Month: May 2019

ОБЕГ-аас мэдээлснээр өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд ганцхан газар түймэртэй байна.

Тодруулбал, Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сумын Бургалдай баг буюу сумын төвөөс зүүн хойш 20 км-т Ялбаг гэдэг газар түймэр гарч, онцгой байдлын албан хаагчид болон орон нутгийн иргэд түймрийн голомт руу яваад байна. Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган суманд түймэр гарсан байж болзошгүй гэсэн мэдээлэл авч шалгахад сумын ойролцоо айлын бууц шатааж байсныг илрүүлэн унтраагаад байна. Хойд бүсийн нутагт цас их орсон учир чийгшил ихтэй байна.

Аймаг, орон нутгийн нутаг дэвсгэрийг түймрийн зэрэглэлээр авч үзвэл түймрийн IY зэрэглэл буюу нэн аюултай бүсэд:Хөвсгөл аймгийн Рэнчинлхүмбэ, Булган аймгийн Ингэттолгой, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар, Ерөө, Цагааннуур, Баруунхараа, Дархан-Уул аймаг, Хэнтий аймгийн Баян-Овоо, Биндэр, Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт сумууд ордог байна. Харин түймрийн III зэрэглэл буюу аюултай бүсэд: Увс аймгийн Улаангом, Баруунтуруун, Завхан аймгийн Баян-Тэс, Тосонцэнгэл, Улиастай, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр, Булган аймгийн Булган, Могод, Хутаг, Тэшиг, Орхон аймаг, Сэлэнгэ аймгийн Орхон, Орхонтуул, Зүүнхараа, Төв аймгийн Зуунмод, Угтаал, Жаргалант, Баянчандмань Хэнтий аймгийн Өндөрхаан, Дадал, Өмнөдэлгэр, Оргил, Дорнод аймгийн Чойбалсан, Халхгол, Дашбалбар, Баян-Уул, Улаанбаатар хот орчмын бүс нутаг хамрагддаг байна.

Дэлхийн хүн ам өсөж, хотжихын хэрээр хүрээлэн буй орчиндоо ээлтэй, аюулгүй хүнс үйлдвэрлэх, хэрэглэх нь эрүүл, урт удаан, аз жаргалтай амьдрах баталгаа гэдгийг олон улс хүлээн зөвшөөрч, органик үйлдвэрлэлд шилжиж, органик хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх боллоо.

Өнөөдөр дэлхийн 181 оронд 68,9 сая га талбайд 2,9 сая фермер органик үйлдвэрлэл эрхэлж, 92 тэрбум евро буюу 272,9 их наяд төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна. Дэлхийн хүн амын хүнсний хангамжийн 75 хувийг 500 сая жижиг фермер хангаж байна гэсэн статистик бий. Одоогийн байдлаар дэлхийн 90 орчим улсад органик хүнсний тухай хууль тогтоомж мөрдөгдөж байгаагаас Монгол Улс 2016 онд Органик хүнсний тухай хуультай болж, түүнийг дагалдан 6 журам, аргачлал батлагдан, хэрэгжиж байна. Ийнхүү манай улсад органик үйлдвэрлэл явуулах, органик гэдгийг баталгаажуулах хууль эрх зүйн орчин бүрэн бүрдсэн гэж хэлж болно. Тус хуулийн хэрэгжилтийг хангах үүднээс АДРА Монгол ОУБ-ын “Органик хөдөө аж ахуйн түншлэл” төслийг хэрэгжүүлж, Сэлэнгэ аймгийн 30 хоршоонд түшиглэсэн хамтын баталгаажуулалтын тогтолцоог бүрдүүлэхээр ажиллаж байгаа юм. Хамтын баталгаажуулалтын тогтолцоог бүрдүүлэхэд орон нутгийн иргэд, хоршоод төдийгүй төрийн болон төрийн бус байгууллагын төлөөлөлд органик хөдөө аж ахуй, нэмүү өртгийн сүлжээний ач холбогдол, нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө зэргийг таниулах, хэрэглэгчдийн мэдлэг, хандлагыг өөрчлөх шаардлагатай гэж мэргэжилтнүүд үздэг. Тиймээс Органик хөдөө аж ахуйн түншлэл төслөөс “Органик хөдөө аж ахуйн нэмүү өртгийн сүлжээ-Хамтын баталгаажуулалт” сэдэвт сургалтыг энэ сарын 20-23-ны өдрүүдэд Улаанбаатар, Дархан-Уул аймагт тус тус зохион байгуулж байна. Хөдөө аж ахуйн чиглэлийн төрийн болон төрийн бус байгууллага, хоршооны гишүүд, иргэдийн төлөөлөл зэрэг 100 гаруй хүнийг хамруулах тус сургалтыг урилгаар Энэтхэг Улсын Хамтын баталгаажуулалтын зөвлөлийн ерөнхийлөгч Калян Паул болон Нэгдсэн Гималайн Хөгжлийн Санг үүсгэн байгуулагч Анита Паул нар удирдан явуулж байна. Сургалтаар уулархаг бүсэд органик хөдөө аж ахуйг хөгжүүлсэн туршлага, мал аж ахуй, газар тариалан эрхлэгчид, тэр дундаа эмэгтэйчүүдийн орлогыг нэмэгдүүлэх боломж, орон нутгийн иргэд, хоршоонд суурилсан органик хүнсний хамтын баталгаажуулалтын байгууллагын удирдлага, зохион байгуулалтын тухай цогц мэдлэг олгож байна. Энэтхэг улсад орон нутгийн иргэд, хоршоодод түшиглэсэн мах, сүү, арьс шир, ноос ноолуур боловсруулах, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх худалдан борлуулах ченжийн дамжлаггүй тогтолцоог бүрдүүлж чаджээ. Малчид, анхан шатны хоршоод, дундын хоршоо, сүү үйлдвэрлэгчдийн компани, Сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг хөгжүүлэх зөвлөл гэсэн шат дараалал бүхий бүтэц нь нэг нэгнийгээ дэмжих зарчмаар ажилладаг бөгөөд үндсэн үйл ажиллагаа нь хүн амыг органик бүтээгдэхүүнээр хангах, иргэдийнхээ амьжиргааг дээшлүүлэхэд чиглэдэг. Онцлон дурдахад, малчид, анхан шатны хоршоодын гишүүд нийлүүлсэн сүүнийхээ хэмжээгээр урамшуулал хүртэж, дундын хоршоо нь малын тэжээлээр хангах, мал эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлэх, зохиомол хээлтүүлэг хийх зэрэг үйлчилгээ үзүүлж, зах зээлд гаргах бүтээгдэхүүнээ нийтээрээ хэлэлцэн шийддэг байна. Тус улсад химийн ямар нэгэн бордоо, бодис хэрэглэхгүй, аливаа зохиомол өсгөгч ашиглахгүйгээр бага талбайд органик газар тариалан эрхлэх боломжтой гэдгийг харуулсан амжилттай жишээ олон байдаг гэв. Тиймээс хорших, хөдөлмөрөөрөө нэгдэх, хамтарч ажиллах, түншлэх нь эргээд тухайн малчин, тариаланч төдийгүй нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчинд сайн нөлөөтэй болохыг онцоллоо. Онол, практик хосолсон уг сургалтыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас санаачилсан “Алсыг харья-Органикийг сонгоё” сарын ажлын үеэр явуулж байгаагаараа цаг үеэ олсон чухал арга хэмжээ гэдгийг зохион байгуулагчид хэлж байна.

Энэ онд улсын хэмжээгээр 387.0 мянган га-д үр тариа, үүнээс 368.0 мянган га-д улаанбуудай, 32.0 мянган га-д малын тэжээл, 29.0 мянган га-д тосны ургамал, 13.8 мянган га-д төмс, 8.9 мянган га-д хүнсний ногоо,7.3 мянган га-д жимс, жимсгэнэ, нийтдээ 478.0 мянган га-д тариалалт хийнэ.

Энэхүү зорилтын хүрээнд үр тариа, тос, тэжээлийн таримлын тариалалтыг 14 аймгийн 1560 гаруй аж ахуйн нэгж иргэн, төмс, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнийн тариалалтыг 950 гаруй аж ахуйн нэгж, хоршоо 16.0 мянган өрхийн хэмжээнд тариалахаар бэлтгэлээ хангаж 5 дугаар сарын цаг агаарын төлөв байдалтай уялдуулан хангайн болон төвийн бүсэд 5 дугаар сарын 08-наас, бусад бүсүүдэд 05 дугаар сарын 12-ноос хаврын тариалалтын ажил эхэллээ.

Тариалалтад зүтгэх хүчний трактор 3130, үр тарианы үрлүүр 2201, хөрс боловсруулах техник 5740, төмс, хүнсний ногооны үрлүүр 570 ажиллах бөгөөд тариалалтын ажлыг 14-21 хоногт багтаан гүйцэтгэх боломжтой.

05 дугаар сарын 21–ны байдлаар улсын хэмжээгээр 156.6 мянган га–д үр тариа, үүнээс 149.4 мянган га–д улаанбуудай, 6.4 мянган га–д төмс, 1.4 мянган га–д хүнсний ногоо, 3.3 мянган га–д тэжээлийн, 15.1 мянган га–д тосны ургамал, нийтдээ 182.9 мянган га–д тариалалт хийснээр үр тарианы тариалалтын явц 40.6 хувьтай, төмс 46.5 хувь, хүнсний ногоо 16.0 хувьтай явагдаж байна.

Тариалалтын явц өнгөрсөн жилийн мөн үеэс 10 орчим хувиар доогуур байгаа нь 5 дугаар сарын дунд 10 хоногт тариалангийн ихэнх бүс нутгаар хүйтэн сэрүүн, салхи ихтэй байсантай холбоотой бөгөөд өнөөдрөөс тариалалтын ажил хэвийн эрчимтэй явагдаж байна.

Хаврын тариалалтад зориулан 241 аж ахуйн нэгж, иргэнд 10.1 мянган тонн үрийн буудайг 30 хувийн, 338 аж ахуйн нэгж, иргэнд 1.4 мянган тонн шатахууныг 50 хувийн, 198 аж ахуйн нэгж, иргэнд 62 тонн ургамал хамгааллын бодисыг 30 хувийн урьдчилгаатай тус тус зээлээр олгож тариалалтын ажилд дэмжлэг үзүүлээд байна.

Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлж буй “Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих” төслийн хүрээнд 7.6 сая ам.долларын хөрөнгөөр газар тариалан, тэжээл үйлдвэрлэлийн зориулалттай 50-165 морины хүчтэй трактор 186 ширхэг, дарш хураагч 34 ширхэг, хадлан, таримал тэжээл үйлдвэрлэлийн зориулалттай 60 иж бүрдэл техникийг нийлүүлж 10 хувийн урьдчилгаатай, жилийн 2 хувийн хүүтэй, 7 жилийн хугацаатай зээлээр олгож байгаагийн зэрэгцээ 2.4 мянган га талбайг услах хүчин чадал бүхий 35 ширхэг усалгааны тоног төхөөрөмжийг 12 жилийн хугацаатай, жилийн 2 хувийн хүүтэйгээр 15 аж ахуйн нэгж, 2 иргэнд зээлээр олгоод байна.

“Хүнсний ногоо” хөтөлбөрийн хүрээнд 9 нэр төрлийн 2.2 тонн хүнсний ногооны үр, 45 тонн төмсний супер элит үрийг аймгуудын Хүнс, хөдөө аж ахуйн газраар дамжуулан хүнсний ногоо тариалагчдад үнэгүй олгож байгаагийн зэрэгцээ 32 м2 талбай бүхий 160 ширхэг нийлэг хальсан хүлэмж нийлүүлж иргэдэд хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр зээлээр олгож байна.

“Жимс, жимсгэнэ” хөтөлбөрийн хүрээнд 171.0 сая төгрөгийн санхүүжилтээр 15.6 мянган ширхэг бага тархацтай жимс жимсгэнийн суулгац нийлүүлэх тендер шалгаруулалтыг зарлаж хэрэгжилтийг зохион байгуулж байна.

Ус цаг уур, орчны шинжилгээний газраас ирүүлсэн мэдээгээр 5 дугаар сарын 23-нд нутгийн баруун хэсгээр, 24-нд зарим газраар, 25-нд ихэнх нутгаар бороо, нойтон цас орж, цасан шуурга шуурах төлөвтэй байна.

Хугацааны эхэн болон сүүлээр дулаарч Дархадын хотгор, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 0-5 градус, өдөртөө 17-22 градус, Орхон-Сэлэнгийн саваар шөнөдөө 8-13 градус, өдөртөө 29-34 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 5-10 градус, өдөртөө 26-31 градус дулаан байх төлөвтэй байна.

Тиймээс цаг агаарын тааламжтай байдлыг ашиглан тариалалтын ажлыг шуурхайлах арга хэмжээг аймгуудын Хүнс, хөдөө аж ахуйн газруудтай хамтран зохион байгуулж байна.

Сэлэнгэ аймгийн Онцгой байдлын газрын он цагийн хэлхээс, онцлогийг илтгэсэн үзэсгэлэн өнөөдөр Онцгой байдлын албаны түүхэн музейд дэлгэгдлээ.

Үзэсгэлэнд байгууллагын түүхэн танилцуулга, гэрэл зургийн цомог, албанд хэрэглэгдэж байсан хувцас хэрэглэл, алба хаагчдын амжилт бүтээл, харьяа анги, байгууллагуудын танилцуулга, онцлогийг илтгэсэн макетууд зэрэг 100 орчим үзмэрийг дэлгэн, олны хүртээл болгож байна. Сэлэнгэ аймгийн Онцгой байдлын газар нь Мандал сум дахь Онцгой байдлын хэлтэс, Сүхбаатар, Мандал, Сайхан суманд Гал түймэр унтраах, аврах анги, Эрэн хайх, аврах анги, Баянгол суманд Улсын нөөц хүмүүнлэгийн тусламжийн анги, Мандал, Орхонтуул сумдад Улсын нөөцийн хоёр цэгтэйгээр аймгийн хэмжээнд гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, аврах, хор уршгийг арилгах үйл ажиллагааг зохион байгуулан ажиллаж байна. Онцгой байдлын байгууллагын 15 жилийн ойг угтан ОБЕГ-ын “Ахмадын холбоо”-ны санаачлагаар зохион байгуулагдаж байгаа тус үзэсгэлэн энэ сарын 24-ныг хүртэл үргэлжилнэ.

Гамшгийн эрсдэлийн үнэлгээ хийх мэргэжилтнүүдийг бэлтгэх, сургаж дадлагажуулах зорилгоор зохион байгуулж байгаа “Гамшгийн эрсдэлийн үнэлгээний мэргэшүүлэх сургалт” үргэлжилж байна. ОБЕГ-ын Гамшгийн эрсдэлийн удирдлагын газар, Гамшиг судлалын хүрээлэнгээс хамтран зохион байгуулж байгаа тус сургалтад төрийн болон төрийн бус байгууллагын 40 гаруй алба хаагч хамрагдаж байгаа юм. Сургалтаар гамшгийн эрсдэлийн удирдлагыг үндэсний болон орон нутгийн түвшинд хэрэгжүүлэхтэй холбоотой эрх зүйн баримт бичиг, ой, хээрийн болон обьектын түймэр, ган, зуд, үер, химийн болон цацрагийн осол, мал амьтны гоц халдварт өвчин, газар хөдлөлтийн барилгын тэсвэржилтийн зэргийг үнэлэх, аргачлалд суралцаж, мэдлэг дадлагыг эзэмшүүлнэ. Дашрамд дурдахад Онцгой байдлын байгууллага шинэчлэгдэн батлагдсан Гамшгаас хамгаалах тухай хууль, Засгийн газрын 67 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Гамшгийн эрсдэлийн үнэлгээ хийх журам”-ын дагуу “Гамшгийн эрсдэлийн мэргэжлийн сургалт”-ыг зохион байгуулах эрх бүхий байгууллага болсон юм.