Month: January 2017

Хөшигийн хөндийн шинэ нисэх буудлын менежментийг концессын гэрээний дагуу япончуудад хариуцуулах хэлэлцээ өнөөдөр Улаанбаатарт эхэлж байна.

Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг 2015 оны эхээр Япон улсад айлчилж, Ерөнхий сайд Шинзо Абэтэй хамтын ажиллагааны зарим нэг тохиролцоонд хүрсэн.

Үүний нэг нь шинэ нисэх буудлын менежментийг Японы консорциумд хариуцуулах байв. Гэхдээ менежментийн компанийг консорциум дангаараа эзэмшихгүй. Тэд 51 хувийг нь эзэмшиж, менежментийг нь толгой мэдэн хийх бол Монголын Засгийн газар 49 хувьд нь хөрөнгө оруулж, эрх мэдлээ хэрэгжүүлнэ.

“Мицүбиши Чиёодо” компани Хөшигийн хөндийн олон улсын нисэх буудлын барилгын төслийг удирдаж байгаа.

Улмаар манай Засгийн газар 2015 оны аравдугаар сард шинэ нисэх буудлыг “Хөрөнгө оруулах-ашиглах-шилжүүлэх” нөхцөлтэй концессын шууд гэрээгээр эзэмшүүлэх шийдвэр гаргасан. Дараа нь Ерөнхий сайдын захирамжаар хэлэлцээрт бэлтгэх ажлын хэсэг байгуулсан юм. Нисэх буудлын барилга байгууламж Монголын төрийн өмчийнх байна. Харин үйл ажиллагаа явуулахад шаардлагатай тоног төхөөрөмж, сэлбэг материал худалдаж авах, онгоцны буудлыг тохижуулах хөрөнгийг менежментийн компани санхүүжүүлнэ.

Манай тал 49 хувьд ногдох хөрөнгөө санхүүжүүлэх юм. Ингээд онгоцны буудлыг ашиглана. Ингэхдээ онгоцны буудлыг барихад авсан зээлийг эргэн төлөх, өөрсдийнхөө оруулсан хөрөнгийг нөхөх, тодорхой хэмжээний ашиг олох менежмент хийх учиртай. Гэрээний дагуу хэсэг хугацаанд нисэх буудлыг ашиглаад Монголд буцааж шилжүүлнэ. 30 жил ашиглаад шилжүүлэхэд нисэх буудал барьсан зээлийг эргүүлэн төлөх, өөрсдийн оруулсан хөрөнгөө нөхөх, тодорхой хэмжээний ашигтай ажиллах боломжтой гэсэн саналыг Японы консорциумынхан ирүүлжээ.

Шинэ нисэх буудал нь ойролцоогоор 600 сая ам.долларын өртгөөр босож байна. Одоо үйл ажиллагаа явуулж буй “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудал жилд дээд тал нь нэг сая зорчигч хүлээн авч байгаа. “Чингис хаан”-ых шиг зорчигчийн урсгалтай, менежментээр ажиллавал Хөшигийн хөндийн нисэх буудал хөрөнгө оруулалтаа хэзээ нөхөх нь тодорхойгүй гэнэ. Иймээс л Японы туршлагатай компаниудаар менежмент хийлгэхээр дуртай зөвшөөрч, хамтарч ажиллахаар болжээ.

Хөшигийн хөндийн нисэх буудал жилд гурван сая зорчигч хүлээн авах хүчин чадалтай. Тиймээс зорчигчийн тоог өнөөгийнхөөс гурав дахин өсгөх боломжтой юм. Нислэгийн бус орлогыг автомашины зогсоол, татваргүй барааны дэлгүүр, зоогийн газар, кофе шоп, зар сурталчилгааны самбарын түрээс зэргээс бүрдүүлдэг байна. “Чингис хаан” нисэх буудал орлогынхоо 90 хувийг нислэгийн, үлдсэнийг нь нислэгийн бус үйлчилгээнээс бүрдүүлж байгаа. Тиймээс Японы компаниудын “ноу хау”-г ашиглаж, зорчигчийн тоог өсгөхийн зэрэгцээ нислэгийн бус орлогыг нэмэгдүүлэх стратеги баримтлах юм байна.

Бусад хөгжсөн орны нисэх буудлын нислэгийн бус орлого нь нислэгийнхтэйгээ тэнцүү байдаг аж. Түүнчлэн нислэгийн бус орлого нэмэгдэх тусам нислэгийн үйлчилгээний тарифаа бууруулдаг жишигтэй гэнэ. Ингэснээр авиакомпаниудад таатай нөхцөл үүсэж, нислэгийг тоогоо нэмдэг зүй тогтолтой аж.

Хөшигийн хөндийд манан их буудаг учраас нислэг их саатна гэсэн шүүмжлэл гарсан. Зам, тээврийн хөгжлийн яамны Агаарын тээврийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах хэлтсийн дарга С.Мөнхнасан “Хэд хэдэн байршилд цаг агаарын бүх төрлийн ажиглалт олон жил хийсний үндсэн дээр сонгосон учраас ямар нэг эргэлзээ байхгүй.

Одоогийн нисэх буудалд том онгоц зөвхөн баруун хойноос буудаг, мөн баруун хойшоо л хөөрдөг. Энэ нь нислэг саатахад нөлөө үзүүлдэг. Хөшигийн хөндийн нисэх буудал хоёр талаас хөөрч, буух боломжтой. Иймээс цаг агаараас, ялангуяа салхинаас үүдсэн нислэгийн саатал үндсэндээ байхгүй болно. Үргэлж өтгөн манан тогтож байдаг гэвэл өрөөсгөл ойлголт” хэмээн няцаасан юм.

Зам, тээврийн хөгжлийн яамнаас “Чингис хаан” нисэх буудлыг үндсэн үйл ажиллагааных нь чиглэлээр ажиллуулах бодлого баримталж байгаа аж.

“Чингис хаан” нисэх буудалд МИАТ компанийн Агаарын хөлгийн засвар, үйлчилгээний төв, Нислэгийн удирдлагын төв, Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын Шалгалтын нислэг, зураглалын алба, Цэргийн нислэгийн 303 дугаар анги, бусад авиакомпани ажиллаж байгаа. Иймээс зөвхөн арилжааны нислэгийн хэсэг нь л Хөшигийн хөндий рүү нүүх гэнэ.

“Чингис хаан” нисэх буудлыг үр бүтээлтэй ашиглахын тулд Нислэгийн сургалтын төв, Бага оврын нислэг хөгжүүлэх төв байгуулж, үйл ажиллагааг нь дэмжих юм байна. “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудал “Буянт-Ухаа” нэртэйгээр 1957 онд байгуулагдсан аж.

МУИС сургалтын төлбөрөөс гадна суурь хураамж авдаг байна. Оюутнуудаас үндэслэлгүйгээр суурь хураамж авч байгааг эсэргүүцэн тус сургуулийн нэгдүгээр байрны гадна талбайд оюутнууд эсэргүүцлийн жагсаал хийхээ мэдэгдсэн. Тус сургуулийн захиргаанаас энэхүү хураамжийг оюутны сурч боловсрох таатай орчныг бүрдүүлэхэд зарцуулдаг гэдэг ч бодит байдалд ахиц гарахгүй байгааг оюутнууд хэлж байв. Энэ үеэр тэдний байр суурийг сонирхсон юм. МУИС-ийн Оюутны холбооны тэргүүн Б.Хосбаяр ярихдаа:

-МУИС-ийн удирдлагууд сургалтын төлбөрөөс гадна суурь хураамж авдаг. Бакалаврын түвшний оюутан жилд 224 мянган төгрөг, магистр докторын оюутан 336 мянган төгрөг суурь хураамжид төлдөг. Уг суурь хураамжийг таван жил авч байгаа бөгөөд суурь хураамжийг авснаар бидний сурах орчинд өөрчлөлт орсонгүй. Жил бүр л энэ асуудлыг ярьдаг. Одоо оюутнууд тэмцэх цаг нь болсон гэж бодож байна. Сургуулийн захиргаанд жил бүр гомдол гаргаж, өргөдөл өгдөг. Бид сургуульдаа мөнгө өгч болно. Гэхдээ тэр мөнгийг юунд зарцуулж байгааг л асууж, шаардаж байна. Бидний адил улсын их, дээд сургуулиуд барилга байгууламжийн чанар нь сайжирч байна. Гэтэл манай сургууль хэвээрээ л байгаад байгаа. Сургуулийн захиргаанд шаардлага хүргүүлсэн ч хариугаа авахад номын сангийн ном бүрдүүлэлт, сургалтын орчинд ашигладаг гэсэн цаасан дээрх хэдэн тоо өгсөн. Гэтэл нүдэнд ил хийсэн зүйл юу ч байхгүй байна. Өнгөрсөн жил энэ суурь хураамжийн мөнгө 5.8 тэрбум төгрөг болсон гэсэн” хэмээв.

Харин МУИС-ийн зүгээс оюутнуудын эсэргүүцэлд хариу болгож “Суурь төлбөр гэж юуг хэлээд байна вэ гэсэн сэтгүүлчийн асуултанд МУИС-ийн захирал Р.Бат-Эрдэнэ хариулсан ярилцлагыг “шейр”-хийжээ.

-Их сургуулиуд яагаад кредит буюу багц цагт суурилсан сургалтын зохион байгуулалтад шилжив, үүнтэй холбоотойгоор санхүүгийн систем нь яаж өөрчлөгдөв гэдэгтэй холбоотой л доо. МУИС суурь төлбөрийг ялган тогтоосноор нийтлэг үйлчилгээний төлбөрийг давхардуулан авахыг зогсоосон. Суралцаж байгаа оюутан өөрийн боловсрол эзэмших үйл явцын эзэн байж, аль хичээлийг хэдийд сонгон үзэхээ шийддэг зарчимд шилжихээр бид бүр 1990-ээд оны эхээр чигээ тогтоосон. Гэвч энэ шилжилт олон жил сунжирч бүрэн гүйцэд болоогүй байсныг сүүлийн гурван жилд МУИС өөрийнхөө хүрээнд гүйцээн хэрэгжүүлж байна. Ингэж оюутан бүр өөрийн сонирхол, боломжид тулгуурлан сонголт хийж байгаа тохиолдолд төлбөр тооцооны систем ч үүнд нийцсэн байх учиртай. Иймээс 2011 онд МУИС-ийн Удирдах зөвлөл сургалтын төлбөрийн хэмжээг оюутны сонгох хичээлийн багц цагийн төлбөр (tuition) болон нийтлэг авах үйлчилгээний суурь төлбөр (fees)-ийн нийлбэр байхаар тогтоосон нь манайхтай ижил төстэй гадаадын сургуулиудад нийтлэг жишиг болсон практик юм. Оюутан бүр хэдэн кредитийн хичээлийг тухайн семестрт сонгон судалж байна, түүндээ таарсан төлбөрийг улирал, улиралдаа төлөх боломжтой болсон. Өмнө нь бол оюутны хичээлээ сонгох боломж бүрдээгүй байх үед бүх оюутныг нэгэн ижил хичээл судлуулахаар сургууль нь урьдчилан оноож, түүнд харгалзуулан төлбөрийн хэмжээг бүхлээр нь нэгэн ижил хэмжээгээр тогтоож авдаг байсан. Өнөөдөр ийм байдлаар үргэлжлэх ёстой гэж үздэг хүмүүс байсаар байна.

МУИС-ийн зардлыг задалж үзвэл захиргаа, аж ахуй, шуудан холбоо, сургалтын алба, мэдээллийн технологи, номын сан, хичээл практик, багш ажилтны цалин хөлс, халаалт, цахилгаан, цэвэр, бохир ус ашиглалтын гэхчлэн бүрдэл хэсэгтэй. Үүнээс байрны ашиглалтын зардлыг улсын төсвөөс хариуцдаг. Оюутан хэдэн хичээл сонгохоос хамааралгүй гардаг зардал буюу захиргаа, аж ахуй, шуудан холбоо, сургалтын алба, мэдээллийн технологи, оюутны үйлчилгээ, номын сан, цэвэрлэгээ, урсгал засвар, ажилтан, ажилчдын цалин хөлс зэрэг нь нийтлэг үйлчилгээний зардал бөгөөд үүнийг суурь төлбөрөөс санхүүжүүлж байна. Харин хичээл сургалттай шууд холбогдох багшийн цалин, тэднийг хөгжүүлэх зардал, хичээл практик, сургалтын лаборатори, кабинетын багаж хэрэгсэл, түүхий эд, урвалж бодис, ашиглалтын зардлыг багц цагийн төлбөрт шингээсэн байгаа юм. Үүний дүнд оюутан хүн сонгосон хичээлийн тооноосоо хамааран нийтлэг үйлчилгээний зардлыг дахин дахин давхардуулан төлөхөөс хамгаалсан зарчим юм. Олон улсын их сургуулиудад баримталдаг сургалт, нийтлэг үйлчилгээний төлбөрийн задаргааны энэ зарчим бол 1990-ээд оноос хойш бидний хэрэгжүүлэхийг зорьж буй кредитийн системд шилжих үйл явцын үндсэн зарчим гэдгийг боловсролын салбарынхан ч ойлгож, нэвтрүүлэх хэрэгтэй.

Эрүүл мэндийн сайдын тушаалын дагуу эрүүл мэндийн даатгалын сангийн санхүүжилтээр элэгний С, В вирус тоолох шинжилгээг үнэгүй хийж байна.

Тус шинжилгээг ХӨСҮТ болон Улсын нэгдсэн нэгдүгээр төв эмнэлгүүдэд үнэгүй авч байгаа бөгөөд шинжилгээнд хамрагдах иргэд харьяа дүүрэг, орон нутгийн эмнэлэгтээ С, В вирустэй эсэхээ тодорхойлуулсан байх шаардлагатай аж. Харьяа эмнэлгийн маягт, эрүүл мэндийн дэвтэртэйгээ ирж шинжилгээнд хамрагдах цаг аван үйлчлүүлэх аж.

Дээрх шинжилгээг урьдчилан цаг авсан иргэд даваа, пүрэв гарагийн 08:30-10:00 цагийн хооронд өгөх боломжтой.

Сайн дураар шинжилгээнд хамрагдахыг хүссэн иргэд ХӨСҮТ-д вирус тогтоох шинжилгээг 20 мянган төгрөг, вирус тоолох шинжилгээг 165 мянган төгрөг төлөн өгөх боломжтой юм.

Өнгөрсөн амралтын өдрөөр зам тээврийн ослын улмаас 14 хүн хүнд хөнгөн гэмтсэн байна.

Тухайлбал, СХД-ийн нутаг Толгойтын зам, СХД-ийн ЗДТГ-ын хойд замд H.Verne маркийн авто машины жолооч Ш нь T.Prius маркийн Ү жолоочтой авто машинтай мөргөлдөж 30 настай эмэгтэй Б нарын 2 хүн гэмтжээ.

Мөн Өмнөговь аймгийн Ноён сумаас урагш 10 км шороон замд T.Landcruiser маркийн Б жолоочтой авто машин онхолдож жолооч 59 настай эрэгтэй Б-ийн амь нас хохирч 1 хүн гэмтсэн байна.

Амралтын өдрүүдэд согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 61 жолоочийг илрүүлж гарч болзошгүй осол хэргээс урьдчилан сэргийлж ажиллажээ.