Хавдар судлалын үндэсний төв /ХСҮТ/, ХААН Банк Сан, МҮОНРТ-ээс “Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ыг зургаа дахь жилдээ хэрэгжүүлж эхэллээ. Аяны нээлт өнөөдөр ХСҮТ-ийн Эрдмийн өргөөнд болж, нээлтэд Монгол Улсын Шадар сайд, Эрүүл мэндийн сайдын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Ц.Оюунбаатар, Хаан банкны гүйцэтгэх захирал Норихико Като, ХСҮТ-ийн ерөнхий захирал Л.Төмөрбаатар, МҮОНТ-ийн захирал Д.Энхтуяа нар оролцож, үг хэллээ.
Дэлхий нийтийн хэмжээнд жилд 14,2 сая хүн хавдраар өвчилж, 8,1 сая хүн хавдрын улмаас хорвоог орхидог байна. Манай улсын хувьд ч хавдар өвчин нас баралтын хоёр дахь шалтгаан болж байгаа бөгөөд хавдраар өвчлөгсдийн тоо ойрын хэдэн жилд буурахгүй гэдгийг ХСҮТ-ийн ерөнхий захирал Л.Төмөрбаатар тодотгож байлаа. Хавдраас урьдчилан сэргийлэх, хавдрын талаар үнэн бодит мэдээллийг олон нийтэд хүргэх, хүмүүсийг өвдөхөөс нь урьтаж урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулах нь хаюдрын эрсдлийг бууруулах хамгийн зөв арга ажээ. Тиймээс Хаан банк нийгмийн хариуцлагынхаа хүрээнд Хавдрын эсрэг үндэсний аяныг жил бүр зохион байгуулж санхүүжүүлж иржээ. Өнгөрсөн таван жилийн хугацаанд Хаан банкнаас 720 сая гаруй төгрөгийг уг аянд зориулсан байна. Аяны хүрээнд ХСҮТ-ийн эмч нар Монгол орныг бүхэлд нь тойрч, 90 мянга гаруй иргэнийг хавдрын цогц оношилгоонд хамруулжээ. Энэ хэрээр хавдрыг эрт үед нь илрүүлж, 403 яаралтай мэс заслыг орон нутагт нь хийжээ. Улсдаа ганцхан байдаг Хавдар судлалын төвийг зорин ирж онош тогтоолгох нь бүү хэл хавдартай нь тогтоогдсон ч ирж үзүүлж, эмчлүүлэх санхүүгийн чадваргүй иргэд хөдөөд олон бий. Эмзэг бүлгийн болоод өндөр настнуудын хувьд хот явж эмчлүүлэх боломж бүр ч хомс. Иймд мэргэжлийн эмч нар хөдөөд очиж, үзлэг шинжилгээ хийнэ гэдэг зүгээр мөнгө өгснөөс хэд дахин үр дүнтэй тусламж байдгийг иргэд хэлж байлаа. Ийн эгэл иргэдэд туслахаас гадна хавдрын эмч нарыг мэргэжшүүлэн чадваржуулахад Хаан банкны санхүүжилт ихээхэн дөхөм болдог. Өнгөрсөн таван жилд 5400 гаруй эмч мэргэжилтэнг ур чадварын сургалтад хамруулсан байна.
Монгол Улсын Шадар сайд, Эрүүл мэндийн сайдын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Ц.Оюунбаатар хэлэхдээ “Орчин үеийн анагаахын шинжлэх ухаан хавдрыг бүрэн эмчлэх боломжийг хэдийнээ тогтоосон. Тиймээс хавдар гэх авултай өвчнийг ялах боломж хүн бүрт бий. Гагцхүү эрт илрүүлэх, хувь хүн биеэ зөв авч явах дадал зуршлыг сурах хэрэгтэй байгаа юм. Иргэдийг үүнд чиглүүлэх, хавдраас сэргийлэх аянд мэргэжлийн эмнэлэг, эмч нараас гадна хувийн хэвшил, хэвлэл мэдээллийнхэн идэвхтэй оролцож байгаа нь сайн хэрэг” гэсэн юм. Харин МҮОНТ-ийн захирал Д.Энхтуяа “Аливаа аян тогтмол өрнөснөөр үр дүн авчирдагийг Хавдрын эсрэг үндэсний аянаас харж болно. МҮОНТ-ийн уран бүтээлч бидний хувьд энэхүү аянд таван жил дараалан оролцсоноороо үзэгч олондоо хавдрын талаарх төг ойлголтыг өгч, эрүүл аж төрөх дадал зрушлыг таниулж байгаа. Хэвлэлийнхэн маань эрүүл энхийн төлөөх аянд эмч нартай хамт оролцож байгаагаараа бахархдаг” гэлээ.
Хавдар өвчний дийлэнх олонх хувь нь хөгжиж байгаа орнуудад тохиож байгааг эмч мэргэжилтнүүд онцоллоо. 2030 он хүртэлх прогнозоор хавдар төдийлөн буурахааргүй дүр зураг гарчээ. Дэлхий нийтийн хэмжээнд харанга дэлдээд байгаа хавдар өвчин манай улсад өнгөрсөн онд өмнөх оноосоо таван хувиар өсчээ. Гэвч хавдрыг эрт илрүүлж, оношлуулбал бүрэн эдгэрдэг өвчин юм байна. Тиймээс л урьдчилан сэргийлэх, эрүүл амьдрах дадлыг амьдралдаа хэвшүүлэх учиртайг ХСҮТ-ийн захирал Л.Төмөрбаатар хэллээ.
Энэ жилийн хувьд Хавдрын эсрэг үндэсний аяныг санхүүжүүлэхэд Хаан банкнаас 100 сая төгрөг гаргахаар төлөвлөжээ. Энэхүү хөрөнгөөр, хавар, намрын саруудад Дархан-Уул, Дорнод, Хөвсгөл, Архангай, Сэлэнгэ, Өмнөговь, Завхан, Ховд гэсэн хавдрын өвчлөл өндөртэй найман аймагт очиж ажиллах ажээ. Мөн сэтгүүлчдийн дунд хавдрын эсрэг бичлэгийн уралдаан зарлахын сацуу хэвлэл мэдээллийн салбарынхныг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулна гэдгээ илэрхийлж байлаа.
Хавдрын эсрэг үндэсний аяны нээлтийн ёслолын дараа шадар сайд Ц.Оюунбаатар ХСҮТ-ийн үзлэг эмчилгээтэй танилцаж, иргэдийн санаа бодлыг сонслоо. ХСҮТ-ийн одоогийн барилга нь 1982 онд баригдсан бөгөөд өнөөг хүртэл шинэ байр бариагүйгээс эмчилгээ, үйлчилгээний хүрэлцээ муу байдаг гэнэ. Тус эмнэлэг өргөтгөлөө барьж эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байгаа ч хараахан ашиглалтад орж амжаагүй байгаа юм. Хэрвээ шинэ барилга ашиглалтад орвол тус эмнэлгийн үйлчилгээний хүртээмж 30 хувиар нэмэгдэх боломжтой юм байна.
Монгол Улс дуу, хөгжим, зохиолч, нийтлэлчдийн эрх ашиг, оюуны өмчийг хамгаалахад нэг шат ахижээ. Учир нь, олон улсын зохиолч, хөгжмийн зохиолч, нийтлэлчдийн холбоо буюу “CISAC”-д гишүүнээр элссэн байна. Улмаар Япон, Өмнөд Солонгос, Австрали, Англи тэргүүтэй 10 гаруй оронтой энэ чиглэлд хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулжээ. Энэ хүрээнд нэн тэргүүнд 10 мянган дууг кодолж, оюуны өмч болон зохиогчийн эрхийг баталгаажуулахаар болсон байна.
CISAC гэх байгууллага нь 120 орны 230 гаруй гишүүн нийгэмлэгтэй бөгөөд гурван сая гаруй дуу, шүлэг, дуурь, уран зохиол, дүрслэх урлагийн бүтээлчдийг төлөөлдөг. Цаашлаад зохиогчийн эрхийг хамгаалж ажилладаг юм. Энэ удаад Монгол Улстай хамтарч ажиллахаар болжээ. Нэн тэргүүнд Монголын зохиолч, хөгжмийн зохиолч, дуучдын 10 мянган дууг кодлуулж, олон улсад бүртгэлжүүлэхээр ажиллаж байгаа юм. Цаашдаа 60 мянган дууг бүртгэлжүүлэх төлөвлөгөө гаргажээ.
Нийслэлийн Засаг даргын санаачилгаар “Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас Батлан хамгаалахын яам, Зэвсэгт хүчний Жанжин штаб, Хил хамгаалах Ерөнхий газар, Онцгой байдлын Ерөнхий газартай хамтран Улаанбаатар цэргийн хүрээнд байрлах анги, байгууллагуудын дунд тэргүүний тохижилттой, жагсаалч анги шалгаруулах ”Монгол цэргийн жавхаа’’ уралдааныг 4 дэх жилдээ зохион байгуулах гэж байна. Энэхүү уралдааны нээлтийн үйл ажиллагаа өнөөдөр боллоо. Нээлтийн арга хэмжээнд нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл, Батлан хамгаалахын сайд Ц.Цолмон, Батлан хамгаалах яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б.Батсайхан, Зэвсэгт хүчний Жанжин штабын дарга, хошууч генерал Д.Даваа, Хил хамгаалах Ерөнхий газрын штабын дарга, хурандаа Ц.Гансүх, Онцгой байдлын Ерөнхий газрын дэд дарга, онцгой байдлын хурандаа Г.Ариунбуян, нийслэлийн ЗДТГ-ын дарга, “Монгол цэргийн жавхаа – 2016” уралдааны шалгаруулалтын ажлын хэсгийн ахлагч Ё.Гэрэлчулуун, нийслэлийн ЗДТГ-ын Цэргийн штабын дарга, хурандаа Ж.Болдбаатар болон Улаанбаатар цэргийн хүрээний анги, байгууллагын удирдлага, албан хаагчид, иргэд оролцов.
Өнгөрсөн сарын 28-ны өдөр Хан-Уул дүүргийн нэгдүгээр хороонд байрлах нэгэн рестораны гадна автомашины зогсоолоос Э, Э, О, М, А гэх этгээдүүд машин дотор мансууруулах төрлийн бодис хэрэглэж байсныг илрүүлж, тэднээс 1.1 грамм ICE буюу мөс гэх бодис илэрснийг эд мөрийн баримтаар хураан авсан байв. Мөн тухайн өдөр Хан-Уул дүүргийн нэгдүгээр хороо “Peace bridge” зочид буудлын автомашины зогсоол дээрээс Б, Г нарыг баривчилж шалгахад 19.2 грамм ICE буюу мөс гэх сэтгэцэд нөлөөлөх бодис илэрснийг эд мөрийн баримтаар хураан авчээ.
Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг хөгжүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хөтөлбөрийн зээлийн нэгдүгээр шатанд хэрэгжүүлэх Сэлбэ, Баянхошуунд баригдах барилга байгууламж, зам болон инженерийн дэд бүтцийн газар чөлөөлөх, нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулах хороог томиллоо. Мөн Чингэлтэй дүүргийн 14,18 дугаар хороо, Сүхбаатар дүүргийн 14 дүгээр хороо, Сонгинохайрхан дүүргийн 7, 8, 9, 10, 28 дугаар хороодын нутаг дэвсгэрт газар чөлөөлөх, нүүлгэн шилжүүлэх ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг баталсан байна. Дээрх ажлын хэсгүүдийг томилсноор тухайн бүсэд заашдсан газрыг чөлөөлөх, айлуудыг нүүлгэн шилжүүлэх ажил албан ёсоор эхэлж байгаа юм.
Монгол Улсаас Энэтхэг Улсад суугаа Элчин сайдын яам, Энэтхэгийн Аялал жуулчлалын корпорацийн “Maurya” зочид буудалтай хамтран Шинэ Дели хотноо Монголын өдрүүдийг зохион байгуулж байна. Монголын өдрүүдэд элчин сайдын яамны “Модерн Номадс”, ардын урлагийн “Түмэн эх” чуулгын уран бүтээлчид оролцож урлагын тоглолтоо сонирхуулж байна. Монголын өдрүүд арга хэмжээ энэ сарын 28-ны өдөр дуусах ба тус улсын хэвлэл мэдээллүүд Монгол улсын талаар сонирхон бичиж эхэлжээ. Нээлтийн ёслолд Энэтхэгийн Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Гадаад хэргийн яам, Гадаад орнуудтай соёлоор харилцах зөвлөлийн болон Монгол Улстай ажил хэргийн өргөн харилцаатай боловсрол,шинжлэх ухаан, эрүүл мэнд, бизнесийн байгууллагууд, Шинэ Дели хотоос хавсран хамаардаг Өмнөд Азийн улсуудын Элчин сайдууд, ДТГ-ын ажилтнууд, Мумбай, Чиннай, Колькутта хотод суугаа Өргөмжит консулууд, Энэтхэгт оршин суугаа монгол иргэдийн төлөөлөл оролцсон юм.
Ан дотор МоАН гэх нэгдэл бий боллоо гэж яригдах болсон. Энэ асуудлаар УИХ-ын гишүүн Л.Болдтой хийсэн ярилцлага “Өдрийн сонин”-ы өнөөдрийн дугаарт хэвлэгдлээ.
Нийслэлийн удирдлагын зөвлөлийн ээлжит бус хуралдаан өчигдөр болж энэ онд хийгдэх автозамын бүтээн байгуулалтын асуудлыг хэлэлцэв. Нийт 33.3 км авто зам 745 у/м гүүр шинээр барьж, 61.3 км авто зам 84 у/м гүүр өргөтгөн шинэчлэхээр болжээ. Энэ онд хийгдэх авто зам, замын байгууламжийн төсөл, арга хэмжээг танилцуулж байна.
Дэлхийн томоохон хүнс үйлдвэрлэгчдийн нэг гэгддэг Марс компани сникерс, милки вей, марс зэрэг бидний амтархан иддэг шоколадуудыг Их Британи болон Европын хэд хэдэн орноос захиалгаа эргүүлэн татахаар болжээ. Тус компаниас хэрэглэгчиддээ эдгээр шоколадыг идэхгүй байхыг анхааруулж байна. Учир нь өнгөрсөн сард Германд сникерс шоколаднаас улаан өнгийн хуванцар гарч иржээ.