Японы мэргэжлийн сумогийн тавдугаар
сарын башё Токиогийн “Рёогокү Кокүгикан”
ордонд зохиогдож байна. Тавдугаар сарын 8-нд эхэлсэн энэхүү башё юм, юмаараа өмнөх
барилдаануудаас өөр.
“Шинса-гүрёо” буюу зэрэглэл тогтоох
тэмцээн гэх нэртэй зохиогдож буй энэ удаагийн башёг зохион байгуулсан гол шалтгаан
нь долдугаар сарын башёд сумочид хэрхэн эрэмбэлэгдэх чансаа буюу банцүкэг гаргах
юм. Ердөө л энэ. Тийм болохоор түрүүлсэн бөхөд эзэн хааны цом олгохгүй, ямар ч шагнал,
бооцоо байхгүйгээс гадна башёг “NHK” телевиз шууд дамжуулахгүй байгаа. Сумогийн
холбооноос хэд хэдэн “болохгүй” гэх утгатай шаардлага гаргасан байна. Түрүүлсэн
сумочид зориулсан баярын жагсаал хийхийг хориглосон бөгөөд түрүү бөх бүхээггүй
машинд сууж, үзэгч, сумо сонирхогчид руу гараа даллаж мэндчилэх төдийхнөөр л баяраа
тэмдэглэж болно гэжээ.
Алдагдсан нэр төрөө сэргээхийн тулд
Сумогийн холбоо төрөл бүрийн арга хэмжээ авч буй. Тэдгээрийн нэг нь үзэгчдийг
ордонд үнэ төлбөр нэхэхгүй чөлөөтэй оруулж байгаа явдал юм.
Дээд зиндаанд манайхаас Хакухо М.Даваажаргал,
Асасэкирюү Б.Дашням, Какурюү М.Ананд, Харумафүжи Д.Бямбадорж, Тамаваши Б.Мөнх-Оргил,
Кёкүтэнхо Н.Цэвэгням, Шотэнро Д.Нямсүрэн, Токитэнкү А.Хүчитбаатар нар барилдаж байна.
Бейсболын шуугиан, даваа наймаалцсан
хэрэг, цунами, газар хөдлөлт гэхчилэн гадна дотны олон шалтгаанаар башё удаан завсарласан
нь сумочдын бэлтгэлд их, бага хэмжээгээр ул мөрөө үлдээсэн бололтой. Ганц жишээ
дурдахад, дээд зиндааны 35 бөхөөс 22 нь жингээ алдсаныг барилдааны өмнөх эмчийн
үзлэгээр тогтоожээ. Хамгийн их турсан нь Точиношин, Аминишики нар гэнэ. Тэд 10 кг-аар
турсан байна. Озэки нараас Кайо ес, Котоошюү тав, Баруто хоёр кг-аар тус тус турсан
бол ёкозүна Хакухо нэг кг нэмж 154 кг жинтэй болсон гэнэ.
Харин даваа наймаалцсан хэргээр зиндааныхаа
ихэнх бөхийг алдсан жюүрёд 18 бөх барилдаж байгаа юм. Тэдэн дунд манай ганц ч бөх
байхгүй.
Хэдий түрүүлсэн бөхөд эзэн хааны цомыг
олгохгүй ч ялалт, ялагдлын тоо, рекорд амжилтуудыг тооцож, албан ёсоор бүртгэх
гэнэ. Хэрэв Хакухо энэ удаагийн башёд түрүүлбэл Асашёорюү Д.Дагвадоржийн үзүүлсэн
долоо дараалан түрүүлсэн амжилттай эн зэрэгцэх юм. Хакухо башёгийн өмнө “Асашёорюүгийн
амжилттай тэнцэх эсэх талаар огт бодохгүй байна. Найрааны асуудлаас үүдэн холдож
хөндийрсөн үзэгчид, сумо сонирхогчдоо дахин татахыг хамгаас их хүсч байна. Дэвжээн
дээр алдсан итгэл, үнэмшил, хүндэтгэлийг эргүүлэн авчрах болно” гэжээ.
Байгалийн гамшигт үзэгдэл болсонтой
холбогдуулан тус улсын цахилгаан, холбооны газраас цахилгааны хязгаарлалтыг үе,
үе хийж байгаа. Барилдааны үеэр дэвжээнээс бусад хэсэгт буюу үзэгчдийн суудал, танхимын
гэрэлтүүлгийг 40 хүртэл хувиар бууруулсан гэнэ. Мөн газар хөдлөлтийн идэвхтэй
бүс нутагт байсан, сэтгэлзүйн дарамтад өртсөн 900 гаруй иргэнд хүндэтгэлийн суудалд
сууж бөх үзэх боломжийг сумогийн холбооноос олгосон байна.
Сумогийн холбоо сахилга алдсан сумочдоосоо
болж башёгоо зохих түвшинд нь “бүтнээр” нь хийхгүй байгаа нь япончуудад “таалагдаж”
байгаа гэнэ. Бүхий л зүйл нь хязгаарлагдмал, даруухан болж байгаа ч нөгөө талаар
бөхчүүд, холбоо нь гэмээ ухаарсан нь сайшаалтай гэж байгаа аж.
Өмнө нь башёгийн банцүкэг ёслол төгөлдөр
танилцуулж, муутуу цаасан дээр тусгай журмын дагуу уран бийрээр бичин олон нийтэд
хүндэтгэлтэйгээр танилцуулдаг байсан. Гэтэл эл башёгийн банцүкэг бичгийн цаасан
дээр шивээд дэвжээнүүдэд хүргүүлсэн байх юм. Энэ башёгоос эхлэн сумоч, тэдний туслах,
үсчид ордны үүдэнд ирээд гар утсаа хураалгадаг болжээ. Энэ нь мэдээж мессежээр
найраа хийхээс урьдчилсан сэргийлсэн хэрэг.
Түүнчлэн хувцас солих өрөө, хүлээлгийн
танхим, дэвжээний ойролцоо “чих сайтай” туршуулууд тавьж хэн, юу ярив гэдгийг чагнаж
байхаар болжээ.
Өчигдөр башёгийн гурав дахь барилдаан
боллоо. Башёг гурван даваатайгаар Хакухо М.Даваажаргал, Асасэкирюү Б.Дашням, Кайсей
нарын таван бөх тэргүүлж байлаа. Харин Какурюү М.Ананд, Тамаваши Б.Мөнх-Оргил, Кёкүтэнхо
Н.Цэвэгням, Шотэнро Д.Нямсүрэн, Токитэнкү А.Хүчитбаатар нар тус бүр хоёр даваа,
нэг унаатай, Харумафүжи Д.Бямбадорж нэг даваа, хоёр унаатай болоод байлаа.
Д.ГАНСАРУУЛ