Өнөөдөр Монгол Улсад ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 23 жилийн ой тохиож байна. Энэ ойн өдөр Гадаад хэргийн яаманд Францын алдарт соён гэгээрүүлэгч Жан Жак Руссогийн “Нийгмийн гэрээ ба улс төрийн эрхийн зарчмууд” хэмээх номын II дахь хэвлэлийн нээлтийн ёслол боллоо.
Энэхүү номыг Монгол-Францын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойд зориулан Гадаад хэргийн яам болон Бүгд найрамдах Франц Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Ив Делунэ, “Эрх зүйт ёс” сан хамтран эрхлэн гаргасан байна.
Ёслолын арга хэмжээг Гадаад хэргийн сайд Л.Пүрэвсүрэн, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хүний эрх, хуулийн бодлогын зөвлөх Ч.Өнөрбаяр, Бүгд найрамдах Франц Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ив Делунэ нар нээж үг хэллээ.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Хүний эрх, хуулийн бодлогын зөвлөх Ч.Өнөрбаяр хэлсэн үгэндээ “Хуран цугласан Та бүхэнд юуны өмнө ардчилсан Үндсэн хууль батлагдсан өдрийн баярын мэнд хүргэе.
Мөн 2015 оны босгон дээр Монгол-Францын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ойн эхний арга хэмжээ нь Жан Жак Руссог хамгийн ихээр алдаршуулж, нэрийг нь мөнхжүүлсэн Та бүхэнд толилуулж буй “Нийгмийн гэрээ ба улс төрийн эрхийн зарчмууд” сонгодог бүтээлийн нээлтээр эхэлж байгаад олзуурхаж байна.
Энэхүү бүтээлээс та бүхэн хүн төрөлхтөний хамгийн гарамгай сэтгэгчид мэргэн оюунаа уралдуулсаар ирсэн эрх чөлөөг дээдлэх үзэл, хууль дээдлэх ёс, ардчилсан төрийн талаар гайхамшигтай үндэслэл, нотолгоог олж мэдэх болно. Цухас дурдваас, аливаа хүчирхийлэл, эсхүл хэсэг бүлэг хүмүүс төр, засгийг бий болгодоггүй болохыг тэрбээр нотлон харуулахыг зорьсон юм. Үлгэрлэвэл, бүлэг дээрэмчид, эзлэн түрэмгийлэгч цэрэг арми, ерөөс таныг харанхуй гудамжинд дээрэмдэж буй зэвсэглэсэн этгээд таныг захирахын тулд хүч хэрэглэх нь бий. Гэвч тэднийг хэн ч “төр” хэмээн хүлээн зөвшөөрдөггүй. Төр, засгийн бас нэг шинж бол хууль ёсны засаглагч болох тухай асуудал юм. Жирийн нэг дээрэмчин бол таныг “түрийвчээ өг, үгүй бол эрх чөлөөнд чинь халдана” хэмээн заналхийлдэг болохоос хэзээ ч “түрийвчээ өг, тэр чинь надад хуулиар олгогдсон миний эрх” гэж хэлдэггүй. Гэтэл төрөөс танд татварын тооцооны хуудас илгээхдээ, цэргийн албанд татахаар зарлан дуудах хуудас хүргүүлэхдээ, эсвэл улаан гэрлээр гарахад зогсохыг тушаахдаа, жолооны үнэмлэхтэй байж машин барина шүү гэсэн шаардлага тавихдаа таныг захирах эрх мэдлийг хууль ёсоор олж авсан байдаг. Харин “яагаад” гэсэн асуултын хариултыг та уг номноос олж аваарай.
Эцэст нь хэлэхэд цөөн хэдэн үгээр “Нийгмийн гэрээ ба улс төрийн эрхийн зарчмууд” хэмээх энэхүү гайхалтай бүтээлийн үнэ цэнэтэй санаа бүрийг илэрхийлэх бололцоо байхгүй билээ. Тиймээс номыг эхнээс нь дуустал уншиж, мэргэн оюундаа шүүн тунгаах боломжийг уншигч абугай танд үлдээе. Онцлон хэлэх гэсэн нэг зүйл бол уг бүтээл дэлхийн анхны Үндсэн хууль болох АНУ-ын Үндсэн хуулиас эхлэн бусад ардчилсан улс орнуудын Үндсэн хуулийн үзэл санааны язгуур үндэс болсныг тэмдэглүүштэй” гэлээ.
Бүгд найрамдах Франц Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Ив Делунэ хэлсэн үгэндээ “Юуны өмнө Монголын нийт ард түмэнд Монгол Улсад ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 23 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе.
Өнөөдөр бид энд гурван учир шалтгааны улмаас цуглараад байна.
Нэгдүгээрт, Улс төрийн гүн ухаан, дэлхийн соёлын өвийн томоохон бичвэрүүдийн нэг бөгөөд эрх чөлөө, тэгш эрх, нийтийн сайн сайхан зэрэг бидний хамгийн үнэт ухагдахуунд тулгуурлан, ард түмний бүрэн эрхт байдлын зарчмыг бататган ардчиллын үзэл санааг тэжээн тэтгэж байдаг Францын нэрт соён гэгээрүүлэгч Жан Жак Руссогийн “Нийгмийн гэрээ ба улс төрийн эрхийн зарчмууд” номын 2 дахь хэвлэлтийг танилцуулж байна.
Хоёрдугаарт, Жан Жак Руссогийн уг бүтээл Франц улс болон Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 50 жилийн ой, олон арга хэмжээ зохиогдох 2015 оны босгон дээр монгол хэлээр дахин хэвлэгдэж буй нь нэн тааламжтай байна. Ижил үнэт зүйлстэй ардчилсан, анд нөхөд улсууд болсон нь өнөөдөр манай хоёр орны харилцааны гол үндэс нь болж буйг энэхүү хэвлэлтээр дамжуулан сануулах нь зүйтэй болов уу. Хэдийгээр хоёр өөр тивд оршдог ч бидний хамтын ажиллагааг энэ үнэт зүйлс ойртуулан холбож байдаг. Учир нь ардчилал бол нэг талаас Монгол Улс, нөгөө талаас Франц улс болоод Европыг холбож буй бат гүүр мөн.
Гуравдугаарт, Саяхан Франц улсад болсон аймшигт үйл ажиллагаа нь хүний үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрхийг эсэргүүцсэн үйл явдал байлаа. Үүнийг Монгол, Франц улс аль аль нь буруушааж байгаа.
Энэхүү бүтээлийг дахин хэвлэхэд санаачилга гарган ажилласан, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Ч.Өнөрбаяр, орчуулагч Р.Янжмаа, сайд Л.Пүрэвсүрэн болон энд хүрэлцэн ирсэн бүхий л салбарын хүмүүстээ баярлалаа.
Тус бүтээл эдүгээгээс 25 жилийн тэртээ Монголын ард түмний сонгосон ардчиллыг бататган бэхжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулна гэдэгт найдаж байна” гэв.
Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн 2-р хэлтсийн хэв журмын офицер, цагдаагийн ахмад Х.Батжаргал, ахлах ахлагч М.Гантулга нар тус дүүргийн нутаг дэвсгэрт зуслангийн чиглэлд хулгайн гэмт хэрэг үйлддэг, 30 гаруй удаагийн үйлдэлтэй бүлэг этгээдүүдийг үйлдэл дээр нь илрүүлжээ.
Монгол Улсын “Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай” хуулийн 24 дүгээр зүйл, нийслэлийн Засаг даргын 2014 оны А/1025 дугаар захирамжийн дагуу Нийслэлийн хэмжээнд 2015 оны 01 дүгээр сарын 05-наас 20-ны өдрүүдэд цэргийн үүрэгтэн, бэлтгэл офицеруудын бүртгэлийн ажлыг зохион байгуулж байна.
МХЕГ-ын харьяа Дорнод аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газрынхан саяхан шалгалт хийжээ. Шалгалтаар хулгайгаар зээр агнасан хэрэг илэрчээ. Тодруулбал тус аймгийн Хэрлэн сумын нэг иргэн хууль бусаар 49 зээр агнасныг илрүүлсэн байна. Уг иргэнийг 49 сая төгрөгөөр торгож, гэмт үйлдлийг нь цагдаагийн газарт шилжүүлэн шалгуулж байна. Эко үнэлгээгээр нэг зээрийн нөхөн төлбөр 500 мянган төгрөг, нийт 24 сая төгрөгийн хохирол учруулсан тул хуулиар үүнийг хоёр дахин нэмж торгох заалттай аж. 
Засгийн газар өчигдөр ээлжит хуралдаанаа хийж хэд, хэдэн чухал шийдвэрүүдийг гаргажээ. Тухайлбал, Эдийн засгийн өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр болсон байна. Эдийн засгийн ил тод байдлыг дэмжих тухай хуулиар иргэн, хуулийн этгээд сайн дурын үндсэн дээр татвар төлөгчөөр бүртгүүлсэн буюу албан татвар ногдох орлого, орлогоос бусад албан татвар ногдох бараа, ажил үйлчилгээ, үйл ажиллагаа, үл хөдлөх хөрөнгөө мэдүүлсэн аж ахуйн нэгжээ улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн, санхүүгийн болон татварын тайлангаа үнэн зөв тайлагнасан тохиолдолд тэдгээрийг хуульд заасан хариуцлага албан татвараас нэг удаа чөлөөлөхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулах юм.
1995 онд болсон Дэлхийн эмэгтэйчүүдийн хурлаас хүйсийн тэгш байдлыг хангах, эмэгтэйчүүд охидын эрхийг дээшлүүлэх тухай Бээжингийн тунхаглал гарч, өнгөрч буй хорь шахам жилийн дотор багагүй ахиц дэвшил гарчээ. Дэлхийнхэн таван жил тутам үр дүнгийнхээ талаар ярьсаар ирсэн бөгөөд ирэх жил нийт 20 жилийнхээ үр дүнг хэлэлцэх “Бээжин+20” хурал болох юм. Хийж бүтээсэн 20 жилийн хөдөлмөрийнхөө үр дүнг хэлэлцэх, хүйсийн тэгш байдлыг хангаж сайн засаглалыг бий болгохын тулд дэлхийн хүмүүс бид юу хийв, цаашид юун дээр анхаарах вэ, охид эмэгтэйчүүдийн хаягдсан эрхийг хамгаалж, тэднийг чадавхижуулахын тулд хэрхэх вэ гэдэг дээр дэлхийн толгой байгууллага болох НҮБ түүний мэргэшсэн байгууллагууд, иргэний нийгмийн төлөөллүүд санаагаа чилээсээр байна. Тийм ч учраас хурал болохоос жилийн өмнө буюу өнгөрсөн сарын дундуур дэлхийн өнцөг булан бүрт улс гүрнүүдийн төлөөлөл бүс бүсээрээ цуглан урьтал хурлуудаа хийсэн билээ. Манай улс хамаарагддаг Ази, Номхон далайн орнуудын хурал Тайландын Бангкок хотноо болсон юм. НҮБ-ын зүгээс энэхүү хуралд асар ач холбогдол өгч буй нь анзаарагдаж байсан. Азийн улс орнуудаас Засгийн газрын түвшинд төлөөлөл оролцож, улс орондоо тулгараад буй асуудал бас өнгөрсөн 19 жилийн хугацаанд шийдэж чадсан ололтууд бас барахгүй байгаа асуудлуудаа нэг нэгтэйгээ илэн далангүй ярилцсан. Түүнээс гадна иргэний нийгмийн төлөөлөл, бас хэвлэл мэдээлэлийнхнийг цуглуулж, сургалтад хамруулсан нь эмэгтэйчүүдийг чадавхижуулах тэдний эрхийг хангахад сэтгэл зүтгэлээрээ ажиллаж ирсэн иргэний нийгмийн төлөөллийнхнийг цэнэглэх маш том хүч болдгийг ойлгосных биз ээ. Бас жендерийн тэгш байдлыг хангах асуудлыг яриад эхлэхэд нэг том дэмжлэг нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болж таардаг. Сэтгүүлчид өөрсдөө жендерийн мэдрэмжтэй байж гэмээнэ асуудалд зөв зүйтэй хандаж улмаар нийгэм нь өөрөө жендерийн мэдрэмжтэй болж, хүйсийн тэгш байдлыг хангасан нийгмийг байгуулах үндэс суурь нь болж өгдөг билээ. Тийм ч учраас “Бээжин+20”-ийг хэрхэн сурвалжлах, жендерийн тэгшбайдлын талаар ойлголт өгөх, охид залуучуудын асуудалд яаж хандах талаар сэтгүүлчдэд зориулан тусгайлсан сургалтыг явуулсан. 
Санамсар болгоомжгүйн улмаас хүүхдийнхээ амь насыг хөнөөсөн хэрэг өнгөрсөн амралтын өдөр цагдаагийн байгууллагад бүртгэгджээ. Тодруулбал, Чингэлтэй дүүрэгт иргэн М нь анхаарал болгоомжгүйн улмаас нярай хүүхдээ хөхөөрөө дарж амь насыг нь хохироосон байж болзошгүй байгаа аж. Иймээс энэ хэрэгт Эрүүгийн хуулийн дагуу хавтаст хэрэг нээн, тухайн эхийг сэжигтнээр татаад байгаа юм байна 
Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт болон бусад албаны хүмүүс “Амгалан дулааны станц”-ын үйл ажиллагаатай очиж танилцлаа. Ажлын гүйцэтгэл 92 хувьтай байгаа бөгөөд тус станц нь ирэх 10-р сарын 15-аас бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхлэх бөгөөд жилдээ 360 мянган тонн нүүрс хэрэглэх бол энэ нүүрсний 70 хувийг Шивээ овоогоос үлдсэн 30 хувийг Багануурын нүүрсний уурхайгаас авахаар төлөвлөжээ. Мөн энэ станцад 120-130 хүн ажиллах тооцоо гарчээ 
2015 оны нэгдүгээр сарын 12-наас 13-нд цагдаагийн байгууллагад иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагаас гэмт хэрэг, зөрчлийн 1152 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдэж, гэмт хэргийн шинжтэй 41 үйлдлийг холбогдох нэгжүүд шалган, 25 хэргийн эзэн холбогдогчийг илрүүлжээ. Нийслэлд золгүй байдлаар нас барсан 5 хүн, дээрэмдэх гэмт хэрэг 2, булаах гэмт хэрэг 1, хулгайлах гэмт хэрэг 18, танхайрах гэмт хэрэг 9, зам тээврийн хэрэг 4, осол 12 гарч 4 хүн гэмтсэн байна. 
Монголын ард түмэн үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 103 жилийн ойд зориулсан Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит цомын төлөөх чансаа өндөр, шигшмэл 128 бөхийн барилдаан өнгөрсөн 2014 оны арванхоёрдугаар сарын 29-нд болсон билээ. Дөрөв дэх жилдээ зохион байгуулагдсан шигшмэл хүчит бөхийн барилдаанд Увс аймгийн Баруунтуруун сумын харьяат “Хилчин” спорт хороо, “Увс нуур” дэвжээ, “Монголросцветмет” нэгдлийн бөх Улсын аварга С.Мөнхбат хоёр дахь удаагаа түрүүлж, Ерөнхийлөгчийн цомыг гардан авсан юм. Тэрээр 2011 онд Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 100 жилийн ойгоор Ерөнхийлөгчийн цомын төлөөх анхны барилдаанд түрүүлж анхны цомоо гардаж байв.