Баасан гаригийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар жил гаруйн хугацаанд хүлээгдэж байсан “Олон улсын худалдаа, хөрөнгө оруулалтын асуудлаар ил тод байдлыг хангах тухай” Монгол Улс, АНУ хоорондын хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэн баталсан. Үүнийг нь АНУ-ын Элчин сайдын яам талархан хүлээж авсан байна. Энэхүү хэлэлцээрийг өнгөрөгч оны есдүгээр сард Нью-Иорк хотноо АНУ-ын Худалдааны төлөөлөгч Майкл Фроман, Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд Л.Болд нар үзэглээд байсан юм. Тэгвэл тус хэлэлцээрт УИХ-ын дарга З.Энхболд гарын үсэг зурж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч дэмжсэн тохиолдолд албан ёсоор хэрэгжиж эхлэх юм байна. Энэ талаар АНУ-ын Элчин сайдын яамнаас мэдээлэл хийлээ. Мэдээллийн эхэнд АНУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Пайпэр Энн Уинд Кэмбэлл “Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсон Ч.Сайханбилэг сайд өөрийнхөө Засгийн газрын нэн тэргүүний зорилтыг тодорхойлохдоо нэгдүгээрт, эдийн засаг, хоёрдугаарт, эдийн засаг, гуравдугаарт, эдийн засаг гэж тодорхой хэлсэн.
Монгол Улс, АНУ-ын хооронд байгуулсан Ил тод байдлын хэлэлцээрийг Их хурал хэлэлцэн, соёрхон баталснаар парламент ч гэсэн хөрөнгө оруулалтыг татах асуудал дээр тууштай үүрэг хүлээж байгаа гэдгээ нотолсон чухал алхам боллоо” гэсэн юм. Түүнчлэн АНУ болон Монгол Улсын бизнесийн хүрээнийхэн бизнесээ хийхэд илүү дөхөм болно гэлээ. Хэлэлцээрийг соёрхон батлахын өөр нэг давуу тал нь худалдааны чиглэлийн Монгол Улсын хууль тогтоомжийг гадны хөрөнгө оруулагч бизнес эрхлэгчид хуулийг батлагдахаас нь өмнө англи хэл дээр төсөл хэлбэрээр нь харах боломж бүрдэж байгаа гэнэ. Хуулийн төсөл дээр бизнесийнхэн өөрсдийн саналыг хэлж болох бөгөөд хуулийн төслийг хэлэлцэх явцад тэдний гаргасан саналаас тусгах боломж бүрдэж байгаа юм байна. Уг хэлэлцээр хэрэгжиж эхэлснээр авлига буурна гэж үзэж байгаа гэдгийг хэлж байсан юм. АНУ-ын бизнесийнхэн манайд хөрөнгө оруулах боломж бүрдэж байгаа бөгөөд манайхан ч гэсэн АНУ-д хөрөнгө оруулах боломж нээгдэж байна.
Элчин сайд Пайпэр Энн Уинд Кэмбэллээс дараахь тодруулгыг авлаа.
-Та саяхан ярилцлагадаа АНУ-ын компаниуд Монгол Улсад бизнес хийх сонирхолтой байдаг гэсэн. Ил тод байдлын хэлэлцээр соёрхон батлагдсанаар АНУ-ын аль салбарын бизнес эрхлэгчид орж ирэх бол?
-Салбар салбарын компаниуд Монгол Улсад бизнес эрхлэх сонирхолтой байдаг. Эрчим хүч, дэд бүтцийн салбарт ялангуяа түлхүү анхаарч байна. Мөн өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний компаниуд ч сонирхож байгаа. Өнгөрөгч есдүгээр сард АНУ-ын Элчин сайдын яам, МҮХАҮТ хамтран “Америкийн өдрүүд” гэсэн үзэсгэлэнг зохион байгуулсан. Тухайн үед аль аль талын бизнес эрхлэгчид үзэсгэлэнд оролцох сонирхолтой байгаа нь анзаарагдсан.
-Ил тод байдлын хэлэлцээр авлигатай тэмцэхэд хувь нэмрээ оруулж чадах уу?
-Бид авлигатай тэмцэж чадна гэж бодож байгаа. Учир нь авлига хээл хахуулийн хэрэгт холбогдсон хүмүүсийн талаарх заалтууд уг хэлэлцээрт маш тодорхой туссан. Түүнчлэн авлигын талаар эхэлж мэдээлсэн хүнийг хамгаалах заалт орсон.
-Хэлэлцээрийг соёрхон баталсан юм чинь чөлөөт бүсийн худалдааны гэрээг хэзээ байгуулах вэ?
-Өмнө АНУ, Монгол Улсын хооронд жил бүр Худалдаа хөрөнгө оруулалтын ерөнхий хэлэлцээрийн хүрээнд байнга уулзалт хийдэг байсан. Зөвлөлдөх уулзалтын үеэр ил тод байдлын асуудлаар ярилцан хэлэлцээрийг эхлүүлэхээр болсон. Одоо хэлэлцээрээ соёрхон баталсан юм чинь Худалдаа хөрөнгө оруулалтын ерөнхий хэлэлцээрийн уулзалтуудаа үргэлжлүүлэн хийх болно. Яваандаа худалдааны нэмэлт гэрээ байгуулах арга замыг эрэлхийлнэ. Хэлэлцээрийг соёрхон батлахын тулд байнгын хороод дээр нэлээд удаан явсан. Намрын чуулган эхлэх үед УИХ-ын дарга З.Энхболд намрын чуулган эхлэх үед асуудлуудын дотор байгаа гэсэн. Даруйхан ингэж баталсан нь анхаарлын төвд байна гэдгийг илэрхийлж байгаа үйлдэл юм.
-Ил тод байдлын хэлэлцээрийг соёрхон баталснаар хоёр орны бизнесийнхэн харилцан тэгш эрхтэй оролцох байх. Гэхдээ Монголын талд ямар боломж, давуу тал байгаа бол?
-Бизнес эрхлэгчид төсөл хэлбэрээр хэлэлцэгдэж буй хуулийн төсөл дээр өөрсдийн саналыг илэрхийлэх механизмыг бүрдүүлж өгсөн. Хууль батлагдсаны дараа түүнийхээ үр шимийг хүртэх боломж нээгдэнэ. Аль аль орны бизнес эрхлэгчдэд эерэг нөлөө үзүүлнэ.
Хэлэлцээрээр хууль тогтоомжийг батлагдахаас нь өмнө англи хэл дээр болгох үүргийг мөн хүлээж байгаа. Ганцхан АНУ гэлтгүй Канад, Япон зэрэг олон орны бизнес эрхлэгч, хөрөнгө оруулагчид хуулийг төсөл хэлбэрээр байхад нь уншиж танилцах нь илүү өгөөжтэй гэж байсан. Чөлөөт худалдааны хэлэлцээрүүдэд байдаг концепциудыг тусгасан. Яг тийм бизнесийг дэмжинэ гэдэг ч юм уу тодорхой заалт байхгүй. Тэдгээр асуудлуудыг дараа дараагийн бичиг баримтууддаа тусгах байх.
-Монголын талаас АНУ-д хөрөнгө оруулах сонирхолтой бизнесийнхэн хэр олон байдаг вэ. Байдаг бол ямар ямар салбарт бол?
-АНУ-д хөрөнгө оруулах сонирхолтой бизнесийнхэн байдаг. Өнгөрөгч долоо хоногт гэхэд АНУ-д өөрийн бизнесийг аль хэдийнэ эхлүүлсэн бизнесийнхэнтэй уулзсан. Хоёр тал руугаа чиглэсэн бизнес хийх сонирхол байдаг нь анзаарагддаг.
Хөрөнгө оруулалт, худалдаа хоёрыг салгаж авч үзвэл хөрөнгө оруулалт нь үнэт цаасны тал дээр чиглэсэн. Худалдааны тал дээр түүхий эдийн худалдааны сонирхол байдаг.
-Хэлэлцээр маань зөвхөн бизнес эрхлэгчдэд хамаатай юу. Том жижиг бизнес гэж ялгах уу?
-Ил тод байдлын тухай хэлэлцээр маань худалдаатай холбоотой хууль тогтоомжийн асуудлууд руу чиглэгдэж байгаа. Үүнд том, жижиг бизнес гэх ялгаа байхгүй. Адилхан үйлчилнэ.
Э.ЭНХБОЛД
Сэтгүүлзүйн чиглэлээр сургалт явуулдаг 18 их дээд сургуулийн оюутнуудын дунд зохион байгуулах “Алтан үзэг” мэргэжлийн наадам маргааш эхлэх гэж байна. Маргааш 15.00 цагаас Чингис кочид буудалд болох уг наадмын шаларуулалтыг сэтгүүлзүйн нийтлэл, радио, телевзийн нэвтрүүлэг, нийгмийн реклам гэсэн дөрвөн төрлөөр явуулах юм байна. “Алтан үзэг” наадам оюутнуудын дунд тав дахь жилдээ зохион байгуулагдах бөгөөд шилдгийн шилдэгт шалгарсан оюутныг мөнгөн шагнал хүлээж байгаа юм байна. Мөн ивээн тэтгэгчдийн шагнал буюу “Өдрийн сонин”, “Өнөөдөр” сонины нэрэмжит шагналууд эзнээ хүлээж байна.
Хил хамгаалах байгууллагын удирдах ажилтнуудын зөвлөгөөн энэ сарын 1-4-ний өдрүүдэд амжилттай зохион байгуулагджээ. Зөвлөгөөнөөр 2014 оны ажлаа дүгнэж, ирэх оны зорилт, үйл ажиллагааныхаа чиглэлийг тодорхойлсон байна. Мөн ХХЕГ-ын газар, хэлтсийн дарга нар өөрсдийн чиглэлээр 2014 онд авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, “Хил хамгаалах албаны үйл ажиллагааны бэлэн байдлын журам”, “Эрүүл чийрэг хилчин” хөтөлбөр, “Цэргийн мэргэжлийн зэрэг олгох журам”, “Буудлагын талбайн заавар”-ыг хэрэгжүүлэхэд анхаарах асуудал, “Хүний нөөцийн шинэчлэл, албан хаагчдын нийгмийн хамгаалал”, “Монгол Улсын хилийн тухай хууль”-ийн шинэчилсэн найруулгын төслийн үзэл баримтлал, зарим хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, хилийн гадаад, дотоод цагийн байдал, дүгнэлт, анхаарах асуудлууд, хилийн боомтын албаны үйл ажиллагаанд анхаарах асуудал, байгууллагын нууц хадгалалт хамгаалалт, мэдээллийн аюулгүй байдал, анхаарах асуудал зэрэг сэдвээр сургалт зохион байгуулжээ.
Өмнөговь аймгийн Шивээхүрэн, Гашуунсухайт боомтоор өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард экспортонд гарсан нүүрсний хэмжээ өмнөх аравдугаар сараас эрс нэмэгдсэн дүн гарчээ. Тухайлбал, өнгөрөгч аравдугаар сард Шивээхүрэнгийн боомтоор 10.812 машинаар тээвэрлэсэн 531.7 мянган тонн нүүрс гарсан бол арваннэгдүгээр сард 20.699 машинд ачсан 927 мянган тонн нүүрс экспортолж, бараг хоёр дахин өссөн байна.
Давсан бөхийн гараас боорцог шидэгдэхэд асарт суусан үзэгчид хэдэн арваараа булаацалддаг шиг улс төр МАН дотор өрнөлөө. Бүдүүлгээр хэлэхэд хоёр бөх барилдахдаа нэгнийхээ хонго, зоо, суга, цавийг ухаж ухаж давсан нэг нь хөлсөнд хутгалдсан гараараа хишиг түгээж, түүнийг нь бөхийн хорхойтнууд хүртэхээр тэмүүлдэг шигээр тэд өнгөрсөн хэдхэн хоногт, өөрт оногдсон зургаан сайдын суудлаа булаацалдлаа. Арай өөрөөр жишихэд хоёрхон жил эрх мэдлээс хол байсан тэд говийн халуун наранд ангасан үхэр сүрэг худгийн бараа харсан мэт ээлж дараалалгүйгээр дайралдаж байсан сурагтай. Сүүлийн 90 гаруй жил оршин тогтносон том намын аранга, нам доторх эв нэгдэл, ичих нүүр гээд үнэ цэнтэй бүхнээ уландаа гишгэчин улайрч намынхаа удирдлагуудыг хэсэгтээ л сандаргаад авлаа.
Ууц нуруугаар шархиран өвдөх хүн бүрт тохиолддог түгээмэл өвчин юм. Гэхдээ энэ өвдөлтийн олон шалтгааныг эмнэлэгийн оролцоогүйгээр өөрөө шийдэж болно. Зөвхөн өөрийн амьдралын хэм хэмжээг арай өөрөөр аваад үзэх хэрэгтэй.
Ардчилсан хувьсгалын 25 жилийн ойд зориулсан арга хэмжээнүүд үргэлжилж байна. 25 жилийн ойн баярын хүрээнд 21 аймагаас ардчилсан намын гишүүдийн төлөөлөл Улаанбаатар хотноо хүрэлцэн ирж баяртаа оролцож буй ажээ. Ойн баярын хурал UB палас-т яг одоо эхлээд байгаа бөгөөд МҮОНТ-ээр шууд дамжуулан үзүүлж байна.
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин ирэх долоо хоногт Энэтхэг улсад хоёр өдрийн төрийн айлчлал хийхээр болжээ. Энэтхэгийн Гадаад хэргийн яамны эх сурвалжийн мэдээлснээр айлчлалын хүрээнд хоёр улсын хооронд 15-20 гэрээнд гарын үсэг зурагдах гэнэ. Түүнчлэн эдгээр хэлэлцээрүүд батлан хамгаалах, цөмийн эрчим хүч, гааль, банкны салбарыг хамаарна гэж Засгийн газрын эх сурвалжууд мэдээлсэн байна.
“САЙН СЕРВИС” дуудлагын жолоочийн үйлчилгээ долоон жилийн ойгоо тохиолдуулан эрхэм хэрэглэгч жолооч нартаа энэ сарын 10-ны өдөр үнэгүй үйлчлэх бэлэг барьж байгаа юм байна. Дуудлагын утас нь 310909 бөгөөд өдөр бүр 19.00– 06.00 цагийн хооронд ажилладаг тус хамт олон энэ өдрөөр дуудсан бүх хэрэглэгчиддээ эхний 30 минутын үйлчилгээгээ үнэ төлбөргүй болгон бэлэг барьж байгаа юм байна. Шөнөөр замын хөдөлгөөн эрс буурсан байдаг учраас энэ хугацаа нь гэртээ машинаа хүргүүлэх хангалттай хугацаа гэдгийг тус байгууллагынхан хэлсэн юм.
Филиппин улсын Таклобан хотыг чиглэн Хагупит хэмээх хүчтэй хар салхи ирж буй бөгөөд салхины хурд 192 км/цаг гэнэ. Тиймээс нийслэл Манилла болон хар салхинд өртөж магадгүй бусад хотуудад урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч эхэлжээ. Филиппиний Ерөнхийлөгч Бениньо Акино хэлэхдээ “Руби хар салхи бидэнд хүнд сорилт болоогүй. Харин Ёлонда хар салхины үеэр хэцүү байсан гэж би бодож байна. Тиймээс өчигдөр хийх байсан зүйлсээ яг одоо хийж, бэлтгэлээ бүрэн хангахыг иргэддээ уриалж байна” гэжээ. Хагипут хар салхи 44 мужаар дайран өнгөрч магадгүй бөгөөд энэ чиглэлд 35 сая гаруй хүн амьдардаг аж. Таклобан хот жил гаруйн өмнө Хаяан хар салхины улмаас нөхөж баршгүй гарз хохирол амссан бөгөөд гамшгийн улмаас 7000 гаруй хүн амиа алдаж байсан юм. Хагупит хар салхи нь Хаяан салхитай ижил чиглэлээр дайран өнгөрч магадгүй гэж цаг уурчид таамаглажээ.