Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Хууль зүйн яамдын “Ялтан шилжүүлэх болон эрх зүйн туслалцаа харилцан үзүүлэх асуудлаар” анхдугаар зөвлөлдөх уулзалт Бээжин хотод болж өндөрлөлөө.
Монгол Улсын Хууль зүйн яамны Төрийн захиргааны удирдлагын газрын дарга бөгөөд Гэрээ, эрх зүй, хамтын ажиллагааны газрын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Э.Зоригт, БНХАУ-ын Хууль зүйн яамны Эрх зүйн туслалцаа, гадаад харилцааны газрын дэд дарга Жан Шиаомин тэргүүтэй төлөөлөгчид оролцлоо. Энэхүү зөвлөлдөх уулзалтаар “Ялтан шилжүүлэх тухай Монгол улс, БНХАУ-ын хоорондын гэрээ” болон “БНМАУ, БНХАУ-ын хооронд иргэний болон эрүүгийн хэрэгт эрх зүйн туслалцаа харилцан үзүүлэх тухай гэрээ”-ний хэрэгжилтийг дүгнэж, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцож яамдын шууд харилцааг идэвхжүүлэн цаашид улам хурдацтай болгох техникийн чанартай найман асуудлыг шийдвэрлэж протокол байгууллаа.
Монголын талын төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд Улсын ерөнхий прокурорын газрын Гадаад харилцаа, эрх зүйн туслалцааны хэлтсийн дарга Г.Ганзориг, Тахарын ерөнхий газрын Хуяглан хүргэх хэлтсийн дарга С.Хаш-Эрдэнэ, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа ЭСЯ-ны Консулын хэлтсийн дарга Б.Энхсүх, атташе Т.Бат-Орших болон холбогдох мэргэжилтнүүд оролцлоо.
Манай улсын төлөөлөгчдийн зүгээс тодорхой асуудлуудаар санал дэвшүүлснийг Хятадын тал нааштайгаар хүлээн авч, шийдвэрлэж ажиллахаа илэрхийллээ. Тухайлбал, “Ялтан шилжүүлэх тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс хоорондын гэрээ”-хүчин төгөлдөр болсонтой холбогдуулан зарим иргэдийг шилжүүлэн эх оронд нь үлдсэн хугацааны ялыг эдлүүлэх хүсэлтийг Хятадын тал судлан үзэж ойрын хугацаанд хариу өгөхөө илэрхийлэв. Зөвлөлдөх уулзалтын хүрээнд төлөөлөгчид БНХАУ-ын Хууль зүйн яамны харьяа Ян Чин хорих газрын үйл ажиллагаатай танилцаж, тус хорих ангид хоригдож буй Монгол Улсын иргэнтэй уулзаж ял эдэлж буй нөхцөл байдал болон эрүүл мэндийн байдалтай нь танилцан, харилцан ярилцаж түүнд тухайн хорих ангийн зохих журмын дагуу санхүүгийн туслалцаа үзүүллээ.
Жил бүрийн 7 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 31-ний хооронд “Тарваган тахлаас сэргийлэх “ өдрүүд болдог. “Тарваган тахлаас сэргийлэх “ өдрүүдийн хүрээнд 7 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 28-ны хооронд Дүүргүүдийн Эрүүл мэндийн төв болон Өрхийн Эрүүл мэндийн төвүүдээр Тарваган тахал өвчнөөс сэргийлэх дархлаажуулалт хийгдэнэ.
Үл мартагдах хүмүүс болоод аж амьдрал байдаг. Тэр бүхнийг ахуй байдлаар нь эргэн дурсаж жинхэнэ монгол үгээр дархална гэдэг хэн дуртай хүний хийж чадах зүйл биш л дээ. Ардын уран зохиолч Д.Цоодол гуайн хэдэн жилийн өмнө гаргаж байсан “Хөеө” хэмээх хүүрнэл зохиолын ном надад их дотно мэдрэмж төрүүлдэг. Яагаад ч юм шүүрэн авах бүртээл хамгийн түрүүнд “Манжаа” хэмээх дурсамжийг нь уншиж хэвшчээ. Ийм сайхан бичсэнээс нь үзвэл тийм хүн байсан байх аа. Ер нь тэгээд хөдөө нутагт өссөн хэн бүхний дэргэд энэ хүү номонд гардаг дүрүүдтэй жишиж болохуйц хүн байдаг нь сонин. Амьдралын хар ухаантай, хээ шаагүй монгол өвгөд дэлгэр эх орны минь толгод бүрийн дэргэд тамхиа суунаглуулж суудаг болохоор тэр биз дээ.
Увс аймгийн 90 жилийн ой, “Монгол бөхийн их баяр”-т зориулсан хүчит бөхийн барилдаан өндөрлөлөө. Энэхүү барилдааны тавын даваанд Монгол Улсын аварга С.Мөнхбат, улсын арслан П.Бүрэнтөгс, Н.Батсуурь, улсын гарьд Б.Гантогтох, улсын харцага Ц.Содномдорж, Б.Пүрэвсайхан, Ө.Бат-Орших, цэргийн арслан Б.Ганзориг нар учраа бөхөө давж, шөвгийн наймд шалгаран үлдээд байсан. 
Гэрийн нөхцөлд хэрхэн зайрмаг хийх вэ? 
Жүржийн шүүстэй луувангийн салат
Эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгох Нийслэлийн комиссоос нийт 1747 хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллага эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл авсан байдаг. Үүнээс ортой эмнэлэг 88, сувилал 104, 743 эмийн сан байдаг. 2014 онд хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад зохистой байдлын үнэлгээ хийхэд 11,7% нь эмэгтэйчүүдийн, 24,7% нь шүдний, 35,09% нь дотор, уламжлалт, мэдрэлийн чиглэлээр тус тус ажиллаж байна. Байршлаар судалж үзэхэд хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагууд нь ихэвчлэн байшин хороолол буюу хотын төвд байрлалтай байгаагийн зэрэгцээ ортой эмнэлгүүдийн 60,9% нь мэдрэл дотор, уламжлалт анагаах ухааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байна. Иймд Нийслэлийн хүн амын эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний зохистой бүрдлийг бий болгох, алслагдсан байршилд амьдарч буй иргэдэд үзүүлэх эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний тэгш, хүртээмжтэй байдлыг нэмэгдүүлэх шаардлагыг үндэслэн эрүүл мэндийн чиглэлээр нэн тэргүүнд тусгай зөвшөөрөл олгох чиглэлийг тодорхойлон НЭМГ даргын 2015 оны “Чиглэл батлах тухай” А/11 дүгээр тушаалаар баталгаажуулан цахим хуудсандаа байршуулсан. Нийслэлийн Эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгох Нийслэлийн комисс нь 2015 оны эхний хагас жилийн хугацаанд 2015 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдөр нэг удаа хуралдсан. Уг хурлаар 2014 онд төсөл нь дэмжигдэн, ажлын байрны дүгнэлт гарсан 1 сувилал, 3 эмнэлэг, 4 эмийн санд зөвшөөрөл шинээр олгох, 2 эрүүл мэндийн байгууллагын тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, 26 эрүүл мэндийн байгууллагын тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох дүгнэлт гарч Нийслэлийн засаг даргын захирамжаар батламжлах ажил хийгдэж байна. хийгдэж байна. 2015 оны эхний хагас жилд 32 эмнэлэг сувилал, 27 эмийн сангийн ажлын байрны дүгнэлт гаргаж, 384 эрүүл мэндийн байгууллагын тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгаж ажиллажээ. Цаашид хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын ажлын байрны дүгнэлт гаргуулах хүсэлт, 2014 онд эрүүл мэндийн байгууллага байгуулах төсөл дэмжигдээд ажлын байрны дүгнэлт гаргуулахаар хүлээгдэж байгаа аж ахуйн нэгжүүдийн хүсэлтүүдийг хүлээн авч байгаа ба 2015 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрөөс Эрүүл мэндийн сайдын 2013 оны “Тусгай зөвшөөрөл авахад бүрдүүлэх баримт бичигт тавигдах шаардлага” 145 дугаар тушаалын дагуу эрүүл мэндийн байгууллага байгуулах төслийн материалыг хүлээн авч эхэлжээ. 
Нийслэлийн гуравдугаар сургуулийн төгсөгчдийн 30 жилийн ойн уулзалт өнгөрөгч амралтын өдрүүдээр тохиолоо. Хүүхдийн ордны баруун талын автомашины зогсоол дээр нэгээс найм хүртэл дугаарласан автомашинууд эгнэн зогсчээ. Хамгийн эхний автомашины урд хэсэгт “Нийслэлийн гуравдугаар бүрэн дунд сургуулийн 1983 оны 8В, 1985 оны 10В ангийнхны 30 жилийн ойн уулзалт” гэсэн томоо гэгчийн зурагт хуудас өлгөжээ. Тэд өглөөний есөн цагт уулзахаар товложээ. “Улаанбаатараас гадна хөдөө орон нутагт, тэр бүү хэл Польш Улсад ажиллаж амьдарч байгаа М.Дэлгэрмаа, Ц.Алтанхуяг нар өглөө нь онгоцноос буусан гэсээр ирж байлаа. ангийн дарга Н.Адьяабат “Ангийн хүүхдүүдээс минь хоёр гурав нь ирж яваа сурагтай. Бусад нь цөм бүрэн” гэж байна. Д.Нямбилэг “Ангиараа цуглалгүй, уулзалдалгүй 30 жил болж” гэж байв. Уулзалтад дөрөвдүгээр ангиас бүрэн дунд сургуулиа төгстөл тус ангийг дааж авсан монгол хэл, уран зохиолын багш Ч.Оюунбилэг, математикийн багш Наранхүү болон дуу хөгжмийн багш Рэгзэн нар хүрэлцэн иржээ. Ангийн багш Ч.Оюунбилэг 1974 онд Улсын багшийн дээд сургуулийг монгол хэл, уран зохиолын багш мэргэжлээр дүүргээд, гуравдугаар сургуульд багшилжээ. Түүний анхны даасан анги нь 10В байж. Тэрээр “Би сурч байсан сургуульдаа багш болж очсон. Тухайн үед анги даасан багш Банзрагч монгол хэл, уран зохиолын багш байсан юм. Багш маань ягаан дээлээ намируулж орж ирээд намуун хоолойгоор сургамжит өгүүллэг уншиж, биднээр цээж бичиг хийлгэж, монгол хэлний дүрэм заах надад их сайхан санагдаж “Ерөөсөө багш л болъё” гэж бодсон хэрэг. Багш мэргэжлийг эзэмшээд хамгийн анхны дааж авсан анги энэ анги юм.
Урлагийн авьяастайгаас гадна сурлагадаа ч сайн байсан учраас хүүхдүүдээрээ их бахархана. Тэр нь ямар их хувь заяагаар багш мэргэжлийг сонгосон юм бэ. Би их азтай хүн юм аа гэсэн бодлыг давхар төрүүлдэг байсан юм шүү. Шавь нар минь одоо ч гэсэн эзэмшсэн мэргэжлээрээ, салбартаа тэргүүлж явааг нь харахад сайхан байна” хэмээн хуучилсан юм. 
Тус ангийнхан урлаг спортынхоо амжилтаар сургуульдаа төдийгүй нийслэл, улсын хэмжээнд манлайлдаг байжээ. Энэ тухайд ангийн багш Ч.Оюунбилэг “Дөрөвдүгээр ангиас арваа төгстөлөө тасралтгүй долоон жил сургуулийнхаа урлагийн үзлэгт түрүүлж байсан. Урлагийн үзлэгээр ангийн маань 16 хөвгүүн бүгд банзан гитараа бариад дуулна. Нийслэлийн 52 дугаар сургуулийнхантай л аливаа уралдаан тэмцээнд ана мана үзэлцдэг байлаа. Тэдний хамтлагт гавьяат жүжигчин, дуучин Т.Ариунаа хүртэл багтаж байсан юм. Дээрээс нь бүгдийнх нь бичгийн хэв нэг хүнийх юм шиг цэвэрхэн, гаргацтай байлаа. Одоо ч хэвээрээ. Ямар сайндаа өнөөдрийн уулзалтын урилга дээр нэрийг минь бичсэн хүнийг “хайгаад олдоггүй” гэв. Дуу хөгжмийн багш Рэгзэн “Ангийнхны урлагийн амжилт зөвхөн сургуулийн урлагийн үзлэг төдийхнөөр хязгаарлагдахгүй. Тэд 1980 онд зохиогдсон Бүх ард түмний урлагийн анхдугаар их наадамд “Ундраа“гэсэн хамтлаг байгуулж ороод, хүрэл медаль хүртсэн. Тухайн үед эд маань тавдугаар ангийн сурагч байлаа. Энэ тэмцээнд орохын тулд районоос шалгарч байж хотын хэмжээнд оролцсон. Тэндээсээ шалгарч байж улсын хэмжээний бүх ард түмний урлагийн наадамдаа орно. 1984 оны бүх ард түмний хоёрдугаар уралдаанд орж, “Өргөө” хамтлагтай цуг гуравдугаар байрт дахин шалгарч байлаа. Эхний наадамд хамтлагийн гишүүд зөвхөн гитар тоглодог байсан бол хоёрдугаар уралдаанд гитараас гадна төгөлдөр хуур, баяан, аккордион, үлээвэр хөгжим тоглосон. Хамтлагийн бүрэлдэхүүнд Н.Адьяабат, Ц.Алтанхуяг, Э.Батсайхан, Л.Од, Мөнхболд, П.Үнэнбаяр, Д.Нямбилэг багтаж байсан” гэвэл Од “Уг нь бид Москвад болох олон улсын наадамд оролцох эрхтэй байсан ч хамтлагийн гишүүд хэтэрхий олон, улсын төсөвт “шаталттай” гэсэн шалтгаанаар хасагдаж байлаа” гэв. Э.Батсайхан “Медаль авсан баярт мөчөө улаан ус уугаад ээжээрээ нийслэл салат хийлгэж идээд, нэгнийхээрээ айл хэсэж тэмдэглэж байлаа. Улаан ус гэдэг чинь ундаа байхгүй юу” хэмээв. 
Хөдөлмөрийн үндэсний нам өчигдөр гишүүн элсүүлэх арга хэмжээг зохион байгуулав. Энэ талаар болон цаг үеийн асуудлаар тус намын дарга С.Боргилтой ярилцлаа.
Автобусанд суухдаа цахим карт ашиглах системийн нээлт өчигдөр Чингисийн талбайд болсон. Гэвч хэвлэл мэдээллээр сурталчлаад байсан шиг нээлтээ хийгээд л иргэн бүр автобусанд карт барьж орохгүй бололтой. “Шар хад-III, IV хороолол” чиглэлийн автобусанд урд хаалгаар нь суух гэтэл жолооч нь “Хойгуур ор” хэмээн дохиж байна. Тус автобусны кондуктор “Өглөө (өчигдөр) ажил дээгүүр дарга нар ирээд явсан. Ирэх долоо хоногийн лхагва гариг хүртэл бэлэн мөнгө хураана гэж байна билээ. Хэрвээ кондуктор бэлэн мөнгө хураахгүй болчихвол биднээс тасалбаруудыг авах ёстой шүү дээ” гэсээр билет тасалсан юм. Мөн “Хэвлэл мэдээллээр сурталчилгаа их явсан бололтой. Хүмүүс өнөөдөр (өчигдөр) урд хаалгаар суух гэсэн тохиолдол их байлаа. Ялангуяа ахмадууд их идэвхтэй байна” гэж ярив. Үнэхээр ч төв талбайн урдаас Кино үйлдвэрийн автобусны буудал хүрэх хооронд зогсоол бүр дээр л урд хаалгаар орох гэсэн тохиолдол гарч байв.
Ерөнхийдөө автобус төлбөрийн карттай болсноор кондукторууд бэлэн мөнгөтэй харьцах явдал арилж, хянагч, зохицуулагчийн үүрэг гүйцэтгэх аж. Автобуснуудын урд хаалган дээр карт уншуулах төхөөрөмжөөс гадна мөнгө авах хайрцаг тавьчихаж. Энэ ажил хэрэгжиж эхлэхээр картгүй хүмүүс тэр бэлэн мөнгөний хайрцганд мөнгөө хийх юм байна. Тунгалаг, хуванцар материалтай, сонгуулийн хайрцаг шиг дээрээ мөнгө хийх зураасан зайтай аж. Тиймээс хэрэв картгүй иргэд автобусанд сууж байгаа тохиолдолд мөнгөө тааруулж хийхгүй л бол хариултгүй гэсэн үг. Хайрцаг нь суурин дээрээ бэхэлсэн хоёр, хайрцгийг онгойлгох нэг нууц цоожтой юм байна. Автобус баазынхны тайлбарлаж байгаагаар орой ажил тарахад компанийн хариуцсан хүмүүс мөнгийг хайрцагтай нь авч явах гэнэ. Ингэснээр кондуктор, жолооч хоёр мөнгө хумсалж хувааж авдаг гэсэн хардлага арилах аж. Автобусны жолооч, кондукторуудын ярьж буйгаар бол энэ шинэчлэлд хувийн компаниуд тийм ч таатай хандахгүй байгаа бололтой. Тэд “Хүмүүс картаа тусгайлсан цэгүүдэд цэнэглүүлээд автобусанд мөнгө тушаадаггүй болно. Улсын мэдлийн автобуснууд ч яахав талоноор түлшээ өдөр бүр авдаг. Харин хувийн хэвшлийнхэн өдөр өдрийнхөө орлогоор түлшээ базаадаг болохоор асуудал үүснэ гэж үзэж байгаа юм билээ” гэлцсэн юм. 
Хөнгөлөлтт