Төр засаг ямар байх нь нийгэмд шууд тусгалаа олж байдаг. Төрийн ёс суртахуун нийгмийн ёс суртахууны хэм хэмжээ болж амьдрал дээр буудаг. Төрийн ордонд сууж, эрх ямба эдэлж байгаа гишүүд, сайд, дарга нарын үйлдэл олны нүдэнд ил болсон энэ үед тэд яаж аашилж аяглана, нийгэмд яг л тийм үйл явдал өрнөнө. Дээгүүрээ бие биедээ салаавч гаргаж хэрэлдээд байвал доороо бас л тэгээд эхэлнэ. Төрийн ордон хавиар хуурах хулхидах явдал газар авбал нийгэмд ийм үйл явдал хавтгайрна. Монголын нийгэмд шударга ёс алга. Ёс зүйгүй хүмүүсээр энэ нийгэм дүүрчээ хэмээн шогширч байгаагийн гол шалтгааныг төрийн түшээд нь ёс зүйгээ уландаа гишгэжээ гэж ойлгож болно.
Учир нь төрийн түшээдийн алив болчимгүй үйдлэл, хууль бус явдлын тухай мэдээлэл нийгэмд тархахад “Энэ ингэж болж байгаа юм чинь би яагаад болохгүй гэж” гэсэн нийтлэг ойлголт олонд түгж байдаг. Яг энэ цагт УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга, Д.Мурат нартай холбоотой эмэгтэйчүүдийг хүчирхийлсэн хэрэг нийгмийг хордуулж байна. Тэдний тухай сонссон бүхэн “Эмэгтэйчүүдийг хүчирхийлж болдог. Тэдэнтэй ёс бус хандах нь хэвийн үзэгдэл юм байна” гэсэн аймшигтай ойлголттой боллоо.
Өнгөрсөн долоо хоногт прокурорын хүсэлтийн дагуу УИХ-ын чуулганаар Д.Гантулга, Д.Мурат нарын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг хэлэлцсэн нь олны анхаарлын төвд байлаа. Улсын ерөнхий прокурорын хүсэлтэд Д.Мурат гишүүнийг хүний биед гэмтэл учруулсан, Д.Гантулгыг хүчин хийсэн гэх хэрэгт шалгах шаардлагатай хэмээн тов тодорхой заажээ. Гэтэл мань хоёр гишүүн “Би хэрэг хийгээгүй. Миний нэр төр, алдар хүндэд зохион байгуулалттайгаар халдаж байна. Шалгуулж үнэн мөнөө тогтоолгоно” хэмээн ичих ч үгүй хэлж суух юм. Харин УИХ-ын чуулганы хуралдааны өмнө эмэгтэй гишүүдийн төлөөлөл болж Д.Оюунхорол, Ц.Цогзолмаа, М.Билэгт, Н.Оюундарь, А.Ундраа нар хэвлэлийн хурал хийлээ. Тэд Д.Гантулга, Д.Мурат нарын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлж, асуудлаа хууль хяналтын байгууллагад нь шийдүүлж, үнэн зөвөө тогтоолгох ёстой гэсэн байр сууриа илэрхийсэн нь хамгийн тод харагдаж байв.
Тэд “Эмэгтэй гишүүдийн зүгээс Монголынхоо нийт эмэгтэйчүүдийн дуу хоолой болж, хууль шүүхийн өмнө тэгш байх ёстой гэдэг зарчмыг баримталж байна. Хууль зөрчсөн, нийгэмд буруу үйлдэл гаргаснаа гишүүний бүрэн эрхийн дор далдлах оролдлогыг парламентын түүхэнд гаргах ёсгүй. Сэтгэл эмзэглүүлж байгаа зүйл нь эмэгтэйчүүдийг дарласан, доромжилсон асуудлаар шалгагдах асуудал гарч байхад шалгуулаад ир гэхийн оронд эрхийг нь түдгэлзүүлэхгүй гэсэн дүгнэлт гаргаж байгаа эрэгтэй гишүүдэд харамсаж байна” гэж үгээ хэлцгээв. Энэ парламент 13 эмэгтэй гишүүнтэй боловч тэднээс тав нь эмэгтэйчүүдийн эрх зөрчигдөж байгаа тухай, хууль хэнд ч тэгш үйлчлэх ёстойг санууллаа.
Үлдсэн найман эмэгтэй гишүүн эднийгээ дэмжиж санал өгсөн нь эргэлзээтэй. Магадгүй,тохой залгаж суугаа эрчүүд нь “Эсрэг кноп битгий дараарай” гэж царай алдаж гуйгаа байлгүй. Ямартаа ч нууц санал хураалтаар УИХ-ын гишүүд хүчирхийлэгч хоёроо авч үлдлээ. Ялангуяа эрэгтэй гишүүдийн хувьд Д.Гантулга, Д.Мурат хоёрыг бодож авч үлдсэн гэхээсээ илүү өөрсдийгөө бодсон аминч шийдвэр гаргалаа. Хэрэв хүчирхийлэгч хоёр гишүүнийхээ эрхийг түдгэлзүүлээд явуулчихвал маргаашаас нь өөрсдийнх нь эрхийг түдгэлзүүлэх эмэгтэйчүүдийн өргөдөл ар араасаа цуварна гэхээс яс нь хавтайж, дээгүүрээ сэм үгсэн тохирч нам харгалзалгүй дээрх шийдвэрийг гаргажээ. Үүнээс харахад УИХ-ын гишүүд бүгд гэр бүлээс гадуур ямар нэгэн харилцаатай учраас түүнээсээ эмээж байна гэж хардаж ч болохоор байна. Сошиалд бичээд байгаа шиг Хэнтийд болох нөхөн сонгуулиас эмээсэндээ биш юм. Хэрэв 32-ын бүлэг У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрыг унагах, нэр хүндийг нь муутгах зорилготой байсан бол Д.Гантулгын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудал дээр бүр илүү идэвхтэй ажиллах нь ойлгомжтой байв.
Зарим улс төр судлаачид дээрх үйл явдлыг УИХ дахь “мундааш” үзэгдэл хэмээн нэрлээд байна. Холливудад өрнөсөн “MeToo” буюу “Би ч гэсэн” аян Монголд эхэлчих вий хэмээн айснаас гишүүд манай, танайгүй өнөө хоёрыгоо хамгаалж үлдэв. Сануулахад, өнгөрсөн жил Холливудын нэрт продюсер Харви Вайнштейныг тойрсон бэлгийн дарамт, хүчирхийлэлтэй холбоотой дуулиан дэгдсэний дараа олон эмэгтэй, тэдний дотор алдарт жүжигчин Анжелина Жоли болон Эшли Жудд нар бэлгийн дарамт, хүчирхийлэлд өртөж байснаа зоригтойгоор дэлгэж, бэлгийн хүчирхийлэлтэй хатуу тэмцэхийг дэлхий нийтэд уриалах болсон юм. Х.Вайнштейнаар эхэлсэн бэлгийн дарамт, хүчирхийллийн дуулиан АНУ-ын улс төр рүү хальж, тус улсын Конгрессын хэд хэдэн гишүүн огцроод байгаа билээ. Холливудын нөлөө бүхий эмэгтэйчүүдийг “MeToo” буюу “Би ч гэсэн” сошиал аяныг бодит амьдрал дээр ажил хэрэг болгохын тулд эмэгтэйчүүд нэгдэн 13 сая ам.долларыг хандиваар босгож, сан
нотолгоотой, хүчирхийлүүлэгч эмэгтэйчүүд нь гомдол гаргасаар байхад УИХ-ын чуулган хоёр гишүүнийхээ бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэхгүй гэж гүрийж байгаа нь нийгэмд энэ төрлийн хэргийг уриалсан, өөгшүүлсэн далд ухуулга хийж байгаагаараа маш хор нөлөөтэй юм. Нөгөөтэйгүүр энэ үйл явдал төрийн эрхэмсэг чанарыг гутааж байна. Ийм шийдвэр гаргасан УИХ-ын гишүүдийг хүн бүхэн шүүмжилж, дургүйцлээ янз бүрээр илэрхийлж байна. Тэднийг үнэлэх ард түмний үнэлэмж навс уналаа. Энгийн логикоор бодоход хүн хүндэлж дээдэлдэг зүйлдээ эрхэмсэг чанар алдагдсаар байгаагийн хамгийн том шалтгаан түшээдийнх нь энэ мэт ёс зүйгүй увайгүй үйлдлүүд юм.
Төрийн эрхэмсэг чанарын тухай ярихаа больё гэхэд эмэгтэйчүүдийн эрх ноцтойгоор зөрчигдөж байгаа нь хамгийн харамсалтай. УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга, Д.Мурат нар болон тэднийг өмөөрсөн гишүүд эмэгтэйчүүдийн эрхийг ноцтой зөрчиж, монгол эмэгтэйчүүдийг доромжилж байна. Д.Гантулгын тухайд олон бүсгүйтэй архидаж, нэгэнтэй нь хоносон. Өглөө нь босоод өөр нэг бүсгүйг хүчиндсэн. Д.Муратын хувьд эмэгтэй хүн рүү ёс бус зураг илгээж, зодож гэмтээсэн. Тэгчихээд Төрийн ордонд тусгай эрх ямба эдэлж, шударга ёс тогтооно гэж дүвчигнэж явах. Тэдний үйлдэл нийгэм даяараа эмэгтэй хүнийг дорд үзэх, хоёрдугаарт зэрэглэх, тэднийг яаж ч доромжилж, охид бүсгүйчүүдийг хүчирхийлж болно гэсэн ойлголтыг түгээж байна. Энэ талаар бодож, санаа тавьж буй эмэгтэйчүүдийн байгууллага байна уу. Таван эмэгтэй гишүүнээс өөр дуугарах, эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах нэг ч байгууллага, нэг ч албан тушаалтан байхгүй хэрэг үү. Одоо хүчирхийлүүлсэн хоёр эмэгтэй, тэднийг өмөөрсөн эмэгтэйчүүдийг зүхэж, элдвээр доромжилж байна. Ийм л ёс зүйгүй үйлдлийг төрийн түшээд хийж, түүнийг бусад нь хаацайлан дэвэргээд байхад нийгэм тэднийг даган дуурайна. Нийгмээ эрүүл, ёс зүйтэй байлгах, ард түмнээ аятайхан амьдруулах үүрэг УИХ-ын гишүүдэд бий. Тэгж амлаж л гарч ирсэн хүмүүс. Амласан ярьсандаа эзэн болж, УИХ наад хоёр булайгаасаа эртхэн салах хэрэгтэй байсан юм. Даанч “Энэ хоёрыг түдгэлзүүлчихвэл биднийг ч бас ингэнэ” гэсэн айдас нь УИХ-ын эрэгтэй гишүүдийг Д.Гантулга, Д.Мурат хоёроос ялгаагүй, нэг тэрэгний дугуйнууд гэдгийг харууллаа.
Өглөө бүр тантай хамт байдаг “Өдрийн сонин”-ы даваа гарагийн дугаар 24 нүүрээр хэвлэгдэж, та бүхний гар дээр хүрч байна.
2015 онд НҮБ-аас жил бүрийн зургадугаар сарын 21-ний өдрийг Олон улсын йогийн өдөр болгон тэмдэглэж байхаар тунхагласан. Энэ дагуу өнөөдөр 4 дэх жилдээ БНЭУ-ын ЭСЯ-наас Монголын Йогийн төвүүдтэй хамтран тус яамны гадна талбайд эл өдрийг тэмдэглэлээ.
