Month: November 2014

Аравдугаар сарын байдлаар ДНБ долоон хувийн өсөлттэй гарлаа гэж Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээллээ. Эдийн засаг ийм өсөлттэй гарсны гол шалтгаан нь уул уурхайн салбаргэж тус хорооны макро эдийн засгийн статистикийн газрын дарга Э.Эрдэнэсан онцлов. ДНБ-ий долоон хувийн өсөлтийн 70 орчим хувийг ньуул уурхайн өсөлт эзэлж байгаа аж. Уул уурхайн дараа хөдөө аж ахуй жагсч байна. Тодруулж хэлбэл Монгол Улс өнгөрсөн оны эцсээр анх удаа 45 сая мал тоолуулж байв. Одоо 17.1 сая төл бойжиж байгаа гэсэн статистик гарчээ. Хөдөө аж ахуйн салбар эдийн засгийн өсөлтийн 27.7 хувийг эзэлжээ. Барилгын салбарын өсөлт ч эдийн засаг дажгүй гарахад нөлөөлсөн гэнэ. Үлдсэн арав хүрэхгүй хувийн өсөлтийг боловсруулах, үйлчилгээний, тээврийн, даатгалын гэх мэт салбарууд нийлж байгаад хангасан гэх тооцоог статистикийнхан хийжээ.Уул уурхайн хувьд өмнөх жилүүдэд зэсийн өмнө гишгэж байсан нүүрс энэ жил өнгөрсөн оныхтой адил тун муу үзүүлэлттэй гарчээ. Оюу толгойн олборлолт эхэлсэн учраас зэс, зэсийн баяжмалын экспорт нүүрсний алдагдлыг нөхөхүйц хэмжээнд байж чадсан гэж ҮСХ-ны газрын дарга Э.Эрдэнэсан ярьж байлаа. Зэсийн баяжмалаас гадна газрын тосны экспорт ч дажгүй байгаа аж. Жилээс жилд өссөн үзүүлэлттэй гарч буй газрын тосны салбар цаашид ч өсөлттэй гарна гэж шинжээчид онцолж буй.

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл аравдугаар сарын байдлаар 7.5 их наяд төгрөг болж түрүү жилийн өдийгөөс 1.8 их наяд төгрөгөөр буюу 32 хувиарөссөн гэгээтэй мэдээ байна. Голлож нөлөөлсөн салбар нь мэдээж уул уурхай.

ЧАНАРГҮЙ ЗЭЭЛИЙН ХЭМЖЭЭ БАГАСАВ

Мөнгөний нийлүүлэлт дээр өмнөх сарынхаас таатай үзүүлэлт хэд хэд байна. Аравдугаар сарын байдлаар зээлийн өрийн үлдэгдэл 12.8 их наяд төгрөг болжээ. Зээлийн өрийн үлдэгдэлд хугацаа хэтэрсэн зээлийн хэмжээ өнгөрсөн есдүгээр сард 3.7 хувийг эзэлж байсан юм. Харин аравдугаар сарын сүүл гэхэд 0.2 хувиар буурчээ. Чанаргүй зээлийн хувьд есдүгээр сарынхаас буураа ч үгүй, өсөө ч үгүй байна.Зээлийн өрийн үлдэгдэлд чанаргүй зээлийн эзлэх хувь4.7 байгаа аж. Харин өмнөх оны аравдугаар сартай харьцуулахад 0.6 хувиар буурсан дүнтэй гарчээ.

Мөнгөний нийлүүлэлтийн хувьд өмнөх оны өдийгөөс 1.3 их наяд төгрөгөөр өсчээ. Харин өнгөрсөн сарынхаас 0.9 хувиар буурсан үзүүлэлттэй гарсан байна. Мөнгөний нийлүүлэлт аравдугаар сарын эцэс гэхэдарван их наяд төгрөгт хүрчээ.”Иргэд, байгууллагын төгрөгийн хадгаламж0.7 их наяд төгрөгөөр өссөн нь өмнөх жилээс их наяд гаруйгаар өсөхөд голлон нөлөөлсөн” гэж ҮСХ-ны Төрийн захиргаа, удирдлагын газрын дарга Т.Гантөмөр онцоллоо.

Монголын арилжааны банкуудад байршиж буй хадгаламж яг одоогийн байдлаар 6.7 их наяд төгрөг байна. Өнгөрсөн жилийн өдийгөөс 18.8 хувиар өссөн гэнэ. Харин есдүгээр сарынхаас гурав гаруй хувиар буурчээ. Төгрөгийн хадгаламж 16.3 хувиар өссөн бол валютынх нь бүр ч илүү хувиар өссөн дүн гарчээ. Валютын хадгаламж 28.2 хувиар өссөн байна.

МАШИНЫ ИМПОРТ БУУРСАН НЬ ГАДААД ХУДАЛДАА АШИГТАЙ ГАРАХАД НӨЛӨӨЛЖЭЭ

Бас нэг таатай мэдээ гэвэл зэсийн баяжмал, ноолуур энэ тэрээ гадагш нь зарж байж олсон долларын хэмжээ бараа бүтээгдэхүүн авах гэж гадагш нь урсгадаг доллараас давжээ. Өнгөрсөн жилийн өдийд бид олсноосоо 1.9 тэрбумаар илүү ам.долларыг гадаадын улсууд руу гаргаж байсан юм. Харин энэ жил 131.4 сая ам.доллар илүү олсон гэсэн мэдээг статистикийнхан өглөө. Манай улс энэ жил131 оронтой гадаад худалдаа хийжээ. Нийт гадаад худалдааны бараа эргэлтийн тэнцэл 9.1 тэрбум ам.доллар хүрсэн байна. Энэ мөнгөний 4.6 тэрбум ам.доллар нь зэсийн баяжмал, газрын тос зэргээ зарж байж гаднаас оруулж ирсэн мөнгө. Харин4.5 тэрбум ам.доллараар гаднаас бараа, бүтээгдэхүүн худалдаж авчээ. Ийм ашигтай гарсанд нөлөөлж байгаа зүйлс гэвэл мэдээж өмнө дурдсан зэсийн баяжмал, газрын тос зэргийн худалдаа. Гаднаас авдаг бараа, бүтээгдэхүүн буурсан голлох шалтгаан нь автомашин, автомашины сэлбэг хэрэгсэл юм байна. Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлого, тусламжийн хэмжээг ч ҮСХ-ноос мэдээлсэн. Аравдугаар сарын байдлаар 4.8их наяд төгрөгийн зарлага гарсан байна.Эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн хэмжээ 5.1 их наядаар яригдаж байгаа аж.Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл 278.5 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарчээ.

АМАРЖСАН ЭЭЖҮҮДИЙН ТОО ХОЁР МЯНГА ГАРУЙГААР НЭМЭГДЭВ

Ирэх оны эхний сард гурав дахь сая иргэнээ өлгийдөн авах Монгол Улсадамаржсан ээжүүдийн тооөссөөр байгаа гэх таатай мэдээг ҮСХ-ныхон дуулгав.Энэ оны эхний аравдугаар сарын байдлаар гэхэд шинэ хүн төрүүлсэн бүсгүйчүүд өнгөрсөн оныхоос 2081-ээрнэмэгджээ. Эхний аравдугаар сарын байдлаар 68.3 мянганэх амаржаад байна. Төрсөн хүүхдийн тоо 68.7 мянгад хүрчээ. Өнгөрсөн онд дуу хадаан мэндэлсэн нялхсаас 2146-аар нэмэгдсэн гэсэн үг.

ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ҮНИЙН ӨСӨЛТИЙН ГОЛ ШАЛТГААН НЬХҮНСНИЙ БАРАА

Хэрэглээний үнийн улсын индексийн хувьд аравдугаар сарын статистик өмнөх сарынхаас 0.8 хувь, оны эхнийхээс 9.3 хувь, өнгөрсөн жилийн өдийгөөс12.1 хувиар өссөн үзүүлэлттэй гарчээ. Ингэж өссөн гол шалтгаан нь хүнсний бараа, тэр дундаа ундаа ус гэнэ. Жил гаруйн дотор арав гаруй хувиар өссөн хэрэглээний үнийн өсөлтөд хүнснээс гаднахувцас, бөс бараа, гутал, орон сууц, ус цахилгааны үнийн өсөлтбага сагаар нөлөөлсөн юм байна. Үнийн өсөлтөөрөөДорноговь тэргүүлж байгаа гэсэн мэдээг ҮСХ-ныхон өгсөн.

ОРЛОГОО ДАГААД ЗАРЛАГА НЬ Ч ӨСЧЭЭ

Нэг айл сард дунджаар962.3 мянган төгрөг олж байгаа аж. Яг жилийн өмнөхөөс орлого нь арав гаруй буюу 10.8 хувиар нэмэгдчихээд байгаа гэнэ. Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн өсөлтөөс гадна цалин хөлс нэмсэн гэх шалтгаан орлого нэмэгдэхэд нөлөөлжээ. Гэхдээ орлого нэмэгдсэний хэрээр зарлага ч дагаад өсчээ. Нэг айлын дундаж зарлага 962 мянган төгрөгт хүрсэн байна.Зарлагаингэж өссөн нь хүнсний бус бараа, үйлчилгээний үнийн өсөлттэй холбоотой гэх тайлбарыг статистикийн ажилтнууд өгсөн юм.

ӨНГӨРСӨН НАМРААС 100 ГАРУЙ МЯНГАН ТОННООР ИЛҮҮ ҮР ТАРИА ХУРААЖЭЭ

ҮСХ-ныхон ургац хураалтын мэдээг энэсарын 1-ний байдлаар өгөв. Манай улс 515.2 мянган тонн үр тариа, 160.7 мянган тонн төмс, 102.6 мянган тонн хүнсний ногоо хурааж аваад байна. Үүнээс гадна 1.1 сая тонн өвс, хадлан, 36.4 мянган тонн гар тэжээл бэлтгэжээ. Өнгөрсөн жилийн өдийтэй харьцуулахад төмснөөс бусдынх нь хэмжээ өсчээ. Ногоочидтүрүү жилийнхээс 30 гаруй мянган тонноор бага хэмжээний төмс хурааж авсан байна. Хамгийн өндөр хэмжээгээр хурааж авсан нь үр тариа. Өнгөрсөн жилийн арваннэгдүгээр сарын 1-нээс 130.8 мянган тонн буюу 34 хувиар илүү хэмжээний үр тариа хураан авчээ. Харин хүнсний ногооны хураалт 2.4 мянган тонн буюу 2.4 хувь, өвс хадлан тэжээлийн бэлтгэл 62.9 мянган тонн буюу зургаан хувиар өсчээ.

ВАГОН, ОНГОЦООР ЗОРЧИХ ИРГЭДИЙН ТОО БУУРСАН БАЙНА

Төмөр замын тээврийн хувьд аравдугаар сарын байдлаар 17.1 сая тонн ачаа, давхардсан тоогоор 2.8 сая зорчигчийг зорчуулжээ. Тээсэн ачаа нь өнгөрсөн оныхоос 300 гаруй мянган тонноор багассан байна. Зорчигчид нь ч цөөрчээ. Ноднин жилийнхээс 355 мянган хүнээр буурсан тоо гарсан аж. Агаарын тээврийн хувьд ч тээсэн ачаа, үйлчлүүлсэн зорчигчид нь цөөрсөн байна.Аравдугаар сарын байдлаар 2.9 мянган тонн ачаа тээж, давхардсан тоогоор 579 мянган зорчигчид үйлчилжээ. Тээсэн ачаа нь хагас сая тонноор, үйлчилсэн зорчигчид нь 88-аар цөөрчээ.

Ц.БААСАНСҮРЭН

Харьд худалдагдсан морь хүртэл нутгаа тэмцэж ирдэг гэлцдэг. Нэг хэсэг нь амьтан хүртэл ухаантай, нөгөө хэсэг нь энэ адгуусны зан гэх байх л даа. Адгуус ийн нутаг зүгтээ гүйж байхад бид тоонотоо зориод ирж буй элэг нэгтнүүддээ хэрхэн хандаж байна вэ гэдэг томоос том асуултын тэмдэгтэй хэвээр байна. Бид Өмнөд монголчуудаа Хятад гэж гадуурхаж байснаас үсэрсэн цус, тасарсан мах минь гэж огт бодохгүй байгаа. Тиймээс ч Монголоо гээд тэмцээд ирсэн хүмүүсээ цаашаа гээд түлхдэг гэмтэй. Сүүлийн хэдэн жилд Өмнөд монголчуудыг нутгаасаа хөөж гаргалаа гэх мэдээлэл хааяахандаа нэг хэвлэлийн хуудаснаа гарах болсон. Энэ байдал сүүлийн үед нэмэгдэх хандлагатай байна. Учир нь тэднийг Монголоос шууд буцаах “тийз” олгодогтой холбоотой. Тэд Монголоо гэх сэтгэл байгаа болохоор үхэн хатан үлдэхийн тулд тэмцээд байгаа юм. Тиймгүйсэн бол хөгжлийн шинэ шатанд гарч буй Хятадаас л холдов гэж. Аргаа бараад “Биднийг тосч авах сүүлчийн найдвар ар Монгол” гэж үзээд л тэмцээд байгаа хэрэг. Гэтэл бид Өмнөд монголчуудыг тагнуул, визийн зөрчилтэй гэх мэт есөн зүйлээр нь дуудаад гишгэх газаргүй болтол нь шахаж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Монголчуудаа олуулаа болъё” гэсэн уриалга гаргаж түүнийг нь бүхий л дарга нар алга ташин хүлээж аваагүй бил үү.

Үнэхээр Өмнөд монголчууд нь гэм буруутай байвал бид Монголдоо л хорьё л доо. Ер нь Өмнөд монголчуудаа өмөөрч дуугармаар байгаа юм. Ганц хоёрхон жилийн өмнө “Өмнөд монголчуудаа сэрцгээе” гэдэг дуу дуулсныхаа төлөө нэгэн залуу эрэн сурвалжлагдаж сүүлд нь улс төрийн бослого хийх гэсэн хэргээр цаазлах гэж байна гэх мэдээлэл гарах болсон. Тэгвэл Хятадад зургаан малчинг эдийн засгийн хөгжилд саад тушаа үзүүлсэн гэх нэрээр баривчилж, шүүх хурал хийлгүйгээр 1-2 жилийн ял оноосон явдал гарсан тухай хэвлэлийнхэн мэдээлж байлаа. Тэд малын бэлчээрийг нь талхалж байгаад эгдүүцсэн нь тэр юм. Үүний улмаас олон зуун малчин Хятадын Засгийн газарт шаардлага тавьж, хоёр хоногийн турш тайван жагсаал хийж, өмгөөлөгч нар нь давж заалдах хүсэлт гаргасан ч хэрэгсэхгүй болгосон удаатай. Тэвчээр нь барагдсан малчид бэлчээр усаа хамгаалахаар нэгдэж тэмцэж эхлэв. Малчид нүүрсний машины цувааг хашиж зогсоох гэсэнд, ачааны машины жолооч Мэргэн гэдэг залууг шууд дайрч амь насыг нь хороож байв. Хэдэн зуунаар өвлөгдөн ирсэн монгол уламжлал, монгол ахуйгаа авч үлдэхийн тулд энэ мэт хохирсоор байна. Дэлхий даяарчлагдаж байгаа энэ цаг үед хүний амь, эрх чөлөө үнэтэй байх ёстой. Энэ үнэ цэнийг бид л бүтээх хэрэгтэй.

Өнгөрөгч наймдугаар сард БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийг ирэхэд манайхан замын хөдөлгөөнөө хааж, байгаа бүхнээ урдаа барьж баахан гүйв. Энэ биш ээ. Бид Си даргыг ирэхэд жагсах байсан юм. Монгол хүн монгол хүнээ өмөөрч жагсах байсан юм. Энэ бослого тэмцэлд турхирсан өдөөн хатгалга биш шүү. 25 жилийн өмнө бий болгосон ардчиллын замаар бид үзэл бодлоо илэрхийлэх ёстой байлаа. Бид Түвдийн төлөө жагсах биш монгол угсаатныхаа төлөө жагсах ёстой байсан юм. Дэлхийд Монгол нь Монголоо өмөөрөхгүй бол хэн биднийг гэх билээ. Өр нимгэртэл өмөлзөөд ирэх, өв уламжлалаа тээгээд ирэх цөөхөн хэдэн Өмнөд монголчуудаа 1.564.115 км2 газар нутагтаа багтаагаад авах уужим сэтгэл бидэнд хэрэгтэй байна. Үүнийг л давчихбал ар Монголдоо очлоо доо хэмээн хилийн зурвас руу хараа бэлчээн суугаа Өмнөд монголчууд мянга мянгаараа байсаар байна.

Ө.ТЭНГИС

“Ньюанс” хамтлагийн ахлагч, дуучин М.Амарсанаатай ярилцлаа.

-“Ньюанс” хамтлаг жил бүр театрын баяраар тоглолтоо хийдэг. Харин энэ жил харьцангуй эрт хийж байна шүү?

-Манайх ихэнх тоглолтоо гуравдугаар сарын 25, 26-нд хийдэг байлаа. Энэ удаа харин арваннэгдүгээр сарын 18, 19-нд ДБЭТ-ын тайзнаа тоглох гэж байна. Мэдээж хэрэг жил бүрийн тоглолт онцлогтой болдог. Энэ жил бид анх удаа нэг нэгээрээ дуулах гэж байгаа. Дуучин хүний хоолойн цараа, хамтлагтаа ямар үүрэгтэй дуулдаг вэ гэдгээ нэг бүрчлэн харуулна. Манай хамтлаг байгуулагдаад арван гурван жил боллоо. Энэ хугацаанд бид нэг ч удаа ганц, ганцаараа дуулж үзээгүй. Мөн бидний тоглолтыг үзэхээр ирсэн хүмүүс тайз, гэрэлтүүлэг ямар болж вэ гэдгийг онцгойлон хардаг. Тиймээс их өвөрмөц тайз зассан. ДБЭТ-ын ерөнхий зураач Ганбаатар зургийг нь гаргалаа. Энэ хүн манай бүх л тоглолтын тайзны шийдэл дээр ажилладаг.

–Үзэгчдээ улаан хивсээр алхуулан угтаж авдаг. Бас дарс шимсэн шигээ танхим руу орох үзэгчид ганцхан танай тоглолтын үеэр харагддаг?

-Аливаа нэгэн арга хэмжээний оролцогчид буюу дуучин, жүжигчин хүмүүс өөрсдөө улаан хивсээр алхдаг. Харин манайх үзэгчдэдээ хүндэтгэл үзүүлэх үүднээс ийн угтдаг юм. Энэ жил ч бас угтах үйлчилгээ бий. Улаан дарс сонгодог утгаараа бидний тоглолттой нийцдэг. Дээрээс нь цэвэр ус, сайн чанарын ундаагаар ирсэн хүн бүрийг дайлдаг байгаа.

–Түрүүн хамтлагийн гишүүд тусдаа дуулна гэж ярилаа. Анзаараад байхад гишүүд тусдаа дуулаад эхлэхээр хамтлаг тарахын дохио болоод байх шиг ээ?

-Тийм юм байхгүй ээ. Бид нар энд тэнд очоод ганцаараа дуулж байсангүй. Байлаа ч маш ховор байх. Хамтлаг байгуулагдсан цагаасаа хойш байнга л хамт байсан. Цаашдаа ч хамтдаа байна. Яахав хувь уран бүтээлчийн үүднээс дуулахыг хүсдэг бүтээл гэж бий. Тэр боломжийг л энэ удаагийн тоглолтоороо хангаж өгч байгаа юм. Үзэгчдэд ч бас сонин байх болов уу.

–Тасалбар ямар үнэтэй байх вэ?

-Аль болох уян хатан үнэ тогтоосон. Суудлын зэрэглэлээсээ хамаараад 20, 40, 60 мянган төгрөгийн үнэтэй.

–Тоглолт ямар нэртэй вэ. Дандаа л гадаад нэр өгдөг?

-Энэ удаад бас гадаад нэр өгсөн. “Гранада” гэж. Дууны нэр л дээ. Дэлхийн тенор хоолойтой дуучдын ур чадварыг шалгадаг том бүтээл. Ерөөсөө л их эрч хүч мэдрэгдэнэ. Латин Америк маягийн стильтэй, Мексикт зохиосон дуу. Тоглолтоо эрч хүчтэй байлгая гэсэн үүднээс ингэж нэрлэсэн.

–Танайх анх байгуулагдаж байхдаа ДБЭТ-ын дэргэдэх хамтлаг байсан. Одоо хэвээрээ юу. Ер нь яагаад театрын дэргэдэх хамтлаг болчихсон юм бэ?

-Бид нар 2001 онд СУИС-ийг дуулаачийн мэргэжлээр төгсөж байлаа. Дөнгөж төгссөн залуучууд ДБЭТ-т орсон. Удаа ч үгүй байтал шинэ жил боллоо. Тэрүүгээр бидний дөрвөн залуу мэндчилгээ дэвшүүлэхээр болсон юм. Тэгээд л өөрсдийгөө хамтлаг гээд, мэндчилгээ гаргасан. Эндээс л хамтлаг байгуулах санаа төрсөн хэрэг. Дараа нь нэг өдөр МУГЖ Г.Эрдэнэбат ах таараад “За та дөрөвт Ньюанс хамтлаг гэж нэр өглөө” гэсэн. Ингэж хамтлаг байгуулагдсан түүхтэй. Театрынхаа дуучид байсан болохоор ДБЭТ-ын дэргэдэх хамтлаг гэж овоглуулсан. Харин театрынхаа дэргэдээс холдоод жил гаруй хугацаа өнгөрлөө.

–Анхны л попера чиглэлээр дуулдаг хамтлаг байлаа даа?

-Тэгэлгүй яахав. Эхний хэдэн жил тайзан дээр гарахад үзэгчид “Больё оо, орооч ээ” л гэж орилдог байлаа. Юун тэр алга ташилт. Нийтийн дуу, рок попоо л сонсдог байсан цаг. Одоо харин өөр болсон шүү. Ийм урсгал байдаг юм байна гэдгийг ойлгочихсон. “Ньюанс”-ыг тайзан дээр гарахыг хүлээдэг болчихож. Энэ бүхэн хүмүүсийн боловсролтой холбоотой л доо.

-“Ньюанс” сонгодог урлагийн хөгжилд хүчин зүтгэж байгаа хамтлаг л даа. Гэхдээ нийтээрээ, үзэгчдээрээ дагаж дуулдаг уран бүтээл хийх болов уу?

-Манай хамтлагийн монгол дуунуудыг үзэгчид дуулна шүү. Эхлээд хүмүүсийн мэддэгээр, үзэгчдийн хэмнэлд тааруулаад дуулж эхэлнэ. Дундаас нь мэдээж хэрэг хүчээ авна шүү дээ. Нэгэнт л тэд биднийг сонсох гэж ирсэн байгаа. Тэгэхээр бид яаж дуулдагаа харуулах ёстой. Бид голдуу жар, далаад оны олны сэтгэлд хүрсэн дууг дуулдаг. Зүгээр нэг аялахгүй, өөрсдийнхөө хэмнэлд оруулж дуулах дуртай.

–Яруу найрагч, хөгжмийн зохиолч дээр очоод захиалсан дуу байдаг уу?

-Цөөхөн дөө. Гэхдээ бас байгаа. Сүүлийн үед уран бүтээлчдэд дуу захиалж байгаа. Ирэх жил дүрсжүүлэх төлөвлөгөөтэй. Том Жагаа ахаас “Дэлхийд ганцхан монгол” нэртэй дуу авлаа. мөн “Харанга”-ын Чука ах “Зөвхөн Монголдоо”-г дуулаач гэсэн санал тавьсан. Өнгөрсөн хавар болсон тоглолтын үеэр нь дуулсан. Энэ мэтээр урын сандаа монгол дуу оруулна. Гэхдээ аль болох дуулаачийн ур чадвар шалгасан бүтээл дээр ажиллахыг эрмэлзэж байна.

–Дуурийн, попера урсгалын дууг дуулахад гадаад хэлний мэдлэг тодорхой хэмжээнд байх ёстой биз?

-Хэлний боловсрол их шаардлагатай юу гэхээр үгүй. Гэхдээ тодорхой ойлголтгүй бол дуудлага, хэллэг зөв сонсогдохгүй. Бид оюутан байхдаа итали хэлийг хоёр жилийн турш судалсан. Орос хэлний ерөнхий ойлголт бий. Ер нь долоо, найман хэлээр уран бүтээлээ туурвидаг. Бүгдийг нь мэднэ гэж хэлэхгүй ч, цайгаа олоод уучих хэмжээнд ойлгоно.

–Орос руу, тэр дундаа Улаан-Үд, Эрхүү рүү их явах юм аа?

-Бид 2012 оны дөрөвдүгээр сараас эхлэн ОХУ руу тоглолтоор явж байгаа. Улиралд бараг гурав, дөрвөн удаа явж байгаа байх шүү. Буриадын ардын жүжигчин Ким Базарсадаев гэж хүнтэй холбогдсоноор хойшоо явах болсон. Энэ хүний соёлын сан гэж байдаг. Тэр газрын урилгаар тоглолт хийж байгаа. Бид нар очоод дуулах л үүрэгтэй. Тоглолтын зохион байгуулалт, маркетингийг нь хийчихсэн байдаг. Үзэгчид ч их сайхан хүлээж авна шүү.

–Тэнд хэдэн хүний суудалтай театрт тоглодог вэ. Тасалбарын үнэ ямар байдаг юм бол?

-Очсон газар бүртээ харилцан адилгүй л дээ. 400-800 хүний суудалтай театрт тоглоно. Тасалбарын үнэ мянган рубль байдаг. Манайхаар 60 орчим мянган төгрөг болдог. Хоёр өдөр тоглоход тасалбарын борлуулалт 100 хувьтай байдаг. Түүнд нь урамшаад тоглоод л байна.

–Европ руу бас яваад ирсэн дээ?

-Тийшээ олон улсын фестивальд оролцохоор явсан юм. Нэлээн хэдэн жилийн өмнө шүү дээ. Тэндхийн үзэгчид их сүрхий. Босоод, дуулаад, баярлаад сүйд болно. Тэгж яваад эх орондоо ирлээ. Тайзан дээр гартал манайхан бүр таг чиг. Тэгэхээр өөрсдийгөө л болохгүй байна гэж боддог юм билээ. Хэдүүлээ нэг л эмоцигүй байна уу, яагаад байна вэ гэж хоорондоо яриад л. Гэхдээ манай үзэгчид хөөрөх үедээ гоё шүү дээ. Сэтгэл нь хөдлөхөөр гадныхнаас илүү гарна уу гэхээс дутахгүй.

–Уран бүтээлийн зүгээс зөвлөгөө өгдөг хүн бий юу. Тэр дууг ингэж дуул ч гэдэг юм уу?

-СУИС-ийн багш нар маань байна. Багш нар дээрээ очоод зөвлөгөө авна. Манай хамтлагийнхан Монголын алтан үеийн гэгддэг уран бүтээлчдийн отгон үеийн шавь нар шүү дээ. Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, зууны манлай дуучин Ц.Пүрэвдорж, ардын жүжигчин А.Загдсүрэн, Д.Жамьянжав, гавьяат жүжигчин Ц.Түвшинтөгс нарын шавь.

–Танай хамтлагийн гишүүн Өнөрөө одоо хаана, юу хийж байгаа вэ?

-Америкт байгаа. Тэнд сурахаар явсан. Коллежоо төгсөөд хувиараа ажиллаж байгаа. Өнөрөө маань хамтлагаасаа албан ёсоор бол гараагүй. Жил бүрийн тоглолт дээр амжаад ирэхийг хичээдэг. Сүүлд хамтлагийнхаа арван жилийн ойгоор ирж үзэгч олонтойгоо уулзаад явсан. Энэ жил харин амжихгүй бололтой.

–Танайх студи нээсэн гэсэн. Бас дуулаачийн сургалт явуулна гэж сонстлоо?

-Студиэ жилийн өмнө нээсэн. Гайхуулах зүйл гэвэл өөрсдөө бүхнийг хийсэн. Барилгын дотоод засал, интерьерээ өөрсдөө хийсэн. Одоо байнгын үйл ажиллагаатай. Хоёр дахь гэр гэж хэлж болно. Ер нь гэртээ байхаас илүүтэй студи дээрээ байж байдаг юм. Дуулаачийн сургалтын тухайд хараахан амжихгүй л байна. Уг нь санаа бол байгаад байгаа юм. Одоохондоо хойшоо тоглолтоор их явж байна. Тэгэхээр сургалтаа тогтмол явуулж чадахгүй болчихоод байгаа. Ер нь санаа бол байгаа. Түр хойшлуулсан гэж ойлгож болно.

Д.ДОРЖДЭРЭМ