Month: August 2015

Сургуулийн өмнөх
боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийг өнгөрсөн жилийнхээс шинэчилж, 2016-2017
оны хичээлийн жилд хэрэгжүүлэхээр болжээ. Энэ хөтөлбөр нь хүүхэд бүрийг
боломжит хурдаар хөгжүүлэх, хүүхдийн сонирхлыг илрүүлэн судлах, хөгжүүлэх
зарчимд суурилсан юм. Сургуулийн өмнөх боловсролын болон суурь боловсролын
сургалтын цөм хөтөлбөрийг “Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого”, “Зөв
Монгол хүүхэд” үндэсний хөтөлбөрийн үзэл санаа, зорилгод тулгуурлан шинэчилсэн
байна. Эдгээр цөм хөтөлбөр, сурах бичгийг боловсролын эрдэм шинжилгээ арга зүйн
байгууллага, их, дээд сургууль, ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг, төрийн
бус байгууллагын төлөөлөл 160-аад багш, судлаач, мэргэжилтэн хамтран
боловсруулжээ. Энэ хөтөлбөрийн хүрээнд энэ сарын 3-6-ны хооронд зохиогдож буй
сургалтад хамрагдаж буй Завхан аймгийн Боловсрол, соёлын газрын сургуулийн
өмнөх боловсрол хариуцсан мэргэжилтэн Д.Сарангэрэлтэй ярилцлаа.

-Энэ хөтөлбөрт танай аймаг
хэзээнээс хамрагдсан бэ?

-Сургуулийн өмнөх боловсролын
сургалтын цөм хөтөлбөрийг 2014-2015 оны хичээлийн жил туршиж Завхан аймгийн
Улиастай сумын 12 цэцэрлэгийн нэг нь болох нэгдүгээр цэцэрлэг хамрагдсан юм.
Туршилтын хугацаанд зөвхөн нэг цэцэрлэгээр зогсохгүй бусад бүх цэцэрлэгтээ энэ
цөм хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр ажилласан. Одоо бүх багш нар сургалтад
хамрагдаад цөм хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлэн болоод байгаа.

-Хичээлийн хөтөлбөрт ямар
өөрчлөлт орох юм бэ?

-Өмнө нь олон хөтөлбөрөөр хичээллэж
байсан. Сургуулийн өмнөх боловсролын сургалтын талаар баримтлах бодлого гээд 20
дугаар тушаалаар батлагдсан бодлого хэрэгжиж байсан юм. Энэ бодлогын хүрээнд
хүүхдийг хөгжүүлэх үйл ажиллагаагаа боловсруулаад багш зааж, хүүхэд тэр
хичээлийг хүссэн хүсээгүй сурдаг байсан. Харин энэ хөтөлбөрөөр хүүхдийн боломж,
хөгжил дээр тулгуурлаад өөрийнх нь хөгжлийн хурдаар сурах боломжийг олгосон цөм
хөтөлбөр юм. Энэ хөтөлбөрт зөвхөн багш гэлтгүй эцэг эх, хүүхдүүд бүгд ач
холбогдол өгч хичээллэж байгаад баяртай байгаа.

-Энэ хөтөлбөрийн ач
холбогдол юу вэ?

-Манай цэцэрлэг өмнө нь 30-35
хүүхэд нэг бүлэг болж явдаг байсан. Тус бүлэгт стандартын дагуу бага, дунд,
ахлах бүлэгт сурах ёстой зүйлийг л сургадаг байсан юм. Харин одоо нэг бүлэгт
ганцхан хөгжүүлэх төв ажиллахаар зохицуулсан байгаа. Бусад цэцэрлэгийн нэг
бүлэгт 5-10 хөгжүүлэх бүлэг ажилладаг бол манайд нэг л бүлэг ажиллана гэсэн үг.
Хүүхэд нэг сэдэв тоглоом сонгоод тоглоход тус тоглоомыг сонгосон цэцэрлэгийн 10
бүлгийн 30 хүүхэд нэг ангид орно. Нэг ёсондоо холимог насны бүлгээр хичээллэж
болно гэсэн үг. 2,3,4,5 настай бүх хүүхдүүд өнөөдөр би эмч гэдэг тоглоомоор
тоглохоор сонгосон бол нас харгалзахгүй бүх хүүхэд тоглоно. Энэ нь багт чиглэж
байгаагаараа чухал алхам. Би үүнд л их олзуурхаж байна. Өөрийнхөө сонирхлоор
хичээллэж байгаа учраас хүүхдүүд өөрсдөө ч их дуртай байдаг. Эцэг, эхчүүд ч
гэсэн хүүхдүүд баяр баясгалантай байгаа болохоор их дэмждэг. Одоогоор сургалтын
боломж бүрэн хангагдаагүй байгаа учраас эцэг эхчүүдийн дэмжлэг бас их хэрэгтэй
байгаа.

-Холимог насныхан хамт
суралцахаар ойлголцох нь ямар байдаг вэ?

-Эхлээд бага бүлгээс орж
ирсэн хоёр хүүхэд, дунд бүлгээс орж ирсэн гурван хүүхэд гээд ялгараад
зогсчихдог байсан. Одоо байдал өөр болсон. Ахлах бүлгийн хүүхдүүд маань дүү
нараа халамжилж байгаа юм л даа. Айлын ганц, хоёроороо байдаг хүүхдүүд
хоорондоо их сайн нийгэмшдэг гэсэн үг. Хоорондоо ойлголцоход эхэндээ багшийн
чиглүүлэх ажиллагаа хэрэгтэй. Бага бүлгийнхэндээ ахлах бүлгийнхэн яаж зааж өгөх
вэ гэдгийг чиглүүлж чадаж байвал бүлгээр ялгарахгүй. Миний дүү гээд хөтлөөд л
юмаа хамт хийгээд л эхэлдэг юм. Энэ нь багаар ажиллах чадварыг хүссэн хүсээгүй
бий болгодог хөтөлбөр. Өмнө нь бага бүлэг 15 минут, бэлтгэл бүлэг 25-30 минут
гээд үйл ажиллагаагаа цагаар баталчихдаг байсан бол одоо хүслийг нь харгалзаж
өөрөө хэдэн минут тоглож ханах нь уу гэдгийг хардаг болсон. Хүүхдийн ийм
ажиллагаа нь хүүхдийг хөгжүүлдэг юм байна гэдэг нь харагдаж байгаа. Өмнө нь
хүүхдийг тоглоомоор хөгжүүлдэг гэдэг байсан бол одоо багш хүүхдүүд нэгдэж
хөгжүүлэх үйл ажиллагаагаа өөрсдөө хийдэг болж байгаа нь энэ хөтөлбөрийн давуу
тал. Бүх хүүхдийг хөгжүүлэхийн тулд багшаас гадна цэцэрлэгийн харуул, тогооч
зэрэг тэнд ажиллаж байгаа бүх хүмүүс ажиллаж байгаа.

-Одоо болж байгаа багш
нарын сургалтаар юу зааж байгаа юм?

-Би энэ сургалтад хоёр дахь
удаагаа хамрагдаж байна. Хавар сургуулийн өмнөх боловсролын цөм хөтөлбөр, бага
боловсролын хөтөлбөрийг хөгжүүлж орон даяар явуулсан үр дүнг ярилцсан. Одоо
сургуулийн өмнөх боловсролын цөм хөтөлбөр, суурь боловсролын шинэчилсэн
хөтөлбөрийг орон даяар хэрэгжих учир үүнийг яаж хэрэгжүүлэх талаар хэлэлцэж
байна. Мөн туршилт хийж байх хугацаанд ямар бэрхшээл, эргэлзээ гарав, түүнийг
яаж орон нутагт шийдэх вэ гэдгийг зааж байна. Сургалт энэ сарын 6-ныг дуустал
явагдана. Бид орон нутагт очоод үүнийг гардаж хэрэгжүүлэх учраас идэвхтэй
суралцаж байна.

-Танайд уг төслийг
хэрэгжүүлэхэд нэг жилийн хугацаанд гарсан үр дүнг дүгнэвэл?

-Хэрэгжилтийн багийнхан үр
дүнг нь гаргаад судалгаа хийсэн байна лээ. Хүүхдийн хөгжлийн ахиц 23.4 хувьтай
яваа юм байна. Өмнө нь судалгаагаар улсын дундаж 85-тай байдаг байсан тэр
дундаж хэвэндээ байна гэсэн. Шинэ юм болохоор шууд гарсан үр дүн одоогоор ховор
байна. Гэхдээ өмнө нь албан хүчээр сургаад байдаг зүйлийг хүүхдийн сонголт,
онцлогт тулгуурлаж хийж байгаа учраас илүү үр дүнтэй байгаа.

С.Ариун

Орон нутгийн замд зам тээврийн осол гарах нь эрс нэмэгдсэн байна. Энэ талаар Замын цагдаагийн газрын урьдчилан сэргийлэх, олон нийттэй харилцах хэлтсийн мэр­гэжилтэн ахлах дэслэгч Д.Төрбаттай ярилцлаа.

-Өнгөрсөн долдугаар сарын дунд үеэс хөдөө орон нутаг дахь зам тээврийн осол нэмэгдсэн гэх мэдээлэл гарсан байсан. Үүнээс яриагаа эхэлье?

-Долдугаар сарын 10-наас 31-ны хооронд Замын цагдаагийн газарт ослын шинжтэй 6100 гаруй дуудлага ирснээс 4400-гаад хэрэг дээр манай албан хаагчид ажиллалаа. Дээрх хугацаанд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 1500 гаруй жолоочийг саатуулж, учирч болох зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлсэн. Урин дулааны улирал ирсэн учраас орон нутгийг зорих иргэд олширч, орон нутагт гарах зам тээврийн осол нэмэгдсэн. Тодруулбал орон нутгийн замд 25 ноцтой осол гарч, 37 хүн амь насаа алдсан. Ослын зонхилох шалтгаан нь хурд хэтрүүлснээс үүдэлтэй. Хөдөөд тавигдсан хатуу хучилттай автозамын зорчих хэсэг нарийн байдгаас гүйцэт түрүүлэх, бартаа саад тойрч гарахдаа хөвөө хэсгийн шороон замаар явах нь элбэг. Ийн тээврийн хэрэгслийн тэнхлэгүүд өөр өөр гадаргуу дээр явах үед хурдаа хасах, огцом тормозлох нь онхолдох гол шалтгаан болоод байна. Энгийнээр бол баруун урд болон хойд дугуй шороон зам дээр, зүүн урд болон хойд дугуй засмал зам дээр хурдтай явж байгаад тормозлоход хүндийн жин баруун урд төвлөрснөөр тэр чигт хазайж, улмаар онхолддог. Яагаад гэвэл шороон болон асфальт бетон хучилттай зам дээрх автомашины дугуйн барьцалтын коэффициент өөр. Үүнийг жолооч нар тэр бүр мэддэггүй. Дөрвөн хүний амийг авч одсон Хөвсгөлийн замд гарсан осол мөн л энэ шалтгааны улмаас гарсан. Ланд-200 маркийн автомашин хурд хэтрүүлэн гүйцэж түрүүлэх үедээ огцом тормоз гишгэсэн байгаа юм. Долдугаар сарын 19-ний 17 цагийн орчимд Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын нутаг, Улаанбаатараас 123 дахь км-ийн замд “Мицүбиши эйртрек” маркийн машин онхолдож, хоёр хүн нас барж, хоёр хүн гэмтсэн. Долдугаар сарын 14-нд 08 цагийн орчимд Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын Малчин баг буюу автовокзалын замд “ниссан санни” маркийн машин онхолдож зорчиж явсан 24 настай эрэгтэй нас барсан. Долдугаар сарын 15-нд 19 цаг 20 минутын орчимд Дархан-уул аймгийн Хонгор сум орчимд “ланд-200” маркийн автомашин онхолдож, хоёр хүн нас барсан нь бүгд дээрх шалтгааны улмаас гарсан.

-Хөвсгөл аймгийн чиглэл дэх хатуу хучилттай автозамд олон ноцтой осол гарсан байсан. Саяхан ашиглалтад орсон, эвдрэл гэмтэл, энхэл донхолгүй шинэ замд яагаад олон осол гараад байгаа юм бол?

-Долдугаар сарын 13-нд Хөвсгөл аймгийн Их-Уул сумын хоёрдугаар багийн нутаг дахь Их сараалж хэмээх газар “тоёота королла” маркийн автомашин онхолдож хоёр хүн нас барж, гурван хүн бэртсэн. 17-нд Алаг-Эрдэнэ сумын Хатгал тосгоноос Мөрөнгийн чиглэлийн 10 дахь км-т “тоёота альфард” машин онхолдож, нэг хүн нас барж, нэг хүн гэмтсэн гэх зэрэг осол гарсан. Дээрх ослууд мөн л хурд хэтрүүлснээс үүдэлтэй. Тээврийн хэрэгслийн хурд хүч, ая тух эрс сайжирсан өнөө үед дийлэнх жолооч нар хотоос гараад давхих ёстой юм байна гэсэн ташаа ойлголттой байдаг. “Ланд Крузер-200” машин жолоодож яваа бол тогтворжилт сайтай учраас онхолдохгүй юм шиг эндүүрдэг. Угтаа бол орон нутгийн замд Улаанбаатар хот дотор тээврийн хэрэгсэл жолоодохоос илүү ур чадвар шаардагддаг. Мөн орон нутгийн замд 80 км-ээс дээш хурдалж болохгүй байтал жолооч нар хотоос гараад хурдны хязгааргүй мэт давхидаг. Зарим нь бүр хотоос гараад л хурдны зам мэт ташаа ойлгодог. Гэтэл хурдны зам гэдэг чинь шал өөр юм байхгүй юу. Зөвхөн нэг чигийн хөдөлгөөний өргөн 17 метр, гурваас дөрвөн эгнээтэй. Ингэхээр замын зорчих хэсгийн нийт өргөн хамгийн багадаа 34 метр гэсэн үг. Ийм зам Улаанбаатарт бүү хэл Монгол Улсын хэмжээнд байхгүй. Харин Мянганы сорилтын сангийн хөрөнгөөр Алтанбулагийн боомтоос Замын-Үүд хооронд Улаанбаатарыг дайруулан хурдны зам тавихаар яригдаж байгаа.

Орон нутгийн замд дан ганц автомашин гэлтгүй Хятадад үйлдвэрлэсэн мотоциклиос унаж олон ч идэр залуус амиа алдсаар байгаа нь харамсалтай. Өнгөрсөн сард хэд хэдэн ийм төрлийн осол гарсан.

-Тухайлбал?

-Долдугаар сарын 18-нд Баянхонгор аймгийн Бууцагаан сумын Хонгорын дэрс гэдэг газарт хятадад үйлдвэрлэсэн мотоцикль унаж явсан 36 настай эрэгтэй Э онхолдож, нас барсан. Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумаас баруун хойш 22 км-т улсын дугааргүй, мөн л хятадад үйлдвэрлэсэн мотоцикль унаж яваад онхолдож, амиа алдсан. Мөн энэ сарын 2-нд шөнийн 01 цагийн орчимд Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын нутагт хэн болох нь тодорхойгүй нэгэн иргэн улсын дугааргүй, марк нь тодорхойгүй мотоцикль унаж яваад, осолдож амь насаа алдсан.

-Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын шинэ хууль ирэх сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлнэ. Үүнтэй холбоотойгоор жолооч нарын хариуцлагыг нэмэгдүүлэх үүднээс халаасны онооны системийг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ тухайд?

-Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын шинэ хууль хэрэгжиж эхлэхтэй холбоотой 20 гаруй хууль эрхзүйн баримт бичиг шинэчлэгдэж байгаа. Мөн жолооч нарыг зөрчил гаргасан тохиолдолд торгох, машиныг нь журамлах, эрхийг нь хасахаас өөр хариуцлагын шинэ тогтолцоо буюу “Халаасны оноо” гэсэн үнэлгээний системийг нэвтрүүлэхээр судалж байна. Өөрөөр хэлбэл жолооч бүр үзлэг оношилгоондоо хамрагдаж, өөрийн 100 оноогоо баталгаажуулна. Замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж, осол гаргасан тохиолдолд оноо хасагдана. Ингэсээр оноо нь нэг жилийн дотор дуусвал жолоодох эрх тань шууд хасагдана гэсэн үг. Хэн ч гэсэн олон дахин зөрчил гаргаж, халаасны оноогоо дуусгахыг бодохгүй учраас жолооны ард суухдаа торгуулаад өнгөрөх юм чинь яахав гэж бус олон дахин зөрчил гаргавал эрхээ ч хасуулж магадгүй гэсэн нэг талаас айдас, нөгөө талаас хариуцлагатай болно гэсэн үг. Өнөөдөр бол зөвшөөрөлгүй газар хэдэн удаа ч машинаа байршуулсан бай, торгуулиа төлөөд журмын хашаанаас авчихдаг. Харин Япон, Солонгос зэрэг оронд ашигладаг дээрх үнэлгээний системийг хэрэглээд эхэлбэл тухай бүрт 20 оноо хасагдлаа гэж үзвэл таван удаа машинаа ачуулаад л үнэмлэхээ хураалгана. Энэ бол жолооч нарын хариуцлагыг нэмэгдүүлэх маш үр дүнтэй арга.

М.УУГАН-ЭРДЭНЭ