-ХОХИРЛЫН МӨНГӨ БОЛОХ НЭГ ТЭРБУМ 62 САЯ ТӨГРӨГИЙГ ТЭДНЭЭР ТӨЛҮҮЛЭХЭЭР БОЛЖЭЭ-
Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын дарга асан С.Батмөнх болон тус газарт удирдах албан тушаал хашиж байсан М.Батболд, Д.Эрдэнэбат, Г.Наранцэцэг нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, шүүгдэгчид болон тэдгээрийн өмгөөлөгч нарын гаргасан гомдлын дагуу сар шинийн өмнөхөн хянан хэлэлцжээ.
Дээд шүүх дээрх хэргийг хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд зарим өөрчлөлтийг оруулсан байна. Тухайлбал, С.Батмөнх, Д.Эрдэнэбат нарт Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.3 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, тэдэнд Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2-т зааснаар оногдуулсан хоёр жилийн хорих ялыг гэмт хэрэг үйлдэгдэх үеийн хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 100 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний буюу 14 040 000 төгрөгөөр торгох ял болгон өөрчилжээ. Тэдний төрийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилийн хугацаагаар хасах нэмэгдэл ялыг тус тус хэвээр үлдээсэн юм.
Мөн М.Батболдод Эрүүгийн хуулийн 166.1 дүгээр зүйлийн 166.1.3 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, түүнд Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.3 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 35.6-г журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 263 дугаар зүйлийн 263.2 болгон өөрчилжээ. Төрийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жил хасч, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 100 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний буюу 14 040 000 төгрөгөөр торгох ял болгон өөрчилсөн байна. Хуралдаанаас С.Батмөнх, Д.Эрдэнэбат, М.Батболд нарын цагдан хоригдсон хоногийг торгох ялтай дүйцүүлэн тооцож, тэднийг битүүний өдөр суллажээ. Түүнчлэн эд хөрөнгө битүүмжилсэн шийдвэрийг өмнөх шатны шүүх хүчингүй болгосныг сэргээж, хохирлын мөнгө болох нэг тэрбум 62 сая төгрөгийг шүүгдэгч нараас гаргуулахаар шийдвэрлэсэн байна.
Нэг үгээр хэлбэл, Иргэний нисэхийн ерөнхий газар /ИНЕГ/-ын даргаар ажиллаж байсан С.Батмөнх тэргүүтэй тус газрын удирдлагуудын хэргийг Улсын дээд шүүханхан болон давж заалдах шатны тэдэнд оноосон ялыг хөнгөрүүлсэн байна. ИНЕГ-ын дарга асан С.Батмөнхөд оноосон 6.6 жилийн ялыг хөнгөрүүлж 14 сая төгрөгөөр торгох шийдвэр гаргасан бол ИНЕГ-ын Агаарын тээврийн бодлого зохицуулалтын ерөнхий менежер, газрын дарга асан Д.Эрдэнэбат, “Электрон системс” компанийн дарга М.Батболд нарт оноосон ялыг мөн 14 сая төгрөгөөр торгох ял болгон өөрчилсөн байна. Харин тус газрын Санхүү, эдийн засгийн ерөнхий менежер асан Г.Наранцэцэгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгожээ. Түүнчлэн шүүгдэгчдээс улсад учруулсан хохирол болох тэрбум 62 сая төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн байна.
Энэ хэргийн талаар эргэн сануулахад“Анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс дээрх шүүгдэгчдийг ИНЕГ-ын харьяа “Чингис хаан” олон улсын буудлын “Оператор”-ын ажлыг хийж гүйцэтгүүлэхээр “Электрон системс” ХХК-ийг тендерт хууль бусаар шалгаруулж улсад 1.062 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан болохыг тогтоосон гэдэг. Мөн “Медиа саммит Лимитед” компанийн Хонконг дахь HSBS банкин дахь харилцах дансанд 150 мянган ам.доллар шилжүүлж, “Электрон Системс” ХХК-ийн Голомт банкин дахь дансаар 144.960 мянган ам.долларыг буцаан хүлээн авчээ. Ийнхүү мөнгө угаах үйлдлээ давтан үйлдэж “Трэшур космо лимитед” компанийн Хонконг дахь “HSBS” банкин дахь харилцах дансанд 155 мянган ам.доллар шилжүүлж, 153 мянган ам.доллар, 202 мянган ам.доллар, 39.968 ам.долларыг тус тус Ц.Батнасангийн Худалдаа хөгжлийн банкин дахь дансаар дамжуулан М.Батболдын Худалдаа хөгжлийн банкин дахь дансаар буцаан хүлээн авч мөнгө угаасан гэмт хэргүүдэд буруутгажбайсанбилээ.
Дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны 2 дугаар шүүх уг хэргийгөнгөрсөн онынаймдугаар дугаар сарын 19-ний өдөр анххянан хэлэлцээд С.Батмөнх, Д.Эрдэнэбат нар нь бусдын эд хөрөнгийг завших гэмт хэргийг бүлэглэж үйлдсэний улмаас онц их хэмжээний хохирол учруулсан, төрийн албан тушаалтан албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсон байдаг. Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.3, 263 дугаар зүйлийн 263.2 дахь хэсэгт зааснаар тус бүр төрийн албанд ажиллах эрхийгхоёр жилийн хугацаагаар хасаж,зургаан жилзургаан сар чанга дэглэмтэй хорих ангид хорих ял оногдуулсан. Мөн С.Батмөнхийн эзэмшлийн “land Cruiser-200”, Д.Эрдэнэбатын эзэмшлийн “Тоyота Hilux” машинуудыг хураахаар шийдвэрлэж байсан юм. Харин М.Батболдыг бүлэглэж бусдын эд хөрөнгийг завшиж, онц их хэмжээний хохирол учруулсан, мөнгө угаах гэмт хэргийг үйлдсэний улмаас онц их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэргүүдийг тус тус үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.3, Эрүүгийн хуулийн 166 нэгдүгээр зүйлийн 166 .1.2 дахь хэсэгт зааснаар “Нummer H3” маркийн автомашиныг хурааж, долоон жил чанга дэглэмтэй хорих ангид хорих ял оногдуулсан байдаг.
Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны 10 дугаар шүүх дээрх хэргийгөнгөрсөноныарваннэгдүгээр сарын 4-ний өдөр хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн юм. Энэ талаар шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч нараас яриа авах гэсэн боловч тэд сар шинэболоодэнэ хэрэг рүү анхаарал хандуулах хүн алга. Шүүхийн тогтоол албан ёсоор гараагүй байна гэсэнхариуг өгсөн юм. Харин М.Батболдын өмгөөлөгч Х.Цогтсайхан ийн ярьсан юм.
-ИНЕГ-ын С.Батмөнх нарт холбогдох хэрэг нааштайгаар эргэж бүгд суллагдсан байна. Шүүхийн шийдвэрийг хэрхэн хүлээж авч байгаа вэ?
-Дээд шүүхийн хяналтын шатны шүүх хурал болж шүүгдэгч нарыг суллах шийдвэр гарсан. С.Батмөнх нарын хүмүүсшүүхийн шийдвэр гарсны дараа бүгд суллагдана.
-Нэг тэрбум гаруй төгрөг шүүгдэгч нараар төлүүлэхээр болсон байна?
-Шүүхийншийдвэрийн тогтоолтой танилцаагүй байгаа болохоор энэ талаар ярих боломж алга.Бусад хүмүүстэйгээ зөвлөж байгаад албан ёсоор ярилцлага өгөхөө шийдье.
-Хэрэг ингээд төгсгөл болох уу,сарын өмнө АТГ-ынхан Иргэний нисэхийн ерөнхий газрын зарим албан тушаалтныг дуудаж байцаалт авсан гэх юм. Үүнээс харвал энэ хэрэг задарч магадгүй гэсэн таамаг гараад буй гэх хүн ч байна?
-Энэ тухай нарийн ширийн зүйл мэдсэн юм алга.
Дээдшүүхийн хяналтын шатны шийдвэрбараг л эцсийн шийдвэр гэж хэлж болно. Энэ шийдвэрийг эсэргүүцэжДээд шүүхийн ерөнхий шүүгчдэдаль нэг тал нь гомдол гарах эрхтэй. Хэрэв тэгвэл энэ шийдвэрийг дахин хэлэлцэж болдог. Харин шүүгдэгч нар гомдол гаргах бодолгүй байгаа сурагтай. ИНЕГ-ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болонулсын яллагч прокурор эсэргүүцэл бичихгүй бол дээрх хэрэг ингээд дуусгавар болж байгаа бололтой.
Г.ЯЛГУУН
Бид дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэхээр шийдэн хүний эрхийг дээдэлснээс хойш 20 гаруй жил өнгөрлөө. Монгол улсын Үндсэн хуулийн 2 дугаар бүлэг “Хүний эрх, эрх чөлөө” гэдэг нэртэй бөгөөд энд монгол хүний амьд явах, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, хөрөнгө эзэмших, өмчлөх, ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, өндөр наслах, эрүүл мэндээ хамгаалуулах, эмнэлгийн тусламж авах, сурч боловсрох, халдашгүй, чөлөөтэй байх зэрэг эрхүүдийг тунхагласаныг бид бүхэн мэдэж байгаа.
“Болор цом” наадамд нийт 34 яруу найрагч оролцсоноос тэргүүн байрын шагналыг яруу найрагч Б.Мягмаржав хүртсэн билээ. Тус наадмын сүүлийн шатанд тунаж үлдсэн шилдэг шүлгүүдийг уншигчдадаа хүргэж байна.
Монгол түмний уламжлалтсар шинийн баярыг тохиолдуулан Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж зарлиг гарган салбар бүрт үр бүтээлтэй ажилласан хүмүүсийг төрийн дээд цол, одон, медалиар шагнав. Энэхүү шагналыг сар шинийн битүүний өмнөх өдөр олгосон юм. Энэ өдөрМонгол Улсын хөдөлмөрийн баатар цолтон нэгээр нэмэгдсэн ньЯпон улсын мэргэжлийн сумо бөхийн 69 дэх Их аварга М.Даваажаргал байлаа. Төв аймгийн Бүрэн сумын малчин Б.Батпүрэв, Хэнтий аймгийн Баян-Овоо сумын малчин Д.Дашзэвэг нар гавьяат малчин цол хүртсэн юм. Тэгвэл Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан цолоор Улаанбаатар Дулааны Сүлжээ ТӨХК-ийн дулааны инженер Н.Лувсангомбо, Баян-Өлгий аймгийн “Аватекс Хайнар” ХХК-ийн ноос угаах үйлдвэрийн зөвлөх инженер Т.Халифа нар шагнуулав. Байгаль орчны гавьяат ажилтан цолоор БОНХЯ-ны ахмад ажилтан Ж.Баатарсүрэн шагнуулсан бол“Алтан дуулга” ХХК-ийн зөвлөх архитектор Г.Лувсандорж, СХД-ийн 32 дугаархорооны иргэн, ахмад хилчин С.Самдандовж,Дархан-Уул аймгийн “Дархан орд харш” ХХК-ийн ерөнхий инженер, ахмад барилгачин Ч.Баатаржав нар гавьяат барилгачин боллоо. 
Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумынхан сар шинийн өмнөхөн морин жилийн шилдэг хөрөнгө оруулагчдыг шалгаруулсан байна. 2014 оны “Шилдэг хөрөнгө оруулагч есөн алдартан”-ы нэгээр “Саусгобисэндс” компани шалгарсан бөгөөд орон нутгийн удирдлагуудаас өргөмжлөл гардуулсан байна.
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүлийн урилгаар АНУ-ын Стэнфордын Их сургуулийн Улс төрийн шинжлэх ухааны Профессор бөгөөд Стэнфордын Зөвлөлдөх Ардчиллын Төвийн захирал Жэймс С.Фишкин Улаанбаатар хотод ирлээ. Тэрээр 02 дугаар сарын 23-наас 27-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотод ажиллана. Ажлын төлөвлөгөөний дагуу өнөөдөр нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл хүндэт зочин болон албаны төлөөлөгчдийг нийслэлийн хүндэтгэлийн гэрт хүлээн авч уулзлаа.
Өнөөдөр хаврын тэргүүн сарын шинийн тавны өлзий бэлгэтэй өдөр. Хөндийн жавар уясаж, хөр цасан захаасаа хайлмагтсан сар шинийн тэлэмгэр өдрүүдэд монголчуудын хэлсэн үг, хийсэн үйлдэл бүхэн учир ерөөлтэй байдаг. Аливаад бэлгэшээлийг бодож ирсэн ард түмэн билээ, бид. Тиймийн учир миний биеч бэлгэ ерөөлийг бодож сууна. Модон хонин жилд монголчууд бүтээн байгуулалтын их түүхээ эхлүүлнэ гэдэгт итгэл төгс байна. Морь жилийн сүүл хонин жилийн босгон дээр бид гурван саяулаа болсон. Хүн нэмбэл хүнс нэмдэг нь жам. Энэ онд эдийн засаг сэргэж, газар сайгүй бүтээн байгуулалт өрнөж Монгол Улс улмаа цэцэглэн хөгжих нь дамжиггүй. 
Эрдэнэт мал сүрэг минь толгой бүрээрээ өсөж, арвин ургац хураасан энэ цагт эдийн засаг хямарлаа, элгээрээ харуулдлаа гэж харуусахын хэрэг юусан билээ дээ. Малын буян, газар эхийн буян, уул усны буян гэж монголчуудад хэмжээлшгүй зүйл бий. Тавин хэдэн сая толгой малтай гурван сая монголчууд хэзээд ч гэдэс цатгалан байж таарна. За тэгээд тариан түрүү алтран сугсарч байхад гурил будаагаар дутахын зовлон гарна гэж үү. Дээрээс нь төрөл бүрийн хүнсний ногоогоо хашаа хашаандаа ургуулаад банжиж байдаг ард түмэн шүү дээ. 
Тавантолгойн төслийг хэрэгжүүлэх хэлэлцээр амжилттай болбол эхний гурван жилд гурван тэрбум, дараагийн гучин жилд 94 тэрбум долларын ашиг монголчууд хүртэнэ гэсэн урьдчилсан тооцоог ажлын хэсгийнхэн гаргасан байдаг. Гол нь Тавантолгойн мега төслийн хэлэлцээр амжилттай болох хэрэгтэй. Монголчуудын маань амны хишиг, буян заяа гэж дэлхий ээж шигээ дэлгэмэл зүйл бий юм сан. Таван толгой, Оюу толгой хэмээх улс орны ирээдүй,цаашдын хувь заяанд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлөх томоохон төслүүд амжилттай хэрэгжиж монгол хүн бүр ашиг шимийг нь хүртэх нь мэдээж. Сар шинийн өмнөхөн Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл хуралдсан. Тус хурлаар Тавантолгойн асуудлыг авч үзэн төслийг саадгүй хэрэгжүүлэх, хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулах, иргэдэд олгосон “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн хувьцааг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, хэлэлцээний явцын үр дүнг УИХ болон олон нийтэд танилцуулж байх чиглэлийг Засгийн газарт өгснийг энэ дашрамд дуулгая.
Нийслэлийн ИТХ-ын 2013 оны 10/39 дүгээр тогтоолоор нийслэлийн 52 байршилд иргэдэд гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар 15309 га газарт цахим системээр газар өмчлүүлэхэээр шийдвэрлэсэн. Уг тогтоолын дагуу цахим системээр газар өмчлүүлэх 2 дугаар ээлжийн бүртгэл 2015 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдрөөс 02 дугаар сарын 09-ний өдрийн хооронд явагдаж дууссан. 
“Оюутолгой”-н экспортод гаргасан баяжмалын нийт хэмжээ нэг сая тоннд хүрчээ. Тус компани баяжмалаа 2013 оны долдугаар сараас экспортод гаргаж байсан юм. бол ийнхүү нэг сая тонн болсон амжилтад хүрч байна.