Month: February 2016

-НАЦАГДОРЖИЙН ЗАХИДЛУУД ИЖИЙД МИНЬ ХАДГАЛАГДАЖ БАЙСАН-

Монгол Улсын ардын жүжигчин Гомбожавын Жигжидсүрэнтэй ярилцлаа.

–Хоёулаа яриагаа Их Нацагдоржийн тухай эхэлмээр байна. Кино найруулагчтай зохиолчийн тухай ярьдаг ямар учиртай юм гэж хүмүүс гайхаж магад. “Нацагдоржтой холбогдох хэд хэдэн сэжим надад бий” гэж та нэгэнтээ хэлж байсан санагдана. Түүнийг асуух гээд байгаа хэрэг?

-Их Нацагдоржийн зуун жилийнх нь ойгоор би зургаан ангит баримтат уран сайхны кино хийсэн. Тэгээд тэр гайхамшигт зохиолчийн нэрэмжит шагналыг хүртсэн юм. Үүндээ ихэд бэлгэшээдэг юм. Дашдоржийн Нацагдоржтой холбогдох хэд хэдэн шалтгаан бий гэдэг маань ийм учиртай. Нацагдоржийн ээж сайхан Пагма гэж хүүхэн байжээ. Үнэхээр сайхан хүүхэн байсан гэж эмэг ээж минь ярьдаг байсан. Нацагдоржийн ээж сайхан Пагма, манай эмээ тэр хэд үеийн хүмүүс байж л дээ. Манай эмээг Дуламханд гэдэг байсан. Намайг хойно сургууль төгсч ирэх далаад оны эхэн хүртэл сэрүүн тунгалаг байж 98 насалсан буянтай хөгшин байлаа. Эмээ Нацагдоржийг “Ижийгээ дуурайсан сайхан хүү байсан” гэж ярьдаг байсан. Дашдоржтой суухад нь үеийнх нь охид бүсгүйчүүд “Сайхан Пагма явж явж энэ Дашдоржтой суугаад байхдаа яахав дээ” гэж жиг жуг хийдэг байсан гэдэг. Дашдорж бол хөдөлгөөнтэй хүн байсан юм уу даа. Миний ээж бол Нацагдоржийн үеийн хүн.

Ээжийн маань анхны нөхөр Лооройсамбуу гэж Нацагдорж хамт Германд сурч байсан орос хэлтэй хүн байсан. Буянчуулган гэж том түүхчийн хүү шүү дээ. Хэлмэгдүүлэлтийн үеэр Буянчуулганыг хоёр хүүхдийнх нь хамт бариад цаазалчихсан юм билээ. Надад Германы гахайн ширэн чемодан байдаг л даа. Түүнд нөхөртэйгөө харилцаж байсан захиа, зураг зэргийг хадгалж байжээ. Миний ижийгийн зургаан настай байх үеийн зураг, Нацагдорж хамт авахуулсан нөхрийнх нь зураг хожим үлдсэн. “Нацагдоржийн захиа эргээд санахад дандаа шүлэг зохиол байсан юм байна даа” гэж ээж маань хэлдэг сэн. Нөхөрт нь бичсэн захидлуудыг ээж уншдаг байж л дээ. Тавиад оны дундуур Нацагдоржийн тухай нэвтрүүлэг арааживаар явахад ээж шууд унтраачихдаг байв. Та яаж байгаа юм гэхэд “Энэ хүмүүс Нацагдоржийг амьдад нь хайрлаж, ядарч явахад нь тусалж байсан биш. Тэгтэл миний найз гээд ярихаар нь уур хүрчихлээ” гэж билээ. Харин Нацагдоржид тусалж байсан хүн нь Лхамсүрэнгийн Дэндэв гэж том түүхч байсан. Саяхан 120 жилийн ойг нь тэмдэглэлээ. Тэр хүн эмээгийн дүүгийн нөхөр байв. Шүүх яамны сайд, Улсын Бага хурлын гишүүн байсан мундаг хүн. Онходын Жамъян гүний дараагаар Судар бичгийн хүрээлэнгийн даргаар 10 гаруй жил ажилласан байдаг. Нацагдоржийг сургууль төгсөөд ирэхэд нь Судар бичгийн хүрээлэнгийн түүхийн тасгийн эрхлэгчээр анх удаа Дэндэв гуай тавьсан юм билээ. Нацагдоржийн үед түүхийн тасаг анх байгуулагдаж байсан. Сүүлд Нацагдоржийг бор дарсанд орж ажилтай, ажилгүй явах үед нь Дэндэв гуай нутаг усаар нь хамт явж амардаг байсан гэдэг. Түүний “Миний нутаг” шүлэг нь анх Судар бичгийн хүрээлэнгийн ханын сонинд гарсан гэдэг. Энэ бүхнээс харахад Нацагдоржтой би холбоотой байдаг.

–Нэгэнт зохиолчоор эхэлснийх зохиолчийн тухай дурсамжаар үргэлжлүүлье. Өнөө жил Сормууниршийн Дашдооровын наян насны ой тохиож байна. Та бол Дооровтой ойр явсан уран бүтээлчийн нэг?

-Дооров бид хоёр кино үйлдвэрт хамт ирж байлаа. Тэр чинь жаран есөн он юм. Мань хүн ерөнхий редактороор, би найруулагчаар ирж байлаа. Тэрхүү арав гаруй жилийн хугацаа бид хоёрыг хүнийх нь хувьд, уран бүтээлчийн хувьд нөхөрлүүлнэ биз дээ. Надад хамгийн ойр явж, сэтгэлээ хуваалцсан хүмүүсийн нэг юм. Сэнгийн Эрдэнэ гуайн “Нарангаравуу” өгүүллэгээр хийсэн “Эх бүрдийн домог” кинонд Жамъянгийн Бунтар найруулагч бид хоёр хамтарч ажилласан. Нэг сонин түүх сөхье. “Эх бүрдийн домог”-ийн зургийг Өмнөговийн Ханбогдод авсан юм. Биднийг зургийн натур руу явах үед Дашдооров “Говийн өндөр” роман, “Өндөр ээж” кино зохиолоороо төрийн шагналд нэр дэвшээд байлаа. Удаа ч үгүй төрийн шагналын тэмдэг энгэртээ гялалзуулаад хүрээд ирдэг юм. Ижий, аавдаа очилгүйгээр зургийн натур дээр ирсэн нь тэр. Бид ч бөөн хөөр баяр болоод хэсэг пижигнэлдлээ. Ингээд Дооровыгоо аваад Ханбогдоос Дундговь, Дэлгэрхангай уул руу нь явлаа. Төрдөө үнсүүлсэн хүнийг ижий, аавд нь үнсүүлэхээр зүтгэж яваа. Нар жаргах үед суманд нь давхиад ирлээ. Дооровыг маань угтаж байгаа хүн ч гэж алга. Одоо шиг утас шөрмөс, харилцаа холбоо хөгжөөгүй цаг. Сумын төвийн хажууханд гэрт нь хүрээд очтол ижий нь дүү охинтой нь хамт гарч ирээд хүүгээ хүзүүнээс нь зүүгдээд үнслээ. Дооров чинь бие томтой ханагар эр. Ижий нь атигар жаахан хөгшин. Хүүгийнхээ хүзүүнээс зүүгдчихсэн үнсэж буй тэрхүү дүр зураг одоо ч нүдэнд харагдаж, нулимсыг минь цийлэлзүүлдэг юм. Төрийн шагналт зохиолчийг төрүүлсэн “өндөр ээж” гэдэг тийм л байдаг юм билээ.

–Өнгөрөгч онд кино урлагийн ой тохиолоо. Ойдоо ямар бэлэг барив. Ном бичээд байгаа дуулдсан?

-Монголын кино урлагийн наян жилийн ой тохиолоо. Миний бие кино урлагтай хувь заяагаа холбоод тавин таван жил болжээ. Энэ хугацаанд 25 бүрэн хэмжээний уран сайхны кино хийсэн байна. Киноны далан жилийн ойгоор “Монгол киноны нэвтэрхий толь”-ийг хийсэн. Түүний хоёрдугаар дэвтрийг өнгөрөгч онд гаргалаа. Миний анхны номонд 300 гаруй кино орсон байдаг. Тэгтэл хоёр мянган оноос хойших арван таван жилийн хугацаанд 600 гаруй кино хийгдсэн байна. Жилдээ гуч, дөчин кино хийж байна. Энэ дундаас жинхэнэ уран бүтээл гэвэл өөр хэрэг л дээ. Одоо бол кино зүгээр л үйлдвэрлэдэг болжээ. “Сүүдэр шийний хүүхдүүд” ном бичээд дуусч байна. Мөн “55:25” гэсэн ном хувьдаа хийж байна. Кино урлагийн академи намайг дурсамжаа бич гэсэн. Хүн харахад зүгээр нэг хоёр тоо байж болох юм. Гэвч энэ бол цаанаа Жигжидсүрэн гэдэг хүн Монголын урлагт 55 жил зүтгэхдээ 25 кино хийжээ гэсэн нэг бодлын тайлан юм даа.

Нэгэнт кино үйлдвэртэй холбогдсоных цээжинд явдаг зүйлээ хэлчихье байз. Кино үйлдвэрийн уран бүтээлийн баг гэдэг чинь тэр чигээрээ атаа хорслын талбар байлаа. Хор гээчийг жинхэнэ найруулдаг газар байлаа. Намайг олон жил ажилласан газраа ингэж хэллээ гэж зарим нь гайхаж магад. Гэхдээ үнэн юм үнэнээрээ сайхан биз дээ. Кино үйлдвэр гээд бодохоор надад сайхан байдаг. Би бол хүний ганц хүү. Ижийгээ, эцгээ алдчихаад газар дэлхий хөмөрчихсөн юм шиг явахад Кино үйлдвэрийн эгэл жирийн ажилчид, миний хамт олон надад түшиг болж, сэтгэлийн зовлон жаргалыг хуваалцдаг байсан. Харин уран бүтээлч нөхөд жалганаас том жижиг чулуу ар нуруу руу нүүлгээд зогсож байна. Ингэхэд би гэдэг хүн Кино үйлдвэрт байхдаа төрөөс нэг ч шагнал авч үзээгүй гээд бодохгүй юу.

–Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн болоогүй юм уу?

-Үгүй юм аа. Сүүлд Соёлын яаманд, Цанжид сайдын үед мэргэжилтэн байхдаа авсан юм.Тэгээд би үндэсний телевизэд очсон хүн. Монгол телевизэд очоод ойгоор нь ардын жүжигчин болсон. Намайг чинь телевизээс төрсөн ганц ардын цолтон гээд манайхан жигтэйхэн хүндэтгэнэ. Үндэсний телевиз үнэндээ хаяа сайтай айл юм. Ямар сайндаа Шаравын Сүрэнжав “Жийгээ, Кино үйлдвэрийн уран бүтээлчдийн чамд хандаж байсан хандлага, телевизийн уран бүтээлчдийн хандлага өдөр шөнө шиг зөрүүтэй байна” гэж нэгэнтээ хэлж билээ. Бусдад тэгж л мэдрэгдэж, ажиглагддаг юм байна.

–Та хэд хэдэн киноныхоо дууны шүлгийг өөрөө бичсэн. “Анхны алхам” киноны дуунд агуу их Мөөеө ая хийсэн байдаг. “Манай хүү нэг юм хийжээ. Мөрдорж оо, чи нэг юм бодоорой” гэж аав тань хэлсэн гэдэг. Энэ талаараа ярихгүй юу?

-Миний аав Жамсрангийн Гомбожав гэж Дорноговь аймгийн Сайхандулаан сумын хүн. Эдийн засагч хүн байсан. Худалдааны яаманд олон жил болсон. Сүүлдээ МОНЦАМЭ-д хорь гаруй жил нягтлан хийсэн дээ. Аав, Мөрдорж гуай хоёр их ойр явсан. Тэр үед шагай их харвадаг байж. Тэр хоёр нэг багийн хоёр шагай харваач байсан байгаа юм. Мөрдорж гуай сайн харвадаг байсан гэдэг шүү. Баг нь ч сайн баг байсан гэдэг юм. “Анхны алхам” киноны зураг авалтын үед натурт байхдаа дууны шүлгийг бичсэн. Тэр чинь жаран есөн он. Гол дүрийн хоёр жүжигчин болох Хүрэл, Цэцэгбалжид хоёрын дурлалыг яаж холбох вэ гэж бодсоны үүднээс ерөөсөө дуугаар холбоё гэсэн санаа төрсөн юм.

“Хөнгөн жигүүр ургаж гүйцээд

Холын тэртээд шувууд зорилоо

Онгон насны хосгүй учралд

Хайрын дээдээр чамдаа даслаа

Хорвоо ертөнц уужим гэдгийг

Хунгийн дэгдээхэй мэдээгүй

Хонгор чамтай учирна гэж

Хорьхон насандаа бодсонгүй” гээд бичлээ.

Анхнаасаа миний санаа бол Мөрдорж гуайгаар аяыг нь хийлгэх байсан. Тэгээд яаж хэлэх вэ гэж бодлоо. Намайг яваад очвол мэдээж хүлээж авахгүй. Тэгээд аавд хэлсэн хэрэг. Мөрдорж гуай хөгжмөө сонсгоод надад өөрөө дуулж өгч билээ. Мань эр чинь дуулахдаа тааруу. Над шиг солгой хоолойтой. Зундуйн Хангал бол сайхан дуулдаг байсан. Ингэхэд “Анхны алхам” киноны дуу миний анхны дуу биш юм. 1961 онд би “Гологдсон хүүхэн” киноны туслах найруулагчаар ажилласан. Тэгээд киноныхоо зураг авалтын үер “Насан туршийн хайр” гэж дууны үг бичиж, киноны маань Долингорын дүрд тоглосон Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Норсонжав гуайд тэр дууныхаа үгийг өгч байсан түүх бий. Уг дуу маань Ардын хувьсгалын дөчин жилийн ойн концертонд дуулагдаж байлаа шүү дээ. Ингэж миний анхны дуу 1961 онд Норсонжав гуайн аялгуугаар төрсөн юм. Харин “Суварган цэнхэр уулс”-ын “Буцах хунгийн дуунаар сэрсэн, Буурал намрын сэрүүн шөнөөр” гээд эхэлдэг “Хунгийн дуу”-г Буурангийн Нандинцэцэг дуулсан юм.

-“Суварган цэнхэр уулс” гэснээс танаас Чогдон баатрын тухай асуух гэсэн юм. Баатрыг та хэд хэдэн удаа гадаа хонуулсан байдаг?

-Чогдон баатар “Суварган цэнхэр уулс” киноны маань цэргийн зөвлөх байсан. Халх голд гурав, дөрвөн сар хамтдаа явсан. Нөмрөгийн застав, Баянхошууны застав, Хэрээ уулын заставт ихэнх зургаа авсан. Буйр нуурын заставт ч зураг авч байлаа. Хил зөрчигчийн зургийг шөнө авсан. Нар жаргаж байхад зургаа эхлээд үүр цайж байхад дууссан. Арван сар гарчихсан жигтэйхэн хүйтэн. Бүгдээрээ нээх их ядарсан амьтад л байж байгаа юм чинь. Чогдон баатрыг хартал нэлээн ядарсан янзтай харагдаж байна. Би таныг ядраачив уу даа гэхэд “Халх голд нойргүй хонох миний хоногийн тоо дуусаагүй л байгаа юм байна” гэж хэлж билээ. Бас л агуу үг шүү. Олон улсын цэргийн шүүхэд Монголыг төлөөлж очсон хүн бол Чогдон баатар. Уул нь Дандар баатар явах байсан юм билээ. Гэтэл өнөө Дандар нь шоронд байсан үе. Зураг авалтын үеэр үг өдөхөд “Хурандаа ч ерундаа болоод байна даа” гээд хөхөрч байдаг сан. Ер нь маш гоё хүн байсан юм шүү. Зүүн урд хилийн Дархан уул буюу Хулд ууланд баатар намайг дагуулж очиж билээ. “Энэ хайрхныг самурайнуудад гурав алдаж, гурав буцааж авч байлаа” гэж баатар хэлж билээ. Чогдон гуай хуурай элсэн дороос шүдэнзний хайрцаг шиг дөрвөлжин хар юм гаргаж ирээд гал асаатал дүрс хийж байсан. Гучин есөн оны дайны дарь тэр олон жилийн дараа байсан нь сонин.

–Өнөөдөр гарч байгаа Монголын гэх тодотголтой уран сайхны кинонуудад аллага, хүчирхийлэл их гарах юм. Мөн тэнгэрээс гэнэт мөнгө унаж ирээд ч юм уу, газраас мөнгө ургаж ирээд байгаа мэт маш хурдан баяждаг, иймэрхүү зүйлүүд их гардаг. Үзсэн хүмүүс, ялангуяа хүүхэд залуус “Амьдрал ерөөсөө ийм амар хялбар юм байна” гэж бодож сэтгэж байна. Энэ талаар та санал бодлоо хэлэхгүй юу. Амьдрал бол үнэндээ тийм биш шүү дээ?

-Одоогийн кино миний хийж байсан үеэс их өөр болжээ. Хуучны кинонуудыг гарахад хүмүүс уйдахгүй үзээд байдаг хэрнээ орчин үеийн киног нэг л хүлээж авахгүй юм гэж хүмүүс надаас асуудаг л даа. Уран бүтээлчдийн бүтээлдээ хандах хандлага байхгүй болчихсон юм уу даа. Доржийн Гармаа нэг удаа хэлж билээ. “Хөхөө гэрлэх дөхлөө”-г хийж байх үедээ мань хүн Баянхонгорт байж. Орой түлээ хөрөөдөж байтал хоёр эмэгтэй ороод ирж л дээ. Тэр хэн байв гэхээр агуу их жүжигчин Цэвээнжав гуай. “Гармаа гэж хүн мөн үү, таны нэгэн кинонд надад жижигхэн дүр оногдсон юм. Би тэгээд амьдрал судалж байна” гэж хэлжээ. “Морьтой ч болоосой”-гийн Дондогийн ээжийн дүрээ Цэвээнжав гуай авчихаад байсан нь тэр. “Бид чинь дүрээ ингэж судалдаг юм аа хүү минь” гэж хэлсэн гэдэг. Цэвээнжав гуай тухайн үед драмын театрынхантай Баянхонгорт тоглолтоор явж байж. Тэр гайхалтай хүнд ардын жүжигчин өгөөгүйд нь харамсдаг юм. Монголын киноны хамгийн гайхамшигтай эмэгтэй жүжигчин хэн бэ гэвэл би эргэлзэх зүйлгүйгээр Цэвээнжав гуайг нэрлэнэ. Харин түүний дараа яалт ч үгүй манай Цэрэнпагма орно. Миний “Хүн чулууны нулимс” киноны галзуу Цэвэлийн дүрийг яаж гайхалтай бүтээсэн билээ.

Цэвээнжав гуайн түүхтэй харьцуулаад би нэг зүйл хэлье. Хэдэн жилийн өмнө кино хийлээ. Драмын театрын залуу жүжигчнийг нэг дүрд тоглуулахаар авлаа. Өнөө залуугаа киноны группийн 20-иод хүн цуглуулж байгаад баахан хүлээлээ. Ирдэггүй шүү. Утасдаад байлаа, цаг гаруй хүлээлгээд ирдэг юм. Орж ирэнгүүтээ “Жийгээ найруулагч аа, би 5.30-д явна шүү” гэдэг юм. Зургандаа ороогүй, үгээ ч уншаагүй байж. “Хүү минь чи юу ярьж байна вэ” гэтэл би зургаан цагаас хүний хурим хөтлөх юм аа гэдэг байгаа. Залуучууд киноны зураг авалтад ерөөсөө ингэж ханддаг болчихож. “Чамаар миний кино дутахгүй” гээд би хөөгөөд явуулчихсан. Уран бүтээлдээ ингэж ханддаг учир үзэгчдэд үлдэх дүр гэж байхгүй байгаа юм.

Миний бие 2015 онд олон ангит телевизийн сериал гаргалаа. “Аймшигтай нүүдэл” нэртэй зургаан цагийн кино. Анх удаа хийж үзсэн телевизийн сериал байгаа юм. Энэ ямар учиртай юм бэ гэхээр 1975 онд “Хүний амь” кино хийж байсан. Цэрэндагва, Төмөрбаатар, Гүрбазар гээд миний шавь нар хоёрдугаар курсын оюутан байхдаа тоглоцгоосон. Тэр киноны 40 жилийн ой өнгөрсөн онд болсон. Шагдарсүрэнгийн Гүрбазар санал гаргаж 40 жилийн дараа нэг юм хийе гэж хэлсэн. 40 жилийн дараа тэр гурав хэн болов гэсэн санааг гаргасан. Өлзийхишигийн Нарангэрэл гавьяат, Гүрээ бид гурав яриад телевизийн сериалаа нэг ангит бүрэн хэмжээний уран сайхны кино болгоё гэж тохиролцсон. Сүүл үеийн бүтээл гэвэл энэ байх шив дээ.

Түүнийг азтай хүн гэлцдэг. Тэр дөнгөж дасгалжуулагч болонгуутаа “бэлэн болчихсон хоол” гэж хэлж болохоор “Барселон”-ыг удирдаж Европыг байлдан дагуулсан. Дараа нь яг тэр түүхтэйгээ адил Германы “Бавари”-ийг дасгалжуулж хүрч болох бүх оргилд гарлаа. Харин ирэх улирлаас Английн хөлбөмбөгийн хамгийн баян баг болох “Манчестер Сити”-г удирдахаар болж байна. Гурван жилийн хугацаатай жилд ойролцоогоор 25 сая еврогийн цалин авч, хамгийн өндөр пүнлүүтэй дасгалжуулагч хэмээн цоллуулах гэрээг тэр хэдхэн хоногийн өмнө үзэглэлээ. Түүнийг Хосэп Гвардиола-и-Сала буюу бидний мэддэгээр бол Пэп Гвардиола гэдэг юм аа.

45 настай, хамгаалагч, хагас хамгаалагчийн байрлалд “Барселон” багт бужигнуулж явсан түүнийг ирээдүйд ийм том дасгалжуулагч болно гэж хэн ч хэлж байсангүй. Өөрийнхөө тухай, өрөөлийн тухай, дуртай мэргэжлийнхээ талаар юу бодож эргэцүүлдгийг нь өгүүлсэн богино хариултууд нэгэн хэвлэл мэдээлэлд гарсан байхыг олж харлаа. Түүнийг нь хөрвүүлж танд танилцуулъя.

-Би хөлбөмбөгийн ертөнцөд ажиллаж байгаа дасгалжуулагчдын шилдэг нь л лав биш юмдаг.

-Асч дүрэлзсэн амьдралаар амьдрахыг тэмүүлдэг.

-Азгүй байж болно. Тэмцэхгүй, тэмцэлгүй байж болохгүй.

-Би сэтгэл судлаач биш, хөлбөмбөг гайгүй тоглож байсан энгийн нэгэн залуу. Өөрийгөө зоригжуулахад энэ хангалттай биш гэж үү.

-Заримдаа галзуу тоглож байгаад хожигдох нь уйтгартай хожлоос илүү таашаал өгдөг юм.

-25 нас хүрэх үедээ ирээдүйд дасгалжуулагч болдог ч юм бил үү гээд бодож эхэлсэн. Ер нь би өөрийгөө бие бялдрын хувьд жулдрай нэгэн байсан гэж боддог шүү. Харин ч тийм үлбэгэр амьтан гэхэд овоо удаан бөмбөг өшиглөжээ.

-Дасгалжуулагч өөрийнхөө ажлыг сэтгүүлчдийн өмнө тод томруун, зөв тайлагнах хэрэгтэй. Чиний зөв буруу ярьснаас үүдэн маргааш өглөөний сонины борлуулалт сайн муу байх нь шалтгаална.

-Хөлбөмбөг гээч нь тайлагдашгүй ертөнц билээ. Түүний нэг хэсэг нь намайг өөртэйгөө насан туршдаа холбогдсон гэдэг бол нөгөө хэсэг нь зайл хэмээн зөвлөх юм.

-Биднийг зөвхөн ялалтаар минь тогтоон үлдээдэг.

-Зөвхөн хөлбөмбөгчдийн авьяас билэг, хичээл зүтгэлийн үр дүнд баг амжилтад хүрдэг. Хэрвээ өөр хөлбөмбөгчид байсан бол бид ийм амжилтад хүрэх үү. Хэрэв өөр дасгалжуулагчтай байсан бол тэр сайн хөлбөмбөгчидтэй баг адилхан л амжилтад хүрнэ шүү дээ.

-Өрсөлдөгч маань хөгийн сул дорой, авьяасгүй, мануухай гэж бодон талбайд гарвал хожигдоно шүү.

-Миний философи тун энгийн. Бөмбөг байхгүй бол дамжуулалт байхгүй, дамжуулалт байхгүй бол хяналт байхгүй, хяналт байхгүй бол ялалт байхгүй.

-Хөлбөмбөгч нисч байгаа бөмбөгнөөс илүү хурдан гүйнэ гэж үгүй биз дээ.

-Миний баг бөмбөг эзэмшиж, тоглолтыг хянаж байхыг би хүсдэг. Бөмбөг бидэнд удаан байх тусам их довтолно. Эсрэг багийн сөрөг довтолгоо ч хязгаарлагдана.

-Өрсөлдөгчөө 6:0-ээр ялах тохиолдолд би юунд суралцах вэ гэж.

-Азаа үзэхгүй амьдарна гэдэг чинь өөрөө аз туршсан асуудал юм шүү дээ.

-Алдах, ялагдах үедээ л хүн өсч хөгждөг юм.

-Хүмүүс ярихдаа төрөлх багаа сольж байсны оронд эхнэрээ сольсон нь дээр гэх юм. Тийм ч юм уу.

-Финалд ялагдсан ч гэлээ дэлхийн шилдэг баг хэвээр үлдэж болдог. Гэхдээ ялсан тохиолдолд мөнхөрнө гэдгийг бүү мартаарай.

-Месси бэлтгэл сайтай байвал ямар ч хамгаалалт түүнийг зогсоож чадахгүй. Хэрвээ боломжтой бол түүнд бөмбөг өгөхгүй, очуулахгүй байхыг л хичээ. Хэрвээ тэр бөмбөгөө авсан бол зогсооно гэдэг худлаа. Би сэтгэл зүрхээрээ түүнийг “Барселон”-д тоглож байгааг “тэтгэвэрт” гараасай гэж хүсдэг.

-Лео гэдэг чинь өөрөө “Барселон” юм шүү дээ.

-Месси – бурхан царайтай араатан.

-Тэр нэг удаа инээмсэглэж байгаад “Би эсвэл төвөөр тоглож довтолно. Эсвэл огт хөлбөмбөг тоглохоо болилоо” гэж билээ. (Энэ үед Ибрагимович тэр байрлалд нь тоглодог байсан.)

-Месси мундаг ч гэлээ бусад нь ч бас түүнээс дутахааргүй нааддаг юм шүү, “Барселон”-д.

-Та нар Иньестагаас суралцаач. Ямар ч шивээс байхгүй, будсан гельдсэн үс энээ тэрээ байхгүй, тун энгийн амьдардаг нэгэн. Гэхдээ талбайд гарсан үед бүжиглэнэ шүү дээ.

-Мөөг түүдэг хүн яав ч муу хүн байх ёсгүй. Хави амралтын өдрүүдэд хотоос гарч мөөг түүдэг учраас тэгж бодлоо.

-Надтай хамт ажиллаж байсан олон хөлбөмбөгчин намайг хожим нь муулдаг. Уг нь би чадлаараа л зүтгээд байх шиг байсан юм даа.

-“Бавари”-д шинэ хөлбөмбөгчид хэрэггүй. Шинэ хөлбөмбөгчид гэдэг чинь шинэ зовлон, шинэ асуудал гэсэн үг шүү дээ.

-Би уламжлалыг хүндэтгэдэг. Хэрвээ хөлбөмбөгчид намайг Бундеслигт түрүүлсний дараа шар айргаар усалбал би дургүйцэхгүй. Гэхдээ ийм үйлдэл хийсэн хөлбөмбөгч хожмоо Германы цомын финалын тоглолтын бүрэлдэхүүнд багтахгүй шүү гэдгийг санаарай.

-Лам бол миний дасгалжуулж байх хугацаандаа харсан хамгийн ухаантай хөлбөмбөгч. Харин Нойер шилдэг хаалгач нь.

-Би хэрвээ Жозе Моуриньотай таарвал “Чи” гэж харьцана. Учир нь тэр намайг энд тэнд дандаа Пэп гэж хэлдэг. Ер нь Жозе гэж хэн юм бэ. Олон үгтэй цэцэн цэлмэг нэгэн тул би түүнтэй маргалдаад дийлэхгүй. Өөр өөрийнхөө хийдэг ажлыг хийгээд л явж байвал болоо биш үү.

Гвардиолагийн дасгалжуулагч болсон цагаасаа хойш үзүүлсэн амжилтууд

2008-2012 он. “Барселон” багийн ахлах дасгалжуулагч байхдаа:

Испани улсын аварга-2009, 2010, 2011 он

Испани улсын цомын аварга-2009, 2012 он

Аваргуудын лигийн аварга-2009, 2011 он

УЕФА-гийн супер цомын эзэн-2009, 2011 он

2013 оноос өнөөг хүртэл “Бавари” багийг удирдахдаа:

Герман улсын аварга-2014, 2015 он

Герман улсын цомын аварга-2014 он

УЕФА-гийн супер цомын эзэн-2013 он

Багуудын хоорондох ДАШТ-ий аварга-2013 он

Д.БАТ-ЭРДЭНЭ

“Хувьсал” продакшны жүжигчин Г.Бямбасүрэнтэй ярилцлаа. Тэрээр “МN25” телевизээс зохион байгуулсан “Дуэт & Дуэль” шоу нэвтрүүлэгт оролцож байсан бөгөөд саяхан хөгжмийн зохиолч Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Л.Балхжавын нэрэмжит “My voice” уралдаанд хамтлагаараа оролцож, шилдэг оролцогчдын нэгээр шалгарсан билээ.

-“My voice” шоу уралдаанд “Evolu­tion” хамтлаг оролцож шилдгүүдийн нэгээр шалгарсан. Сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу?

-Манай хамтлагийнхны хувьд сэтгэгдэл маш өндөр байгаа. Маш их зүйлийг сурч, олон сайхан найз нөхөдтөй болсон.

-Яагаад заавал “Мy voice” шоуг сонгож оролцох болов?

-Аливаа зүйл цаг хугацааны хувьд тохироо бүрдэнэ гэж байдаг ш дээ. Үүнтэй адил “UBS” телевизээс зохион байгуулсан “My voice” шоунд оролцоход бүх зүйл сайхан тохирчихсон байсан.

-“Evolution” уг шоунд зориулж “Хувьсал” продакшны зүгээс босгосон хамтлаг уу. Эсвэл аль хэдийнэ байгуулагдчихсан байсан хамтлаг юм уу?

-“Evolution” хамтлаг анх 2014 онд байгуулагдсан байсан юм. “Хувьсал” продакшны дуулах сонирхолтой гурван найз нийлээд байгуулсан гэх үү дээ. Гэвч саяхныг хүртэл хамтлаг албан ёсоор уран бүтээл хийж эхлээгүй байлаа. Продакшны уран бүтээлдээ анхаараад нөхцөл боломж бүрдэж өгөхгүй байсан ч уран бүтээлээ хийнэ гээд хоорондоо ярьж байсан. Харин “Evolution” хамтлагийн уран бүтээлийн эхлэл нь “My voice” шоу боллоо.

-Шоуны үеэр та бүхэн дууны сонголтоо хэрхэн хийв. Магадгүй та бүхний ард “Хувьсал” хэмээх том айл байсан болов уу?

-Тэгэлгүй яахав. Манай “Хувьсал” продакшн залуу уран бүтээлчдээ дэмжих тал дээр маш сайн ач холбогдол өгч ажилладаг. Шоуны эхний шатуудад өөрсдөө ямар дуу дуулахаа сонгоод бэлдээд орчихсон. Манай хамтлагийн хувьд интертайнмент чиглэлээр уран бүтээл түлхүү хийх зорилготой. Тиймээс мэргэжлийн хүнээс яалт ч үгүй туслалцаа, зөвлөгөө авах хэрэгтэй болсон. Ингээд “Urban Sound” студийн тритон төгөлдөр хуурч Лигдэн гэдэг залуутай хамтарч ажилласан.

-Өмнө нь хамтарч уран бүтээл хийж байсан юм уу?

-Гуравдугаар шатанд үзэгчдэд уран бүтээлээ хүргэхийн тулд амьд хөгжмийн хамтлагтай хамтрах шаардлага гарсан. Тэгээд амьд хөгжмийн хамтлаг хайж яваад “Urban Sound” студийн “Тритон” хамтлагтай танилцаж хамтарч ажиллахын сацуу мэргэжлийн зөвлөгөө авсан. Үүнээс хойш тус хамтлагийн төгөлдөх хуурч Лигдэнгээс мэргэжлийн зөвлөгөө авсан.

-Танай хамтлагийнхан жүжиглэнэ, бас дуулна. Энэ уралдаанд оролцсоноороо уран бүтээлчид гэдэг утгаараа чухам юу олж авав. Гол зорилго юу байв?

-Энэ тэмцээнд мэргэжлийн дуучин, мэргэжлийн бус сонирхогч, байгалиасаа сайхан хоолой заяасан хүмүүс өөрсдийгөө нээхийн тулд оролцсон. Гол нь бусадтай өрсөлдөхийн тулд чадвараа сайн ахиулах ёстой. “Evolu­tion” хамтлагийн хувьд дөнгөж уран бүтээл хийж эхэлж байна. Энэ утгаараа тус шоу маш том сургууль байсан гэж хэлж болно. Үүнээс бид маш их зүйлийг сурж авсан.

-Танай хамтлаг цаашдаа ямар уран бүтээлээр үзэгчдэдээ бэлэг барих гэж байна?

-Мэдээж олон сайхан уран бүтээл хийж, өөрсдийн орон зайг бий болгоно. Бодож төлөвлөсөн зүйл их байгаа.

-Таны хувьд өмнө нь “Дуэт & Дуэль” шоунд дуучин Баярцэнгэлтэй хамт оролцсон. Та хоёр их сайхан хоршиж байсан.

-Хувьсал продакшнд ороод удаагүй байх үед энэ шоуны санал ирсэн л дээ. Дуулах сонирхолтой учраас манай продакшны зүгээс намайг оруулсан. Миний хувьд ч шинэ залуу уран бүтээлч учраас тодорхой хэмжээгээр өөрийгөө олон нийтэд таниулах шаардлагатай байсан. Тэр утгаараа “Дуэт & Дуэль” шоунд оролцсон л доо.

-Дуучин Баярцэнгэлийн хувьд аль хэдийнэ залуусын хайр, хүндлэлийг хүлээсэн уран бүтээлч. Таны хувьд ч хамтрагчаасаа нэг их дутахгүй харагдсан. Хүмүүс ч их дэмжсэн шүү?

-Шоу бараг сарын хугацаанд үргэлжилсэн. Манай хамтрагч Баярцэнгэл рейтинг өндөртэй, яг тэр жилдээ шуугиулж байсан дуучин (инээв). Миний хувьд Баярцэнгэлээс сурах зүйл их байсан. Бас өөрийнхөө дуулах хоббиг энэ шоутай холбоод энэ нэвтрүүлэгт орсондоо үнэхээр олзуурхаж явдаг.

-Та хоёрын дууны сонголт үнэхээр бусдаасаа содон байсны нууц юу вэ?

-Дууны сонголтын хувьд манай продакшны хамт олон их зөвлөдөг байсан. Мөн Баярцэнгэлийн “DUAL ZET” про агентлагийн залуустай хамтран ажилласан. Бид хоёрын ард маш том баг болж ажилласан гэж хэлж болно.

-Шоуны үед тохиолдож байсан хөгжилтэй дурсамжаасаа уншигчидтай хуваалцахгүй юу?

-Өдөр болгон л хөгжилтэй байдаг байлаа. Шоуны явцад хамтрагч Баярцэнгэлтэйгээ өдөржин хамт байна. Хоол идсэн ч хамтдаа. Арай л унтахдаа хамт байсангүй. Орой гэртээ очтолоо хамт байсан (инээв). Эхний хоёр өдөр нь бэлтгэл хийж, студид бичүүлээд дараагийн өдөр нь видео болгож бичүүлэх жишээтэй. Иймэрхүү байдлаар бараг сар гаруй ажилласан. Ямар сайндаа нэг нэгнийгээ цаашлуулж “Бушуухан чамаас салж амрах юмсан” гэж ярьж байхав (инээв). Ер нь хурдхан шоу дуусаасай, тус тусынхаа ажлыг хурдхан хийх юмсан гэж хоорондоо ярьдаг байв. Нэвтрүүлэг дууссан ч уран бүтээлийн санаа нийлсэн сайхан найзууд болсон доо.

Хувьсал продакшны жүжигчин, Evolution хамтлагийн дуучин

Г.Бямбасүрэн

Блиц танилцуулга

Овог нэр: Ганбатын Бямбасүрэн

Төгссөн сургууль: CITI ДС (2012 онд)

Мэргэжил: жүжигчин

Хобби: дуу дуулах

Харьяалагдах продакшн: Хувьсал Продакшн

Хамтлагийн гишүүд

Б.Ариуннаран

Төгссөн сургууль: CITI ДС

Мэргэжил: Жүжигчин

Хувьсал продакшнд ороод гурван жил болж байгаа.

Б.Баярмаа

Мэргэжил: Найруулагч

Хувьсал продакшнд ороод 10 жил болж байгаа

-Өөрөө “Хувьсал” продакшны бүтээсэн нэлээд хэдэн кинонд туслах найруулагчаар ажилласан юм билээ. Ямар мэргэжлээр төгссөн юм бэ?

-“Сити” дээд сургуулийг 2012 онд төгссөн. Сургуульдаа үлдэж уран чадварын туслах багшаар нэг хэсэг ажилласан. Залуу хүний хувьд, сургуулиа дөнгөж төгсөөд багшлахаас илүү уран бүтээл хийж, мэргэжлээрээ ажиллах хүсэл давамгайлсан. Тэгсэн фэйсбүүкт “Хувьсал” продакшнд залуу уран бүтээлчдийг сонгон шалгаруулж авна гэсэн зар байхыг хараад шууд л очиж шалгаруулалтад орсон. Шалгалтдаа тэнцээд л шууд “Хувьсал”-ыг сонгосон доо. Би “Хувьсал” продакшнд ороод “Зүрхээр наадагч” уран сайхны кинонд туслах найруулагчаар ажиллахын зэрэгцээ туслах дүрд тоглосон. Туслах найруулагчийн ажил гүйцэтгэнэ гэдэг амаргүй. Тус киноны дараа “Хувьсал” продакшнаас залуу уран бүтээлчдэдээ зориулж хийсэн дэлгэцийн гурав дахь уран бүтээл болох “Тооцоогүй тоглоом” уран сайхны кинонд “Нинжин” гэх дэггүй охины дүрд тоглосон. Бас “Номинталст” хамтлагийн дуучин Хаянхярваа ахтай хамтарч киноныхоо дууг дуулсан. Миний анхны киноны дүр. Надад их олон ухаарлыг өгсөн дүр. Дүрийн хувьд сэргэлэн цовоо ааштай, хайр дурлалынхаа төлөө олон адал явдлыг туулж, өөрийнхөөрөө ухаарч, алдаж эндэж яваа бүсгүй. Анх кино зохиол уншихад Нинжингийн дүр надад их таалагдаж, ерөнхий төрх нь бууж байсан бол бэлтгэл, уншлагад ороод эхлэнгүүт нэлээд ажиллах шаардлага гарсан л дээ.

-“Хайр” жүжгийн дууг МУГЖ, “Харанга” хамтлагийн дуучин Х.Лхагвасүрэнгээс эхлээд нэртэй хүмүүстэй хамтарч дуулсан. Үүгээрээ өөрийгөө болоод продакшныхаа урлагийн аль ч төрөлд хөрвөх чадвартай гэдгийг харуулсан…

-“Хувьсал”-ын тулгын гурван чулуу гэгддэг МУГЖ У.Уранчимэг, СТА Д.Ганцэцэг, А.Ганчимэг эгч нарын тавьдаг, нэг том цензур байдаг л даа. Тухайн уран бүтээлч дан ганц жүжиглэх чадвараас гадна өөр ямар зүйлд авьяастай, түүнийгээ хөгжүүлэх боломжтой юу гэдгийг олж нээх. Энэ ч утгаараа, намайг анх шалгаруулалтад сонгож авсан болов уу. Тэр өдөртөө л МУГЖ У.Уранчимэг эгчээсээ энэхүү дууг дуулах саналыг авсан. Баярласандаа зөндөө уйлсан.

Би тэр дууг дуулах үеэр их эмээсэн. Студид МУГЖ, дуучин Х.Лхагвасүрэн, МУСТА, дуучин С.Наран, Буриад Улсын ардын жүжигчин, МУСТА, Б.Амархүү нартай хамт хэний ч мэдэхгүй нэг охин хоолойн бичлэгт орохоор зогсож байна гэдэг их сүрдмээр. Амьдралдаа хийсэн хамгийн том сонголт, өөртөө зориулсан хамгийн зөв алхам маань “Хувьсал”-д орсон явдал гэж боддог.

-Яг одоогийн байдлаар Хувьсал продакшн ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна вэ?

-Тун удахгүй “Хувьсал” продакшн “Атганд үлдсэн эрдэнэ” киногоо үзэгчдийн хүртээл болгохоор бэлэн болоод байна. Энэ кинонд би туслах найруулагчаар ажилласан байгаа.

Г.Ариунзул

.