Month: June 2017

Монгол Улсын 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгууль ирэх зургадугаар сарын 26-ны өдөр болно. Гадаадад байгаа монголчуудын санал өгөх хүсэлтийн бүртгэл энэ тавдугаар сарын 1-нээс эхлээд 20-ны өдрийн 18:00 цагт дуусгавар болсон. Ингээд гадаадад байгаа монголчууд зургадугаар сарын 10, 11-нд саналаа өгнө. Урьдчилж саналаа өгсөн хэдий ч санал тоолох ажиллагааг зургадугаар сарын 26-ны өдрийн 22.00 цагт явуулна. Сонгуулийн ерөнхий хорооноос Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгуульд МАН-аас М.Энхболд, АН-аас Х.Баттулга, МАХН-аас С.Ганбаатар нарын нэр дэвших хүсэлтийг энэ сарын 17-ны дотор хүлээн авч нэр дэвшихээр болсныг нь албан ёсоор зарласан байгаа. Нэр дэвшигчдийг СЕХ-нд албан ёсоор бүртгүүлсэн өдрөөс эхлэн төрийн тусгай хамгаалалтад авдаг. Одоо нэр дэвшигч солигдох нэг хуулийн заалт бий. Энэ нь зайлшгүй тохиолдолд буюу нэр дэвшигч нас нөгчсөн, эсвэл шүүхээр ял шийтгүүлсэн тохиолдолд тавдугаар сарын 27-ны дотор нөхөн нэр дэвшүүлж болно. Ингээд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчдийн үнэмлэхийг энэ сарын 27-ны өдөр албан ёсоор гардуулна. Энэ тавдугаар сар бол нэр дэвшигчдийг бүртгэх ажиллагаа үндсэндээ явагдаад дуусдаг. Зургадугаар сард болохоор сонгуулийн сурталчилгаа, саналын хуудас хэвлүүлэх, техник хэрэгслийг хүргүүлэх, санал авах, дүн мэдээ гаргах зэрэг ажиллагаа хийгдэнэ. Сонгуулийн сурталчилгаа зургадугаар сарын 6-ны өдрөөс эхэлнэ. Энэ өдрөөс хойш нэр дэвшигчид сонгогч нартайгаа уулзалт хийж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр албан ёсны сурталчилгаагаа гаргаж эхэлнэ. Сонгуулийн сурталчилгаа дуусах хугацаа сонгууль явагдах өдрөөс 24 цагийн өмнө буюу зургадугаар сарын 24-ний өдөр дуусгавар болно. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн хувьд сурталчилгаа явуулах 18 өдөр байгаа нь харьцангүй богино хугацаа. УИХ-ын 2016 оны сонгуулийн тухайд можаритор буюу жижиглэсэн тойрогт сонгууль явагдсан учраас дээрх заасан хугацаа цөөдөөгүй байсан бол одоо бүхэл бүтэн Монгол Улсын хэмжээнд нэр дэвшигч мөрийн хөтөлбөрөө таниулахад хангалттай хугацаа биш юм. Ядаж 21 аймгаараа бүтэн тойрч амжихгүй хугацаа гэж яригдаж байна.

Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн зардалд зарцуулах мөнгөний дээд хэмжээг хуулиар тогтоосон байгаа. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцох нам, эвсэл 6.8 тэрбум төгрөг, нэр дэвшигч 3.9 тэрбум төгрөг зарцуулах боломжтой. Нэр дэвшигч сонгуульд оролцохдоо хандив авч болно гэж заасан. Энэ нь мөнгөн ба мөнгөн бус хэлбэртэй байх бөгөөд иргэн гурван сая төгрөг хүртэл, хуулийн этгээд 15 сая төгрөг хүртэл хандив өгөхийг хуулиар зөвшөөрдөг. Мөнгөн бус хандивт хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгийг үнэ төлбөргүй ашиглуулах, эзэмшүүлэх үнэ төлбөргүй үйлчилгээ хамаарна.

Одоогоор сонгуулийг зохион байгуулах аймаг, нийслэлийн 22 сонгуулийн хороо, сум, дүүргийн 339 сонгуулийн хороо, нийт 2078 хэсэг байгуулагдаад байна. Санал авах ажиллагааг бидний нэрлэж заншсанаар “хар машин”-аар буюу “New Im­age cast” нэртэй төхөөрөмжийг уншуулж санал авна. Нийт мэдээллийн технологийн 30 багт 140-өөд хүн сонгуулийн автоматжуулсан системийн ашиглалтыг хариуцан ажиллах ажээ. Хэрэв сонгуулийн ирц хүрээгүй бол дахин сонгууль явах уу, үгүй юү гэдэг нь анхаарал татдаг. Хуулийн заалтаас харахад нэр дэвшигч нь Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцсон нийт сонгогчийн олонхийн санал авч байж сонгогдохооор заасан. Энэ нь ирц 50 хувиас дээш байж сонгууль хүчинтэйд тооцогдоно гэсэн үг. Хэрэв нэр дэвшигчдийн хэн нь ч олонхийн санал аваагүй бол хамгийн олон санал авсан хоёр хүнийг дахин санал хураалтад оролцуулна гэж Үндсэн хуульд заажээ. Ийм учраас аль нэг нэр дэвшигч нь заавал олонхийн санал авч байж сонгогдох нь. Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дүнг СЕХ-ны төв серверээс шууд дамжуулан сонгуулийн дүнг орон даяар онлайнаар шууд дамжуулан үзүүлэх юм байна. Дашрамд дурдахад Европийн аюулгүй байдал хамтын ажиллагааны байгууллагын гишүүн орнуудаас 24 ажиглагч манай улсын сонгуулийг ажиглахаар ирэх юм байна. Энэ нь Монгол Улсын сонгуулийн үйл ажиллагаанд итгэх олон нийтийн болон гадаадын улс орнуудын итгэлийг нэмэгдүүлэх, цаашид сонгуулийн үйл ажиллагааг улам боловсронгуй болгон сайжруулахад үнэлгээ, зөвлөмж хувь нэмрээ оруулна гэж үздэг юм байна.

Нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдол хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалантай ярилцлаа.

---

-НИТХ-аар“Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах чиглэлээр 5-9 дүгээр сард хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны тусгай төлөвлөгөө”-г баталлаа. Энэ хугацаанд ямар ажлууд хийгдэх вэ?

-“Агаар орчны бохирдлыг бууруулах” үндэсний хөтөлбөрийг өнгөрсөн гуравдугаар сарын 20-ны өдөр баталсан. Сүүлийн 20 гаруй жил агаарын бохирдлын асуудпыг Монголын төр ярьж, маш их хэмжээний хөрөнгө мөнгө зарцуулсан. Гэхдээ өнөөдрийг хүртэл энэхүү асуудал Үндэсний хөтөлбөргүй буюу стратегигүй явж ирсэн.Тиймээс анх удаа Үндэсний хөтөлбөр боловсруулсан.Үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд НИТХ-аас зуны болоод дулааны улиралд сэрүүний улирал хүртэлх бэлтгэл ажлын шуурхай төлөвлөгөөг гарган ажиллаж байна. Энэ нь 2017-2018 онд агаарын бохирдол ид байх үеийн бэлтгэл ажлыг ханган ажиллах төлөвлөгөө юм. Өнөөдөр эдийн засгийн нөхцөл байдал бодитоор оршин байгаа хөрсний бохирдол, агаарын бохирдлыг бууруулахад хаанаа ч үгүй байна. Нийслэлд нийт 220 мянган өрх төвийн болоод дэд бүтцийн шугам сүлжээнд холбогдоогүй байгаа. Түүхий нүүрсний хэрэглээ асар өндөр байна. Агаарын бохирдлын гол эх үүсвэрт хүн амын хэт төвлөрөл, автомашины хэрэглээ, дулааны цахилгаан станцуудын утаа орж байна. Агаарын бохирдлын ид үе болох хүйтний улирал эхлэхээс өмнө бид нар яг юүг хийж чадах вэ гэдгийг нарийвчлан гаргасан төлөвлөгөөний дагуу ажиллаж байна. Жишээлбэл, есдүгээр сарын 1-нээс өмнө агаарын бохирдлын гол бүсэд байгаа сургууль, цэцэрлэг, өрхийн эмнэлгийн анги танхимд дотоод агаарын чанарыг хангах тусгай тоног төхөөрөмж байрлуулахад багахан байгаа төсвийнхөө хүрээнд анхаарч ажиллаж байна. Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч хэд хэдэн чухал шийдвэрүүдийг гаргасан.

-Гэр хорооллын айл өрхүүд зуухны шинэ стандарт мөрдөхөөр болжээ. Өмнө нь стандарт баталж, иргэдэд зуух олгох ажилд их хэмжээний хөрөнгө зарцуулсан. Гэтэл дахиад л шинэ стандартын зуух хэрэглэх болох нь. Үүнд хариулт өгнө үү?

-Дөрөвдүгээр сарын 1-нээс ахуйн хэрэглээний зуухны стандарт мөрдөгдөж эхэлсэн. Өмнөх стандарт нь зөвхөн халаалтыг шийдэх зорилготой байсан.

Одоогийн мөрдөх шинэ стандарт нь халаалт болон хоол хүнсээ бэлтгэх нөхцлийг хамтад нь шийдвэрлэсэн. Байгаль орчинд ээлтэй, бүрэн шаталтат, агаарт очих дэгдэмхий бодисыг бууруулах стандарт батлагдсан. Өмнөх Засгийн газрын үед захиалга өгөөд өөрчилсөн стандарт. Гэрээ яаж дулаалах, бохироо хаана хийх, хог хаягдлаа хаана хадгалах, зөөвөрлөх гэх зэрэг асуудал ямар ч стандартгүй явж ирсэн. Бага оврын буюу нүүрс түлдэг 3300 уурын зуух ажиллаж байгаа бөгөөд аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад Монгол Улсын стандартад нийцүүлж ажиллахыг шаардаж байна. Ялангуяа хүйтэн сэрүүн бүсэд хамаардаг хотын хувьд түүхий нүүрсийг агаарт бага ялгаруулдаг технологи руу шилжүүлэх вэ зэрэгт анхаарч ажиллаж байна.

-Өнгөрсөн хугацаанд агаарын бохирдлыг бууруулахаар утаагүй зуухнаас эхлээд олон төсөл хэрэгжүүллээ. Гэтэл агаарын бохирдол буурсан үр дүн ажиглагдахгүй байна. Энэ жил агаарын бохирдлыг бууруулахад ямар асуудлыг голлон барьж ажиллах вэ?

-Нийслэлийн Засаг даргын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн гол чиглэл нь ногоон хөгжил, өндөр технологийг нэвтрүүлж агаарын бохирдолтой тэмцэх юм. Монгол Улсын их хурал Парисын хэлэлцээрийг баталлаа. Ингэснээр байгальд ээлтэй технологи хэрэглэсэн аливаа ажлыг дэмжье гэдэг дээр нэгдэж байгаа юм. Энэ нь агаарын бохирдлоос гадна хөрс, уур амьсгал гээд бүх асуудлыг цогцоор шийдвэрлэхэд түлхэц болох юм. Энэ чиглэл рүү бүх улс орнууд явж байгаа.Хоёр дахь том асуудал бол эрхзүйн орчин юм. Өнөөдөр нэг сая 300 мянган хүн нийслэлд ажиллаж, амьдарч байна.Үүн дээр нэмэгдээд оюутнууд, ажиллагсад, гадныхан гээд тооцохоор нэг сая 700-800 мянган хүн ажиллаж амьдарч байгаа. Гэтэл хүн амын талаас илүү хувь амьдарч буй нийслэлийн эрхзүйн статус нь 30-40 мянган хүн амьдардаг аймагтай ижил хэмжээнд байна.Ийм нөхцөлд агаарын бохирдол, хөрсний бохирдол гээд бүх л үйлчилгээ хүнд хүрч, бүрэн цогцоор хэрэгжиж чадахгүй.Тиймээс суурийг нь бүрэлдүүлье гэдэг дээр ярьж байна. Эрхзүйн орчноо шинэчлэх нь цаашаа ажил явуулахад, иргэдэд хүрэх үйлчилгээг ойртуулахад томоохон түлхэц, суурь болно гэж харж байгаа юм. Манай улс агаарын бохирдлыг бууруулах үндсэн стратегиа боловсруулж, төрийн байгууллагуудын хоорондын уялдаа холбоо сайжирч, нэгдсэн ойлголтод хүрч чадсан нь сайшаалтай.

-Өнгөрсөн жилүүдэд хэрэгжүүлж байсан утаагүй зуух, агаарын чанарын бүс гэх мэтчилэн төсөл, хөтөлбөрүүдийг үргэлжлүүлэх үү?

-Өмнөх багийн зөв ажлыг үргэлжлүүлнэ. Хэрвээ Монгол Улсын стандартыг буюу бүрэн шаталттай гал түлж байгаа айл болгон мөрдөж чадах юм бол 80 хүртэлх хувиар жижиг ширхэгт тоосонцрыг бууруулж чадна гэсэн шинжлэх ухааны байгууллагуудын судалгаа гарсан байна.

-Хотын дарга шилжилт хөдөлгөөний хязгаарласан шийдвэр гаргасан. Энэ шийдвэр ямар үр өгөөж өгч байна вэ?

-2018 оны нэгдүгээр сарын 1-нийг хүртэл шилжилт хөдөлгөөнийг зогсоосон. Агаар орчны бохирдол дээрдтэл шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах арга хэмжээ авсан. Орон сууцанд амьдрах гэж байгаа бол нээлттэй. Харин яндан, нүхэн жорлон нэмэх гэж байгаа бол боломжгүй гэдэг утгаар хязгаарласан.

-Шөнийн тарифийг тэглэснээр агаарын бохирдол буурсан уу?

-Засгийн газраас шөнийн тарифыг тэглэх томоохон шийдвэрийг гаргасан.Өнөөдрийн байдлаар УБЦТСК-иас ирүүлсэн мэдээллээр 2.5 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлтийг иргэддээ үзүүлжээ.

-Энэ жил агаарын бохирдлыг бууруулах ажилд хичнээн төгрөг зарцуулах вэ?

-Нийслэлийн төсөвт агаар, хөрсний бохирдлыг бууруулах ажилд нийтдээ 3.1 тэрбум төгрөгийг тусгасан. Өнөөдрийн байгаа бохирдолтой тэмцэхэд мөнгө бага хэдий ч бид үйл ажиллагааны боломж нөөцөө ашиглан олон ажил хийж болно. Нийслэл харьяа 96 байгууллага төлөвлөгөө гарган 18 дэд зорилт 100 гаруй ажлыг хийхээр өөрсдийнхөө чиг үүргийн дагуу ажиллаж байна.Агаарын бохирдолд дангаар нь мөнгө зарцуулахад учир дутагдалтай гэдгийг өмнө нь хэлсэн.Тиймээс энэ жилээс агаарын бохирдол үүсгэж буй бусад хүчин зүйлтэй хамтатгаж цогц байдлаар ажиллана.Агаарын бохирдлоос гадна гэр хорооллын дэд бүтцийг сайжруулах гэх мэтчилэн олон төсөл хөтөлбөр хэрэгжинэ. Энэ бүх ажлыг агаарын бохирдлын эсрэг хийж байна гэж ойлгох хэрэгтэй.

-Гэр хорооллынхон түүхий нүүрс түлж агаарыг их хэмжээгээр бохирдуулдаг учир орон сууцжуулах шаардлагатай гэж үздэг.Үүнийг хөтөлбөрт хэрхэн тусгасан бэ?

-Үндэсний хөтөлбөрт Монгол Улсын Засгийн газраас Барилга хот байгуулалтын яам, Эрчим хүчний яамтай хамтарч хийх ажлуудыг тусгасан. Нийслэлийн хүн амын 60 гаруй хувь нь гэр хороололд амьдарч байгаа бөгөөд тэд төвлөрсөн инженерийн шугам сүлжээнд холбогдоогүй орчинд амьдарч байна. Агаар орчны бохирдлын эх үүсвэрийн хамгийн том шалтгаан энэ юм. Орон сууцжуулах талаар ярихаар дэд бүтцийн асуудал давхар хөндөгддөг. Бид төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаанд түшиглэж, олон улсын байгууллагууд, зарим улс оронтой хийсэн хөнгөлөлттэй зээлийн хүрээнд томоохон ажлууд хийнэ. Тухайлбал, Баянхошуу, Сэлбэ дэд төвийн ажил нэлээд эрчимтэй явж байна. Олон эх үүсвэрээс хөрөнгийн асуудлыг шийдэж хэрэгжүүлж буй ажил. Гэр хорооллын орчны бохирдлыг бууруулах, дэд бүтцэд хэсэгчилж холбох зорилт дэвшүүлж байгаа. Хамгийн их хөрөнгө оруулалт хийж байгаа хэсгүүдээ төвийн дулаанд холбохоор болсон. Баянхошууг төвийн системд холбохоор том оврын 20 гаруй зуух төвийн системд давхар холбогдчихно. Үндэсний хөтөлбөрт инженерийн дэд бүтцийн чиглэлээр бичил дэд төвийн тоог нэмэгдүүлэх, инженерийн шугам сүлжээнд холбогдох боломжийг гэр хорооллын өрхүүдэд олгох ажлыг тусгасан.

-Аж үйлдвэр, технологийн паркийг хөгжүүлэх тухай яригдаад байгаа. Ямар ажлууд хийгдэж байна?

-Нийслэлийн хэмжээнд Багануурын үйлдвэр технологийн парк, Эмээлтийн аж үйлдвэр технологийн парк, Налайхын барилгын материал үйлдвэрлэл түүнийг ложистикийн төвтэй нийлүүлэх гэсэн үндсэн гурван нэгж ажиллаж байгаа. Эдийн засгийн нөхцөл байдлаас хамаараад дэд бүтцийн зарим хэсгийг хэрэгжүүлээд байна. Аж үйлдвэр технологийн паркийг төр, хувийн хэвшлийн хамтын дэмжлэгээр хийх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа.Зөвхөн Эмээлтийн үйлдвэр технологийн паркийн ТЭЗҮ-ээс харахад 10 мянган ажпын байр бий болохоор тооцоо харагдаж байна. Эдийн засгийг тогтвортой, аж ахуйн нэгж иргэдийг орлоготой байлгах, агаар, орчны бохирдлыг бууруулахад ихээхэн нөлөөтэй ажил болно.

-Төв цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барих асуудал юу болсон бэ?

-Энэ 2017 оноос цэвэрлэх байгууламжийн ажлыг эхлүүлнэ.

Б.ДОЛЗОДМАА

Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт эрхтэн болон үүдэл эс шилжүүлэн суулгах өндөр технологийг нутагшуулах хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхлээд байгаа билээ. Энэ удаа тус эмнэлгийн эмч нар амьтанд зүрх шилжүүлэн суулгах туршилтын мэс засал хийжээ. Академич Н.Баасанжаваар удирдуулсан туршилтын мэс заслыг цаашид үргэлжлүүлэн хийх юм байна. Одоогоор Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг амьгүй донороос гурван хүнд нэгэн зэрэг эрхтэн шилжүүлэн суулгах түвшинд хүрээд байгаа аж. Гэхдээ одоогоор эрхтний донорын асуудлыг дэмжих иргэдийн оролцоо чухал байгаа юм байна. Өөрөөр хэлбэл, донорын тухай хуулиар амьд болон амьгүй донороос эд, эрхтэн авч болохыг зөвшөөрсөн ч монголчуудын сүсэг бишрэлээс шалтгаалан эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйлчилгээ төдийлөн хөгжиж чадахгүй байгаа гэж ойлгож болох нь.

Амьтнаас эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засалд оролцсон Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн эрхтэн шилжүүлэн суулгах багийн гишүүн, Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн Мэдээгүйжүүлэг судлалын тэнхимийн эрхлэгч, профессор Л.Ганболдтой ярилцлаа.

---

-Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгт өнгөрөгч долоо хоногт манай улсад анх удаа амьтанд зүрх шилжүүлэн суулгах туршилтын мэс заслыг хийжээ. Та энэ хагалгаанд ямар үүрэг гүйцэтгэв?

-Миний хувьд гахайг унтуулах, зохиомол амьсгал хийх, хүчилтөрөгчийн хангамж, цусны эргэлтийг хэвийн байлгах үүрэгтэй ажилласан. Олон улсын хуулиар гахайн дээр туршилтын хагалгаа хийхийг зөвшөөрсөн байдаг. Гэхдээ туршилт хийхдээ амьтныг өвтгөхгүй, зовоохгүй байх ёстой. Энэ дагуу бид хүнд хэрэглэдэг аргаар булчинг нь суллаад, зохиомол амьсгал хийсэн.

-Мэс заслын баг хичнээн хүний бүрэлдэхүүнтэй байв. Аль эмнэлгийн эмч хагалгааг гардан хийсэн бэ?

-Энэ удаагийн мэс заслыг Улсын гуравдугаар эмнэлгийн зөвлөх эмчээр ажиллаж байсан академич Н.Баасанжаваар удирдуулж хийсэн. Манай эмнэлгийн хувьд зүрхний мэс заслаар мэргэшээгүй ч эрхтэн шилжүүлэн суулгах хөтөлбөрийнхөө хүрээнд амьтанд зүрх шилжүүлэн суулгах мэс заслыг анхлан хийж, амьдралд нэвтрүүлэхийг зорьж байна. Энэ удаагийн хагалгааг нэгдүгээр эмнэлгийн О.Ганбат, Б.Батсайхан эмч нар гардан хийсэн.

-Зүрх шилжүүлэн суулгах мэс засал хийх сэдэл анх яаж төрсөн юм бол?

-Гадны улс оронд хүмүүс “Намайг ямар нэг гэнэтийн аюул, осолд орвол миний зүрх, элэг, бөөрийг ашиглаж болно” гэсэн гарын үсэгтэй бичиг халаасандаа хийгээд явдаг гэж байгаа. Тэгвэл тархины эргэшгүй өөрчлөлтөд орсон хүний эрүүл элэг, бөөр, уушиг, нойр булчирхай, зүрх, нүдний эвэрлэг гэх мэт найман эрхтэнийг хүнд шилжүүлэн суулгаж болдог. Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэг одоогоор амьгүй донороос элэг, бөөрийг амжилттай шилжүүлэн суулгаж байгаа. Бөөр шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 2006 оноос хойш 130 гаруй хүнд, элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 35 хүнд шилжүүлээд байна. Энэ хугацаанд бид тархины эргэшгүй өөрчлөлтөд орсон зургаан хүний 12 бөөр, нэг элгийг өөр хүнд шилжүүлсэн. Гэтэл эдгээр хүмүүсийн эрүүл зүрхийг бид ашиглаж чадахгүй байсан. Ингээд бид зүрх шилжүүлэн суулгах мэс заслыг хүнд хийдэг болохын тулд анхны алхмаа хийж эхэллээ.

-Тэгвэл энэ мэт хагалгааг дахиад хичнээн удаа хийх шаардлагатай вэ?

-Энэ удаад бид нэг гахайн зүрхийг авч угаагаад буцаагаад оёсон байгаа. Харин сарын дараа хоёр гахайг мэс засалд оруулж нэг гахайнаас нөгөө гахайд зүрх шилжүүлэх юм. Хоёрдугаар шат гэж хэлж болно. Энэ хагалгаанаас бид илүү их зүйлийг сурах боломжтой. Тухайлбал, зүрхээ өгч буй гахайн цусыг авч нөгөө гахайнд юүлэх, цусны нөөцтэй болох зэрэг ач холбогдолтой. Хэсэг хугацааны дараа есөн сард дахиад хийнэ. Энэ маягаар нэг гахайн зүрхийг нөгөө гахайнд саадгүй авч тавьдаг болохыг бид зорьж байна. Ингэж чадвал хүнд зүрх шилжүүлэн суулгах урьдач нөхцөл бүрдэх юм.

-Хагалгааны үед ямар нэгэн хүндрэл гарсан уу. Хэдэн цаг үргэлжлэв?

-Таван цаг үргэлжилж амжилттай болсон. Гахайн зүрхний хана хүнийхээс нимгэн, судас нь илүү торгомсог юм билээ. Зүрхний анатоми, физиологи өөр учраас уушиг руу гуурс тавиад зохиомол амьсгал хийгээд амьдруулахад хүнийхээс өөр байх, чадахгүй байх, будилах, оёдол тавихаар сэтрэх гэх мэт гахайны зүрх судасны бүтэц хүнийхээс нилээд өөр байсан. Үүнийг бид урьдчилан тооцоолж, ямар нэг хүндрэл тохиоход бэлтгэлтэй байсан. Зүрхний хагалгаа амар биш. Мэс заслын шинжлэх ухааны оргил нь зүрх судас байдаг. Зүрхний эмгэгүүд нь дотрын талдаа ч, мэс заслын талдаа ч хамгийн түвэгтэй. Энэ ч утгаараа хамгийн их шинэ технологи, эмийн бодис хэрэглэгддэг. Гуравдугаар эмнэлэг зүрхний мэс заслаар мэргэшсэн тул цаашдаа тэдэнтэй хамтарч зүрхний мэс заслыг хийнэ гэж бодож байгаа.

-Энэ удаагийн мэс засалд хичнээн төгрөг зарцуулав. Ямар технологи ашигласан бэ?

-Зүрх уушигны хиймэл эргэлтийн аппарат гэх мэт олон технологийг энэ хагалгаанд зориулж бид бэлтгэсэн. Хагалгаанд сая 600 мянган төгрөг зарцуулагдсан. Хоёр зуун мянган төгрөгөөр гахайгаа авч, үлдсэнийг эм тариа, багаж материалд зориулсан.

-Хүнд зүрх шилжүүлэн суулгах мэс заслыг хийхийн тулд хичнээн төгрөгөөр, ямар технологи оруулж ирэх шаардлагатай вэ?

-Элэг шилжүүлэн суулгах хагалгааны тоног төхөөрөмжид хоёр тэрбум төгрөг, цусны улаан чөмөг шилжүүлэн суулгах мэс заслын тоног төхөөрөмжид дөрвөн тэрбум төгрөг зарцуулагдаж байсан. Зүрхний мэс засал дээр мөн тийм хэмжээний хөрөнгө мөнгө хэрэг болох нь дамжиггүй.