Энэ өдрүүдэд АН үүсгэн байгуулагдсаны 25 жилийн ойн баярын өдрүүд болж байна. Тэртээх он жилүүдэд Эрдэнэт хотноо Ардчилсан холбоог анх үүсгэн байгуулж, удирдаж явсан нэгэн эрхэмтэй цаг үеийн сэдвээр яриа өрнүүллээ.
–Танд Ардчилсан нам байгуулагдсаны 25 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе. Та бол ардчилсан хувьсгалын анхдагчдын нэг. Өнөөдөр Монголд дээрээ бутрал, задрал л явагдаж байна. Нэг бодлого, нэг мөрийн хөтөлбөртэй нам хүртэл фракциуд гээд хэдэн тийшээ харлаа. Юун нөгөө үндэсний эрх ашиг, эв нэгдэл. Үүнийг та хэрхэн харж байна.
-Та зөв хэллээ. Юун Үндэсний эрх ашиг? Хуульгүй хяналтгүй, хулгай хийх боломж бий болсон учраас намаар дамжиж төрд гарагсдад хувааж идэх ашиг сонирхол л байгаа болохоос үндэсний эрх ашиг, үзэл баримтлал байхгүй болсон. Өнөөдөр эргээд коммунизм, социализм байгуулах боломжгүй. Хаант засагтай болох боломжгүй. Ардчиллын замаар зөв хөгжсөн Ази, Европын олон жишээ бий. Хуулиас гадуур дураараа авирлах асуудал гаарснаас Ардчилсан хувьсгалын ололтыг авлигачдад завших боломж гаргасан нь бидний алдаа. Төр ариун байх аваас, ард амгалан оршино, талцдаггүй, нэгдмэл, хүчирхэг монголчуудын төлөө гэж би 1990 оноос хойш зүтгэж ирсэн.
–Энэ бүх үйл явц хэзээ дуусах юм бол оо, эсвэлдуусахгүй юм уу?
-Морь унасан ёроолгүй ходоодтой, толгойгүй төртэй л болчихлоо. Хулгайч, луйварчдад хууль үйлчилдэг болсон цагт, хэвлэл мэдээлэл луйвраар хөлжигсдөөс хараат бус болсон тохиолдолд, төрийг тонон дээрэмдсэн улс төрчид, тэдгээрийн хамаатан саднуудад толгой дараалан хууль хэрэгжсэн тохиолдолд энэ бүхэн дуусгавар болно. Товчхондоо хууль, прокурор шүүх, тагнуул, АТГ-ын ажилтнууд, улс төрийн намаар халхавчилсан гэмт хэрэгтнүүдтэй тэмцэх амаргүй бөгөөд түүхэн хариуцлагын өмнө тулгарч ирээд байна.
–Та бүгдийг Ардчиллын төлөө тэмцэж байх тэр үед чөлөөт хэвлэл мэдээлэлтэй байх нь гол зорилго байсан байх.
-Ардчиллын гол зарчим нь ил тод байдал, хуулийн өмнө тэгш байх зарчим, олон нийтийн дуу хоолой болсон чөлөөт хэвлэлтэй байх. Ийм л тулгуур зарчимтай байлаа. Нэг намаас хараат хэвлэл мэдээлэл, шүүх прокурор байсан учраас Бямбын Ренчин, Чойном, Лоохууз нар хэлмэгдэж байлаа. Нэг улс төрийн хүчнээс хэвлэл мэдээлэл, хуулийн байгууллага хараат явж ирсэн гаж уламжлалыг өнөөгийн улс төрийн хүчнүүд өөрчлөхгүй явж ирсэн. Үүнийг арилгах ёстой. Хараат бус шүүх прокурор, хэвлэл мэдээлэлтэй болох ёстой.
–Төрийн эрхэнд байгаа хоёр том нам өвөр түрийдээ орчихсон. Ялгах аргагүй болчихсон гэж иргэд шүүмжилж байна. Танд яаж харагддаг вэ?
-Намууд санхүүжилтээ авлигаар шийдэж ирсэн нь эцэстээ үзэл баримтлал ч үгүй болж, улсаа хөгжүүлэх биш, хямраадаг хортой бүтэц болон хувирсан. Энэ бүгд авлигачдын буруу болохоос биш Ардчиллын буруу биш ээ. Энэ бүгдийг үндсээр нь өөрчлөх хэрэгтэй. Ардчиллын түүх, алдаа оноотойгоо үнэн зөвөөр бичигдэх хэрэгтэй. Өмч хувьчлал, Төрийн өмчийн архив, дуулиант гэмт хэргүүдийг хэрхэн шийдвэрлэсэн эрүүгийн архив, улс төрийн намуудын архив хойч үедээ бүрэн бүтнээрээ ямар нэгэн устгал, засваргүйгээр үлдээх нь чухал. Бохир улс төр, бохир бизнесийн оршин тогтнох үндсийг устгасан тохиолдолд Монгол орон цэцэглэн хөгжинө гэдэгт би итгэдэг. Ардчиллын амин сүнс нь хууль хяналт, ил тод байдал, шударга, хараат бус хэвлэл мэдээлэл юм.
–Улс орныг улс төрчид бус үндэсний хөрөнгөтнүүд авч явж байгаа гэдэгтэй санал нийлэх үү?
-Төрийг тонон дээрэмдсэн авлигачдыг үндэсний хөрөнгөтнүүд гэж андуурч ойлгож болохгүй. Тэр үндэсний хөрөнгөтнүүдийн хөрөнгөтөн болсон түүх нь хулгай, луйваргүй зөв байх ёстой. Улс орныг үндэсний хөрөнгөтнүүд гэхээсээ үндэсний үйлдвэрлэгчид, үндэсний сэхээтнүүд, улсын үндэс болсон газар шороо, бэлчээр нутагтаа эзэн сууж, өвөг дээдсийнхээ буйрыг сахисан уламжлалт мал аж ахуй эрхлэгчид авч яваа.
–Эхний саяыг бол хулгайлж олдог гэсэн зарчим л яваад л байх шиг санагдах юм.
-Тэр буруу. Буруу замаар будаа тээвэл, буцахдаа шороо тээнэ гэдэг л болоод байна. Тиймээс өршөөлийн хууль гаргаад, өршөөгдчихөөр бүх юм сайхан болчихно гэвэл эндүүрэл. Бүх архивыг бүрэн бүтнээр нь хойч үедээ авч үлдэх нь 2 талын ач холбогдолтой. Гүтгэгдсэн, хэлмэгдсэн хүмүүсийн үр сад нэр төрөө сэргээхэд, хулгайч луйварчдын удам, угсааг Монгол түмэн мэдэж байх нь ирээдүйн зөв хөгжлийн үндэс болно. Ямар ч байсан бид хойч үедээ үнэн түүх үлдээх ёстой. Өнөөдрийн хүмүүс өнөөдрийгөө шүүдэггүй юм. Хожмын хүмүүс шүүнэ. За энэ дуулиант хэргүүд гээд байгаа эрүүгийн архивуудыг хадгалаад сайхан үлдээчих хэрэгтэй.
–Ардчилсан нам 2012 оноос хойш төрд олонхи байна. Өнөөдрийн төр барьж байгаа түвшин, өмнөх намын барьж байсан түвшин хоёрыг харьцуулж харж байгаа байлгүй дээ, та. Өөрсдийнхнөө голох тохиолдол байна уу. Эсвэл өөрсдийнхөн маань бас чиг илүү авч явж байна гэж харж байна уу?
-Ялгаа тун бага. Аль аль нь жирийн гишүүдийг худалдаж авах замаар намыг олигархиуд төлөөлөх болсон. Улс оронд хэрэгтэй мэргэжилтнүүд олон намд хуваагдан боловсон хүчний нөөц тарамдагдчихсан. Оюутолгой, Тавантолгойгоор маргаж, оюун тархитай Монгол хүнээ мартсан. Монголын оюун ухааны нөөц дээр төр нь менежмент хийхгүй байна. Өндөр хөгжилтэй оронд өндөр боловсрол эзэмшсэн сайхан залуус эрдэм боловсролоо эх орондоо зориулах боломж хаалттай. Зөвхөн жалга довны намчирхах, бүлэглэх үзэл улс орны хөгжилд саад болж байна.
–Энэ процесс 25 жилүргэлжилж байгаа нь эмгэнэлтэй санагдах юм.
-Хууль шүүхийн шинэчлэл явагдаж байна. Шилэн дансны хууль дөнгөж хэрэгжиж эхлээд байна. Авлигачдад айдастай, ард түмэнд ивээлтэй улс төрийн хавар эхлэж байна. Төрийн тогтолцоог өөрчилж, үндсэн хуулийг шинэчлэх хэрэгтэй. Хоёр танхимтай парламент болон Үндэсний эрх ашгийн зөвлөлтэй болох хэрэгтэй. Энэ зөвлөлд 60-аас дээш насны төрийн ажлын туршлагатай хүмүүсээр бүрдүүлэх ёстой. Гадны болон бизнесийн лобби орж батлагдсан хууль, журмыг үндэсний эрх ашигт хохиролтой тохиолдолд хүчингүй болгох ёстой. Буурал дээдсийн буяныг бусдад алдчихалгүй, бултаараа өнө удаан жаргах бүрэн боломж зөвхөн Монголд бий. Хулгай худлыг цээрлүүлдэг хууль шүүхтэй болсон цагт хүн шиг амьдарч, улс шиг хөгжинө. Ард иргэдээ дээдлэсэн, иргэний ардчилсан сонголтоос өөр сонголт бидэнд байхгүй.
Б.НЯМАА
НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн шадар суурин төлөөлөгч, хатагтай Judith Bruno Эрүүл мэнд, спортын дэд сайд Д.Атармаатай уулзаж, түүний хүсэлтийн дагуу улаанбурхан өвчний эсрэг вакцин, тариур, дагалдах хэрэгсэл, “А” амин дэмийг нийлүүлэх болсоноо албан ёсоор мэдэгдлээ. 
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл, Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга З.Нарантуяа нар Бичил бизнесийг дэмжих чиглэлээр хамтран ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурлаа.
“Содура” уран сайхны киноны өдөрлөг өнөөдөр “HUNNU MALL”-ын зааланд болно.
Оросын “Орел” нэртэй цөмийн усан доогуур шумбагч онгоц дээр гал гарсан тухай мэдээллээ. Шумбагч онгоц Архангельск мужийн Северодинск хотод байрлах засв
Украины Ерөнхийлөгч П.Порошенкогийн хүү, парламентын гишүүн Алексей Порошенко Киевийн хотын төвд сум нэвтэрдэггүй “BMW” машинтай явж байгаад осолджээ. Түүний машиныг “Mitsubishi L200” маркийн жип мөргөсөн байна. Уг машины жолооч нь буруугаа хүлээсэн бөгөөд талууд ослын газар дээр учраа ололцсон тухай мэдээллээ.
Өчигдөр Вашингтон хотноо Цагаан ордон, Капитол, Төрийн Департаментгээд нэлээд хэдэн төрийн байгууллагууд цахилгаангүй болсон байна. Ройтертс агентлагийн уламжилснаар цахилгаан станц дээр осол гарч дамжуулах шугаманд гэмтэл гарснаас хэдэн минутын туршид тог тасарсан хэмээн албаны эх сурвалжууд мэдээллээ. Америкийн төрийн гол байгууллагууд байрлах Вашингтон хотын энэ хэсгийг “Pepco” компани хариуцдаг юм байна.
Өнөөдөр Хууль зүйн байнгын хороо, Эдийн засгийн байнгын хороо болон Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хуралдана. Хуралдаанаар дараахь асуудлуудыг хэлэлцэх юм байна.
Дорноговь аймгийн Төмөрзамын III багт үйл ажиллагаа явуулдаг “Төрийнбанк”-нд хулгай орсон хэрэг гарсан. Энэ талаар албаны эх сурвалжаас тодруулахад энэ сарын 1-ний 06:00 цагийн орчимд дээрх банкны дохиолол ажилласан гэнэ. “Төрийн банк”-ныхан ажлын бус цагаар ямар нэгэн болзошгүй халдлагаас урьдчилан сэргийлж дохиоллын систем суурилуулсан байжээ. Гэрээт харуул хамгаалалтын албаныхан банкинд гадны хүн нэвтэрч дохиолол дуугарах үед шуурхай очсон байна. Хамгаалалтын ажилтнууд банкинд очих үед хулгайч хэдийнэ “Төрийн банк”-ны цонхны түгжээг эвдэлж, дотогш нэвтэрсэн байсан гэнэ. Гэмт этгээд хар өнгийн баг өмссөн болохоор хэн болох нь танигдаагүй байна. Иймд банкны хамгаалагч нар гэмт этгээдэд хандан “Ямар нэгэн эсэргүүцэл үзүүлэлгүй гараад ир. Чамайг бүсэлсэн” гэж хэлсэн байна. Энэ үед гэмт этгээд гартаа хутга барьж гарч ирэн “Ойртвол хутгална шүү. Хойшоо бай” гэж сүрдүүлээд банкны хажууд орхисон мотоциклио унаад зугтаасан байна.
Улаанбаатар хотын цагдаагийн газрын Гэр бүлийн хүчирхийлэл, хүүхдийн эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн хошууч Б.Ариунзаяагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.