Month: October 2015

Хэдхэн хоногийн өмнө УИХ-ын Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны хуралдааны үеэр Эрүүл ахуйн хуулийн төслийг хэлэлцсэн. Энэ үеэр гэр хорооллын бие засах газрын стандарт ямар байх, хогийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх, халдварт өвчин, сүрьеэгийн болон сэтгэцийн эмнэлгийг хотын төвд байгуулахыг хуульчлан хориглох тухай асуудал яригдсан юм. Мөн хөдөө, орон нутаг руу явах төв зам дагуу 30 км тутамд боловсон бие засах газар байгуулах тухай яригдлаа. Гэвч УИХ-ын гишүүд хөхрөлдөн инээлдэж “Хэт амьдралд нийцэхгүй заалт байна” гэж шоолсноор чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэхийг дэмжсэнгүй. Тэдний ярьж буйгаар хөдөө хээр боловсон 00-д бие засна гэдэг амьдрал дээр хэзээ ч бүтэхгүй зүйл гэнэ. Түүнийгээ инээдэм болгон “Тэгээд хөдөө явж байхад шээс хүрвэл тас гүрийсээр жорлон хайх хэрэг үү. Хэн ч гэсэн машинаасаа бууж замын хажууд бие засна биз дээ” гэж байна лээ. Тэд шоолж инээлдэж байсан хэдий ч үнэндээ бол амьдралд хэрэгтэй хууль байлаа. Гадаад улс орны орон нутгийн шинжтэй зам дагуу хэдхэн км явахад бие засах газар, гуанз, дэлгүүр гээд бүх зүйл байдаг. Бүр усанд орох душ байх нь ч бий. Аян замд яваа хүмүүс боловсон 00-д бие засаад, усанд орж гарч ирсэн хойноо халуун хоол, цайгаа идэж уучихаад явдаг. Ингэж иргэдийнхээ хотоос гарч аялах тав тухыг хангаж өгч байгаа юм. Түүнтэй адил манай хөдөө орон нутгийн зам дагуу боловсон бие засах газар байгуулахад болохгүй гэх зүйл үгүй. Машин замаас тавхан алхмын цаана цаашаа хараад бие засаж байгаа эрэгтэй хүн ямар муухай харагддаг гээч. Зүгээр хажуугаар нь зөрж өнгөрөхдөө хүртэл өмнөөс нь ичээд байдаг юм. Өөрийн эрхгүй ямар муухай бүдүүлэг хүн бэ гэж бодогддог. Эмэгтэй хүний тухайд бүр ярилтгүй. Ээжийнхээ өвөр дээр суугаад тосуулж шээдэг хүүхэд биш л бол ил задгай газар бие засах шиг хэцүү зүйл байхгүй. Өндөрхөн шиг бут, дов хайгаад тэр хавиар нэг гүйнэ. Хамт яваа хүмүүсээсээ санаа зовж ичнэ. Эрчүүд ч бас үр хүүхэд, охин дүү, хамт ажилладаг бүсгүй, эмээгийнхээ хажууд буруу харж зогсон шээхдээ эвгүйрхдэг байх.

Хэдэн жилийн өмнө хотоос холгүй томилолтоор явахдаа шээх газар олдохгүй хэцүүдэж байснаа одоо хэр нь санадаг юм. Хээр газар яваа автобус дүүрэн хүн бие засах газар хайгаад л. Эрчүүд нь ч яахав буруу харж зогсож байгаад учраа олсон байх. Хүүхнүүд харин өмсөж байсан цамцаа бөгсөөрөө уян бие засч байгаа харагдсан. Тэгэхэд би олноос ичээд бие засаж чадаагүй юм. Гэртээ давсаг чинэрсэндээ уйлангаа алдсан амьтан орж ирж билээ. Иргэдээ ийм байдалд оруулж байхын оронд боловсон бие засах газар байгуулах саналыг дэмжих хэрэгтэй. Шоолж инээлдэж байгаа УИХ-ын гишүүд үнэндээ бүдүүлэг санагдаж байна. Тэд үр хүүхдээ дагуулан явахдаа машиныхаа цаад талд зогсож бие зассанаар ямар үлгэр дуурайл үзүүлдэг бол. Аавынхаа гадаа шээж буйг харсан хөвгүүд хотод ирээд байшингийн булан бараадаж байж магадгүй.

Манайхаас өөр улсад ингэж хөдөө хээр зам дагуу хээвнэг шээж байгаа хүмүүсийг олж харахгүй л байх. Харин манайд бол хотын төвөөс хорь, гучхан км холдоход буруу харж зогсоод бие засаж байгаа хүнтэй таарна. Ингэж зогсоо хүн гадныхан байтугай орчин үеийн залуу үеийнхэнд дэндүү бүдүүлэг санагдаад байгаа юм. Ийм харанхуй, бүдүүлэг байдлаасаа салах цаг болсон. 30 км тутамд жорлон барих саналыг шоолж инээхийнхээ оронд дэмжиж хэлэлцмээр байна. Тэгэхгүй бол хөдөө, орон нутгаар явахад хэцүү болчихож. Кофе шоп, усанд орох душийг нь бэлдэж өгдөггүй юмаа гэхэд наад захын боловсон бие засах газаргүй байх нь орчин үеэс хэт хоцорч байгаагийн илрэл болжээ. Тэгээд ч 30 км тутамд бие засах газартай болно гэдэг тийм ч амьдралгүй зүйл биш. Орон нутаг өөрийнхөө хөрөнгөөр тохилог цэвэрхэн 00 байгуулахын зэрэгцээ түүнийгээ дагаад түргэн хоолны газар байгуулж болно. Ингэвэл орон нутгийнханд ажилтай болох боломж бий. Замд яваа хүмүүс цэвэрхэн 00-д бие засаад гарахдаа хэдэн зуун төгрөг өгөхөөс татгалзахгүй л байх. Түүнчлэн хол зам туулж байгаа хүмүүс хэсэг амарч байгаад явдаг унтлагын өрөөтэй байж болно шүү дээ. Гэр бүлээрээ, ая тухтай амарч яваа улс машиндаа атиралдан унтаж байхаар хоёр цаг цэвэрхэн орон дээр дуг хийвэл таатай санагдах нь гарцаагүй. Энэ мэтээр янз бүрийн санаа гарган бизнесээ өргөжүүлээд явах боломжтой. Гэтэл эерэг үр дүнг тооцолгүйгээр асуудалд бүдүүлгээр хандаж буй УИХ-ын гишүүд нэг ёсондоо ард түмнээ басамжилж буй хэрэг юм. Гадаа шээж л байдаг шүү дээ гэж хээвнэг хэлээд инээж байгаа нь соёл иргэншлийн эрин зуунаас хэтэрхий хоцорсон үйлдэл байлаа.

Наргиантай түүх ч бий. 1960-аад оны үед улс даяар соёлын довтолгоон болсон юм гэнэ лээ. Тэр үед ард түмнийг сард нэг удаа усанд орж бай гэсэн шаардлага тавьсан байдаг. Үүнийг сонссон дөрвөд эмгэн “Яаж тэгж галуу хэвтээ усанд шумбаж байдаг юм бэ” гээд уурлаж байсан юм билээ. Энэ тухай номноос уншиж байсан хэрэг. Их хурлын гишүүдийн хэлж, аяглаж буйг харахаар тэр эмгэний тухай уншсан санаанд орж инээд хүрч суулаа. Бид дэлхийн чиг хандлагыг л дагах ёстой. Машинаасаа бууж зам дээр шээнэ гэж ярьж байвал дэлхий нийтээс дэндүү хол хоцорсон бүдүүлэг хэрэг болно.

Монгол Улсын Төрийн сайд асан, Шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн, төрийн шагналт, академич Т.Намжимтай эдийн засгийн хөгжлийн асуудлаар ярилцлаа.

-Манай улсын төсөв санхүүгийн байдал хүндэрч, данс улайчихлаа. Эдийн засагт үүссэн ноцтой байдлыг та юунаас болсон гэж хэлэх вэ?

-Аливаа улсын төсөв санхүү бол тухайн орны бодит эдийн засгийн буюу үйлдвэрлэх хүчний потенциал чадавхиас хамаардаг. Товчхондоо улс орны хөгжлийн гол тул­гуур, хэмжүүр бол бодит эдийн засгийн чадавхи, үйлд­вэр­жилтийн ахиц түвшин гэж болно. Гэтэл манай улсад өнгөрсөн хориод жилийн хуга­цаанд энэ чадавхийг өсгөн бэхжүүлэхэд тоймтой ахиц гаргахаар цар хэмжээтэй нэг ч томоохон үйлдвэрлэлийн төсөл хэрэгжээгүй. Эцсийн дүндээ энэ нь өнөөгийн төсөв санхүүгийн ноцтой хүндрэлийн гол шалтгаан болж байгаа юм.

-Та бодит эдийн засаг гэж онцлон ярьж байна. Үүнийгээ тайлбарлахгүй юу?

-Бодит эдийн засаг гэдэг бол бодит үйлдвэрлэл, үйлдвэрлэх хүчний агуулгыг илэрхийлсэн нэр томъёо юм. Жинхэнэ орлогыг үйлдвэрлэдэг гэсэн үг. Гэтэл манай төр засаг үүнийг орхигдуулаад байна. УИХ, Засгийн газраас бодит эдийн засгийн потенциал чадавхийг дорвитой өсгөн нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн үйл хэрэг явуулахгүй байна л даа. Харин жилийн төсөв, татвар, гаалийн тариф, мөнгөний ханш, инфляци зэрэг механизмын чанартай асуудлаар хөөцөлдсөөр байгаад өдий хүрсэн. Төсвийн алдагдлыг аргалахын тулд цалин бууруулж, татвар нэмэх бодлого барьж байна.

-Манай улс сүүлийн 20 гаруй жилийн турш бодит эдийн засгийн хөгжлийн талаар тоймтой үр дүнд хүрч чадаагүй гэсэн үг үү?

-Бодит эдийн засагт олигтой ахиц гараагүй нь хэд хэдэн учир шалтгаантай. Нэгдүгээрт, өнгөрсөн хориод жилд УИХ, Засгийн газар бодит эдийн засгийн хөгжлийн оновчтой арга зам, цогц шийдлийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тогтоож чадаагүй. Хоёрдугаарт, манайд бодлого төлөвлөлтийн баталгаажсан тогтолцоогүй байгаа. Гуравдугаарт, мөн төр засгийн байгууллагад бодлого, үйл хэргийн залгамж чанарын зарчим алдагдсан. Дөрөвдүгээрт, бодит эдийн засгийн томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэх зохистой арга хэлбэрийг тогтоож чадахгүй байсаар өдий хүрсэн.

Бодит эдийн засгийн хөгжлийн арга зам, цогц шийдэл, бодлого төлөвлөлтийн тогтолцоо өнөө хүртэл бүрэлдээгүй. Тийм харамсалтай байдал нь төр засгийн дээд байгууллагыг бүрэлдүүлж ирсэн хүмүүстэй холбоотой. Том утгаар нь авч үзвэл, өнгөрсөн хориод жил манайд төр засаг олигтой төвхнөсөнгүй, улс төрийн намууд төлөвшиж амжсангүй. Мөн бүх шатны төр засгийн албанд ажилтнуудын томилгоонд хүмүүсийн суурь мэргэжил, дадлага туршлага, мэргэшсэн чадамжийг үл хайхардаг явдал хавтгайрсан. Энэ бол ноцтой гажуудал байсан шүү дээ. Түүнчлэн Засгийн газар солигдох болгонд шинээр томилогдсон сайд нар очингуутаа бүтцийн өөрчлөлт хийдэг. Тэд өөрийн багийг бүрдүүлэх гэсэн нэрийдлээр яам, агентлагийн ажилтнуудыг халж сольдог болсон. Ингэснээр мэргэжлийн хүмүүс тогтвор суурьшилтай ажиллах боломж мөхөсдсөн. Ийм байдлаас болж, төр засгийн бүх түвшиндээ бодлого, үйл хэргийн залгамж чанар алдагдсан. Бас төр засгийн албаны хүмүүст эдийн засгийн хөгжлийн үндсэн асуудалд улс орны нийтлэг эрх ашгийн үүднээс судалгаа үндэслэлтэй хандах бодит сэтгэлгээ дутагдаад байгаа.

-Намрын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаал­тад Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн хуулийн төсөл багтсан байна лээ. Таны яриад байгаа бодит эдийн засгийн тухай энэ хуульд зарчмын ямар асуудлууд тусгалаа олсон байгаасай гэж бодож байна?

-Хөгжлийн бодлого, зорилтыг гагцхүү шинжлэх ухааны арга зүйн дагуу сайтар судалж боловсруулсан хөтөлбөр, төлөвлөгөөгөөр тодорхойлон баталгаажуулж хэрэгжүүлдэг тогтолцоог хуульчлан хэвшүүлбэл зохилтой. Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжлийн бодлого, зорилтын 15-20 жилийн урт хугацааны хөтөлбөр болон дунд хугацааны таван жилийн төлөвлөгөөг хуульчлан баталдаг баймаар байна. Шинээр байгуулагдсан УИХ, Засгийн газар бүхэн, өмнө нь хуульчлан батлагдсан эдийн засгийн хөгжлийн хөтөлбөр, төлөвлөгөөг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлдэг байхыг хуульчлах хэрэгтэй. Мөн эдийн засгийн судалгааны хүрээлэнг ШУА, Эдийн засгийн төв байгууллагын давхар харьяалалд байгуулж ажиллуулах ёстой.

-Тухайлбал?

-Оюу толгой, Таван толгойн төслүүд байна. Таван толгойн ордын хувьд коксжих нүүрсийг Зүүн хойд Азийн орнуудад болон Хятад улсад экспортлох чиглэлээр ашиглах төслийг зохистой хэлбэрээр хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Мөн жилд хоёр сая тонн түүхий тос боловсруулах хүчин чадалтай, бүхий л шийдэл, бэлтгэл нь хангагдсан Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийг Монгол, Японы хамтын ажиллагааны шугамаар тэргүүн ээлжинд барьж болно. Дархан-Сэлэнгийн бүс нутаг дахь хар төмрийн хүдрийн ордыг түшиглэн үрлэн төмрийн үйлдвэр байгуулж, Дарханы Хар төмөрлөгийн үйлдвэрийг өргөтгөн шинэчлэх ёстой. Оюу толгой, Эрдэнэтийн үйлдвэрүүдийн зэсийн баяжмалын нөөцөд түшиглэсэн зэс хайлах үйлдвэр байгуулах гаргалгаа бий. Улмаар цэвэр зэс, алт, мөнгө, молебдин зэрэг үнэт болон өнгөт металлын болон зэсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг бий болговол зохино. Хялбар хийцийн машин техник, металл эдлэлийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх, дорно зүгт далайн шинэ гарцын төмөр зам барих төслийг хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Эрчим хүчний шинэ эх үүсвэрийн томоохон цахилгаан станцуудыг барьж, улмаар цахилгаан эрчим хүчний импортоос чөлөөлөх хэрэгтэй байна. Хөнгөн аж үйлдвэрийн салбарт гэвэл малын ноос ноолуур, арьс ширийг бүрэн боловсруулж эцсийн бүтээгдэхүүн гаргах зэрэг томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлж болж байна.

-Дарханд газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах төслийн ТЭЗҮ-ийг Японы тал боловсруулаад тухайн үед Эрдэс баялаг эрчим хүчний яам хэлэлцэн дэмжиж байсан. Харин энэ төсөл яагаад саатаад байгаа юм бол?

-Энэ төслийг хэрэгжүүлэх талаар УИХ, Засгийн газар 2008-2013 онд тус бүртээ таван удаа тогтоол шийдвэр гаргасан, Японы Олон Улсын Хамтын Ажиллагааны Банк (JBIC) өөрийн зардлаар ТЭЗҮ боловсруулсан. УИХ, Засгийн газрын удаа дараагийн тогтоол шийдвэртэй, Монгол, Японы Засгийн газар хамтран хэрэгжүүлэх хэлэлцээртэй уг төслийн хэрэгжилтийг төр засгийн дээд албаны хэн ч гэсэн саатуулах учиргүй байлтай. Хамгийн гол нь “Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр” төслийг газрын тосны үнэ 60 ам.доллар баррель байх нөхцөлөөр хийсэн юм. Эдийн засгийн тооцоогоор жилд дунджаар нэг тэрбум ам.долларын буюу хоёр их наяд орчим төгрөгийн нэмүү өртөг бүтээнэ. Харин одоо газрын тосны үнэ нэг баррель нь 45 ам.доллар байна. Энэ нь манай улсын 2014 оны ДНБ-ий 10 орчим хувьтай тэнцэж байгаа. Тиймээс дээрх төсөл эдийн засгийн өсөлтөд жинтэй хувь нэмэр оруулах болно.

Мөн үйлдвэр жилд дунджаар улсын төсөвт 370 орчим сая ам.долларын буюу 700 орчим тэрбум төгрөгийн татварын орлого төвлөрүүлэх тооцоо бий. Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр нь Эрдэнэтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийн 2014 оны татварын орлогоос 1.8 дахин их, 2015 оны хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээс 2.5 дахин их татварын орлогыг улсын төсөвт оруулах тооцоо гарсан. Төслийн хөрөнгө оруулалтыг Японы JBIC банкны экспортын хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтээр, мөн улсын инженерийн компаниар “түлхүүр гардуулах” нөхцөлөөр бариулахаар төлөвлөөд байсан. 2012 онд ашиглалтад оруулсан бол өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд улсын төсөвт хоёр их наяд 200 тэрбум төгрөгийн татварын орлого оруулах тооцоотой байлаа. Гагцхүү тийм боломжийг, тухайн үед Засгийн газрыг тэргүүлж байсан 1-2 хүний бүтэлгүй хандлагаас болж алдсан даа.

-Уул уурхайгаас хараат эдийн засагтай манай улсын хувьд дэлхийн зах зээл дээрх эрдэс баялгийн үнээс хамаарч ойрын хугацаанд байдал сайжрахгүй бололтой. Манай улсын эдийн засаг хэзээнээс сэргэх бол?

-Ер нь бол ойрын таван жилдээ манай эдийн засаг сайнгүй байх янзтай. Харин зэс, төмрийн хүдрийн үнэ дэлхий дахинд нэмэгдвэл манай эдийн засагт эерэг дүр зураг авчирч болох юм. Тэгэхээр хүрэн нүүрсээ экспортлох нэг гарц байгаа. Гэтэл манайх нүүрсээ нийлүүлдэг ганц л хөрштэй. Харин хүлэмжийн хийн асуудлаас болж Хятадыг хүрэн нүүрсний хэрэглээгээ багасгах шахалтыг дэлхий нийтээр үзүүлж байна. Энэ бөмбөрцгийн агаар бохирдуулдаг хүлэмжийн хийн 23 хувийг БНХАУ дангаараа ялгаруулж байна гэсэн судалгаа гарсан л даа. Тиймээс тэд хүрэн нүүрснээс татгалзаж ОХУ-аас байгалийн хий авахаар болсон. Ингээд манайх Хятад руу нүүрс гаргах найдлага байхгүй.

-Таны дээр хэлсэнчлэн Таван толгойн ордын коксжих нүүрсийг ямар замаар Зүүн хойд Азийн орнууд, Хятадад экспортлох вэ?

-Коксжих нүүрсний гол хэрэглэгч Хятад, Солонгос, Япон байна. Эдгээр улс Австрали, Индонезээс далайгаар коксжих нүүрс авахад хямд байгаа. Тэгэхээр Япон, Солонгос руу коксжих нүүрс нийлүүлэхээр болбол Таван толгойн ордыг ашиглах төсөлтэйгөө цогцоор нь төмөр замынхаа асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. Үүний тулд Таван толгойн ордыг ашиглах хувьцаа эзэмшигчээр Хятадаас гадна Япон, Солонгосыг оруулах нь чухал.

-Япон, Солонгос дэмжих болов уу?

-Өмнө нь тэд саналаа өгч байсан. Хувьцаа эзэмшигч нь Монголоос гадна дээрх гурван улс байна. Нүүрс нийлүүлэх зах зээлийнхээ орнуудыг хувьцаа эзэмшигчээр оруулснаар Таван толгойн ордыг ашиглах асуудал шийдэгдэж болно.

-Хөрөнгө оруулагчид манай улсыг чиглэхгүй байгаа нь эдийн засаг туйлдаа хүрэхэд нөлөөлж байна гэж хаа хаанаа ярьдаг. Таныхаар тэд юунаас болж үргээд байна?

-Улс төр тогтворгүй байгаатай шууд холбоотой. Улс төрийн тогтворгүй байдлыг дагаад эдийн засгийн хууль журмаа тогтвортой байлгадаггүй. Үүнээс болж гадаадын хөрөнгө оруулагчид орж ирж чадахгүй байна. Нэг үе гадаадын хөрөнгө оруулалт дөрвөн тэрбум ам. доллар байсан бол 50 сая ам.доллар болчихоод байна шүү дээ.

-Ер нь эдийн засгийн томоохон төслүүдийг санхүүжүүлэх хөрөнгө оруулалтын бодлого ямар байх ёстой юм бэ?

-Бодит эдийн засгийн томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэх үйл хэргийг, манай улсын төсвийн орлогоор болон дотоодын банкны зээлээр шийдэх боломжтой. Мөн хувийн хэвшлийн компаниудын хуримтлалаар ч шийдвэрлэх арга зам бий. Тиймээс өнөөгийн нөхцөл байдалд юуны түрүүнд эдийн засгийг хөгжүүлэх түлхүүр хүчин зүйл болох хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэрийг бүрдүүлэх зохистой арга хэлбэр, хууль зүйн орчинг баталгаажуулах явдал шаардагдаж байна.

Бүтээн байгуулалтын төслүүдийг өөрийн улсын төсвийн орлогын боломжоор санхүүжүүлэх, гадаадын банк, санхүүгийн байгууллагын зээл, бондын хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх төсөл гэж чиглэл, хүрээг зааглан тогтоомоор байгаа юм. Олон улсын хэмжээнд хөгжингүй эдийн засгийн түвшинд хүрэх түгээмэл арга зам бол банкны зээлийн хөрөнгөөр үр өгөөжтэй бодит үйлдвэрлэлийн болон түүнтэй холбогдол бүхий дэд бүтцийн томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлдэг явдал юм. Ер нь олон улсын хэмжээнд, аливаа томоохон хүчирхэг компани нь хөрөнгө санхүүгийн өндөр чадавхитай байлаа ч гэсэн, өөрийн хуримтлал хөрөнгөөр томоохон төслийг санхүүжүүлдэггүй. Заавал банкны зээлээр санхүүгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлдэг нийтлэг зарчимтай байна. Жишээ нь дэлхий дахинаа хүчирхэг томд тооцогддог Рио Тинто корпораци Оюутолгойн далд уурхайн зургаан тэрбум долларын хөрөнгө оруулалтыг дэлхийн 14 банк санхүүгийн байгууллагаас зээл авах замаар бүрдүүлнэ гэсэн яриа байгаа биз дээ. Томоохон төслүүдийг гадаадын хөрөнгө оруулагч компанитай хамтарсан үйлдвэрлэлийн хэлбэрээр хэрэгжүүлэх тохиолдолд банк санхүүгийн байгууллагаас зээл авах үйл хэргийг гадаадын компанид даатгаж орхидог явдлыг зогсоох хэрэгтэй. Харин Монголын тал бие даан өөрөө гүйцэтгэж байх зарчмыг баримталбал дээр.

-Томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын зориулалтаар гадаадын банкнаас зээл авахын тулд баталгаа гаргах болдог. Энэ нь манайд хэр зэрэг төвөгтэй байдаг вэ?

-Манайд саяхан болтол банкны зээлд баталгаа гаргах явдлыг хуулиар хориглосон байлаа. Дараа нь Төсвийн тухай хуульд баталгааны талаар нэг заалт оруулсан ч хэрэглэх боломжгүй гэмээр заалт байсан. Зээлийн баталгаа гаргах боломжгүй байсан явдал нь өнгөрсөн хориод жилийн хугацаанд бүтээн байгуулалтын томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлээгүй. Бодит эдийн засгийн чадавхид олигтой ахиц гараагүй. Улмаар өнөөгийн санхүүгийн хүндрэлийн нэн таагүй байдлын нэг гол учир шалтгаан байсан хэрэг л дээ.

Харин зээлийн баталгааны асуудалтай холбогдуулан энэ оны хоёрдугаар сард Өрийн удирдлагын тухай хууль, мөн Засгийн тусгай сангийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль батлагдсан. Гэхдээ эдгээр хуулиуд нь Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжлийг эрчимжүүлэх зорилтыг бодитойгоор хэрэгжүүлэх үүд хаалгыг нээх хөшүүрэг болж чадах эсэх нь яваандаа амьдрал дээр харагдах байх л даа.

М.МӨНХ