Алдартай дууны үг, шүлгийг хөшөөнд мөнхөлдөг жишээ манайд олон байгаа. “Түүхт хил”, “Маамуу нааш ир” зэрэг олон дууг хөшөөнд мөнхөлсөн байдаг. Тэгвэл дахин нэг гайхамшигтай дуун шүлгийг хөшөөнд мөнхлөхөөр болжээ. Тодруулбал, Ардын уран зохиолч Ш.Дулмааагийн бичсэн “Алтан зул” дууны шүлгийг хөшөөнд мөнхөлж байгаа ажээ.
Хөшөөг Чингэлтэй дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлуулж байгаа байгаа аж. Харин хөшөөний албан ёсны нээлтийг тун удахгүй хийхээр төлөвлөж байгаа юм байна.
Т.Санчир өнөөдөр гарааны тавд гарч тоглоно. Филиппин улсын мэргэжлийн лиг болох “PBA”-д манай сагсчин тоглоод багагүй хугацаа өнгөрч байна.
Түүний баг “Барангая Жинебра” эхний хоёр тоглолтодоо хожигдоод байсан ч гурав дахь тоглолтоо энэ сарын 13-нд хийж “Киа” багийг 105-98 харьцаагаар хожиж улиралын эхний ялалтаа байгуулаад буй. Тус тоглолтод Т.Санчир гарааны бүрэлдэхүүнд гарч тоглосон. Тэрбээр 18 минут тоглохдоо 8 оноог багтаа авчирсан юм.
Өнөөдрийн тоглолт 18:00 цагт болох бөгөөд Жинебра /Ginebra/, Блэкватертай /Blackwater/ өрсөлдөх нь ээ.
Бүгд найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Нарендра Моди дөнгөж сая Монгол Улсын УИХ-ын хүндэтгэлийн чуулганд оролцож үг хэллээ. Чуулганыг нээж УИХ-ын дарга З.Энхболд Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийн урилгаар Бүгд найрамдах Энэтхэг улсын Ерөнхий сайд Нарендра Моди төрийн айлчлал хийж байгаад талархал илэрхийлэн хоёр орны цаашдын хамтын харилцаа улам өргөн хөгжинө гэдэгт итгэлтэй байгааг хэллээ. Түүнчлэн энэ жил хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ой тохиож байгааг цохон тэмдэглэн, Энэтхэгийн Ерөнхий сайд анх удаа айлчилж байгаад талархал илэрхийлэн чуулганы нэгдсэн хуралдаанд үг хэлэхийг урилаа.
Бүгд найрамдах Энэтхэг улсын Ерөнхий сайд Нарендра Моди Монгол Улсын Ерөнхий сайдын урилгаар айлчилж байгаадаа талархал илэрхийлэн аугаа түүхтэй үндэстний эх оронд ирсэндээ баяртай байна гэв. Монгол Улсын Их хурлын индэр дээрээс үг хэлэх завшаан олдсонд талархал илэрхийлэхийн сацуу энэ жил танай орон ардчиллын 25 жилийн ой тохиож байгаад байгаад баяр хүргэе гэлээ. Түүнчлэн гуравдагч хөршийн нэг тэрбум гаруй хүний халуун мэндчилгээг авч ирснээ дуулгалаа.
Энэ дэлхий дээр анд найз шиг үнэт бэлэг байдаггүй болохоор цаашид энэ харилцаагаа хадгалан явахыг хүслээ. Түүнчлэн Монгол Улс хөгжлийнхөө нэн хариуцлагатай үед ирсэн болохоор хоёр орны хооронд харилцааны хязгаар байхгүй гэв. Өдгөөгөөс 2000 гаруй жилийн өмнө Энэтхэгээс лам нар монголд ирж бурханы шашныг дэлгэрүүлж байсан нь өнөөдөр ч хэвээрээ байна. Эрт цагийн монголчуудын эрэлхэг явдал өнөө ч дуурсагдсаар байдаг. Монголчуудын хувьд хүн төрөлхтний түүхэнд үзүүлсэн нөлөөлөл их бий. Цаашид оюун санааны эрэлд хамтдаа явахыг уриаллаа.
Өдгөөгөөс 50 жилийн өмнө Монгол Улс НҮБ-д элсэх гэж байхад Энэтхэг улс тууштай дэмжиж байсныг Нарендра Моди хэлсэн үгэндээ тодотгон цаашид хоёр орон Эдийн засгийн харилцаагаа идэвхжүүлэх шаардлагатай байгаа гэсэн юм. Жил хүрэхгүйн хугацаанд Энэтхэгийн эдийн засаг 7.5 хувийн өсөлттэй гарч дэлхийд хурдацтай хөгжиж байгаа эдийн засагтай орны тоонд орлоо. Манай орны эдийн засгийн энэ өсөлт Монголд ч нөлөөллөө үзүүлнэ гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Дэлхийн эдийн засгийн шинэ эрч хүч нь Энэтхэг гэдэгтэй бүгд санал нэг байгаа.
Энэтхэг улс улам л залуужиж байна. Бид дэлхийд шинэ боломжийг нээн өгөхийн тулд хичээж байна. Газарзүйн байршилаас болж түншээ сонгоход хязгаар гэж байх ёсгүй. Цаашид сүү, цагаан идээ боловсруулахад туршлага авч болно гэв.
Мөн ноос, ноолуураа нэмүү өртөг шингээх тал дээр шууд ажиллаж болно гээд Монгол Улсад нэг тэрбум ам.долларын зээл олгож байгаагаа дуулгалаа. Монгол хүний хийж бүтээх чадварт эргэлзэхгүй байгаагаа илэрхийлэн кибер аюулгүй байдлын салбарт хамтарна гэдгээ мэдэгдлээ.
Чуулганы хуралдааны нээлтэн дээр хэлсэн өөр нэг үг нь “Манай намын логон дээр бадамлянхуа цэцэг байдаг бол танай төрийн сүлдэн дээр мөн бадамлянхуа цэцэг байдгийг сая анзаарлаа. Тийм болохоор бидний хооронд ямар нэгэн холбоо байдаг юм байна гэдэг нь харагдлаа” гэсэн юм.
Энэ удаагийн хүндэтгэлийн чуулганы хуралдаанд 66 гишүүн оролцлоо.
Э.ЭНХ
Говьсүмбэр аймгийн орон нутгийн соёл, урлагийн байгууллагыг түшиглэн хүүхэд багачуудын үндэсний хэл, соёл, уламжлал, зан заншлаас суралцах өвлүүлэх зорилгоор “Монгол ёс заншил” сэдэвт уралдааныг ЕБС-ын бага, дунд, ахлах насны ангилалаар зохион байгуулжээ.
Уралдааныг оньсого таах, Зүйр цэцэн үг тайлбарлах, “Монгол ёс заншил хэлэлцүүлэг” сэдвээр зохион байгуулж уншигч хүүхэд багачууд идэвхитэй оролцсон байна.
Монгол Улсын Их Хурлын хүндэтгэлийн хуралдааныг нээж Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболдын хэлсэн үг
УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН 2015 ОНЫ 5 ДУГААР САРЫН 17-НЫ ӨДРИЙН
ХҮНДЭТГЭЛИЙН ХУРАЛДААНЫГ НЭЭЖ
УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА З.ЭНХБОЛДЫН ХЭЛСЭН ҮГ
Эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгч өө,
Монгол Улсын Их Хурлын Эрхэм гишүүд ээ,
Хатагтай, ноёд оо,
Монгол Улсын Ерөнхий сайдын урилгаар Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Эрхэмсэг ноён Нарендра Моди манай улсад төрийн айлчлал хийж байна.
Монгол Улсын Их Хурлын хүндэтгэлийн хуралдаанд Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Эрхэмсэг ноён Нарендра Моди оролцож байгааг Та бүхэнд баяртайгаар мэдэгдье.
Монгол, Энэтхэгийн ард түмний харилцаа холбоо олон мянган жилийн түүхтэй бөгөөд энэ жил Монгол Улс, Энэтхэг Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ой тохиож байна.
Энэ түүхэн жил Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Монгол Улсад анх удаа төрийн айлчлал хийж байгаа нь хоёр орны харилцааны түүхэнд томоохон үйл явдал болж байна.
Монгол орон ардчилал, зах зээлийн замыг сонгосон 1990-ээд оны эхнээс хоёр улсын харилцаанд шинэ үе эхэлж, Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”-ийн хувьд Монгол Улсын гадаад бодлогод чухал байр суурь эзэлсээр ирлээ.
Хоёр орны уламжлалт найрсаг харилцаа соёл, боловсрол, мэдээллийн технологи, сэргээгдэх эрчим хүч, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй зэрэг салбаруудад “иж бүрэн түншлэл”-ийн зарчмаар өргөжин хөгжиж байна.
Монгол, Энэтхэгийн найрамдал, хамтын ажиллагааны талаар манай ард түмэн, Монгол Улсын Их Хуралд хандаж элэгсэг дотно үг хэлсэн Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд Эрхэмсэг ноён Нарендра Моди Танд баярлалаа.
Эрхэмсэг ноён Ерөнхий сайд Таны айлчлалын хүрээнд Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын хооронд тогтоосон “Иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцааны түвшинг ахиулан “Стратегийн түншлэл”-ийн харилцаа тогтоох болсонд баяртай байна.
Танд Улсын Их Хурлын гишүүдийн нэрийн өмнөөс болон хувиасаа чин сэтгэлийн талархал илэрхийлж, Танаар уламжлан Энэтхэгийн найрсаг ард түмэнд аз жаргал, сайн сайхныг хүсэн ерөөж, ноён Ерөнхий сайд Таныг Монгол оронд тавтай зочлохыг хүсье.
Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Модигийн Монгол Улсад хийж буй албан ёсны айлчлал өнөөдөр эхэллээ.
Түүнийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг Чингисийн талбайд угтаж, хүндэт харуул жагссан юм. Хоёр улсын харилцаанд шашин, хүмүүнлэгийн салбар чухал байр суурь эзэлдэг. Энэ ч утгаараа Энэтхэгийн Ерөнхий сайд айлчлалынхаа хүрээнд хамгийн түрүүнд Гандантэгчинлэн хийдэд зочилж, Бодь модны суулгац бэлэглэсэн байна.
Айчлалын хүрээнд соёл, хүмүүнлэг, батлан хамгаалах, эрүүл мэнд, боловсролын чиглэлд хэд хэдэн санамж бичиг, хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан юм. Хоёр улсын Ерөнхий сайд Монгол Энэтхэгийн стратегийн түншлэлийн тухай хамтарсан мэдэгдэл зурлаа. Мөн энэ үеэр Монгол Улсын Гадаад хэргийн яам, Бүгд найрамдах Энэтхэг улсынГадаад хэргийн яам хооронд хамтран ажиллах тухай, Ялтан шилжүүлэх тухай хоёр улсын хооронд санамж бичиг байгуулах тухай, Агаарын харилцааны тухай хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр, Соёлын салбарт 2015-2018 он хүртэл хамтран ажиллах тухай санамж бичиг, Монгол, Энэтхэгийн хамтарсан сургууль байгуулах тухай, Уламжлалт анагаах ухааны салбарт хамтран ажиллах тухай, Кибер аюулгүй байдлын сургалтын төв байгуулах тухай, Малын эрүүл мэнд, сүүний чиглэлээр хамтран ажиллах тухай, Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт хамтран ажиллах тухай харилцан ойлголцлын санамж бичиг, Монгол Улсын ҮАБЗ, Энэтхэг улсын ҮАБЗ хоорондын хамтын ажиллагааны тухай харилцан ойлголцлын санамж бичиг, Хил хамгаалал, хилийн дэглэм сахиулах тухай, Хавдар судлалын Үндэсний төв, Энэтхэгийн Тата момера төв хоорондын хамтын ажиллагааны тухай санамж бичгүүдэд тус тус гарын үсэг зурлаа. Мөн хоёр 2016-2020 он хүртэл хамтран ажиллах Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт гарын үсэг зурлаа. Тэрбээр Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгтэй албан ёсны хэлэлцээ хийснийхээ дараа хэвлэл мэдээллийнхэнд мэдээлэл өгсөн юм.
Иж бүрэн түншлэлээ стратегийн түншлэл болгож ахиулна
Мэдээллийн эхэнд Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг “Монгол Улсын гурав дахь хөрш, оюун санааны хөрш айлчилж байгаад баяртай байна. Энэ онд 60 жилийн ой тохиож байгааг их бэлэгшээж байна. Манай хоёр орны харилцааны түүхэнд анх удаа Ерөнхий сайд Монголд айлчилж байгааг онцгойлон тэмдэглэхийг хүсч байна. Өнөөдөр Энэтхэгийн Ерөнхий сайдтай хоёр орны харилцаа хамтын ажиллагаа, олон улсын бүс нутгийн хэмжээнд хамтран ажиллах боломжийн талаар яриа хэлэлцээ хийж, амжилттай боллоо. цаашдаа хоёр улсын хоорондын иж бүрэн түншлэлийг дээшлүүлж, Стратегийн түвшинд хамтран ажиллах, хамтарсан хөрөнгө оруулалтын сан байгуулах, төр хувийн хэвшлийн зарчмаар хамтран ажиллаж хөрөнгө оруулахаар боллоо. Мөн хөдөө аж ахуйн салбарт хамтарч, сүү сүүн бүтээгдэхүүнийг эрүүлжүүлэх, мэдээллийн технологийн салбарт хамтран ажиллахаар тогтлоо. Айчлалын хүрээнд Энэтхэг улсаас нэг тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн шугам нээхээр болсон. Өнөөдөр гарын үсэг зурсан баримт бичгүүд хамтран ажиллах шинэ боломжийг нээж өгч байна. Хоёр улсын цаашдын харилцаа Монголчуудад бэлэглэсэн бурханы бодь мод шиг дэвжиж байхын ерөөлийг дэвшүүлье” гэсэн юм.
Харин Бүгд найрамдах Энэтхэг улсын Ерөнхий сайд Нарендра Моди “Энэ удаагийн айлчлал Монгол Улсын ардчилсан хувсгалын 25, хоёр орны хоородн диплоамат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойтой давхцаж буйгаараа онцлог. Өнөөдөр Монгол Улсын парламентын хүндэтгэлийн чуулганд үг хэлэх болсондоо баяртай байна. Минйи бие өнөө өглөө Гандантэгчинлэн хийдэд зочилж бодь мод бэлэглэсэн нь хоёр орны найрсаг харилцааг илтгэж байгаа юм. Биднийг оюун санааны гурав дахь хөрш гэж үзэж байгаад баяртай байна. Монгол Улс Зүүн Азийн бодлогын, Энэтхэгийн бодлогын нэг хэсэг болж байна. Энэтхэг, Монгол Азид нэг зорилготой. Энх тайвныг сахиулахад хоёр улс хамтран ажиллаж чадна. Би Энэтхэгийн Ерөнхий сайдын хувиар энэ бүс нутагт хүлээж байгаа үүрэг хариуцлагынхаа хүрээнд Монгол Улсад айлчилж байна. Өнөөдөр хоёр талын гарын үсэг зурсан баримт бичгүүд нь хоёр улсын харилцааны цар хүрээг харуулж байна. Бид эдийн засгийн харилцаагаа шинэ түвшинд гаргах бүрэн боломж бий. Энэ хүрээнд нэг тэрбум ам.долларын зээлийн шугам нээж байгаагаа мэдэгдэж байна. Энэ зээл Монгол Улсын дэд бүтцийн салбарын бүтээн байгуулалтад зарцуулагдах юм. Цаашдаа Энэтхэг суралцах оюутны тоог 150-200 болгож, Монгол Энэтхэгийн хамтарсан сургууль байгуулна. Мөн Аюулгүй байдлын салбарт ихээхэн ач холбогдол өгч, хилийн аюулгүй байдал,кибер аюулгүй байдлын чиглэлээр хамтран ажиллана. Батлан хамгаалахын түвшинд кибер аюулгүй байдлын төв байгуулна. Худалдаа хөрөнгө оруулалт хэвийн байгаа ч тодорхой хязгаарлалт байна. Тиймээс шинэ боломжийг нээж ажиллахаар тохиролцлоо.
Манай хоёр орон энхийн зорилгоор цөмийн энерги ашиглах чиглэлээр хамтран ажиллах өргөн боломж байна. Бид олон улсын тавцан дахь хамтын ажиллагаандаа өндөр ач холбогдол өгдөг. Энэ талаараа Ерөнхий сайдад хэлсэн. Энэ бол бидний хамтын ажиллагааны суурийг бий болгож өгч байна. Бид цаашдаа хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэхийн төлөө иж бүрэн түншлэлээ стратегийн түншлэл болгон ахиулж, найрсаг харилцааныхаа баримт бичгийг шинэчлэн байгуулахаар боллоо. Одоо бидний харилцаа шинэ эрин үе гарч байна гэдэг итгэлтэй байна” гэлээ.
Монгол, Энэтхэгийн хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойн босгон дээр болж буй Ерөнхий сайдын түвшний анхны айлчлалд хоёр тал ихээхэн ач холбогдол өгч байна. Хэдийгээр амралтын өдөр тохиож байгаа ч өнөөдөр УИХ-ын Хүндэтгэлийн чуулган хуралдаж, Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди үг хэлнэ. Дараа нь Хавдар судлалын үндэсний төвд эмнэлгийн тоног төхөөрөмж гардуулах, ШУТИС-ийн хичлээлийн 5-р байранд Outsourcing center-ийн шав тавих ёслолын ажиллагаанд тус тус оролцоно.
Монгол Улсад анх удаагаа ирж буй Нарендра Моди Чингисийн хүрээ цогцолборт Бэсрэг наадам сонирхож, Буянт-Ухаа дахь спортын ордонд Монгол-Энэтхэгийн хамтын нийгэмлэгийнхэнтэй уулзалт хийснээр албан ёсны арга хэмжээ өндөрлөнө. Ази дахь айлчлалаа БНХАУ-аас эхэлсэн тэрбээр маргааш БНСУ-д айлчлахаар хүлгийн жолоо залах юм.
Монгол Улсад нисэх хүчин үүсч байгуулагдсаны 90 жилийн ой удахгүй тохионо. Ойн угталж болгож, өчигдөр “Нисэх хүчин 90” жил эрдэм шинжилгээний бага хурал зохион байгуулагдлаа. Иргэний нисэхийн ерөнхий газар, Зам тээврийн яам, Батлан хамгаалах яам, Зэвсэгт хүчний жанжин штаб болон ШУТИС, МУИС, БХИС зэрэг байгуулагуудын төлөөлөл, эрдэмтэн судлаачид энэхүү хуралд оролцлоо.
1925 оны тавдугаар сарын 25-нд анх Герман Юнкер 12 загварын онгоцтой Монголчууд танилцсан байна. Дөрвөн хүний суудалтай энэхүү онгоц Американ дэнжид бууж, иргэдэд нислэгийн үзүүлбэр сонирхуулж байжээ. Тэгвэл өнөөдөр Монголын нисэх хүчин 2000 гаруй ажиллагсадтай, 15 аймагт нисэх буудалтай том салбар болон хөгжжээ.
Үндэсний агаарын тээврийн авиа компаниудын тоо найм хүрсэн бол өдөр бүхэн 250-300 онгоц Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээгүүр нисэн өнгөрч байгаа юм. Тэдгээр онгоцууд өмнө нь 90 км зайтай зөрдөг байсан. Одоо хоорондын зай нь 30 км болж багассан. Ингэснээр дайран өнгөрөх онгоцны тоо нэмэгдэж, тэр хэрээр олох орлого өсчээ. Мөн навигацын албаны үүрэг хариуцлага ч өндөрссөн байна. Нислэг үйлчилгээнүүд олон улсын зэрэглэлд хүрсэн,ажилтнуудын мэддэг чадвар хаана ч гологдохгүй гэдгийг иргэний нисэхийн ерөнхий газрын дарга асан н.Лхагваа хэллээ. Хоорондоо 35 км зайтай зөрж байгаа орон орны онгоцуудыг аюул осолгүй зохицуулна гэдэг өндөр мэргэжил шаардсан ажил гэдгийг тэрээр онцолсон юм.
Улс орнууд нутаг дээгүүр нь дайран өнгөрсөн онгоц тутмаас тодорхой хураамж авдаг. Өнгөрсөн онд Монгол Улс 68 тэрбум төгрөгийг навигацийн хураамжаас олжээ. Энэ жил 88 тэрбум төгрөг олохоор төсөвт тусгасан байна.
Энэ удаагийн эрдэм шинжилгээний бага хурал нь нисэхийн салбарт олсон амжилтаа дүгнэх, цаашдын чиг хандлагаа тодорхойлоход чиглэлээ.
АНУ-ын Форт Бинен хотод зохиогдож буй 2016 оны олимпийн эрх олгох буудлага спортын Дэлхийн цомын аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож буй Гавьяат тамирчин О.Гүндэгмаа өнөөдөр өглөө болсон хийн гар бууны 10 метрийн дасгалд мөнгөн медаль хүртлээ.
Тэрбээр 384 оноогоор 8-р байраар финалд шалгарч, улмаар финалд амжилттай буудаж, мөнгөн медаль хүртсэн байна. Энэ дасгалд нийт 91 буудагч өрсөлдсөнөөс Болгарын буудагч, “Дэлхийн цом”-ын аварга Бонева Антонита түрүүлж, Грекийн залуу буудагч Анна Коракаки хүрэл медаль хүртжээ. Манай тамирчин, ОУХМ Т.Баярцэцэг 383 оноогоор 13-р байрт бичигдсэн байна.
Ийнхүү Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Гавьяат тамирчин О.Гүндэгмаа энэ удаагийн “Дэлхийн цом”-ын тэмцээний 25 метрийн спорт гар бууны төрөлд алт, 10 метрийн хийн гар бууны төрөлд мөнгөн медаль тус тус хүртлээ.
Ю.А.Гагарины нэрэмжит 23 дугаар сургуулийн нэг ангийнхан 1977 онд нэгдүгээр ангид элсч, 1987 онд мөнгөн хонхны дуу сонсчээ.
Ангийн дарга Г.Тогтуунаа хар нялхаараа дарга хийсэн нэгэн. Өнөөгийн хүүхдүүд бол “Хэн ангийн дарга болох вэ” гэхээр “Би, би”гэцгээдэг бол Г.Тогтуунааг “Ангийн дарга бол” гэжбагш нь хэлэхэд “Болохгүй” гээд уйлж байжээ.М.Баярмаа, Д.Жигүүр нар цэцэрлэгээсээ хамт явсан найзууд. Д.Жигүүр сайхан дуулдаг, ангийн хамтлагийн дуучин охин. Д.Дэлгэрмаа орос хэлээр шүлэг зохиох авьяастай. Ангийнхандаа өчнөөн хуудас шүлэг зориулсан гэнэ. Б.Одончимэг балетад дуртай. Ангийн охидоо уруу татаж балет үздэг байжээ. Ангийн зарим охид нь хүүхдийнхээ тоог бодож хүчрэхээ байхаараа ангийн дарга руу утас цохиж, тусламж авдаг гэж байгаа.Тэд долоо, найм, есдүгээр ангийнхаа зуны амралтаар хөдөлмөр зусланд явж, талбайн зэрлэг зулгаах, ногоо тарих, ногоон талбайны хашаа барихажилтай байжээ. Баянчандмань суманд ногооны талбайд ажиллаж хөдөлмөрийн амтыг мэдэрсэн байна. “Ямар ч байсан сайртдаг байсан” гэж М.Энхбат хэлсэн. Ангийнхан нь түүний “Амарбаясгалант” зоогийн газар цуглаж хөөрөлдлөө. Тохилог, цэвэрхэн, бас амттай хоолтой энэ газар нэг ангийнхан үе, үе цуглах дуртай.М.Энхбатаас хөдөлмөр зусланд хийдэг байсанүндсэн ажлыг нь сонирхвол “Үдээс өмнө ажиллаад, үдээс хойш охидуудаа эргүүлэх ажилтай. Баянчандманийн атамануудаас ангийн охидоо хамгаалдаг байлаа” хэмээн дурсав. Ангиараа Сүхбаатар дүүргийн цэнгээнт бүжгийн улсын аварга болж байсан гэж байгаа. Эдний ангийн “МИАТ”-ийн хэмээх Д.Ганбат онгоцны ахлах үйлчлэгч.Монголд анх олон улсын нислэгийн онгоц авсан үеэс л нисч эхэлжээ. Дунд сургуулиа төгсөөд Д.Отгон, Д.Ганбатхоёр Москвад зургаан сар курст суугаад нисч эхэлсэн байна. Д.Ганбат, Ш.Баярсайхан хоёр Алтан гадастай гэж ангийн охид бахархдаг аж. Д.Ганбатангийнхны уулзалтад оролцохоор нислэгээс буунгуутаа цүнхээ чирээд орж ирсэн удаатай. Эдний ангийн хүүхдүүдээс олны танил нь “Номин”-гийн босс Ш.Баярсайхан, чекист Б.Хурц нар.
“Номин”-гоор овоглогддог Ш.Баярсайханыг ангийн охид “Сахилгагүй байсан” хэмээн тодорхойлов. Тухайн үед хөвгүүд охидын үсийг сандалтай уях, суудал дээр нь кноп тавих зэргээр зүггүйтдэг байжээ. Харин Ш.Баярсайхан ангийн даргын улаан бүчийг үзэгнийхээ үзүүрээр хатгаж бэхний толбо болгож байсан удаатай.Бага ангидаа Ш.Баярсайхантай нэг ширээнд сууж байсан гэх Д.Мөнхдэлгэр “Бамбарууштай чихэр өгч байсныг нь сайн санаж байна” гэлээ. Ш.Баярсайхан “Номин”-гийн боссын нүнжигийг ангийнхандаа нэг бус удаа үзүүлжээ. “Мартын 8”-ны баяраар тэрээр нэгэнтээ ангийнхаа охид, хөвгүүдийг сэтгэл гарган урьж, сайхан баярлацгаасан удаатай. Төгсөлтийнхөө 25 жилийн ойгоор 1987 оны төгсөгчдийнхөө өмнөөсмань эр сургуульдаа проектор бэлэглэж байсан гэнэ.Тухайн үед түүний аав Шагдарсүрэн гуай Ажилчны дүүргийн намын хорооны дарга байжээ. Мөөеө аваргын том хүү Батхуяг эдний ангидтавдугаар анги хүртлээ сурчээ.Бөх шинжгүй харагддаг энэ эр тухайн үедээ өсвөрийн бөхчүүдийн барилдаанд зодоглодог байсныг ангийнхан нь гэрчилнэ. Рекламны ассоциацийн гэдгээр нь хүмүүс мэдэх Ж.Буд-Эрдэнэ зохиолч Д.Нямаа гуайн хүү Тэмүүжинтэй “Бага өргөө” гэдэг хамтлагт тоглож байсан гэнэ. ШУА-ийн Б.Чадраа гуайн хүү Чинбаяр мөн л эдний ангийн нөхөр. Эрчүүд Б.Чадраа гуайн гэрт ном зөөж авчирч номын сан байгуулсан түүхтэй. Хотын орлогч байсан Л.Энэбишийн хүү Мөнхбаяр эдний ангийнх. Гэрийн эзэн завгүй учраас хөвгүүд эзгүйчилдэг байжээ.М.Энхбат харин хотын даргаар ажиллаж байсан Мөнхжаргалын хүү. “Манай аав гэртээ том хөгжим авчихсан чинь ангийнхаа Соёл урлагийн секторын дарга болсон. Ганц үүрэг нь хөгжмөө авчирч диско зохион байгуулна. Хөгжим байгаагүй бол тийм албан тушаалд очихгүй байсан” гэж М.Энхбат наргиа болгов. Ангийн соёл урлаг хариуцсан дарга байсан тэрбээр одоо ч ангийнхны уулзалтыг зохион байгуулсан хэвээрээ. Ш.Баярсайхан заримдаа “Яаж дандаа Энхбатыг дараад байх вэ” гээд ачаа үүрэлцдэг гэж охид ярилаа. Харин тагнуулч Б.Хурц ангийнхны уулзалтад ирдэг үү гэсэн асуултад?
-Одоо бол зав чөлөөгүй хүн. Өвлийн нийллэгт ирсэн. Мэнд мэдээд явсан гэж М.Энхбаттайлбарлав. “Б.Хурцын тухай ярих юм байхгүй. Тэгж алуулахаа больё. Хамгийн мундаг хүн байсан” гэж Д.Бэх-Очир хаяагаа манав. Харин Хурцтай нэг ширээнд суудаг байсан Х.Энхтуяа “Ширээний найзууд их л дэггүйтдэг байж билээ” гэж инээв. Ангийн дарга Г.Тогтуунмань эрийг “Их сэргэлэн, ямар ч юмыг зохицуулдаг байсан” хэмээн тодорхойлсон. “Хайрыг хайрла” жүжгийн билетолдохгүй бөөн юм болж байхад мань Б.Хурц ангийн гурван охиндоо, бас найз охиндоо өөрийгөө оролцуулаад таван билет олж өгч байсныг тэр дурслаа.
Охид ам халаад, хэн хэнд сайн байсан талаар бурлаа. “Жил ахих тусам ангийнхны тухай шинэ юм олж сонсоод шоконд орох юм. Би дунд сургуульд байхдаа үнэхээр тэнэг явжээ” гэж М.Энхбат хэлнэ лээ. Ю.Таня, М.Энхтөр эдний ангийнхос. Ерээд онд ангийн хоёр хуримлаж, ангийн хүүхдүүд олуулаа хуримын зочидболжээ. Рекламчин Ж.Буд-Эрдэнэ харин гэм хоргүйхэн дурлалын түүх ярилаа. Мань эр “Нохойтой дөрвөн танкчин” киноны хонгор бүсгүй Марусяд дурлаж байсан гэнэ. Ангийн сайхан бүсгүй Н.Буянхишиг “Ангийн мисс байснаа 40 насандаа мэдсэн” гэсэн. Эдний ангийнхан төгсөөд найман жилийн дараа уулзаж байсан бол төгсөлтийн 25 жилийн ойгоо олуулаа тэмдэглэжээ. Хорвоогийн жамаар эхнээсээ эмээ өвөө болжээ. Анхны өвөө Л.Мөнхбаатар.
Ангийн хөвгүүдийн штабын тухай М.Энхбат хуучиллаа. Баянголын хажууд 33 дугаар байрны подвалийг тохижуулаад хөвгүүд Нууц штаб болгож авчээ. Штабаа баахан сонингоор чимэглэж, гудамжны сандал авчирч тавьжээ. Хичээлээ тараадгэртээ цайгаа уучихаад эрчүүд нууц штабтаа ирж, тухайн үедээ моодонд орж байсан брейк бүжиг хийж, гитар дарж, Битлзийн дуу дуулцгаана. Рекламчин Ж.Буд-ЭрдэнэБитлзээр өвчилсөн хүүхэд байжээ. Тэрбээр хожимБитлзийн дуунуудыг монгол хэлнээ орчуулж цомог гаргасан.Харин Ш.Баярсайхан монгол Майкл Жексон аж. Тэр “Хэн Майкл Жексон шиг бүжиглэх вэ” уралдаанд түрүүлсэн удаатай. Хөвгүүд брейк гаргууд бүжиглэж, өөр сургуульд, цэргийн ангид урилгаар бүжиглэсэн гэнэ. Ангийн эрчүүд хөл бөмбөг тоглох хоббитой. Л.Хатанбаатар бүр Пеле хочтой байжээ. Сүүлд тэр МУНН-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга болсон байна.
Тэднийг наймдугаар ангид дааж авсан ангийн багш нь дээд сургуулиа дөнгөж дүүргэж ирсэн Энх-Амгалан багш байлаа. Социализмын үед орос дэлгүүрт тусгай үнэмлэхээрордог байж. Юутай ч нэг удаа Д.Бэх-Очир хүү“Я киргиз” гэж байгаад орос дэлгүүрт орж баахан юм авч чадсан гэнэ. Мань Д.Бэх-Очир нэг удаа түүхийн хичээл дээр зарга хийжээ. Ангийн охинД.Мөнхдэлгэртонц, өөрт нь сайн дүн тавьсанд эгдүүцсэн Бэхээ “за красивые глаза что ли” хэмээн заргалдаж багшийгаа балмагдуулжээ. Сайн хариулсан болохоороо л ийнхүү хэл ам хийгээ биз. Ангийн толгойтой сурагчид болох Д.Бэх-Очир, Ц.Хандтүмэн Германд суралцсан аж.
Социализмын оргил үед сурч байсан учраас хүүхдүүд субботник хийж, яс, шил, хаягдал цаас цуглуулах ажилд идэвхийлэн оролцоно. Хаягдал цаасанд хуучин ном, дэвтэр, сонингууд орно. “Аав ээж нар нь сонин их уншдаг. Бид ч “Пионерийн үнэн” захиалдаг байлаа” гэцгээв.
Ж.Буд-Эрдэнэ өөрсдийгөө орхигдсон үеийнхэн хэмээн тодорхойлсон.Тэдний өмнөх төгсөлтийнхөн нийгэм шилжихээс өмнө их сургуулиа төгсч ажилд орж хөлөө олж амжсан бол эдний төгсөлтийнхөн зах зээлд хөл алдаж тэвдэцгээсэн гэнэ. Олон хүүхэд гадаадад сургуульд явсан ч цөөнгүй нь буцаж иржээ. Тэдний үед Москва, Беларусь, Санкт-Петербургээс уригдаж ирсэн өндөр боловсролтой орос багш нар ирж хичээл заадаг байсан гэнэ.Ж.Буд-Эрдэнэ ангийнхандаа зориулж “Арван жилийн найз минь” хэмээх шүлэг бичжээ.
Арван жилийн найз минь хаана явна вэ?
Аль байгаа газраасаа надад хэл дуулгаач.
Алдаж онодог энэ хорвоод алийг тэр гэхэв
Санаж байна уу найз минь Сансарт нэг охинд
Сайн болчихоод хоёулаа хамтдаа очдог байж
Байрных нь орцонд гитартай дуу дуулдагсан
Бас ч тэгээд болоогүй тамхи татдаг байж
Хамгийн сүүлд чамтай би хаана ч билээ хальт таарч
Харин чи тэгэхэд халамцуухан явж
Хаа байгаа газраасаа хэл дуулгана гэчихээд
Харин тэр цагаас хойш олон жил өнгөрч
Өчигдөр чамaйг би зүүдэлж хонолоо
Алс холын нутагт амьдарч байна уу даа
Арван жилийн найз минь хоёул нэг уулзахсан
Зовлон жаргалаа ярьж жаал хуучлах юмсан
“Зоргоороо хүүхэд насандаа нэг очихсон” гэж уншихад ангийнхан нь эргээд сурагч насандаа очсон мэт сэтгэл зүрх нь догдолдог гэсэн.
Б.ЯНЖМАА
Ирэх 2016 онд Ази Европын дээд түвшний 11 дэх удаагийн уулзалт манай улсад зохион байгуулагдана. АСЕМ-ийн хурлын бэлтгэл ажлын албаны дарга, Тусгай үүрэг гүйцэтгэгч Элчин сайд Д.Ганхуягтай ярилцлаа.
-АСЕМ гэж ямар байгууллага болох талаар та эхлээд мэдээлэл өгөхгүй юу. Олон улсын бусад байгууллагуудаас үйл ажиллагаагаараа хэрхэн ялгардаг вэ?
-АСЕМ нь анх 1996 онд 26 гишүүнтэйгээр үйл ажиллагаагаа эхэлсэн бөгөөд өнөөдөр Ази тивийн 21, Европын 30 улс, хоёр олон улсын байгууллагыг нэгтгэсэн Засгийн газар хоорондын яриа хэлэлцээ, хамтын ажиллагааны албан бус үйл явц юм. АСЕМ-ийн яриа хэлэлцээ нь эрх тэгш харилцаа, харилцан хүндэтгэх зарчимд суурилах бөгөөдулс төр, эдийн засаг, нийгэм соёлын нийтлэг, тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцэн хоёр тивийн харилцааг ойртуулан бэхжүүлэх зорилготой үйл ажиллагаагаа явуулж байна. АСЕМ-ийн үйл ажиллагаа нь бусад олон улсын байгууллагуудаас хэд хэдэн онцлог давуу талтай л даа.Нэгдүгээрт, албан бус нийтлэг сонирхол бүхий улс төр, эдийн засаг, нийгэм соёлын асуудлыг бодлого боловсруулагчид болон албаны хүмүүс хоорондоо ярилцан хэлэлцэх чөлөөт индэр нь болно. Хоёр талын болон олон талын хэмжээнд урьд хэлэлцэн тохирсон, шийдсэн ажлыг улам урагшлуулах, бэхжүүлэх зорилготой. Хоёрдугаарт, хоёр бүс нутгийн харилцааны бүхий л чиглэл, салбарыг хамарсан асуудлаар яриа хэлэлцээ, мэтгэлцээн өрнүүлэх бөгөөд улс төр, эдийн засаг, нийгэм соёлын салбарт адил тэгшээр хандана. Гуравдугаарт, эрх тэгш түншлэлийн зарчим буюу харилцан хүндэтгэх, харилцан ашигтай байх зарчимд тулгуурлана. Дөрөвдүгээрт, дээд түвшний төдийгүй хүмүүс хоорондын хамтын ажиллагааг хөхиүлэн дэмжинэ. Хоёр бүс нутгийн төр, засгийн тэргүүн төдийгүй нийгмийн бүхий л давхаргын хоорондын харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд үйл ажиллагаагаа чиглүүлнэ.Шийдвэр гаргагчид, бодлого боловсруулагчид, судлаач эрдэмтэд, иргэний нийгмийн зүтгэлтнүүд, бизнес эрхлэгчид санал бодлоо чөлөөтэй солилцож, үзэл бодлоо илэрхийлэх бүрэн боломжийг олгоно. Нөгөө талаар АСЕМ нь гишүүн орнуудын харилцаа, хамтын ажиллагааны бодлого боловсруулах лабораторийн үүрэг гүйцэтгэсээр байна. Онцлоход АСЕМ нь улам бүр өргөжин бэхжиж буй Европ-Азийн харилцааг зохицуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэж Ази-Европын хоорондын түншлэлийг эрчимжүүлэх шинэ үйл явц болоод байна.
-АСЕМ-ийн үйл ажиллагаагаа ямар, ямар чиглэлээр өрнүүлж байна вэ?
-АСЕМ-ийн үйл ажиллагаа хоёр тивийн улс орнуудын харилцан сонирхсон бүхий л салбарыг хамардаг бөгөөд улс төр, эдийн засаг, нийгэм, соёлын салбарыг хамтын ажиллагааны гурван тулгуур гэж үздэг. Улс төрийн яриа хэлэлцээний хувьд төр засгийн тэргүүнүүдийн Дээд түвшний уулзалт нь Европ, Ази тивийн улс орнуудад ээлжлэн чуулдаг. Италийн Милан хотноо 2014 онд болсон 10 дахь удаагийн Дээд хэмжээний уулзалтаас Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотноо 11 дэх чуулга уулзалтыг хуралдуулахаар товлосон.
-АСЕМ-ийн үйл ажиллагаанд Монгол Улс хэдийнээс, ямар түвшинд оролцож ирсэн бэ. Ер нь манай орны оролцоо, идэвхийг та хэрхэн үнэлэх вэ?
-Монгол Улс 2008 онд Бээжин хотноо болсон АСЕМ-ийн Дээд түвшний долоо дахь удаагийн чуулга уулзалтаар гишүүнээр элссэн. Энэ уулзалтад Монгол Улсын Ерөнхийлөгч анх удаа оролцсон. 2008 оноос хойш хоёр жил тутамд зохион байгуулсан Дээд түвшний гурван удаагийн уулзалтад Монгол Улсын Ерөнхийлөгч тэргүүтэй төлөөлөгчид оролцсоор ирлээ. Дээд түвшний ес дэх удаагийн уулзалтын үеэр Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Эдийн засаг, санхүүгийн асуудлууд”, “Дэлхий дахиныг хамарсан асуудлууд”, “Нийгэм, соёлын хамтын ажиллагаа”, “Бүс нутгийн асуудлууд”, “АСЕМ-ийн цаашдын хөгжлийн чиг хандлага” зэрэг сэдэвт хэлэлцүүлэгт оролцож өөрийн улс орны байр суурийг илэрхийлж үг хэлсэн нь манай улсын идэвхтэй оролцоог харуулсан. Мөн АСЕМ-ийн хүрээнд бусад түнштэй хамтран ажиллах чиглэлээ тодорхойлсон. Тун удахгүй Улаанбаатар хотноо 2015 оны тавдугаар сарын 22-23-нд Сэргээгдэх эрчим хүчний асуудлаар АСЕМ-ийн семинар зохион байгуулахаар бэлтгэл ажил хийгдэж байна. Түүнчлэн энэ сарын 27-28-ны өдрүүдэд БНХАУ-ын Чончун хотноо болох Дэд бүтцийн хамтын ажиллагааны уулзалтад Монгол Улс өндөр хэмжээнд оролцох нь зүйтэй гэж үзэж байна.Мөн ирэх 11 дүгээр сарын 3-4-нд Люксембургт чуулах АСЕМ-ийн Гадаад хэргийн сайд нарын уулзалтад Л.Пүрэвсүрэн сайд оролцох бөгөөд энэ уулзалтаар ирэх жилийн 11 дүгээр Дээд түвшний уулзалтын бэлтгэлийн талаар ярилцах юм.
-Монгол Улсын хувьд АСЕМ-ийн Дээд түвшний уулзалтыг зохион байгуулснаар ямар ач холбогдолтой вэ?
-Олон орны төр, засгийн тэргүүнүүдийн оролцуулсан ийм том хэмжээний олон улсын чуулганыг Монгол Улс анх удаа зохион байгуулах гэж байна. Ардчилал, зах зээлд шилжиж, гадаад бодлогын үзэл баримтлалаа өөрчлөн шинэчилснээс хойшхи 25 жилийн хугацаанд гадаад харилцаа, дипломат үйл ажиллагаандаа манай улсын олж буй ололт, амжилтын оргил нь АСЕМ-ийн Дээд түвшний уулзалтыг эх орондоо хийх нэр хүндтэй, хариуцлагатай эрхийг авсан явдал гэж үзэх бүрэн үндэстэй. Энэ эрхийг Монгол Улсад өгсөн нь сүүлийн 25 жилийн дотор манай олон улсын нэр хүнд дэлхий дахинд тасралтгүй улам өссөөр байгаагийн баталгаа юм. Манай гадаад бодлогын үзэл баримтлал, идэвхтэй үйл ажиллагааг олон улсын тавцанд өндрөөр үнэлж байгаагийн нотолгоо гэж ойлгож болох юм. АСЕМ-ийн Дээд түвшний уулзалтыг зохион байгуулах нь улс төр, эдийн засаг, нийгэм соёл, хүмүүс хоорондын харилцаанд онцгой их ач холбогдолтой. Улс төрийн хувьд гэхэдМонгол Улсын нэр хүнд улам өсөн бэхжиж, манай гадаад үйл ажиллагааг олон улсын хэмжээнд улам дэмжих, хүндэтгэх, өргөнөөр хамтран ажиллах үндэслэл урьд урьдаас нэмэгдэнэ. Цаашид олон улсын хэмжээний хурал, семинар, уулзалтыг эх орондоо зохион байгуулах туршлагатай болж АСЕМ-ийн хүрээний төдийгүй олон улсын асуудлыг хамарсан бусад томоохон арга хэмжээг Монгол Улсад хийх бүрэн боломжтой болно. Эдийн засгийн ач холбогдлын тухайд АСЕМ-ийн Дээд түвшний уулзалт болон түүний дагалдах арга хэмжээнүүдийг амжилттай зохион байгуулахад тухайн зохион байгуулагч улс нэлээд хөрөнгө оруулж бүтээн байгуулалтын ажлууд хийдэг жишигтэй. Манай хувьд ирэх жилийн арга хэмжээнүүдийн бэлтгэлийг хангахын тулд Улаанбаатар хотын зочид буудлуудаа өөд нь татах, олон улсын үйлчилгээний стандарт нэвтрүүлэх, хотын авто тээврийн дамжин өнгөрүүлэх чадлыг нэмэгдүүлэх үүднээс зам, гүүр шинээр барих, өргөжүүлэх, засч сайжруулна. Мөн соёл, урлагийн үйлчилгээний салбарын чадавхийг нэмэгдүүлэх сургалт, семинар зохион байгуулах, шинэ техник, технологи эзэмших, хил, гааль, аюулгүй байдлын чиглэлээр олон улсын стандарт нэвтрүүлэх гээд хөрөнгө оруулалт, техник технологийн шинэчлэлийн олон ажил хийгдэнэ. Уулзалттай холбоотойгоор 2016 оны тавдугаар сарын эхнээс долдугаар сар дуустал Монгол Улсад ирэх гадаадын албаны хүмүүс, бизнесийн төлөөлөл, сэтгүүлчид, жуулчдын тоо тасрахгүй. Улаанбаатарын зочид буудал, үзвэр, үйлчилгээ, худалдааны газрууд, компани, ажил хэрэгч хүмүүсийн орлого нэмэгдэж, шинэ түнштэй болох, бизнесийн урт, богино хугацааны гэрээ, хэлцэл байгуулах боломжууд бий болно гэдэгт итгэлтэй байна. Дээд түвшний уулзалтын үр дүнд бизнесийн чиглэлээр Монголтой хамтран ажиллах итгэл үнэмшил нэмэгдэж, гадаадын хөрөнгө оруулалтын урсгал эргэж ирэхэд эерэгээр нөлөөлнө. Энэ мэтчилэн АСЕМ-ийн хурлыг өөрийн орондоо зохион байгуулахын ач холбогдолөндөр л дөө.
-Ингэхэд АСЕМ-ийн Дээд хэмжээний уулзалтын бэлтгэл ажил хэрхэн явагдаж байгаа вэ?
-Энэ уулзалтыг амжилттай зохион байгуулахын тулд гадаад болон дотоод хүчин зүйлээс шалтгаалах олон бэлтгэл ажлуудыг бид хийж гүйцэтгэх шаардлагатай. НҮБ болон олон улсын бусад байгууллагууд шиг байнгын ажиллагаатай нарийн бичгийн дарга нарын газар АСЕМ-ийн бүтцэд үгүй тул энэ уулзалтыг зохион байгуулахад манай орны зүгээс ихээхэн идэвхтэй дипломат үйл ажиллагаа өрнүүлэх шаардлагатай. Гишүүн, түнш орон бүртэй хамтарч ажиллах хэрэгтэй. Манай тал ЕХ, ЕК, АСЕАН-ны НБДНГ, АСЕФ-тэй хоёр талын уулзалт хийснээс гадна, Итали, Герман, Франц, БНХАУ, Солонгос, Сингапурын холбогдох яамд газруудтай уулзаж, хамтын ажиллагааны хүрээг тохиролцож, туршлага судалж байна. БНХАУ-ын төлөөлөгчдийг хүлээн авсан. Удахгүй АСЕФ, ЕК-ийн төлөөлөгчдийг хүлээн авах бэлтгэлийг ханган ажиллаж байна. Гишүүн орнуудыг мэдээллээр хангах, байнгын холбоо харилцаатай байхад анхаарах болно. Ирэх жилийн 11 дэх удаагийн Дээд түвшний уулзалтын гол онцлог нь АСЕМ-ийн 20 жилийн ойтой давхцаж байгаа юм. Тэгэхээр энэ ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх хүндтэй үүрэг мөн манай улсад ноогдож буй юм. АСЕМ-ийн 20 жилийн ойг тэмдэглэх стратеги, төлөвлөгөө боловсруулах үүрэг бүхий 15 гишүүнээс бүрдсэн АСЕМ-ийн ажлын хэсгийг Монгол Улс даргалахаар болсон. Мөн АСЕМ-ийн даргыг дэмжих хэсгийн ажлыг сэргээж, эхний уулзалтуудыг хийж байна. Даргыг дэмжих ажлын хэсэгт Европын Холбоо, Латви, Монгол, Мьянмар болон АСЕФ-ын төлөөлөгчид орж байгаа.
Дээд түвшний уулзалтын төгсгөлийн баримт бичгүүдийг АСЕМ-ийн гишүүн орнуудын саналыг тусган боловсруулах нь уулзалтын гол ажлын нэг. 2016 оны уулзалтын үр дүнгээр Уулзалт даргалагчийн Мэдэгдэл болон Улаанбаатарын Тунхаглал гэсэн хоёр баримт бичиг гаргахаар төлөвлөж байна. Эдгээр баримт бичиг болон Дээд хэмжээний уулзалтын бусад дагалдах арга хэмжээний хэлэлцэх асуудлыг боловсруулахад тухайн улсын АСЕМ-ийн асуудал хариуцсан Ахлах албан тушаалтан чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. 2016 оны Дээд түвшний уулзалтын хувьд арав гаруй дагалдах арга хэмжээ зохион байгуулахаар болж байгаа. Үүднээс манай зүгээс хоёр талын болон олон талын түвшинд идэвхтэй дипломат үйл ажиллагаа явуулах шаардлагатай бөгөөд ГХЯ шургуу ажиллаж байна. Харин дотоод бэлтгэл үйл ажиллагааны хүрээнд АСЕМ-ийн Дээд түвшний уулзалтыг зохион байгуулах Үндэсний Зөвлөл байгуулагданзургаан ажлын хэсэгтэйгээр бэлтгэл ажилдаа ороод байна.
М.МӨНХ