Month: February 2016

Улсын хэмжээнд малын гоц халдварт хонь, ямааны цэцэг өвчин таван аймгийн 24 суманд гараад байгаа.

Тодруулбал, Сүхбаатар аймгийн Түвшинширээ, Асгат, Сүхбаатар, Мөнххаан, Түмэнцогт, Баяндэлгэр, Халзан, Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал, Дорнод аймгийн Баянтүмэн, Дорноговь аймгийн Замын-Үүд-д цэцэг өвчин гарсан.

Тиймээс Багануур дүүргийн Хэрлэн, Налайх дүүргийн Тэрэлжийн уулзвар, 4 дүгээр зөрлөг, Багахангай дүүргийн замын цагдаагийн пост, Сонгинохайрхан дүүргийн авто тээврийн шалган нэвтрүүлэх товчоодын дэргэд халдваргүйжүүлэлтийн постыг ажиллуулж эхлээд байна.

Ингэснээр өнөөдрийн байдлаар дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрт малын гоц халдварт цэцэг өвчний шинж тэмдэг өвчний тохиолдол илрээгүй байна.

Математик хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжиж буй Геометрийн олимпиад гурав дахь жилдээ Архангай аймагт зохион байгуулагдаж байна. 14 сумын 250 гаруй оролцогчидтойгоор энэ удаагийн олимпиад “Тойрог” сэдвийн доор зохион байгуулагдаж буй юм.

Геометрийн олимпиадын нээлт өнөөдөр болсон бөгөөд аймгийн ЗДТГ-ын НХХ-ийн дарга Ш.Нямдаваа, МУИС-ийн Математикийн тэнхимийн эрхлэгч доктор В.Адъяасүрэн нар оролцож мэндчилгээ дэвшүүлж, баяр хүргэлээ.Олимпиад 2 өдөр үргэлжилж маргааш дүнгээ гаргана.

Цаг уур орчны шинжилгээний газраас гаргасан тав хоногийн цаг агаарын урьдчилсан мэдээг хүргэж байна.

2016 оны 02 дугаар сарын 28-наас 03 дугаар сарын 03-ныг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв:

29-нд зарим газраар, 2-нд баруун зүгийн нутгийн баруун хэсгээр бага зэргийн цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна. Салхи 2-нд Алтайн уулсаар секундэд 18-20 метр хүрч ширүүснэ.

Хүйтний эрч суларч Завхан голын эх, Увс нуур болон Дархадын хотгор, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 27-32 хэм, өдөртөө 12-17 хэм, Хэнтэйн уулархаг нутаг, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Халх голын хөндийгөөр шөнөдөө 18-23 хэм, өдөртөө 6-11 хэм, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 7-12 хэм хүйтэн, өдөртөө 3-8 хэм дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 12-17 хэм хүйтэн, өдөртөө 2 хэм дулаанаас 3 хэм хүйтэн байна.

Булган аймгийн Прокурорын газраас аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газартай хамтран ШШГЕГ-ын харьяа онцгой дэглэмтэй хорих 439 дүгээр ангийн эмнэлгийн үйл ажиллагаанд шалгалт хийжээ. Тус хорих ангийн эмнэлэг нь зургаан ортой, нэг их эмч, дөрвөн сувилагчтайгаар үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд он гарсаар нийт 11 ялтан хэвтэн эмчлүүлсэн байна.

Шалгалтаар хорих ангийн эмнэлгийн үйлчилгээ, эм, эмнэлгийн хэрэгслийн чанар, аюулгүй байдал нь холбогдох хууль тогтоомжид заасан шаардлагыг хангахгүй байгааг тогтоожээ. Иймд Хорих 439 дүгээр ангийг ялтны эрхийг хамгаалахтай холбоотой Олон улсын гэрээ конвенцын заалтыг хэрэгжүүлэх, ялтнуудад эмнэлгийн үйлчилгээ явуулахдаа эрүүл ахуйн стандарт шаардлагад нийцсэн эм, эмнэлгийн хэрэгслээр хангах, ялтнуудын эрхээ эдлэх боломжоор хангахыг анхааруулсан байна.

“Миний Дагестан”-аараа уул нутгаа манант бөмбөрцөг даяар магтан дуулж чадсан Дагестаны их яруу найрагч, цуут Расул Гамзатовын 3864 мөр бүхий шүлэглэсэн туужийг шимтэн уншлаа. Шимтэхийн учир, сэтгэл зүрхийг булиглуулан булаах, басхүү гунин тунин яваа хонгорхон Асяг сэтгэлийн угаас өрөвдөн хайрлуулах шидтэй зохиол ажээ.

Ася хэмээх хонгорхон охин арван жилийн сургуулиа дөнгөж төгсөөд дэгж дэрвэн хөөрч явна. Гэвч түүний замд тохиолдох булсан хавх шиг гай барцадыг эцэг нь аль эртнээс зэхсэн байсныг тэр яахин мэднэ. Учир нь, Асягийн аав хоньчин Али архины халуунд охиноосоо үе мултархай ах Осман гэгч олхиогүй амьтны эхнэр болгохоор Османы аавтай сүй тавьчихсан байна. Хэлсэн бол хэлсэн, буцах аргагүй, булзах газаргүй гэсэн уулынхны шударга зан Алид нэвт шингэчихсэн юмсанжээ. Хэлсэндээ хүрдэг хатуу эцэг нь охиноо цэцэг цэврүү шиг насанд нь архичин Османы эхнэр болгон өгөхөөр зэхээд сургуулиа төгсөхийг нь хүлээж байсан аж. Гэвч Ася бол өөрийнхөө хувь заяаг өөрөө шийдэх эрхтэйгээ ухаарсан зоригтой, ухаантай охин байлаа. Османд дургүйгээ, оюутан болж суралцах хүсэлтэйгээ эцэг эхдээ учирлавч нэгэнт шийдсэн эцэг нь өөрийнхөөрөө зүтгэнэ. Арга мухардсан Ася богтлогдохынхоо өмнөх шөнөө ангийн багштайгаа уулзсанаар зориг шулуудан гэрээсээ явахаар шийднэ. Маргааш нь Османы тэрэг тэрэг инж өглөгийг орхиод өөрийнхөө хувь заяаны эзэн болж явахаар шийдсэнээ эцэг эхдээ дуулгахад аав нь түүнийг гэрээсээ хөөнө. Худ ураг бололцох хүмүүс нь хүүхнээ авахаар хоньчин Алигийнд ирэхэд Ася бүсгүй аль хэдийнэ гэрээсээ хөл нүцгэн хөөгдөөд явчихсан байна. Уул нутаг, Кавказ даяар ийм явдал урьд өмнө тохиож байгаагүй гэж үзсэн хүмүүс Алиг өрхийн тэргүүн шиг тэргүүн байсангүй гэж, эмс охидоо толгой дээрээ гаргалаа гэж элдэвлэн шившиглэнэ.

…Хүйтэн халуун хачиртай мэдээг

Хүмүүс өөр өөрийнхөөрөө ойлгов

Зарим нь гар барьсан юм шиг саймшрав

Зарим нь гал гарсан юм шиг сандрав…

Расул Гамзатовтой уран үгийг уралдуулж утга санааг ягштал буулгасан Р.Чойномын гайхамшигт орчуулга хэн бүхний зүрх сэтгэлийг эрхгүй булаана вий.

Харин инжилсэн хүүхэн нь дайжаад явчихсанд хорссон Осман хөрөнгө цохиж эцэг эхтэй нь тохиролцоод долоогоо ч төгсөөгүй хөөрхий Сүпээг авч сууна. Анхны шөнөө Осман, Сүпээтэй нүүр учирч:

“…-Амар байна уу? За яамай даа хө!

Алив гутлыг минь чангаагаач

Хром байтлаа хөл нухаад байх юм

Хойш нь тат! хөл мулталчихуузай

Уухайс даа! Овоо юм л даа чи чинь

Уг нь чи бид хоёр таарах л юм байна

Ус хийчих хө тэр түмпэнд

Угаачих хө энэ хөлийг

Айлын авгай шиг хөдлөөрэй хө

Ай цэгий! Юунд нүүрээ буруулаа вэ!

Орой болгон хоёул хэвтэх

Ороо засахаа мартаагүй биз?

За, за! Гонжийтол битгий зогсоод бай!

Залхууралгүй хувцас сандал дээр тавь!

Дуусгаач…, шөнө богино. Өнгөрлөө.

Дуулав уу?, Дэнлүү унтраа!…

Сүпээ охин хэнтэй сууснаа сүүлд нь мэдэж хар нялхаараа үйлээ үзнэ. Харин үүнийг мэдээд гэрээсээ хөөгдсөн Ася бүсгүйн зам ч дардан байсангүй. Кавказ бүсгүй Ася маань хоосон нойтон, хээр хөдөө явсаар Москвад ирж зорьсон ёсоороо оюутан боллоо. Энэ хугацаанд түүний сэтгэлт Юсуп гэнэт гарч ирнэ. Ася бүсгүйн хувь тавилан цааш хэрхэн өрнөхийг “Кавказ бүсгүй” номноос эрхэм уншигч мэднэ биз ээ. Уул нутгийн бүсгүйчүүлийнхээ зовлон жаргалыг сайнтай муутай нь дэлгэн харуулж, хуучны бурангуй ёс заншлаа эсэргүүцсэнээрээ Гамзатовын энэ зохиол онцлог билээ. Манайд 2002 онд эл шүлэглэсэн тууж ердөө 300 хувь хэвлэгджээ.

Г.ЛХАГВАДОРЖ

ШУТИС- ийн Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн багш, доктор Т.Улаанбаатар

Бүх нийтээрээ боловсролд анхаарч, хүмүүжил хоцрогдоод байна. Хүмүүжилгүй, боловсролтой улсууд их гарч байгаа учраас нийгэмд сөрөг үр дагавар гарч байна.

Тийм учраас боловсролоос түрүүнд хүмүүжлийг тавьж, боловсролын системийг өөрчлөх хэрэгтэй байна. Энэ асуудлыг дэмжих улсууд маш их байна. Зохиолчид, багш нар, нийгмийн сэхээлэг оюунлаг хэсэг дэмжиж байгаа учраас бид зохион байгуулалтад орохыг эрмэлзэж байгаа юм. Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулж, үзэл бодлоо илэрхийлж, дэмжиж байгаа улсуудаа нэгтгэх хэрэгтэй байна.

Хүмүүжил олгохын тулд хүүхдийг гуравдугаар анги хүртэл хүмүүжил олгох сургалт явуулж түүнээс дээш ангид хүмүүжил, боловсрол олгох зэрэгцэн орж, шаардлагатай бол дээд боловсрол олгох учиртай. Бүх хүн дээд боловсролтой байх албагүй. Харин хүн байх учиртай. Хүмүүжил гэдэг хүн байх гэсэн үг. Эхлээд хүн болгочихоод дараа нь амьдралын хэрэгцээ шаардлагын үүднээс боловсрол олгох учиртай. Гол нь хүн болгох хэрэгтэй.

Бидний үед боловсрол гэж айхавтар шуурдаггүй. Багаасаа эмээ, өвөөгийн гар дамжиж хүн болцгоосон. Хамтын хүмүүжлийн тогтолцоогоор орсон гэж болно.

Ахмад настай хүмүүсээс эмээдэг. Аав ээж, хамаатан садан, нутаг усныхан настай хүмүүс бүгд л хүүхдийг хүмүүжүүлж, хүн болгоход нөлөөлдөг байлаа. Одоо бол хүн болгохгүйгээр боловсрол олгоод байгаа юм.