монгол Улс, үндэстэн ястныхаа түүх соёл, ард олны зан заншлаас танилцуулж ирлээ.

-Монгол ахан дүүстэйгээ ямархан харилцаа холбоотой ажиллаж байна?

-“Талын дуу хоолой”-нхон бид 2014 онд Монголын Үндэсний олон нийтийн радиотой хамтран “Хятад, Монгол хоёр улсын дуулаачдын уралдаан”-ыг Хөх хот болон Улаанбаатар хотноо тус тус амжилттай зохион байгуулсан нь дууны эгшгээр хоёр орны ард түмний найрамдалт харилцааг ойртуулан дотносуулах үйлсэд хувь нэмрээ оруулсан үйл явдал болсон. Мөн 2015 оноос эхлэн “Энх мэндийн хөөрөг” хэмээх хоёр цагийн хөтөлбөрийг Улаанбаатар хотоос бэлтгэн сонсогчдодоо хүргэж эхэлсний зэрэгцээ “Талын дуу хоолой” we chat нээж өдөр бүр олон сонирхолтой зураг дүрс, дуу бичлэг цацаж байгаа нь дотоод гадаадын сонсогчдын таашаалд ихэд нийцэж байгаа.

-Өнгөрөгч онд танай радиогийн урилгаар Монголын сэтгүүлчид Өмнөд Монголоороо аялсан байх аа?

-Манай радиогийн захирал Баясгалангийн санаачилгаар “Хөгжилд хөтөлсөн 70 жил” Хятад-Монголын сэтгүүлчдийн хамтарсан сурвалжлагын багийн аяллыг зохион байгуулсан нь үр дүнтэй болсон. МҮОНРТ-ийн захирал асан, Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн Удирдах зөвлөлийн гишүүн Цагааны Оюундарь тэргүүтэй Монгол Улсын 12 сэтгүүлч Өмнөд Монголын арван сэтгүүлчийн хамт Эрээн хотын хилийн худалдааны төв, Цахар баруун гарын хойд хошууны төмсний үйлдвэр, “Асар аялгуу”, Шулуун хөх хошуун дахь Юань улсын дээд нийслэл Шандугийн туурьтай танилцан, цахар монгол хэлний баримжаа аялгууг сонордон, Хишигтэн хошуу, Баруун үзэмчин хошуунд Дундад улсын хамгийн их үржил шимтэй ногооны аж ахуйг сонирхон, Шилийн хотын Ажил мэргэжлийн дээд сургуульд зочилж, махны үйлдвэрт очин, Өмнөд Монголын хамгийн алдартай хүмүүс болох алдарт морин хуурч Чибулаг гуай болон Бүх улсын хэмжээнд 16 удаа түрүүлсэн том Цагаанзаан аваргатай нүүр учран аялсныг Монгол Улсын сэтгүүлчид олон сайхан нийтлэл, нэвтрүүлэг бэлтгэн хүргэснийг Монголын ард түмэн мэдэж байгаа байх аа. Тэр багт Монголын радиогийн сэтгүүлч, МЗЭ-ийн зохиолч, хэлбичгийн доктор Галсангийн Болормаа гуай болон МОНЦАМЭ агентлагийн сэтгүүлч Доржханд, “Өнөөдөр” сонины Эрэн сурвалжлах албаны дарга Цолмон нарын мэргэжилдээ эзэн болсон мундаг сурвалжлагчид явсан шүү.

–“Шинэ долгион FM 107.5” радиогийн болон “Талын дуу хоолой” радиогийн баярт ямар зочид уригдан оролцож байна?

-Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын дэд сайд Г.Ганбаяр хүрэлцэн ирж сайхан үг хэллээ. Өмнөд Монголын Радио телевизийн ерөнхий инженер Дү Жүн, МҮОНР-гийн дэд захирал Гэрэлээ нар чин сэтгэлийн мэндчилгээ уламжилсан. “Талын дуу хоолой” радиогийн нэвтрүүлгүүд Монголын сонсогчдод Өмнөд Монголыг таньж мэдэх нэгэн цонх болж буйд баяртай байгаагаа энэ дашрамд илэрхийлье.

-Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, Азийн ятгын хатан хаан Ч.Мөнх-Эрдэнэ хатагтай бас хүрэлцэн ирсэн байв уу?

-Гайхамшигтай авьяаслаг ятгачин Мөнх-Эрдэнэ эгч ирсээн. Хүнд өвчний дарангуйллаас аж төрлийн алтан аяганаа ус уух хувь олгосон түмэн олон, тэр дундаа чин сэтгэлээр хандсан “Талын дуу хоолой” радиогийн хамт олон болон сэтгэлийн их хандиваа харамгүй хайрласан манай Өмнөд монголчууддаа баярласнаа илэрхийлэхдээ үг хэлж эс чадан баярын сувдан нулимсаа унагаж байсан шүү. Үнэхээр хүмүүн гэгч гагцхүү эрүүл л байвал бурхны авралаар буман сайхан, түмэн жаргалын үүд нээгдэх болохоор арга ч үгүй байх л даа.